Manuscript Detail

Einkaeign 18

Bæna- og sálmabók ; Iceland

Language of Text
Icelandic

Contents

1 (1r-4r)
Bæn út af píslardauða Krists
Rubric

Ein ágæt og innileg bæn og þakkargjörð út af pínu og dauða drottins vors Jesú Kristí

Incipit

Ó, þú allra heilagasti og ástúðlegasti herra Jesú Kriste …

Explicit

… ásamt öllum heilögum og útvöldum að vera og blífa eilíflega. Amen. Amen.

Text Class
2 (4r-7v)
Bæn út af píslarsárum Krists
Rubric

Ein Bæn út af píslarsárum drottins vors Jesú Kristí

Incipit

Ó, herra Jesú Kriste, þínar heilögu undir og píslarsár séu mér ein lifandi uppspretta til huggunar …

Explicit

… og dýrmætustu tárin píslarsára. Amen minn Jesú, amen, amen.

Text Class
3 (8r-9r)
Morgunbæn
Rubric

Rétttrúaðs kristins manns morgunbæn

Incipit

Ó, þú eilífi og almáttugi Guð, hjartagóði …

Explicit

… sáluhjálplegan dauða og dýrðarlega upprisu. Amen.

4 (9r-11r)
Kvöldbæn
Rubric

Kvöldbænin

Incipit

Ó, himneski faðir, á þessari kvöldstundu beygi eg aftur mín kné …

Explicit

… ró og hvíld í faðmi Abrahams. Amen.

5 (11r-v)
Skírnarsálmur
Rubric

Sálmur við barnaskírn. Tón: Halt oss, Guð, við þitt hreina orð …

Incipit

Þú varst fyrir oss eitt ungbarn …

Melody

Halt oss, Guð, við þitt hreina orð …

Explicit

… hjá þér síðar eilíflega. Amen.

Note

Sex vers.

Text Class
6 (12r-v)
Jólasálmur
Rubric

II. dag jóla. Eftir blessan. Tón: Faðir vor sem á himnum ert …

Incipit

Guði sé lof fyrir gleðileg jól …

Melody

Faðir vor sem á himnum ert …

Explicit

… fæðingardagur til eilífs lífs. Amen.

Note

8 vers.

7 (12v-14r)
Jólasálmur
Rubric

III. dag jóla. Eftir blessan. Tón: Ofan af himnum hér kom eg

Incipit

Herra Jesú mín heilsugjöf …

Melody

Ofan af himnum hér kom eg …

Explicit

… himnesku brauði síðar meir.

Note

14 vers.

8 (14r-v)
Jólasálmur
Rubric

Sunnudaginn milli jóla og áttadags. Eftir blessan. Tón: Heimili vort og húsin með …

Incipit

Foreldrar Jesú full af ást …

Melody

Heimili vort og húsin með …

Explicit

… fæddur svo huggun heyrði. Amen.

Note

Sjö vers.

9 (14v-15v)
Nýárssálmur
Rubric

Sunnudaginn milli áttadags og þrettánda. Eftir blessan. Tón: Guðsson kallar: Komið til mín …

Incipit

Þá Heródes það heyra vann …

Melody

Guðsson kallar: Komið til mín …

Explicit

… þér sé lof, eilíf æra.

Note

Átta vers.

Text Class
10 (15v-16v)
Sálmur
Rubric

II. sunnudag eftir þrettándann. Eftir blessan. Tón: Heimili vort og húsin með …

Incipit

Heiðrað sé Jesú háleitt verk …

Melody

Heimili vort og húsin með …

Explicit

… í blessuðu brúðkaups sæti. Amen.

Note

Níu vers.

Text Class
11 (16v-18r)
Sálmur
Rubric

II. sunnudag í föstu. Eftir blessan. Tón: Ó, þú ágæta eðla nafnið Jesús

Incipit

Ein kanversk kvinna kom þar sem var …

Melody

Ó, þú ágæta eðla nafnið Jesús …

Explicit

… þverri aldrei Jesú.

Note

Tíu vers.

Text Class
12 (18r-19r)
Sálmur
Rubric

Á Allra heilagra messu. Eftir predikun

Incipit

Kært lof Guðs kristnin altíð …

Explicit

… nú unni oss drottinn mest. Amen.

Note

Þrettán vers.

Text Class
13 (19v-20r)
Fermingarsálmur
Rubric

Sálmur af dönsku útlagður, sem eftir kónglegri skipan skal syngjast í kirkjunum að endaðri ungdómsins confirmation. Tón: Heiðrum vér Guð af hug og sál …

Incipit

Óttastu, barn mitt, einan Guð …

Melody

Heiðrum vér Guð af hug og sál …

Explicit

… dýrð og þökkin greið. Amen.

Note

Fimm vers.

14 (20r-v)
Sálmur
Rubric

Eftir kirkjuinnleiðslu kvenna. Tón: Af föður hjarta barn er borið …

Incipit

Í Jesú nafni Guð minn gæfi …

Melody

Af föður hjarta barn er borið …

Explicit

… lof, dýrð, heiður að eilífu.

Note

Fjögur vers.

Text Class
15 (20v-25v)
Sálmvers eftir predikun
Rubric

Eftirfylgjandi vers syngjast af predikunarstólnum, áður en guðspjallið er lesið.

Incipit

Þakkir vér glaðir gjörum …

Note

Fjöldi versa og vísanir í önnur vers til að syngja eftir predikun kirkjuárið um kring.

Text Class
16 (25v-31v)
Sálmur
Rubric

Einn sálmur. Þ.Þ.S. Tón: Jesús Kristur að Jórdan kom

Incipit

Hvörnin eru þau umskiptin / orðin á þínu skarti …

Melody

Jesús Kristur að Jórdan kom …

Explicit

… hér og um aldir alda. Amen.

Note

Þ.Þ.S. stendur líklega fyrir Þorberg Þorsteinsson.

40 vers.

Text Class
17 (31v-34r)
Sálmur
Rubric

Andvarp trúaðrar manneskju, sem sorgbitin íhugar hvað hún missti í falli Adams og Evu, en undireins glaðvær grundar hvað gott hinn annar Adam, drottinn af himni, Jesús Kristur krossfestur, hefur henni með sinni pínu og saklausum dauða gefið. Ort af sr. Þorsteini Jónssyni dómkirkjunnar presti að Hólum. Tón: Óvinnanleg borg er vor Guð.

Incipit

Hvenær sem renni eg huga mín / til hrösunar Adams fyrstu …

Melody

Óvinnanleg borg er vor Guð …

Explicit

… meður fögnuði mæta. Amen.

Note

17 vers.

Text Class
18 (34r)
Sálmvers
Rubric

1 vers. Tón: Í Babýlon við vötnin

Incipit

Þýðasti Jesú, þér er ljóst …

Melody

Í Babýlon við vötnin ströng …

Explicit

… orðum með æru haga.

Note

Bl. 34v autt.

Text Class
19 (35r-36v)
Morgunsálmur
Rubric

Rétttrúaðs kristins manns morgunsálmur. Ortur af sr. Jóni Pj.s. 1750

Incipit

Eilífi Guð almáttugi / ó, gæsku faðir blíði …

Explicit

… og svo upprisu án nauða. Amen.

Note

Sjö tölusett vers.

Text Class
20 (36v-38v)
Kvöldsálmur
Rubric

Kvöldsálmurinn. Með sama lag.

Incipit

Himneski faðir, hjartans kné …

Explicit

… í faðmi Abrahams skæra. Amen.

Note

Tólf tölusett vers.

Text Class
21 (39r)
Kóngs minni
Rubric

1745 Fyrir kóngs minni. Tón: Ó, Guð, minn herra etc.

Incipit

Vorn konung Kristján sjötta séð …

Melody

Ó, Guð, minn herra, aumka mig …

Explicit

… svo eignunst eilíft ríki.

Note

Eitt vers.

Text Class
22 (39r-v)
Hjónaskál
Rubric

Fyrir hjónaskál. Tón: Mikilli farsæld etc.

Incipit

Þau eruverðug ungu hjón …

Melody

Mikilli farsæld mætir sá …

Explicit

… faðir, heyr það eg bið.

Note

Nafnið sr. Eggert kemur fyrir í versinu.

Text Class
23 (39v)
Sálmvers
Rubric

1744

Incipit

Ó, minn Jesú, eg kann finna …

Explicit

… strýktur og húðfleginn.

Note

Eitt vers.

Text Class
24 (40r)
Sálmvers
Incipit

Myrkur og dimma, dagur dregst nú …

Explicit

… góður því einn er hann.

Note

Eitt vers.

Text Class
25 (40v)
Lausavísa
Incipit

Séra Jón á Skarði skýr / skáld er sóma hraður

Explicit

viskuríkur dáða dýr / drottins kennimaður.

Note

Vísan er efst á blaðinu en þar fyrir neðan eru krotuð nöfn og pennaprufur.

Text Class
26 (41r-66v)
Vikusálmar
Rubric

Nokkrir sálmar sem syngjast mega kvöld og morgna alla vikuna. Ortir af Kolbeini Grímssyni út af bænabók D. Jóhanni Havermann. Þrykktir á Hólum í Hjaltadal Anno 1682. En nú skrifaðir á Hellisbrekkum af Vigfúsi Helgasyni Anno 1743.

Incipit

Herra himneski faðir, / heilagi drottinn minn …

Text Class
26.1 (66v)
Lausavísa
Incipit

Skrifuðust vers fyrir skatna þjóð / er skáldið orti hið forna

Explicit

svo mega Kolbeins sálmaljóð / syngjast kvöld og morgna.

Text Class
27 (67r-85r)
Vikusálmar
Rubric

Hér eftirfylgja aðrir vikusálmar. Ortir af sr. Jóni Magnússyni fyrrum guðs orða þénara að Laufási en sunnudags morgunsálmurinn og kvöldsálmurinn hefur ei eftir hann fundist, og eru því nýlega gjörðir sem eftir fylgir.

Incipit

Ó, þú heilagi herra minn …

Note

Tilvísanir í bækur biblíunnar á bl. 67r-69v.

Text Class
28 (85r-86v)
Sálmur
Rubric

Einn sálmur með tón: Bæn mína heyr, ó, herra kær.

Incipit

Guð meður orði gæskuhýr …

Explicit

Níu vers.

Text Class

Physical Description

Support
Pappír.
No. of leaves
86 + vii bl. í octavo-broti (160 mm x 100 mm). Bl. 34v autt.
Foliation

Blöð handritsins eru ótölusett.

Layout

  • Eindálka.
  • Leturflötur er ca 135 mm x 85 mm í fyrri hluta handrits.
  • Í aftari hluta handrits er leturflötur ca 115-120 mm x 70 mm.
  • Línufjöldi er ca 20-24.
  • Griporð á stöku stað í fyrri hluta handrits. Í aftari hlutanum er pennaflúr í stað griporða.

Condition
  • Vantar framan af.
  • Vatnsskemmdir víða.
  • Fremsta blaðið og tvö öftustu blöðin illa farin og rifin. Rifið neðan af bl. 1 kjalarmegin og texti skertur.
  • Saurblöð aftast í tætlum.
Script

Ýmsar hendur.

Decoration

Bókahnútur og skrautrammi á bl. 66v.

Skrautrammi á bl. 25v.

Pennaflúraðir upphafsstafir á bl. 1r; 9r; 35r; 51v; 55v; 63r; 83v; 85r (stór).

Bl. 33r með rauðu bleki.

Musical Notation
Leifar af nótnaskrift á bókfelli í gömlu bandi.
Additions

Á bl. 40v er krotað nafnið Bjarni Brandsson og ártalið 1754, ásamt nokkru pennakroti.

Á bl. 42r er spássíukrot.

Á bl. 67r er nafnið Sigurður Gíslason á innri spássíu.

Nokkur nöfn krotuð á bl. 86v: Guðrún; Bjarni Finnsson; Arngrímur Magnússon með eigin hendi hefur þetta skrifað með sínum eigin penna og er hann dægilega góður vitna eg undirskrifuð (nafnið hefur trosnað af). Neðst á sama blaði er ártalið 1825.

Á bl. 85v er nafnið Gísli Helgason á spássíu.

Binding

Band úr gömlu bókfelli með latneskum helgisiðatexta og nótum (160 mm x 83 mm x 23 mm); bandið er slitið og með stórri rifu langsum. Fremra spjald glatað.

Aftast eru slitur úr 7 blöðum, sum úr prentuðum bókum á þýsku.

History

Origin

Handritið var skrifað á Íslandi, líklega á 18. öld.

Provenance

Handritið er í eigu sr. Geirs Waage, sóknarprests í Reykholti í Borgarfirði.

Additional

Record History
ÞS skráði á tímabilinu 22. ágúst - 13. desember 2017 og January 22, 2018.
Custodial History
Handritið var í láni hjá Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum frá júlí 2007.
Surrogates
Stafrænar ljósmyndir á Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Ljósmyndari Jóhanna Ólafsdóttir.

Metadata