AM 351 fol.
Lögbók ; Ísland, 1360-1400
Athugasemd
Tungumál textans
Innihald
„Bréf Magnús konungs. Hér segir bálka skipan“
„Magnús með Guðs miskunn Noregs konungur ...“
„... hans nafn sé blassað utan enda. Amen“
Án kafla 3-11, um konungserfðir, í Kristindómsbálki.
„Hér hefur þingfararbálk og segir um nefndar sið“
„Friður og blessan vors herra Jesú Kristí ...“
„... og svo þótt heima sé til lögmanns stefnt.“
„Hér segir um helgitrú og um kóngsþegnskyldu hversu fara skuli“
„Það er upphaf laga vorra Íslendinga ...“
„... sem hann setti viðlögu á einhvern.“
„Hér hefur mannhelgi vora og um frið“
„Það er fyrst í mannhelgi vorri að vor ...“
„... en engu á hann svara þar sem hann erfði ekki.“
„Hér hefur kvennagiftingar með almennulegum erfðum“
„Faðir og móðir skulu ráða giftingum dætra sinna ...“
„... því að engi skal sér konu kaupa með annars fé.“
„Hér hefur almennilegt erfða tal“
„Sú er erfð hin fyrsta er börn skilgetin ...“
„... fyrir sál sinni hverjum manni sem hann gefur löggjöf sína.“
„Hér hefur framfærslubálk og segir hversu fram skuli færa ómaga og aðra um þá er framfærslu þurfa“
„Hver maður á fram að færa föður sinn og móður ...“
„... utan honum sé gefin.“
„Hér hefur upp landsbrigðabálk“
„Hvar sem ungum manni tæmist land í erfð ...“
„... En sá er sekur sex aurum við konung er ómagann skyldi hafa fram fært.“
„Hér hefur upp landsleigubálk og segir hversu mönnum hæfir með lögum sínar jarðir að byggja og svo hversu þar eigu með áburð að fara er leigu verða þurfa“
„Ef maður vill annars jörð leiga ...“
„... og rétt sem eftir lagadómi.“
„Hér hefur rekabálk er greinir um allan reka“
„Hver maður á reka allan fyrir sínu landi ...“
„... þá er hann þjófur ef svo mikið er að þjófsök nemur.“
„Hér hefur kaupabálk og segir í honum um fjárlag allt hversu þar er lagt dýrt að vor og um fjársóknir og skuldalyktingar“
„Það er nú því næst að vor skal engi fyrir öðrum taka ...“
„... og svo þótt heima sé til lögmanns stefnt.“
„Hér hefur þjófabálk greinir í honum hversu með lögum á fyrir þjófum að sjá“
„Það er nú því næst að engi skal annan stela ...“
„... við konung.“
„Hér hefur farmannalög og greinir hversu þeir skulu með því fara“
„Sú er lögleg fartekja en engi önnur ...“
„... láti Guð oss heila skiljast og svo finnast.“
Frá árunum 1294-1314.
„Hér hefur konunga réttarbætur og er fyrst Eiríks konungs“
„Eiríkur með Guðs miskunn Noregs konungur ...“
„... Var þetta bréf gert á XV. ári ríkis Eiríks konungs hins krúnaða.“
„Réttarbætur Hákonar konungs“
„Hákon með Guðs miskunn Noregs konungur ...“
„... en Bárður Pétursson ritaði.“
„Hér hefur kristindómsbálkur með konunga erfðatali. Segir hér hver að réttu á að vera konungur fyrir Noregi og um konungs eið“
„Það er upphaf laga vorra Íslendinga sem upphaf ...“
„... sem hans eiða vilja móta.“
Hluti af ritinu, Kristindómsbálkur, kaflar 3-11.
„Hér segir um barnaskírn rétta“
„Ala skal barn hvert er borið verður og mannshöfuð er á ...“
„... þá hefur hann týnt klerklegri von.“
„Skipan Eilífs erkibiskups“
„Þessar skipanir hefur gert virðulegi herra Eilífur erkibiskup ...“
„... Engi á sá að vera hafðir fyrir leystan er sá leysir er ekki vald hafði til.“
„Hér hefur hinn forna kristina laga rétt og er fjölmælt“
„Það er upphaf laga vorra að allir menn skulu vera kristnir ...“
„... Voðaverk varðar ekki ef bætt er innan fjórtán nátta sem búar virða.“
Hluti af ritinu, Kristinna laga þáttur með eftirfylgjandi tíundarlögum.
Erkibiskupa- og biskupastatútur, sú yngsta frá 1359.
Erkibiskupa- og biskupastatútur
„Hér hefur statútanir biskupa og þeirra skipanir“
„Páll með Guðs þolinmæði erkibiskup í Niðarósi ...“
M.a. um Staðamál.
Sættargerð Magnúsar konungs og Jóns erkibiskups
Um staðamál í Englandi og Noregi
Réttarbætur
Sú yngsta frá 1353.
Lagaformúlur
Lýsing á handriti
- Blaðmerkt með rauðu bleki, 1-133.
- Blaðsíðutal með svörtu bleki, á stökum stað á rektósíðum.
17 kver:
- Kver I: bl. 1-4, 2 tvinn.
- Kver II: bl. 5-14, 2 stök blöð og 2 tvinn.
- Kver III: bl. 15-22, 4 tvinn.
- Kver IV: bl. 23-30, 4 tvinn.
- Kver V: bl. 31-38, 4 tvinn.
- Kver VI: bl. 39-46, 4 tvinn.
- Kver VII: bl. 47-54, 4 tvinn.
- Kver VIII: bl. 55-62, 4 tvinn.
- Kver IX: bl. 63-70, 4 tvinn.
- Kver X: bl. 71-78, 4 tvinn.
- Kver XI: bl. 79-86, 4 tvinn.
- Kver XII: bl. 87-94, 4 tvinn.
- Kver XIII: bl. 95-102, 4 tvinn.
- Kver XIV: bl. 103-110, 4 tvinn.
- Kver XV: bl. 111-118, 4 tvinn.
- Kver XVI: bl. 119-126, 4 tvinn.
- Kver XVII: bl. 127-133, 1 stakt blað og 3 tvinn.
- Tvídálka.
- Leturflötur er ca 186 mm x 142 mm:
- Dálkur A: 186 mm x 65-67 mm.
- Dálkur B: 186 mm x 66-68 mm.
- Línufjöldi er 30.
- Síðutitlar, víða.
- Kaflatal á spássíum.
Óþekktur skrifari, textaskrift.
Sögustafur á bl. 2r.
Pennaflúraðir stórir upphafsstafir, rauðir, grænir, bláir og stundum gulir: bl. 1r, 5r, 5v, 6v, 22v, 26r, 29r. 44r, 48r, 53v, 58r, 64v, 66r, 72v, 74r, 96v, 110v, 116v og 130r.
Pennaflúraðir minni upphafsstafir, rauðir, grænir og gulir við upphaf hvers kafla.
Upphafstafir þar sem andlit er teiknað inn í belg stafsins, bl. 10v, 11v, 46r, 59r.
Rauðritaðar fyrirsagnir.
Strikað í stafi með rauðum lit.
Ýmsar viðbætur á spássíum, t.d. málsgreinar úr réttarbótum með gamalli hendi á fremstu blöðunum, sjá t.d. 5r.
Band (294 mm x 200 mm x 60 mm): Tréspjöld klædd skinni, blindþrykktu, með tveimur spennum. Kjölur og jaðrar klæddir skinni, kjölur upphleyptur og með blindþrykktum blómum.
Safnmarksmiði á kili og innan á fremra spjaldi. Þar stendur jafnframt: „133 bl. (+2 AMske sedler) 8/5 86“.
Handritið liggur í bláleitri öskju (315 mm x 225 mm x 75 mm), gyllt safnmark á kili.
Með í öskju eru skinnræmur (25-31 mm x 140-142 mm) sem teknar voru úr bandinu vegna ljósprentunar, sjá nánar hjá Stefáni Karlssyni 1979, Skinnræmur úr Skálholtsbók (AM 351 fol), bls. 124-127.
- Tveir seðlar með hendi Árna Magnússonar.
- Laus seðill (82 mm x 267 mm), sem er varðveittur í plasthylki, (með í öskju). Þar eru þrjú bæjarheiti, Þórisstaðir, Öxnalækur og Björk, ásamt upplýsingum um bæina.
- Laus seðill (88 mm x 170 mm), frá forverði.
- Laus seðill (90 mm x 149 mm), frá Guðvarði Má Gunnlaugssyni, dagsett: 19. desember 2007, sem segir að tvær skinnræmur hafi verið fluttar í Accessoria 48 h.
Uppruni og ferill
Tímasett til c1360-1400 (sbr. ONPRegistre, bls. 442). Tímasetning í Katalog I, bls. 285, er síðari hluti 14. aldar.
Í handritaskrá Árna Magnússonar er bókin talin upp meðal annarra í afhendingu Skálholtsstaðar til Þórðar Þorlákssonar biskups árið 1674 (sbr. AM 435 a 4to, bl. 153r (útg. bls. 48)) og einnig meðal handrita sem Jón Vídalín biskup sendi Árna árið 1699 (sbr. AM 435 a 4to, bls. 186v (útg. bls. 61)). Ormur Daðason sendi Árna bókina aftur frá Íslandi árið 1721 (sbr. seðil).
Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 14. nóvember 1975.
Frá 11. febrúar til 11. maí 2025 er handritið á sýningunni Heimur í orðum í Eddu, Arngrímsgötu 5.
Aðrar upplýsingar
- MJG yfirfór og skráði samkvæmt TEI P5 3. janúar 2025.
- DKþ skráði 1. ágúst 2002.
- Tekið eftir Katalog I, bls. 285-286 (nr. 509). Kålund gekk frá handritinu til skráningar í janúar 1886.
Viðgert í apríl 1970. Sex skinnræmur og tvær pappírsræmur skrifaðar, teknar úr bandi og settar í plastumslög sem fylgja í öskju með handritinu.
- Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.
- Ljósprent í Early Icelandic Manuscripts in Facsimile IX (1971).
- Svart-hvít ljósmynd af bl. 2r á Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi.
- Svart-hvítar ljósmyndir á NorS Sprogsamlinger.
Notaskrá
Titill: Bemærkninger til pronomenet sjá og dets middelalderlige historie, Opuscula XIII
Umfang: s. 243-287
Titill: Gripla, The canon law of emergency baptism and of marriage in medieval Iceland and Europe
Umfang: 29
Titill: Om lovbøgernes kristendomsbalk og indledningskapitlerne i de yngre kristenretter,
Umfang: s. 77-88
Titill: On the history of the Icelandic pronouns nokkur and nokkuð : an examination of selected manuscripts from the 13th to the 16th century
Titill: Filologiske studier i kongesagahåndskriftet Morkinskinna,
Umfang: Supplementum 8
Titill: Early Icelandic manuscripts in facsimile, Skálholtsbók eldri Jónsbók etc. AM 351 fol
Umfang: 9
Titill: Stjórn AM 227 fol. A Norwegian version of the Old Testament transcribed in Iceland,
Titill: Gripla, The canon Si quis suadente and excommunication in medieval Iceland
Umfang: 30
Titill: Gripla, Aðgreining löggjafarvalds og dómsvalds í íslenska þjóðveldinu
Umfang: 13
Titill: Lýsingar í íslenskum handritum, Kirkja og kirkjuskrúð
Umfang: s. 93-98
Titill: Gripla, Lýsingar í íslenskum handritum á 15. öld
Umfang: 27
Titill: Icelandic illuminated manuscripts of the middle ages,
Umfang: 7
Ritstjóri / Útgefandi: Bekker-Nielsen, Hans
Umfang: s. 105-112
Titill: Bergens Museums Aarbog, Miniatyrer fra islandske haandskrifter
Umfang: 7
Ritstjóri / Útgefandi: Jakob Benediktsson
Umfang: 16
Titill: Bibliotheca Germanica, Jónsbók : the laws of later Iceland : the Icelandic text according to MS AM 351 fol. Skálholtsbók eldri
Umfang: s. 485 p.
Titill: Studier i AM 557 4to : kodikologisk, grafonomisk och ortografisk undersökning av en isländsk sammelhandskrift från 1400-talet,
Umfang: 80
Titill: The power of the book : medial approaches to medieval Nordic legal manuscripts, Matrix of the law? A material study of Staðarhólsbók
Umfang: s. 99-128
Titill: Introduction, The sagas of king Sverrir and king Hakon the old. Manuscript no. 81a fol. in The arnamagnæan Collection
Umfang: s. 7-17
Titill: Kristinréttur Árna frá 1275. Athugun á efni og varðveizlu í miðaldahandritum
Titill: Gripla, "Kátt er þeim af kristinrétti, kærur vilja margar læra". Af kristinrétti Árna, setningu hans og valdsviði
Umfang: 15
Titill: Textatengsl nokkurra elstu handrita Jónsbókar, Líndæla. Sigurður Líndal sjötugur 2. júlí 2001
Umfang: s. 373-387
Ritstjóri / Útgefandi: Den arnamagnæanske kommision
Ritstjóri / Útgefandi: Widding, Ole
Umfang: 4
Titill: The power of the book : medial approaches to medieval Nordic legal manuscripts, Layout and the structure of the text in Konungsbók
Umfang: s. 75-97
Titill: Ægisif : reist Bergljótu Soffíu Kristjánsdóttur fimmtugri 28. september 2000, Fra Kapstaden til Island
Umfang: s. 72-75
Titill: Handritasyrpa: rit til heiðurs Sigurgeiri Steingrímssyni sjötugum 2. október 2013, Tre betragtninger over Arne Magnussons håndskrifter: i anledning af to fødselsdage,
Umfang: 88
Titill: [Ritd.] Skálholtsbók eldri. Jónsbók etc. AM 351 fol. Edited by Chr. Westergård-Nielsen, Skírnir
Umfang: 146
Titill: Af Skálholtsvist Skálholtsbókar yngri, Stafkrókar : ritgerðir eftir Stefán Karlsson gefnar út í tilefni sjötugsafmælis hans 2. desember 1998,
Umfang: 79
Titill: Sólhvarfasumbl saman borið handa Þorleifi Haukssyni fimmtugum 21. desember 1991, Hauksnautur: Uppruni og ferill lögbókar
Umfang: s. 62-66
Titill: Gripla, The importance of marital and maternal ties in the distribution of Icelandic manuscripts from the middle ages to the seventeenth century
Umfang: 23
Titill: Hallamál : rétt Haraldi Bernharðssyni fimmtugum 12. apríl 2018, Viðbót XII : textagrein ættuð úr Konungs skuggsjá
Umfang: s. 86-88
Lýsigögn
×- Land
- Ísland
- Staður
- Reykjavík
- Stofnun
- Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum
- Vörsludeild
- Handritasvið
- Safn
- Safn Árna Magnússonar
- Safnmark
- AM 351 fol.
- Fleiri myndir
![[Ext] (Spine)](/images/new_window.png)
[Ext] (Spine)[Ext] (Fore-Edge)[Ext] (Head-Edge)[Ext] (Tail-Edge)Litaspjald- XML
- Opna XML færslu
- PDF í einni heild
- Athugasemdir
- Gera athugasemdir við handrit
