Skráningarfærsla handrits

PDF
PDF

AM 135 4to

Lögbók

Athugasemd
Með margvíslegum yngri viðbótum.
Tungumál textans
íslenska

Innihald

1 (1v-2v)
Lögfræðilegar athugagreinar
Athugasemd

Viðbætur frá 17. öld (sbr. Katalog I , bls. 423).

Pennakrot á bl. 1r.

Efnisorð
2 (2v-4r)
Réttarbætur
Athugasemd

Frá 13.-14. öld. Alls 13 talsins.

Viðbót frá c1490 (sbr. ONPRegistre , bls. 445).

Efnisorð
3 (4v)
Jóhannesarguðspjall
Athugasemd

Einungis upphafið.

Viðbót frá c1350-1400 (sbr. ONPRegistre , bls. 445).

Tungumál textans
Latin
Efnisorð
4 (4v)
Bæn
Athugasemd

Viðbót frá c1350-1400 (sbr. ONPRegistre , bls. 445).

Tungumál textans
Latin
Efnisorð
5 (4v-5v)
Upphaf Móses laga
Titill í handriti

Upphaf Moyses laga

Athugasemd

Löggjöfin á Sínai, boðorðin tíu o.s.frv.

Viðbót frá c1350-1400 (sbr. ONPRegistre , bls. 445).

Efnisorð
6 (5v)
Af dómadags undrum
Titill í handriti

Af doma dags | undrum

Athugasemd

Um dómsdagstákn.

Viðbót frá c1350-1400 (sbr. ONPRegistre , bls. 445).

Efnisorð
7 (6v-69v)
Jónsbók
Efnisorð
8 (69v-73v)
Enginn titill
Efnisorð
8.1
Réttarbætur
Athugasemd

Frá 13.-14. öld. Alls fjórar talsins.

Lýkur með tveimur stuttum greinum.

Efnisorð
8.2
Um melrakkaveiðar
Athugasemd

Viðbót frá c1480 (sbr. ONPRegistre , bls. 445).

Efnisorð
8.3
Um almennilegar pútur
Athugasemd

Viðbót c1480 (sbr. ONPRegistre , bls. 445).

Efnisorð
9 (74r-74v)
Um byggingu á konungsjörðum
Efnisorð
10 (75r-88r)
Kristinréttur Árna biskups
Titill í handriti

her hefr upp kristinrett | nyia en log|tekna

11
Enginn titill
Efnisorð
11.1 (88r-97v)
Grágás
Titill í handriti

her hefr vpp kristinna laga þatt …

Athugasemd

Hluti af lögunum, Kristinna laga þáttur.

Í þessum hluta er löng spássíugrein frá 17. öld um sagnfræðilegar tilvísanir í titli handritsins.

Efnisorð
11.2 (97v)
Eindagi á tíðakaupi presta
Titill í handriti

Eíndagi a tidakaupi presta

Athugasemd

Fylgir aftan við lögin í 5 línum.

12 (97v-100r)
Tíundarlög Gissurar biskups
Titill í handriti

her se|ger vm tiundar gerd

13 (100r-105r)
Jónsbók
Titill í handriti

Her hefur upp saktal or bok islendin|ga

Athugasemd

Hluti af lögunum, sakatal.

Efnisorð
14 (105r-105v)
Kristinréttur Árna biskups
Athugasemd

Tveir kaflar úr lögunum: Um okr og rettar bætur herra vilialms.

Elsta hluta handritsins lýkur hér með orðum skrifara: christus scribentem cystiduat atqvelegentem.

15 (106r-107r)
Enginn titill
Athugasemd

Viðbætur frá c1490 (sbr. ONPRegistre , bls. 445).

15.1
Lagaformálar
Athugasemd

Sextán talsins.

Efnisorð
15.2
Lagaákvæði
Athugasemd

Þrjú talsins.

Efnisorð
15.3
Réttarbót Hákonar konungs um kristindómsrétt 1316
Efnisorð
15.4
Gamli sáttmáli
Efnisorð
15.5
Formáli um útnefningu nefndarmanna til Öxarárþings
Athugasemd

Til afnota fyrir sýslumann Múlaþings.

Viðbót með hendi frá upphafi 16. aldar (sbr. Katalog I , bls. 424).

Efnisorð
15.6
Lögfræðilegar athugagreinar
Athugasemd

Viðbót frá 17. öld (sbr. Katalog I , bls. 424).

Efnisorð
16 (107v)
Enginn titill
Efnisorð
16.1
Formáli um héraðsþingssetningu
Athugasemd

Til afnota fyrir Snjólf Hrafnsson.

Viðbót frá c1500 (sbr. Katalog I , bls. 424).

Efnisorð
16.2
Um tíund og matgjafir
Athugasemd

Viðbót frá c1500 (sbr. Katalog I , bls. 424).

16.3
Lögfræðilegar athugagreinar
Athugasemd

Viðbót frá 17. öld (sbr. Katalog I , bls. 424).

Skafnar burt að hluta.

Efnisorð
16.4 ()
Tafla yfir tíund og afgjöld
Athugasemd

Einungis leifar á ræmu af blaði sem hefur verið skorið burt.

Með sömu hendi og efnisþátturinn á undan og því viðbót frá 17. öld (sbr. Katalog I , bls. 424).

17 (108r-108v)
Enginn titill
17.1
Skýring á þýðingu Eden
Athugasemd

Ellefu línur. Efsta lína skorin burt.

Viðbót frá c1500 (sbr. ONPRegistre ), bls. 445.

Tungumál textans
isl
Efnisorð
17.2
Biblíutilvitnun
Athugasemd

Fimm línur.

Viðbót frá c1500 (sbr. ONPRegistre ), bls. 445.

Tungumál textans
Latin
Efnisorð
17.3
Réttarbót Hákonar konungs
Titill í handriti

skylda var ok ástsemd

Athugasemd

Viðbót frá c1500 (sbr. ONPRegistre ), bls. 445.

Efnisorð
17.4
Tafla yfir tíund
Athugasemd

Viðbætur með léttiskrift frá 17. öld (sbr. Katalog I , bls. 424).

18 (109r-114r)
Enginn titill
18.1
Kirkjuskipanir
Athugasemd

Hin yngsta frá Sveini Péturssyni biskupi í Skálholti (1466-1475).

Viðbætur frá c1490 (sbr. ONPRegistre , bls. 445).

18.2
Lögfræðilegar athugagreinar
Athugasemd

Viðbót frá 17. öld (sbr. Katalog I , bls. 424).

Auð síða aftan við, utan pennakrots o.þ.h.

Efnisorð

Lýsing á handriti

Blaðefni
Skinn
Blaðfjöldi
227 blöð (), auk sex skinnseðla skrifara við bl. 38, 44, 50, 76, 78 og 118.
Umbrot

Tvídálka.

Ástand

  • Efni á bl. 107v skafið burt að hluta.
  • Blað aftan við bl. 107 skorið burt, svo að einungis stendur eftir ræma við kjöl.

Skreytingar

Mynd á bl. 6r af Ólafi konungi helga í hásæti, með öxi og spjót.

Mynd á bl. 74vb af biskupi sitjandi með bagal.

Upphafsstafir í mörgum litum, sumir mikið skreyttir.

Rauðritaðar fyrirsagnir.

Spássíugreinar og aðrar viðbætur

  • Margvíslegar viðbætur við upprunalega handritið (sjá efni og uppruna).
  • Leiðréttingar skrifara á seðlum (sjá um blaðfjölda).
  • Samskonar leiðréttingar skrifara á spássíum.
  • Ýmsar viðbætur á spássíum.
  • Kveðja á efri spássíu bl. 70v frá Hjálmi Sveinssyni til Eiríks Snjólfssonar.

Band

Leðurband, þrykkt.

Fylgigögn

Þrír seðlar með hendi Árna Magnússonar og afsalsbréf:

  • Oktavótvíblöðungur (165 mm x 102 mm) skrifaður 1708, um 1710 og 1722: Lögbók Bjarna Bjarnasonar folio, (sú er ég fékk frá Guðmundi Þorleifssyni) er nú í láni hjá lögmanninum Páli Jónssyni. (1708 hún er allvíða registreruð hjá mér inter meos Codices legum. 1722 fékk ég hana úr láninu frá Lögmanninum.
  • Oktavóseðill (140 mm x 91 mm) frá um 1710: Framan eða aftan við Arnarbælis lögbók, þá sem átt hefur Snjólfur Rafnsson, sýslumaður í Múlaþingi, og er þar ritað undir sjálfa reformationem. Snjólfur var á dögum Jóhannes Regis Dan.
  • Afsalsbréf Bjarna Bjarnasonar í Arnarbæli í kvartóstærð (204 mm x 160 mm), skrifað í Víðidalstungu 11. maí 1707.

Uppruni og ferill

Uppruni

Elsti hluti handritsins (bl. 6va-73vb:18 og 74ra-105vb) er tímasettur til c1350 (sbr. ONPRegistre , bls. 445), en til síðari hluta 14. aldar í  Katalog I , bls. 422. Yngri viðbætur eru tímasettar á eftirfarandi hátt:

Ferill

Um 1500 virðist bókin hafa verið í eigu Snjólfs Hrafnssonar lögréttumanns, sem talinn er hafa verið sýslumaður Múlasýslu (sbr. bl. 107 og 114v og AM 435 a 4to, bl. 179v). Eftir hann hefur sonur hans, Eiríkur Snjólfsson, líklega fengið bókina (sbr. bl. 70v). Oddný Guðnadóttir fékk bókina í heimanfylgju árið 1695 (sbr. bl. 2r) og frá Oddnýju fékk hana Þorbergur Illugason, prestur í Bitru (sbr. AM 435 a 4to, bl. 180r). Af sr. Þorbergi eignaðist Rögnvaldur Sigmundsson bókina og af honum Bjarni Bjarnason í Arnarbæli. Samkvæmt afsalsbréfi sem fylgir handritinu (sjá fylgigögn) seldi Bjarni Páli Vídalín handritið árið 1707, þó með forkaupsrétti til Árna Magnússonar (sbr. einnig bl. 2r). Bókin var þá hjá Árna, að láni Guðmundar Þorleifssonar (sbr. afsalsbréf, seðil og AM 435 a 4to, bl. 180r). 1708 virðist Árni hafa eignast bókna, en Páll Vídalín hafa hana að láni (sbr. seðil og AM 435 a 4to, bl. 180r). 1722 skráir Árni að hann hafi fengið handritið frá Páli (sbr. seðil). Fyrrum höfðu einnig Guðmundur West, sr. Páll á Melstað og Magnús Jónsson lögmaður bókina í höndum (sbr. AM 435 a 4to, bl. 180r).

Aðföng

Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 2. september 1982.

Aðrar upplýsingar

Skráningarferill

Tekið eftir Katalog I , bls. 422-425 (nr. 799). Kålund gekk frá handritinu til skráningar 14. október 1886 DKÞ skráði 15. júlí 2003. Már Jónsson skráði seðla Árna Magnússonar 11. febrúar 2000.

Myndir af handritinu

Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.

Notaskrá

Höfundur: Jacobsen, Bent Chr.
Titill: Gripla, Sektir Jónsbókar
Umfang: 7
Höfundur: Magerøy, Ellen Marie
Titill: Islandsk hornskurd. Drikkehorn fra før "brennevinstiden",
Umfang: Supplementum 7
Höfundur: Seip, Didrik Arup
Titill: Palæografi. B. Norge og Island, Nordisk kultur
Umfang: 28:B
Höfundur: Walgenbach, Elizabeth
Titill: Gripla, The canon Si quis suadente and excommunication in medieval Iceland
Umfang: 30
Höfundur: Halldór Hermannsson
Titill: Icelandic illuminated manuscripts of the middle ages,
Umfang: 7
Titill: Et brudstykke af Kongespejlet: Med bemærkninger om indholdet af AM 668,4°,
Ritstjóri / Útgefandi: Bekker-Nielsen, Hans
Umfang: s. 105-112
Höfundur: Fett, Harry
Titill: Miniatyrer fra islandske haandskrifter, Bergens Museums Aarbog
Umfang: 7
Höfundur: Fett, Harry
Titill: Miniatures from Icelandic manuscripts, Saga book
Umfang: 7
Höfundur: Marchand, James Woodrow
Titill: Early Scandinavian variants of the Fifteen signs before doomsday,
Umfang: 31
Titill: Katalog over Den Arnamagnæanske Håndskriftsamling
Ritstjóri / Útgefandi: Kålund, Kristian
Titill: Ordbog over det norrøne prosasprog: Registre
Ritstjóri / Útgefandi: Den arnamagnæanske kommision
Titill: Færeyinga saga,
Ritstjóri / Útgefandi: Ólafur Halldórsson
Umfang: 30
Höfundur: Widding, Ole
Titill: Norrøne Marialegender med Rhinegnene som hjemsted, ARV
Umfang: 23
Höfundur: Boulhosa, Patricia Pires
Titill: Saga, A response to "Gamli sáttmáli - hvað næst?"
Umfang: 49:2
Titill: Jóns saga Hólabyskups ens helga,
Ritstjóri / Útgefandi: Foote, Peter
Umfang: 14
Höfundur: Selma Jónsdóttir
Titill: Lýsingar Helgastaðabókar,
Umfang: II

Lýsigögn