AM 110 fol.
Landnámabók með viðauka ; Ísland, 1650-1682
Tungumál textans
Innihald
„Landnáma“
Hannes Finnsson 1774, Landnámabók;
Íslendinga sögur 1843 I s. xxxi;
Jakob Benediktsson 1958, Skarðsárbók, Landnámabók Björns Jónssonar á Skarðsá, Rit handritastofnunar Íslands 1 s. xiv-xv, xxiv-xxviii, xxxi-xxxii, xxxv, xxxvii-xxxviii ff…;
Þorgeir Guðmundsson og Þorsteinn Helgason 1829, Íslendinga sögur I s. 9-10;
Skarðsárbókargerð.
Hér hefur Landnámabók Íslandsbyggðar og segir fyrst hvert skemmst er frá Íslandi og hverjir herrar ríktu á Norðurlöndum í þann tíma. Hér segir í fyrsta parti um Sunnlendingafjórðung.
„Hér hefur Landnámabók Íslandsbyggðar og segir fyrst hvert skemmst er frá Íslandi og hverjir herrar ríktu á Norðurlöndum í þann tíma. Hér segir í fyrsta parti um Sunnlendingafjórðung.“
„Á þeim tíma er Ísland fannst og byggðist af Noregi …“
„… og var hann kallaður Hrólfur að Ballará.“
Nú hefur upp landnám í Norðlendingafjórðungi er fjölbyggðastur hefur verið af öllu Íslandi og stærstar sögur hafa gjörst bæði að fornu og nýju, sem enn mun ritað verða og raun ber á.
„Nú hefur upp landnám í Norðlendingafjórðungi er fjölbyggðastur hefur verið af öllu Íslandi og stærstar sögur hafa gjörst bæði að fornu og nýju, sem enn mun ritað verða og raun ber á.“
„Gunnsteinn meinfretur, sonur Álfs …“
„… en þar voru MCC bænda þá er talið var.“
Þessir menn hafa land numið í Austfirðingafjórðungi er nú munu upp taldir og fer hvað af hendi norðan til fjórðungamóts frá Langadal(!)nesi á Sólheimasand og er það sögn manna að þessi fjórðungur hafi fyrst albyggður verið.
„Þessir menn hafa land numið í Austfirðingafjórðungi er nú munu upp taldir og fer hvað af hendi norðan til fjórðungamóts frá Langadal(!)nesi á Sólheimasand og er það sögn manna að þessi fjórðungur hafi fyrst albyggður verið.“
„Gunnólfur kroppa hét maður son Þóris hauknefs …“
„… eru frá komnir - Ketill hinn fíflski og Leiðólfur kappi.“
Hér hefur landnám í Sunnlendingafjórðungi er með mestum blóma er alls Íslands fyrir landskosta sakir og höfðingja þeirra sem þar hafa byggt, lærðir og leikir.
„Hér hefur landnám í Sunnlendingafjórðungi er með mestum blóma er alls Íslands fyrir landskosta sakir og höfðingja þeirra sem þar hafa byggt, lærðir og leikir.“
„Austfirðir byggðust fyrst á Íslandi en á milli Hornafjarðar og Reykjaness …“
„… þó að synir þeirra sumir reistu hof og blótuðu, en landið var alheiðið nær C vetra.“
„Óaldarvetur varð mikill á Íslandi …“
„… og er einmælt hann hafi verið hinn mesti merkismaður.“
Engin fyrirsögn er í handriti né annað sem bendir til að um viðauka sé að ræða. Gerð eru greinarskil (5.-6.lína neðan frá) með sama hætti og annars staðar í handriti og textanum síðan fram haldið.
Lýsing á handriti
Pappír með vatnsmerkjum.
Vatnsmerki 1. Aðalmerki: Skjaldarmerki Amsterdam ( 2 , 8 , 9 , 13 , 16 , 18 , 20-21 , Skjaldarmerkin í handritinu eru nokkuð óskýr, einkum blöð 9, 13, 16, 18 og 20-21) // Mótmerki: Fangamark MPP? ( 1? , 4 , 5 , 8? , 10-12? , 14 , 15 , 17? , 19? , 22? , Fangamörkin í handritinu er nokkuð óskýr, einkum blöð 1, 8, 10-12, 17, 19 og 22. Ekki er hægt að segja nákvæmlega til um hvort skammstöfunin sé MPP en það er þó líklegt).
Vatnsmerki 2. Aðalmerki: Dárahöfuð með 7 litlum bjöllum á kraga, Hermes kross? og 3 hringir // Ekkert mótmerki ( 6 , 23 ).
- Eldri blaðmerking 1-23.
- Síðari tíma blaðmerking með rauðum lit 1-23, nú að mestu afmáð.
4 kver:
- I: spjaldblað - viðbót 1 (eitt tvinn + eitt blað)
- II: bl. 1-12 (6 tvinn: 1+12, 2+11, 3+10, 4+9, 5+8, 6+7)
- III: bl. 13-22 (5 tvinn: 13+22, 14+21, 15+20, 16+19, 17+18)
- IV: bl. 24 - spjaldblað (eitt blað + eitt tvinn)
- Eindálka.
- Leturflötur er ca 280 mm x 160 mm.
- Línufjöldi er ca 65-71.
- Síðutitlar.
- Sagan endar í totu.
- Griporð. Síðasta lína hefst fyrir miðju blaði og síðustu ca þrjú orð hennar eru upphafsorð á því næsta (sjá t.d. blöð 9v-10r).
- Vísun í vísur wysa er á spássíum blaða (sjá t.d. blað 12r); á einum stað (að því er best verður séð) er skrifað M út á spássíu og vísar það sennilega á málshátt: Sárt bítur soltinn … (sjá 10r).
- Ein hönd, skrifari er óþekktur.
- Blendingsskrift; kansellískrift er á fyrirsögnum.
- Margar greinar og örnefni úr texta eru á spássíum (sjá t.d. blöð 13v-15r).
Band (332 mm x 236 mm x 15 mm) er frá 1974.
- Spjöld eru klædd fínofnum striga. Grófari strigi er á kili og hornum. Saumað á móttök. Saurblöð tilheyra þessu bandi.
- Fastur seðill (74 mm x 165 mm) með hendi Árna Magnússonar: „Landnámabók, úr bók sem ég keypti 1711 af Sigurði á Ferju og tók sundur í parta, var eldri en 1683.“.
- Laus miði með upplýsingum um forvörslu handrits.
Uppruni og ferill
Handritið var upprunalega hluti af stærri bók sem skrifuð var á Íslandi fyrir 1683 (sbr. seðil). Það er tímasett til ca 1650-1683 en í Katalog I , bls. 73, til 17. aldar. Í sömu bók voru a.m.k. AM 125 fol., AM 163 a fol., AM 163 b fol., AM 163 c fol., AM 163 d fol. og blað 10r-11v í AM 202 g fol. Hér um svokallaða Skarðsárbókargerð Landnámu að ræða með viðauka um útlenda biskupa á Íslandi (sbr. AM 104 fol.). Þetta er að mestu leyti sami texti og í AM 104 fol., AM 108 fol. og AM 109 fol.Á spássíum eru tilvísanir í Hauksbók.
Árni Magnússon keypti bókina sem handritið tilheyrði af Sigurði Magnússyni á Ferju árið 1711 og tók í sundur.
Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 10. júní 1975.
Aðrar upplýsingar
Viðgert og bundið af Birgitte Dall í mars 1974. Eldra band liggur hjá í öskju.
- Stafrænar myndir á www.sagnanet.is.
- Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.
- Negatíf filma frá 1989 á Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi, ljósmyndari Jóhanna Ólafsdóttir (askja 342).
Notaskrá
Ritstjóri / Útgefandi: Jakob Benediktsson
Umfang: IX-XII
Ritstjóri / Útgefandi: Þorgeir Guðmundsson, Þorsteinn Helgason
Ritstjóri / Útgefandi: Det kongelige nordiske Oldskrift-Selskab
Umfang: I-IV
Ritstjóri / Útgefandi: Jakob Benediktsson
Umfang: I
Titill: Moving words in the Nordic Middle Ages : tracing literacies, texts, and verbal communities, Traversing the space of the oral-written continuum : medially connotative back-referring formulae in Landnámabók
Umfang: s. 255-278
Titill: Gripla, The importance of marital and maternal ties in the distribution of Icelandic manuscripts from the middle ages to the seventeenth century
Umfang: 23
Lýsigögn
×- Land
- Ísland
- Staður
- Reykjavík
- Stofnun
- Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum
- Vörsludeild
- Handritasvið
- Safn
- Safn Árna Magnússonar
- Safnmark
- AM 110 fol.
- Efnisorð
- Landnám
Biskupasögur
Fornrit - Fleiri myndir
Litaspjald- XML
- Opna XML færslu
- PDF í einni heild
- Athugasemdir
- Gera athugasemdir við handrit
Efni skjals
×- Landnámabók
- Formáli
- Hér hefur Landnámabók Íslandsbyggðar og segir fyrst hvert skemmst er frá Íslandi og hverjir herrar ríktu á Norðurlöndum í þann tíma. Hér segir í fyrsta parti um Sunnlendingafjórðung.
- Hér hefur upp landnám í Vestfirðingafjórðungi er margt stórmenni hefur byggðan.
- Nú hefur upp landnám í Norðlendingafjórðungi er fjölbyggðastur hefur verið af öllu Íslandi og stærstar sögur hafa gjörst bæði að fornu og nýju, sem enn mun ritað verða og raun ber á.
- Þessir menn hafa land numið í Austfirðingafjórðungi er nú munu upp taldir og fer hvað af hendi norðan til fjórðungamóts frá Langadal(!)nesi á Sólheimasand og er það sögn manna að þessi fjórðungur hafi fyrst albyggður verið.
- Hér hefur landnám í Sunnlendingafjórðungi er með mestum blóma er alls Íslands fyrir landskosta sakir og höfðingja þeirra sem þar hafa byggt, lærðir og leikir.
- Um erlenda biskupa á Íslandi