Detaljer om håndskriftet

Einkaeign 18

Bæna- og sálmabók ; Island

Tekstens sprog
islandsk

Indhold

1 (1r-4r)
Bæn út af píslardauða Krists
Rubrik

Ein ágæt og innileg bæn og þakkargjörð út af pínu og dauða drottins vors Jesú Kristí

Incipit

Ó, þú allra heilagasti og ástúðlegasti herra Jesú Kriste …

Explicit

… ásamt öllum heilögum og útvöldum að vera og blífa eilíflega. Amen. Amen.

Tekstklasse
2 (4r-7v)
Bæn út af píslarsárum Krists
Rubrik

Ein Bæn út af píslarsárum drottins vors Jesú Kristí

Incipit

Ó, herra Jesú Kriste, þínar heilögu undir og píslarsár séu mér ein lifandi uppspretta til huggunar …

Explicit

… og dýrmætustu tárin píslarsára. Amen minn Jesú, amen, amen.

Tekstklasse
3 (8r-9r)
Morgunbæn
Rubrik

Rétttrúaðs kristins manns morgunbæn

Incipit

Ó, þú eilífi og almáttugi Guð, hjartagóði …

Explicit

… sáluhjálplegan dauða og dýrðarlega upprisu. Amen.

Tekstklasse
4 (9r-11r)
Kvöldbæn
Rubrik

Kvöldbænin

Incipit

Ó, himneski faðir, á þessari kvöldstundu beygi eg aftur mín kné …

Explicit

… ró og hvíld í faðmi Abrahams. Amen.

Tekstklasse
5 (11r-v)
Skírnarsálmur
Rubrik

Sálmur við barnaskírn. Tón: Halt oss, Guð, við þitt hreina orð …

Incipit

Þú varst fyrir oss eitt ungbarn …

Melodi

Halt oss, Guð, við þitt hreina orð …

Explicit

… hjá þér síðar eilíflega. Amen.

Bemærkning

Sex vers.

Tekstklasse
6 (12r-v)
Jólasálmur
Rubrik

II. dag jóla. Eftir blessan. Tón: Faðir vor sem á himnum ert …

Incipit

Guði sé lof fyrir gleðileg jól …

Melodi

Faðir vor sem á himnum ert …

Explicit

… fæðingardagur til eilífs lífs. Amen.

Bemærkning

8 vers.

Tekstklasse
7 (12v-14r)
Jólasálmur
Rubrik

III. dag jóla. Eftir blessan. Tón: Ofan af himnum hér kom eg

Incipit

Herra Jesú mín heilsugjöf …

Melodi

Ofan af himnum hér kom eg …

Explicit

… himnesku brauði síðar meir.

Bemærkning

14 vers.

Tekstklasse
8 (14r-v)
Jólasálmur
Rubrik

Sunnudaginn milli jóla og áttadags. Eftir blessan. Tón: Heimili vort og húsin með …

Incipit

Foreldrar Jesú full af ást …

Melodi

Heimili vort og húsin með …

Explicit

… fæddur svo huggun heyrði. Amen.

Bemærkning

Sjö vers.

Tekstklasse
9 (14v-15v)
Nýárssálmur
Rubrik

Sunnudaginn milli áttadags og þrettánda. Eftir blessan. Tón: Guðsson kallar: Komið til mín …

Incipit

Þá Heródes það heyra vann …

Melodi

Guðsson kallar: Komið til mín …

Explicit

… þér sé lof, eilíf æra.

Bemærkning

Átta vers.

Tekstklasse
10 (15v-16v)
Sálmur
Rubrik

II. sunnudag eftir þrettándann. Eftir blessan. Tón: Heimili vort og húsin með …

Incipit

Heiðrað sé Jesú háleitt verk …

Melodi

Heimili vort og húsin með …

Explicit

… í blessuðu brúðkaups sæti. Amen.

Bemærkning

Níu vers.

Tekstklasse
11 (16v-18r)
Sálmur
Rubrik

II. sunnudag í föstu. Eftir blessan. Tón: Ó, þú ágæta eðla nafnið Jesús

Incipit

Ein kanversk kvinna kom þar sem var …

Melodi

Ó, þú ágæta eðla nafnið Jesús …

Explicit

… þverri aldrei Jesú.

Bemærkning

Tíu vers.

Tekstklasse
12 (18r-19r)
Sálmur
Rubrik

Á Allra heilagra messu. Eftir predikun

Incipit

Kært lof Guðs kristnin altíð …

Explicit

… nú unni oss drottinn mest. Amen.

Bemærkning

Þrettán vers.

Tekstklasse
13 (19v-20r)
Fermingarsálmur
Rubrik

Sálmur af dönsku útlagður, sem eftir kónglegri skipan skal syngjast í kirkjunum að endaðri ungdómsins confirmation. Tón: Heiðrum vér Guð af hug og sál …

Incipit

Óttastu, barn mitt, einan Guð …

Melodi

Heiðrum vér Guð af hug og sál …

Explicit

… dýrð og þökkin greið. Amen.

Bemærkning

Fimm vers.

14 (20r-v)
Sálmur
Rubrik

Eftir kirkjuinnleiðslu kvenna. Tón: Af föður hjarta barn er borið …

Incipit

Í Jesú nafni Guð minn gæfi …

Melodi

Af föður hjarta barn er borið …

Explicit

… lof, dýrð, heiður að eilífu.

Bemærkning

Fjögur vers.

Tekstklasse
15 (20v-25v)
Sálmvers eftir predikun
Rubrik

Eftirfylgjandi vers syngjast af predikunarstólnum, áður en guðspjallið er lesið.

Incipit

Þakkir vér glaðir gjörum …

Bemærkning

Fjöldi versa og vísanir í önnur vers til að syngja eftir predikun kirkjuárið um kring.

Tekstklasse
16 (25v-31v)
Sálmur
Rubrik

Einn sálmur. Þ.Þ.S. Tón: Jesús Kristur að Jórdan kom

Incipit

Hvörnin eru þau umskiptin / orðin á þínu skarti …

Melodi

Jesús Kristur að Jórdan kom …

Explicit

… hér og um aldir alda. Amen.

Bemærkning

Þ.Þ.S. stendur líklega fyrir Þorberg Þorsteinsson.

40 vers.

Tekstklasse
17 (31v-34r)
Sálmur
Rubrik

Andvarp trúaðrar manneskju, sem sorgbitin íhugar hvað hún missti í falli Adams og Evu, en undireins glaðvær grundar hvað gott hinn annar Adam, drottinn af himni, Jesús Kristur krossfestur, hefur henni með sinni pínu og saklausum dauða gefið. Ort af sr. Þorsteini Jónssyni dómkirkjunnar presti að Hólum. Tón: Óvinnanleg borg er vor Guð.

Incipit

Hvenær sem renni eg huga mín / til hrösunar Adams fyrstu …

Melodi

Óvinnanleg borg er vor Guð …

Explicit

… meður fögnuði mæta. Amen.

Bemærkning

17 vers.

Tekstklasse
18 (34r)
Sálmvers
Rubrik

1 vers. Tón: Í Babýlon við vötnin

Incipit

Þýðasti Jesú, þér er ljóst …

Melodi

Í Babýlon við vötnin ströng …

Explicit

… orðum með æru haga.

Bemærkning

Bl. 34v autt.

Tekstklasse
19 (35r-36v)
Morgunsálmur
Rubrik

Rétttrúaðs kristins manns morgunsálmur. Ortur af sr. Jóni Pj.s. 1750

Incipit

Eilífi Guð almáttugi / ó, gæsku faðir blíði …

Explicit

… og svo upprisu án nauða. Amen.

Bemærkning

Sjö tölusett vers.

Tekstklasse
20 (36v-38v)
Kvöldsálmur
Rubrik

Kvöldsálmurinn. Með sama lag.

Incipit

Himneski faðir, hjartans kné …

Explicit

… í faðmi Abrahams skæra. Amen.

Bemærkning

Tólf tölusett vers.

Tekstklasse
21 (39r)
Kóngs minni
Rubrik

1745 Fyrir kóngs minni. Tón: Ó, Guð, minn herra etc.

Incipit

Vorn konung Kristján sjötta séð …

Melodi

Ó, Guð, minn herra, aumka mig …

Explicit

… svo eignunst eilíft ríki.

Bemærkning

Eitt vers.

Tekstklasse
22 (39r-v)
Hjónaskál
Rubrik

Fyrir hjónaskál. Tón: Mikilli farsæld etc.

Incipit

Þau eruverðug ungu hjón …

Melodi

Mikilli farsæld mætir sá …

Explicit

… faðir, heyr það eg bið.

Bemærkning

Nafnið sr. Eggert kemur fyrir í versinu.

Tekstklasse
23 (39v)
Sálmvers
Rubrik

1744

Incipit

Ó, minn Jesú, eg kann finna …

Explicit

… strýktur og húðfleginn.

Bemærkning

Eitt vers.

Tekstklasse
24 (40r)
Sálmvers
Incipit

Myrkur og dimma, dagur dregst nú …

Explicit

… góður því einn er hann.

Bemærkning

Eitt vers.

Tekstklasse
25 (40v)
Lausavísa
Incipit

Séra Jón á Skarði skýr / skáld er sóma hraður

Explicit

viskuríkur dáða dýr / drottins kennimaður.

Bemærkning

Vísan er efst á blaðinu en þar fyrir neðan eru krotuð nöfn og pennaprufur.

Tekstklasse
26 (41r-66v)
Vikusálmar
Rubrik

Nokkrir sálmar sem syngjast mega kvöld og morgna alla vikuna. Ortir af Kolbeini Grímssyni út af bænabók D. Jóhanni Havermann. Þrykktir á Hólum í Hjaltadal Anno 1682. En nú skrifaðir á Hellisbrekkum af Vigfúsi Helgasyni Anno 1743.

Incipit

Herra himneski faðir, / heilagi drottinn minn …

Tekstklasse
26.1 (66v)
Lausavísa
Incipit

Skrifuðust vers fyrir skatna þjóð / er skáldið orti hið forna

Explicit

svo mega Kolbeins sálmaljóð / syngjast kvöld og morgna.

Tekstklasse
27 (67r-85r)
Vikusálmar
Rubrik

Hér eftirfylgja aðrir vikusálmar. Ortir af sr. Jóni Magnússyni fyrrum guðs orða þénara að Laufási en sunnudags morgunsálmurinn og kvöldsálmurinn hefur ei eftir hann fundist, og eru því nýlega gjörðir sem eftir fylgir.

Incipit

Ó, þú heilagi herra minn …

Bemærkning

Tilvísanir í bækur biblíunnar á bl. 67r-69v.

Tekstklasse
28 (85r-86v)
Sálmur
Rubrik

Einn sálmur með tón: Bæn mína heyr, ó, herra kær.

Incipit

Guð meður orði gæskuhýr …

Explicit

Níu vers.

Tekstklasse

Fysisk Beskrivelse / Kodikologi

Materiale
Pappír.
Antal blade
86 + vii bl. í octavo-broti (160 mm x 100 mm). Bl. 34v autt.
Foliering

Blöð handritsins eru ótölusett.

Layout

  • Eindálka.
  • Leturflötur er ca 135 mm x 85 mm í fyrri hluta handrits.
  • Í aftari hluta handrits er leturflötur ca 115-120 mm x 70 mm.
  • Línufjöldi er ca 20-24.
  • Griporð á stöku stað í fyrri hluta handrits. Í aftari hlutanum er pennaflúr í stað griporða.

Tilstand
  • Vantar framan af.
  • Vatnsskemmdir víða.
  • Fremsta blaðið og tvö öftustu blöðin illa farin og rifin. Rifið neðan af bl. 1 kjalarmegin og texti skertur.
  • Saurblöð aftast í tætlum.
Skrifttype

Ýmsar hendur.

Udsmykning

Bókahnútur og skrautrammi á bl. 66v.

Skrautrammi á bl. 25v.

Pennaflúraðir upphafsstafir á bl. 1r; 9r; 35r; 51v; 55v; 63r; 83v; 85r (stór).

Bl. 33r með rauðu bleki.

Nodeskrift
Leifar af nótnaskrift á bókfelli í gömlu bandi.
Tilføjelser

Á bl. 40v er krotað nafnið Bjarni Brandsson og ártalið 1754, ásamt nokkru pennakroti.

Á bl. 42r er spássíukrot.

Á bl. 67r er nafnið Sigurður Gíslason á innri spássíu.

Nokkur nöfn krotuð á bl. 86v: Guðrún; Bjarni Finnsson; Arngrímur Magnússon með eigin hendi hefur þetta skrifað með sínum eigin penna og er hann dægilega góður vitna eg undirskrifuð (nafnið hefur trosnað af). Neðst á sama blaði er ártalið 1825.

Á bl. 85v er nafnið Gísli Helgason á spássíu.

Indbinding

Band úr gömlu bókfelli með latneskum helgisiðatexta og nótum (160 mm x 83 mm x 23 mm); bandið er slitið og með stórri rifu langsum. Fremra spjald glatað.

Aftast eru slitur úr 7 blöðum, sum úr prentuðum bókum á þýsku.

Historie og herkomst

Herkomst

Handritið var skrifað á Íslandi, líklega á 18. öld.

Proveniens

Handritið er í eigu sr. Geirs Waage, sóknarprests í Reykholti í Borgarfirði.

Yderligere information

Katalogisering og registrering
ÞS skráði á tímabilinu 22. ágúst - 13. desember 2017 og 22. januar 2018.
Bevaringshistorie
Handritið var í láni hjá Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum frá júlí 2007.
Billeder
Stafrænar ljósmyndir á Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum. Ljósmyndari Jóhanna Ólafsdóttir.

[Metadata]