NKS 3282 4to
Ljóðasafn Jónasar Hallgrímssonar ; Island, 1837-1931
Tekstens sprog
Indhold
Ljóðasafn
Askja sem inniheldur mismunandi stóra seðla með ljóðum Jónasar Hallgrímssonar, bundið í bók og möppur.
Eg á bágt
„Til Gísla Ísleifssonar Einarsens (þegar þeir Jónas Hallgrímsson voru báðir í skóla).“
„Eg á bágt / mér er ami allt um kring ...“
„... aftur manstu' hann Jónas þinn.“
4 erindi. Fyrir neðan, með sömu hönd: „(Skrifað upp eftir minni prófasti konu Guðrúnu Stephensen í Holti í Önundafirði). P.M.“ Með blýanti, önnur hönd: „Fra F. Jónssyni dat[?] 1934. Har tidligri tilhort Ól. Davíðssyni.“
Dunar í trjálundi
Heyri eg að kirkju
Nú er vetur úr bæ
„Kveðja til síra Þorgeirs Guðmundssonar 29. apríl 1839.“
„Nú er vetur úr bæ / rann í sefgrænan sæ ...“
„... góðri hugljúfi bræðranna þinna.“
9 erindi. Fyrir neðan, með sömu hönd: „Jónas Hallgrímsson“ Sama ljóð og fyrir ofan, en erindin eru í annarri röð.
Bar mig á brenndum auri
„Bar mig á brenndum auri / breiðar eldsjóðu leiðir ...“
„... leiddu hraunið seydda.“
2 erindi.
Nú er sumar í Köldukinn
„Í Glaumbæ var komið hret um nóttina“
„Nú er sumar í Köldukinn / kveð eg á millum vita ...“
„... en flugurnar springi af hita.“
1 erindi.
Búðarloka úti ein
„Á Kristhaldi við Hjaltadal “
„Búðarloka úti ein / ætlar að gera á ferðum stans ...“
„... hún er úr nösum andskotans.“
1 erindi.
Hvur veit nema konu svo
„Hvur veit nema konu svo / kviðlings æfihraki ...“
„... um kraki á hurðarbaki?“
1 erindi. Í athugasemd við stökuna kemur fram að Sigfús Jónsson (nú séra) hafi skrifað hana upp sumarið 1842 (eða veturinn 1841/42) og gefið „mér“. Undirskrifað: „24/8 G.S.“
Hörðum höndum
„Alþing hið nýja“
„Hörðum höndum / vinnur hölda kind ...“
„... góða þegna.“
12 erindi. Fyrir neðan, með sömu hönd: „J. Hallgrímsson“ Í athugasemd við ljóðið stendur: „Þetta hef eg skrifað fyrsta veturinn minn í skóla, eftir minni, því eg hafði þá, 41-42, nýlega lært kvæðið. Í hið prent. kvæði vantar 3. og 7. erindi hér og eins vantar í „Dagrúnarharm“ erindi, sem eg lærði þá eptir handr. síra Helga (biskups) er Jónas lagði hann út fyrir eða eptir bók, er hann léði honum (Kvæði Schillers); mun svo vera um fleiri kvæði er Jónas orti um árin 1839-40, 40-41 og 41-42, er hann var í R.vík. 29/8 G.S.“ (Bl. 22r (9)).
Kysstu mig, hin mjúka mær!
„Kysstu mig, hin mjúka mær! / þú ert sjúk ...“
„... því skálin er svo skær.“
1 erindi. Fyrir neðan, með sömu hönd: „B. Thorarensen“ Í athugasemd við kvæðið: „Skrifað upp eptir fyrirsögn frúarinnar á Brekku (Frú Einarsen), eða sem hún kenndi mér.“
Det var sig engang en gammel mand
„Kongens Minde - Reykjavíks Klubselskab den 28. januar 1841.“
„Det var sig engang en gammel mand / han bar sine aar med ære ...“
„... Kong Fredrik mindes :/: med kjærlighed :/: af alle.“
6 erindi. Fyrir neðan, með sömu hönd: „J(ónas) H(allgrímsson). Prentað í Viðey, sungið af barnaskóla börnum í R.vík.“
Móðir og faðir
„Móðir og faðir / mjúk og ástríkur ...“
„... til föðurhúsa.“
6 erindi. Fyrir neðan, með sömu hönd: „J. Hallgrímsson“ Með blýanti og annarri hönd: „Sr. Ólafur Indriðason ritaði og sendi mér. P.M.“
Hóglega, hæglega
Hvort sem að eg líð bót eða böl
„Kveðja Jónasar Hallgrímss. úr bréfi til H[?] 13. ágúst 1844.“
„Hvort sem að eg líð bót eða böl / bláa loft eða vítis kvöl ...“
„... samur þinn séra Trausti.“
1 erindi. Skrifað aftan á blað sem á stendur: „497. Breytingartillaga“ Nafnið Matthías Ólafsson er skrifað neðst.
Ekki skelfir Eyjólfur haus
„Eyjólfur ljóstollur var barnakennari, sótti um styrk af almannafé, en tvísýnt hvort hann fengist. Þá kvað Eyjólfur:“
„Ekki skelfir Eyjólfur haus / Íslands valda Tyrkinn ...“
„... fái eg ekki styrkinn.“
1 erindi. Skrifað á sömu „497. Breytingartillaga“ og hér að ofan.
Skítögtugan skammaprest
„Um einhvern ritstjóra kvað hann þetta:“
„Skítögtugan skammaprest / skelli eg laga hrömmum ...“
„... með óbatnandi skömmum.“
1 erindi. Skrifað á sömu „497. Breytingartillaga“ og hér að ofan.
Þokan yfir vík og vogi
„Sækonan“
„Þokan yfir vík og vogi / votu fangi þögul grúfir ...“
„... mannsmynd kærst! enn um eg ræði.“
14 erindi. Fyrir neðan, með sömu hönd: „J.H.“ Í athugasemd, með sömu hönd: „Efnið er að nokkru leiti tekið eftir einu af smákvæðum Heines.“
Stóð eg útí tunglsljósi, stóð eg út við skóg
Der sang en fugl bag skyens ryg
„Der sang en fugl bag skyens ryg / og raabte ned paa jorden: ...“
„... du kaade fuglestemme?“
2 erindi. Fyrir neðan, með annarri hönd: „Jónas“
Ef að þú hlýðir ekki mér
„Ef að þú hlýðir ekki mér / og öðrum hófremda gaurum ...“
„... í ráðhúsum á saurum.“
1 erindi. Fyrir neðan, með annarri hönd: „Konráð til Jónasar“
Bréf séra Jóns Brynjólfssonar
Úr bréfi séra Jóns Brynjólfssonar í Kálfholti, dagsettu 10. ágúst 1888 um Jónas Hallgrímsson.
Eg á bágt
„Úr iðrunarvísu til Gísla Ísleifssonar Einarsens“
„Eg á bágt / mér er ami ...“
„... æ minn vin, eg vil gjöra yfirbót.“
1 erindi. Jón Brynjólfsson heyrði aldrei nema fyrsta erindið.
Hjörleifs reiði ríður mér á slig
„Einu sinni bar þeim á milli Jónasi og Hjörleifi Guttormssyni, þá kastaði Jónas fram þessari stöku:“
„Hjörleifur reiði ríður mér á slig, / svo eg fjúk' ei flatur út í haga, ...“
„... Öxndælingar á mig reyri sig.“
1 erindi.
Ef hann sendir engla mergð
„Um sama leyti varð til þessi baga:“
„Ef hann sendir engla mergð / einum móti skratta, ...“
„... og fjóra missir hatta.“
1 erindi.
Magnús vinur! legg og lið
„Cura til Magnúsar Fraters“
„Magnús vinur! legg og lið / leggjum saman bæði ...“
„... fyrir þolinmæði.“
1 erindi.
Benedikt Scheving skæður
„Um Benedikt Scheving“
„Benedikt Scheving skæður / við skötuhryggja glæður ...“
„... lykt af þér eins og lút.“
1 erindi.
Skeifi skollafótur
„Til séra Búa Jónssonar“
„Skeifi skollafótur / skankalangi Búi ...“
„... Vont er, að sitji fleiri en einn á meisi.“
1 erindi.
Æ, hvað níðir svanna sá
„Um stúlku sem reið með skugga hatt“
„Æ, hvað níðir svanna sá / satans hattur ljótur ...“
„... eins og burlufótur.“
1 erindi.
Efnið fór en andann þraut
„Niðurlags orð úr bréfi til sr. Jóns Brynjólfssonar“
„Efnið fór en andann þraut / ekki er hægt að tala ...“
„... einn hefur horn og hala.“
1 erindi.
Skemmuþjófurinn
„Eg vissi líka til (segir Sr. J.B.) að til var eftir Jónas skáldsaga, sem hét Skemmuþjófurinn:“
„Stjarnan var rúmlega komin í hádegisstað ...“
„... Álfur leggur sjálfur á hýðinguna.“
„Svona hér um bil var gangurinn í sögunni, bætir séra Jón við.“ Með blýanti, önnur hönd: „Fra Finnur Jónssyni D+[?] 1934. Har tidligri tilhort Ól. Davíðssyni.“
Um vísurnar frá sr. Jóni Brynjólfssyni
„Commentarius perpetuus!“
„Um vísurnar frá sr. Jóni Brynjólfssyni ...“
„... Meira um þetta hefi eg sagt Boga frænda, og kemur hann líklega í haust til ykkar.“
„Yðar Páll Melsteð. 2. sept. 82.“
Með blýanti, önnur hönd: „Fra Finnur Jónssyni D+[?] 1934. Har tidligri tilhort Ól. Davíðssyni “
Spurt um fiskveiðar
„Af því að mér er mjög áríðandi ...“
„... viðvíkandi því, sem hér er óspurt um.“
„Skrifað í Reykjavík, 15. d. Marz-m. 1841. Jónas Hallgrímsson, candidatus philosophiæ.“
Prentað eintak af spurningum Jónasar um fiskveiðar. Prentað í Viðey.
Mappa 1
Hluti úr bréfi
Dagsett 21. apríl 1844. Ekki er vitað um sendanda en á bakhlið stendur: „Monsieur Bryniolsen. Reikivwick.“
Armahin kallihin kielein
Við sem annars lesum lögin
„Úr ljóðabréfi Konráðs og Jónas til Br. Péturssonar 15. apríl (líkl.) 1837. “
„Við sem annars lesum lögin / og lítil höfum vængjaslögin ...“
„... Listamaðurinn lengi sér þar undi.“
3 erindi. Fyrir neðan með sömu hönd: „Kvæðið er eflaust lengra, en eg heyrði aldrei meira en þetta. Skrifað 18. júní 1896. P.M.“
Frásögn Páls Melsteðs
Frásögn Páls Melsteðs er þeir Jónas bjuggu saman á Regensi 3G. N.5. Ásamt kvæðum Bjarna Thorarensens.
Nú hverfur sólin
„Nú hverfur sólin / af himinbaug ...“
„... vekur álf og draug.“
1 erindi. Fyrir neðan með sömu hönd: „Ekki orti hann þá meira að því sinni.“ Í athugasemdum um kvæðið kemur fram að Jónas hafi ort þetta er Páll Melsteð hafi verið að raula „Nu lider dagen ...“ úr Elverhöj eftir J.L. Heiberg. Nánar um tilurð kvæðisins má lesa í blaðinu Ísland, (15. júní 1899), „Vísa eftir Jónas Hallgrímsson.“
Við Bakkann neðra býsna fast
„Við Bakkann neðra býsna fast / af boðaskellum hlunkar ...“
„... en séra Siggi krúnkar.“
1 erindi. Í athugasemd um kvæðið segir: „Árið 1840 urðu þeir saupsáttir séra Sigurður í Hraungarði og Dús kaupmaður á Eyrarbakka út af viðar kaupum, svo að til sýslumanns aðgjörða kom. Um það kvað Bjarni amtmaður.“
Ágengur var hann
„Ágengur var hann / meðan hjá itum dvaldist ...“
„... stolnum undir steini.“
1 erindi. Í athugasemd um kvæðið segir, m.a.: „Þegar Bjarni Thorarensen var sýslumaður í Árnessýslu sat hann í Arnarbóli. Þangað kom til hans Jón Þórðarson (hinn ríki) í Móhúsum. Var þá um margt talað, þar á meðal um dauða, grafir og legsteina.“
Fyrir gott alt eg þakka þér
„Fyrir gott alt eg þakka þér / og þinni ástar kvinnu ...“
„... né sýna nokkra sinnu.“
1 erindi. Í athugasemd um kvæðið segir: „Í bréfi til mín (dags. 18. okt. 1879) frá mágkonu minni, frú Steinunni í Klausturhólum). P.M.“
Bleikur hestur barnið bar til grafar
„Bleikur hestur barnið bar til grafar / honum jeg það á hendur fel ...“
„... með hnútinn aftan á.“
1 erindi. Í athugasemd um kvæðið segir: „Jónas Hallgrímsson lærði á barnsaldri vísu þessa í Öxnadalnum og ken[n]di Páli Melsteð.“
Tel eg það vera tíkarmál
„Tel eg það vera tíkarmál / að tvinna sundur líkama og sál ...“
„... þó lífið linni.“
1 erindi. Í athugasemd um kvæðið segir: „Þessi vísa er einnig frá Jónasi Hallgrímssyni; Páll lærði hana af honum.“
Frost og fjúk er fast á búk
„Frost og fjúk er fast á búk, / frosinn mergur í beinum ...“
„... að fá.“
1 erindi. Í athugasemd um kvæðið segir: „Sundmaður varð úti og vin hans dreymdi að hann kvæði. Skrifað upp sumarið 1907 eftir Páli Melsteð.“
Mappa 2
Þú, sem fyrir skemstu
Mappa 3
Þú stóðst á tindi Heklu hám
„Þú stóðst á tindi Heklu hám / og horfðir yfir landið fríða ...“
„... Ísland skal lengi muna þig :/:“
Helga Kress, Söngvarinn ljúfi: um myndir og orð í kvæði eftir Jónas Hallgrímsson, 11, s. 101.
„Kjöbenhavn.“
6 erindi. Fyrir neðan með annari hönd: „Jónas Hallgrímsson sjálfur skrifaði 11. jan. 1839 þetta blað. P.M.“
Fysisk Beskrivelse / Kodikologi
Blöð/seðlar merkt 1-32, seinni tíma viðbót.
- Aðallega eindálka, en stundum tvídálka.
- Leturflötur er breytilegur.
- Línufjöldi er breytilegur.
Líklegast að mestu með hendi Páls Melsteðs, snarhönd.
Ólafur Indriðason, snarhönd. (Bl. 25r-25v (11)).
Jónas Hallgrímsson, snarhönd. (Bl. 62r-63r (Mappa 3)).
Óþekktur skrifari, síðfljótaskrift. (Bl.5r-9r (3), 19r-22v (9), 51r-52r (27)).
Óþekktur skrifari, snarhönd. (Bl. 41r-41v (21)).
Óþekktur skrifari, snarhönd. (Bl. 49r-50v (26)).
Óþekktur skrifari, snarhönd. (Bl. 53r-53v (28)).
Óþekktur skrifari, snarhönd. (Bl. 55r-55v (29)).
Óþekktur skrifari, snarhönd. (Bl.59r (32)).
Óþekktur skrifari, snarhönd. (Bl. 60r-61v (Mappa 2)).
Band er frá marts 1996 (261 mm x 220 mm x 13 mm).
Pappaspjöld klædd fínofnum brúnum líndúk. Grófari dúkur á kili og hornum. Saurblöð tilheyra nýju bandi.Límmiði með safnmerki á kili.
Jafnframt fylgja fjórar gráar möppur:
- Mappa 1: (232 mm x 157 mm).
- Mappa 2: (209 mm x 163 mm).
- Mappa 3: (246 mm x 155 mm).
- Mappa 4: (260 mm x 222 mm).
Handritið er í ljósgrárri öskju (álímt efni) (282 mm x 232 mm x 36 mm). Límmiði á kili með safnmarki.
- Laus fylgigögn:
- Seðill: „Bogi Melsteds samling af Jónas Hallgrímsson digte. (Fra Bogi Melsteds gav 1930)“
- Seðill: „NKS 3282, 4°. Originaler, 2 stk. (4 beskrevne blade) 2 digte = 2 amslag“
- Seðill: „Afskrifter (44 beskrevne blade) (nr. 1-25)“
- Mappa 4:
- Seðill: Prentuð verðlags-skrá, aftan á stendur: „Kvæði Jónasar Hallgrímssonar sum prentuð sum óprentuð.“
Historie og herkomst
Var skrifað á Íslandi og í Kaupmannahöfn á árunum 1837-1931 skv. þeim ártölum er koma fram á blöðum/seðlum.
Handritið er ekki í Kålunds, Katalog over de oldnorsk-islandske Håndskrifter.
Handritið kom úr safni Boga Th. Melsteð árið 1930.
Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 9. april 1997.
Áður í safni Konunglega bókasafnsins í Kaupmannahöfn.
Yderligere information
MJG skráði samkvæmt TEI P5 reglum 20. desember 2023 til 3. janúar 2024.
Handritið er bundið í nýlegt band og fylgja með fjórar möppur og er allt í nýju hylki ásamt blöðum, sem lágu um handritið.
Nákvæm lýsing á ljósmyndun og viðgerð fylgdi með.
Skrá um innihald fylgdi en handritið er ekki í skrá Kålunds, Katalog over de oldnorsk-islandske Håndskrifter i Det store kongelige Bibliotek og i Universitetsbiblioteket.
- Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.
Bibliografi
Titel: Kvæði Jónasar Hallgrímssonar í eiginhandarriti
Redaktør: Einar Ólafur Sveinsson, Ólafur Halldórsson
Titel: Ritið, Söngvarinn ljúfi : Um myndir og orð í kvæði eftir Jónas Hallgrímsson
Omfang: 11
[Metadata]
×- Land
- Island
- Sted
- Reykjavík
- Institution
- Árni Magnússon-instituttet for islandske studier
- Opbevaringssted
- Handritasvið
- Håndskriftsamling
- Safn Konunglega bókasafnsins í Kaupmannahöfn
- Katalognummer
- NKS 3282 4to
- Nøgleord
- Breve
Private dokumenter
Brevdigte
Digtning
Skæmtesagaer
Digte - XML
- Vis som XML
- Bemærkninger
- Send feedback om håndskriftet
Indhold
×- Ljóðasafn
- Eg á bágt
- Hörðum höndum
- Dunar í trjálundi
- Heyri eg að kirkju
- Er eg sá geisli
- Nú er vetur úr bæ
- Nú er vetur úr bæ
- Bar mig á brenndum auri
- Reið eg yfir bárubreið
- Skuggabaldur úti einn
- Nú er sumar í Köldukinn
- Búðarloka úti ein
- Ursynningur yglir sig
- Ursynningurinn eina nótt
- Hörðum höndum
- Hvarmaskúrir harmurinn sári
- Hvur veit nema konu svo
- Hörðum höndum
- Kysstu mig, hin mjúka mær!
- Det var sig engang en gammel mand
- Móðir og faðir
- Hvarmaskúrir harmurinn sári
- Dýrðlegt er að sjá
- Hóglega, hæglega
- Úti sat und hvítum
- Gleðji þig guðs stjörnur
- Gleðji þig guðs stjörnur
- Hvort sem að eg líð bót eða böl
- Ekki skelfir Eyjólfur haus
- Skítögtugan skammaprest
- Ungur var eg, og ungir
- Þokan yfir vík og vogi
- Gæfur í loftinu ljúfi
- Stóð eg útí tunglsljósi, stóð eg út við skóg
- Der sang en fugl bag skyens ryg
- Ef að þú hlýðir ekki mér
- Uppí á blaði ormurinn sat
- Bréf séra Jóns Brynjólfssonar
- Eg á bágt
- Hjörleifs reiði ríður mér á slig
- Ef hann sendir engla mergð
- Magnús vinur! legg og lið
- Benedikt Scheving skæður
- Skeifi skollafótur
- Æ, hvað níðir svanna sá
- Efnið fór en andann þraut
- Skemmuþjófurinn
- Um vísurnar frá sr. Jóni Brynjólfssyni
- Stor er venskabets magt
- Spurt um fiskveiðar
- Mappa 1
- Hluti úr bréfi
- Þú stóðst á tindi Heklu hám
- Armahin kallihin kielein
- Við sem annars lesum lögin
- Frásögn Páls Melsteðs
- Fyrir gott alt eg þakka þér
- Bleikur hestur barnið bar til grafar
- Tel eg það vera tíkarmál
- Frost og fjúk er fast á búk
- Mappa 2
- Mappa 3