Detaljer om håndskriftet

PDF
PDF

AM 343 a 4to

Fornaldar- og riddarasögur ; Island, 1450-1475

Tekstens sprog
islandsk

Indhold

1 (1r-5v)
Þorsteins þáttur bæjarmagns
Incipit

Í þann tíma er Hákon jarl Sigurðarson réð fyrir Noregi …

Explicit

… hvarf af orminum, hurfu hornin Hvítingar.

Finalrubrik

Lúkum vér þar Þorsteins þætti bæjarbarns.

Tekstklasse
2 (5v-14r)
Samsons saga fagra
Incipit

Artúr hét konungur er réð fyrir Englandi …

Explicit

… og rís þar af ævintýri er kallað er Skikkjusaga og lúkum vér þessi sögu með sannorðu niðurlagi.

Tekstklasse
3 (14r-21v)
Egils saga einhenda og Ásmundar berserkjabana
Incipit

Hertryggur hefir konungur heitið. Hann réð fyrir austur í Rússía …

Explicit

… hefir síðan engi hlutur fundist af henni og engu því, sem þar var á og lúkum vér þar þessi sögu.

Tekstklasse
4 (21v-30v)
Flóres saga konungs og sona hans
Incipit

Ef menn girnast að heyra fornar frásagnir …

Explicit

… hver afdrif orðið hafa þessara manna.

Finalrubrik

Því lúkum vér þar nú sögu Flóres konungs og sona hans.

Bemærkning

Blað 28v er upprunalega autt.

Tekstklasse
5 (30v-48v)
Vilhjálms saga sjóðs
Incipit

Saga þessi hefst fyrst í Englandi …

Explicit

… skrifaði og fyrir sagði og til hlýddi et cetera vantre (?).

Tekstklasse
6 (48v-54r)
Yngvars saga víðförla
Incipit

Eirekur hét kóngur er réð fyrir Svíþjóðu …

Explicit

… fyrri frændur sína og þar lyktum við þessa sögu.

Bemærkning

Vantar eitt blað á eftir blaði 53, sbr. athugasemd Árna Magnússonar.

Tekstklasse
7 (54r-57v)
Ketils saga hængs
Incipit

Hallbjörn hét maður. Hann var kallaður hálftröll …

Explicit

… Örvar-Oddur var sonur Gríms. Og lýkur hér þessari sögu.

Tekstklasse
8 (57v-59v)
Gríms saga loðinkinna
Incipit

Svo er sagt af Grími loðinkinna, að hann var bæði mikill og sterkur …

Explicit

… [Hann varð ellidauður maður.]

Finalrubrik

[Og lýkur hér sögu Gríms loðinkinna. En hér hefur upp Örvar-Odds sögu, og er mikil saga.]

Bemærkning

Niðurlagið er illlæsilegt vegna þess hve blaðið var orðið snjáð. Lesið var með hliðsjón af útgefnum texta og má ætla af orðafjölda og orðalengd í handriti að um samræmi við hann sé að ræða. Textinn er þó hafður innan hornklofa.

Tekstklasse
9 (59v-81v)
Örvar-Odds saga
Incipit

Grímur hét maður og var kallaður loðinkinni. Því var hann svo kallaður, að hann var með því alinn …

Explicit

… og sá ættbogi hefir þar upp vaxið.

Finalrubrik

Og lýkur þar nú sögu Örvar-Odds, eftir því sem þér hafið nú heyrt frá sagt.

Tekstklasse
10 (81v-87r)
Áns saga bogsveigis
Incipit

Í þann tíma er fylkiskonungar voru í Noregi …

Explicit

… faðir Sigurðar bjóðaskalla, ágæts manns í Noregi.

Finalrubrik

Og lýkur hér við sögu Áns bogsveigis.

Tekstklasse
11 (87r-98v)
Sálus saga og Nikanórs
Incipit

Það er upphaf þessarar frásagnar …

Explicit

…Og lýkur nú svo sögu þeirra fóstbræðra Sálus konungs og hins frækna hertoga Níkanors.

Tekstklasse
12 (99r-103v)
Hálfdanar saga Eysteinssonar
Incipit

Þrándur hefir konungur heitið. Við hann er kenndur Þrándheimur í Noregi …

Explicit

…Og lúkum vér þar þessi frásögu, og sitjið í frið.

Tekstklasse
13 (103v-104v)
Bósa saga
Bemærkning

Tvö brot - Í því fyrra eru nokkrar upphafslínur sögunnar og það seinna er úr síðari hluta hennar en niðurlagið vantar.

Tekstklasse
13.1 (103v)
Bósa saga - fyrra brot
Incipit

Þessi saga hefst eigi af lokleysu þeirri, er kátir menn skrökva sér til skemmtanar …

Explicit

… móðerni átti hann göfugt …

Bemærkning

Átta upphafslínur sögunnar.

Tekstklasse
13.2 (104)
Bósa saga - seinna brot
Incipit

… sem eg hef drukkið ferskan mjöð …

Explicit

… so niður um allt bakið að öll …

Bemærkning

Nokkrar línur af niðurlagi sögunnar vantar.

Tekstklasse
14 (105r-108r)
Vilmundar saga viðutan
Incipit

… mjög lík þeirri sem hann sá í …

Explicit

… og endum við so sögu Vilmundar viðutan með því ályktarorði af þeim sem skrifað hefur að sá sem lesið hefur og hinir sem til hafa hlýtt. Allir þeir sem eigi eru so ríkir að þeir eiga eigi konungi vorum skatt að gjalda þá kyssi þeir þá sem söguna lesið hefur [í þakklæti (?)] og sitjið í konungs frið sem þér fáið þaðan [valið/valist(?)].

Bemærkning

Vantar framan af sögunni.

Tekstklasse
15 (108r-110r)
Perus saga meistara
Incipit

Bræður tveir voru suður í lönd[um] …

Explicit

… þessu ævintýri.

Bemærkning

Blöðin eru illa farin dökk, orpin og máð og af þeim sökum illlæsileg. Blað 110v er upprunalega autt.

Fysisk Beskrivelse / Kodikologi

Materiale
Skinn.
Antal blade
i + 110 + i blöð (210-230 mm x 120-155 mm). Blað 28 er einungis skinnræma og v-hlið þess 28v var upprunalega auð. Blað 110v var einnig upprunalega autt.
Foliering

Blöð eru tölusett síðar með penna í hægra horn: 1-110.

Lægfordeling

Samtals 14 kver.

  • Kver I: blöð 1-8, 4 tvinn.
  • Kver II: blöð 9-18, 4 tvinn + 2 stök blöð.
  • Kver III: blöð 19-26, 3 tvinn + 2 stök blöð.
  • Kver IV: blöð 27-35, 4 tvinn + 1 stakt blað.
  • Kver V: blöð 36-43, 4 tvinn.
  • Kver VI: blöð 44-51, 3 tvinn + 2 stök blöð.
  • Kver VII: blöð 52-60, 3 tvinn + 3 stök blöð.
  • Kver VIII: blöð 61-69, 4 tvinn + 1 stakt blað.
  • Kver IX: blöð 70-77, 4 tvinn.
  • Kver X: blöð 78-88, 5 tvinn + 1 stakt blað.
  • Kver XI: blöð 89-99, 5 tvinn + 1 stakt blað.
  • Kver XII: blöð 100-103, 1 tvinn + 2 stök blöð.
  • Kver XIII: blöð 104-106, 3 stök blöð.
  • Kver XIV: blöð 107-110, 2 tvinn.

Layout

  • Leturflötur er ca 185-200 mm x 110-125 mm.
  • Línufjöldi er ca 40-45.
  • Markað er fyrir línum.
  • Auðir reitir fyrir upphafsstafi og fyrirsagnir (sbr. t.d. blað 80v).
  • Bendistafir (v) á spássíum til að merkja vísur í texta eru á blöðum 55v, 56v, 57v, 58r, 66r, 68v, 74, 77, 81r, 83r og 84r (en skv. http://skaldic.arts.usyd.edu. eru vísur einnig á blöðum: 59v, 60v, 63v, 65v, 67v, 68r, 70v, 78v, 79r, 80r, 81v, 82, 83v, 84v, 86, 87r).

Tilstand

  • Vantar eitt blað í handrit á eftir blaði 53.
  • Vantar í handrit á eftir blöðum 103 og 104.
  • Skinnið er svart, mörg blöð slitin og texti vandlesinn, sbr. t. d. blað 9r og blað 60v.
  • Efra hornið er rifið af blaði 47.
  • Vantar neðan af blaði 67.
  • Skorið er af blaði 105.
  • Á blöðum 78, 82, 100 og 104 eru minniháttar skemmdir.
  • Á kápuspjöldunum má sjá ummerki eftir e.k. festingu, krækju eða ól sem lokað hefur bandinu og fremra spjald hefur upphaflega e.t.v. verið breiðara.

Skrifttype

Skrifari / Skrifarar er / eru óþekktur / óþekktir; léttiskrift. Í fljótu bragði er ekki hægt að segja til um fjölda skrifara. Þó stafagerð sé víða áþekk er stærð stafa og þéttleiki skriftar misjafn.

  • Blað 27 samanborið við blöðin á undan og næstu blöð á eftir gæti verið skrifað með annarri hendi.
  • Og með öðru móti virðist einnig skrifað á blöð 67v-68r. Blöðin fremst í handritinu eru skrifuð með mun stærri stöfum en t.d. blöð 89-95 og og-band er þar með ólíku móti. Á síðarnefndu blöðunum er það táknað með gegnumstrikaðri Z (sjá t.d. blað 92v) en rotundu, sbr. t.d. á blaði 1v.

Blað 35 er skrifað á sautjándu öld; árfljótaskrift.

  • Skrifari þess gæti verið Jón Gissurarson. Skriftin er öll stirðari en skrift Jóns í öðrum uppskriftum en greinilegt er að skrifari reynir að líkja eftir skrift í handriti, en mörg stafatákn eru lík táknun Jóns (ath. t.d. J, Á, ó, ð, var o.fl.)
.

Tilføjelser

Eftirfarandi listi yfir viðbætur og spássíukrot er ekki tæmandi - dæmi eru eftirfarandi:

  • Blað 35 er hugsanlega skrifað á fyrri hluta 17. aldar (sjá: Skrift)
  • Athugasemd Árna Magnússonar á blaði 53.
  • Fleiri yngri spássíugreinar eru hér og þar m.a.:
  • Á blöðum 84r-85v eru tvær samskonar myndir af dreka með mannshöfuð (hugsanlega samtímaverk - verk skrifarans???).

Indbinding

Upprunalegt band (230-232 null x 125-143 null x 70-73 null); sver tréspjöld. Þrír sverir taumar halda kverunum og spjöldunum saman.

Vedlagt materiale

Seðill með efnisyfirliti með hendi Árna Magnússonar (sjá einnig AM 435 a 4to, blað 103v).

Historie og herkomst

Herkomst
Handritið er skrifað á Íslandi eftir miðja 15. öld.

Það er tímasett til ca 1450-1475 (sjá  ONPRegistre , bls. 452), en til 15. aldar í  Katalog I , bls. 578.

Proveniens

Christopher Sanders telur handritið með hópi handrita sem tengjast bókagerð á Möðruvöllum fram og segir það vafalaust skylt Perg. fol. nr 7 (Tales of knights. Perg. fol. nr 7 in The Royal Library, Stockholm).

Erhvervelse

Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 23. marts 1976.

Yderligere information

Katalogisering og registrering

Tekið eftir Katalog I , bls. 578-579 (nr. 1091). Kålund gekk frá handritinu til skráningar í november 1886. GI skráði 1. oktober 2002. VH jók við og skráði handritið skv. reglum TEI P5 í juli 2011.

Bevaringshistorie

Handritið var lánað Britte Olrik Fredriksen 5. december 1989.

Viðgert og bundið af Birgitte Dall í nóvember 1965.

Billeder

  • Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.
  • Svart-hvítar ljósmyndir á Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi, sem keypti þær af Arne Mann Nielsen í september 1973.

Bibliografi

Forfatter: Aðalheiður Guðmundsdóttir
Titel: Stóð og stjörnur, Hallamál : rétt Haraldi Bernharðssyni fimmtugum 12. apríl 2018
Omfang: s. 7-10
Titel: Fornaldar sögur Norðrlanda II.
Redaktør: Rafn, C. C.
Titel: Fornaldar sögur Norðrlanda III.
Redaktør: Rafn, C. C.
Titel: , Bevers saga
Redaktør: Sanders, Christopher
Omfang: 51
Titel: Mírmanns saga,
Redaktør: Slay, Desmond
Omfang: 17
Forfatter: Seip, Didrik Arup
Titel: Nordisk kultur, Palæografi. B. Norge og Island
Omfang: 28:B
Forfatter: Hansen, Finn
Titel: Arkiv för nordisk filologi, Forstærkende led i norrønt sprog
Omfang: 98
Forfatter: Hugus, Frank
Titel: Some notes on the sources of Blómstrvallasaga,
Omfang: s. 335-342
Forfatter: Lindblad, Gustaf
Titel: Studier i Codex Regius av äldre eddan
Forfatter: Guðbjörg Kristjánsdóttir
Titel: Gripla, Lýsingar í íslenskum handritum á 15. öld
Omfang: 27
Forfatter: Haraldur Bernharðsson
Titel: Þykkja og þykja. Hljóðbeygingarvíxl einfölduð, Gripla
Omfang: 15
Forfatter: Hreinn Benediktsson
Titel: Linguistic studies, historical and comparative
Forfatter: Jakob Benediktsson
Titel: Lærdómslistir, Um tvenns konar framburð á ld í íslensku
Omfang: s. 98-111
Titel: , Samsons saga fagra
Redaktør: John Wilson
Omfang: 65
Forfatter: Jón Helgason
Titel: , Til Yngvars sagas overlevering
Omfang: s. 176-178
Titel: , Íslenzk fornkvæði. Islandske folkeviser
Redaktør: Jón Helgason
Omfang: 10-17
Forfatter: Jón Helgason
Titel: Gripla, Athuganir Árna Magnússonar um fornsögur
Omfang: 4
Titel: Katalog over Den Arnamagnæanske Håndskriftsamling
Redaktør: Kålund, Kristian
Forfatter: Kolbrún Haraldsdóttir
Titel: Gripla, Eiríks saga víðförla í miðaldahandritum
Omfang: 30
Forfatter: Kalinke, Marianne E.
Titel: Scribes, editors, and the riddarasögur, Arkiv för nordisk filologi
Omfang: 97
Titel: Ordbog over det norrøne prosasprog: Registre
Redaktør: Den arnamagnæanske kommision
Forfatter: Springborg, Peter
Titel: Småstykker 9. Fra Snæfjallaströnd,
Omfang: s. 366-368
Titel: Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi : Rit, Áns rímur bogsveigis
Redaktør: Ólafur Halldórsson
Omfang: s. 197 p.
Forfatter: Ólafur Halldórsson
Titel: Íslenzkar miðaldarímur: Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi : Rit, Bósa rímur
Omfang: s. 136 p.

[Metadata]