AM 107 fol.
Landnámabók ; Ísland, 1640-1660
Tungumál textans
Innihald
Hannes Finnsson 1774,Landnámabók;
Jakob Benediktsson 1958, Skarðsárbók, Landnámabók Björns Jónssonar á Skarðsá Rit handritastofnunar Íslands 1 s. xxxvi.
Jakob Benediktsson 1974, Landnámabók, Íslenzk handrit. Series in folio III, s. ix-xiii, xv-xx, xxii-xxiii (eng.overs. xxv-xxix, xxxiii-xxxviii, xl);
Þorgeir Guðmundsson og Þorsteinn Helgason 1829Íslendinga sögur I.
Sturlubókargerð.
[N]ú hefur upp landnám í Norðlendingafjórðungi er fjölbyggðastur hefir verið af öllu Íslandi og stærstar sögur hafa gjörst bæði að fornu og nýju, sem enn mun ritað verða og raun ber á.
„[N]ú hefur upp landnám í Norðlendingafjórðungi er fjölbyggðastur hefir verið af öllu Íslandi og stærstar sögur hafa gjörst bæði að fornu og nýju, sem enn mun ritað verða og raun ber á.“
„[E]ysteinn meinfretur, son Álfs …“
„ … en þar voru MCC bónda þá er talið var.“
[Þ]essir menn hafa land numið í Austfirðingafjórðungi er nú munu upp taldir og fer hvað af hendi norðan til fjórðungamóts frá Langanesi á Sólheimasand og er það sögn manna að þessi fjórðungur hafi fyrst albyggður orðið.
„[Þ]essir menn hafa land numið í Austfirðingafjórðungi er nú munu upp taldir og fer hvað af hendi norðan til fjórðungamóts frá Langanesi á Sólheimasand og er það sögn manna að þessi fjórðungur hafi fyrst albyggður orðið.“
„[G]unnólfur kroppa hét maður son Þóris hauknefs …“
„ … eru frá komnir - Ketill hinn fíflski og Leiðólfur kappi.“
Hér hefjast upp landnám í Sunnlendingafjórðungi er með mestum blóma er alls Íslands fyrir landskosta sakir og höfðingja þeirra er þar hafa byggt, bæði lærðir og ólærðir.
„Hér hefjast upp landnám í Sunnlendingafjórðungi er með mestum blóma er alls Íslands fyrir landskosta sakir og höfðingja þeirra er þar hafa byggt, bæði lærðir og ólærðir.“
„Þrasi hét maður son Þórólfs hornabrjóts …“
„ … þó að synir þeirra sumir reistu hof og blótuðu, en landið var alheiðið nær hundraði vetra. “
Lýsing á handriti
Pappír með vatnsmerkjum.
- Aðalmerki 1: Skjaldarmerki (Amsterdam), Mótmerki 1: Fangamark PL, á saurblöðum fremst í handriti.
- Aðalmerki 2: Tveir turnar með tveimur gluggum (IS5000-02-0107_2), bl. 2, 3, 17, 19, 26, 28, 30, 33-34, 36, 40, 42, 46-47, 56, 58, 66, 71, 74. Stærð: 62 x 49 mm, fjarlægð á milli vatnslína á báðum megin vatnsmerkisins: 61 mm.
Aðalmerki 2 (par) (IS5000-02-0107_7, sjá líka IS5000-02-0107_43), bl. 6, 7, 10-11, 13, 15, 22, 24, 26, 32, 41, 43, 51-52, 54, 61-64, 72-73, 76. Stærð: 60 x 47 mm, fjarlægð á milli vatnslína á báðum megin vatnsmerkisins: 57 mm.
Mótmerki 2: Fangamark PH, bl. 1, 4, 5, 8, 9, 12, 14, 16, 18, 20-21, 23, 25, 27, 29, 31, 35, 37, 38-39, 44, 45, 48-50, 53, 55, 57, 59-60, 65, 67-70, 75, 77-80.
Notað frá 1646 til 1655.
- Blaðsíðumerking með brúnleitu bleki: 1-20; með blýanti: 30, 40, 50, … 150.
- Blaðmerking með rauðu bleki: 1-76
12 kver:
- I: spjaldblað - saurblað 4 (eitt blað + eitt tvinn: spjaldblað, saurblað 1+saurblað 2, saurblað 3+saurblað 4)
- II: bl. fylgigögn 1-fylgigögn 6 (3 tvinn, fyrsta blaðið er brot: fylgigögn 1+fylgigögn 6, fylgigögn 2+fylgigögn 5, fylgigögn 3+fylgigögn 4)
- III: bl. 1-10 (5 tvinn: 1+10, 2+9, 3+8, 4+7, 5+6)
- IV: bl. 11-20 (5 tvinn: 11+20, 12+19, 13+18, 14+17, 15+16)
- V: bl. 21-30 (5 tvinn: 21+30, 22+29, 23+28, 24+27, 25+26)
- VI: bl. 31-40 (5 tvinn: 31+40, 22+29, 23+28, 24+27, 25+26)
- VII: bl. 41-50 (5 tvinn: 41+50, 42+49, 43+48, 44+47, 45+46)
- VIII: bl. 51-60 (5 tvinn: 51+60, 52+59, 53+58, 54+57, 55+56)
- IX: bl. 61-70 (5 tvinn: 61+70, 62+69, 63+68, 64+67, 65+66)
- X: bl. 71-80 (5 tvinn: 71+80, 72+79, 73+78, 74+77, 75+76)
- XI: bl. 81-90 (3 tvinn: 81+90, 82+89, 83+88, 84+87, 85+86)
- XII: aftara saurblað 1 - spjaldblað (2 tvinn + eitt blað: aftara saurblað 1+aftara saurblað 4, aftara saurblað 2+aftara saurblað 3, spjaldblað )
- Eindálka.
- Leturflötur er ca 240 mm x 130-140 mm.
- Eyður fyrir upphafsstafi kafla (sbr. t.d. 1r).
- Skrifað með hendi Jóns Erlendssonar; blendingsskrift.
- Safnmark er ritað með hendi Kålunds á fimmta saurblað versó.
- Rifrildi úr fólíóblaði með hendi Árna Magnússonar sem líklega eru fyrirmæli til bókbindara.
Handritið er í nýlegu skinnbandi (335 mm x 230 mm x 26 mm).
- Fjögur ystu saurblöðin (af 10), fremst og aftast tilheyra þessu bandi.
Eldra band frá 1700-1730.
- Spjöld og kjölur eru klædd bókfelli. Innri saurblöð sex talsins, eru úr þessu bandi þar með talið rifrildi af blaði þar sem á eru tvær línur með hendi Árna Magnússonar, sem líklega eru fyrirmæli til bókbindara (sjá um fylgigögn).
Tveir fastir seðlar með hendi Árna Magnússonar
- 1) Seðill (164 mm x 106 mm á sjötta saurblaði rekto. „Þessa Landnámabók léði mér 1704 séra Halldór Torfason í Bæ í Flóa. 1706 keypti ég bókina af Þuríði Sæmundsdóttur svo að hún nú er mín.“
- 2) Seðill á sjöunda saurblaði rekto. „Þetta er þesslags Landnámabók sem Björn á Skarðsá, í sinni Collection af Landnámum, kallar Landnámu.“
Uppruni og ferill
Handritið er skrifað á Íslandi fyrir Brynjólf Sveinsson biskup. Það er afrit glataðs skinnhandrits frá um 1400? sem kennt er við Sturlu Þórðarson. Björn Jónsson á Skarðsá notaði það handrit fram að 1636 en síðar átti það Brynjólfur Sveinsson biskup. Það lenti síðan í safni P. H. Resens og brann þar 1728. Jón Erlendsson skrifaði AM 107 fol. upp eftir þessu handriti fyrir Brynjólf, sennilega um miðja 17. öld. Hann skrifaði einnig AM 105 fol. eftir Hauksbók. Þar er Kristni saga aftan við, sem ekki er í þessu handriti. Á 17. öld var til annað handrit Sturlubókar sem nú er glatað. AM 107 fol. er tímasett á bilinu ca 1640-1660, en til 17. aldar í Katalog I , bls. 72.
Árni Magnússon fékk handritið að láni hjá sr. Halldóri Torfasyni í Bæ í Flóa árið 1704. Halldór hefur fengið það eftir föður sinn Torfa Jónsson í Gaulverjabæ. Árni keypti svo handritið af Þuríði Sæmundsdóttur árið 1706 (sbr. seðil).
Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 18. október 1973.
Aðrar upplýsingar
Kålund gekk frá handritinu til skráningar 27. október 1885 Katalog I; bls. 72 (nr. 126), DKÞ grunnskráði 15. nóvember 2001, VH skráði handritið samkvæmt TEIP5 reglum 29. janúar 2009; lagfærði í nóvember 2010. ÞÓS skráði vatnsmerki 4. júní 2020. EM uppfærði vatnsmerkin og skráði kveraskipan 26. maí 2023.
Bundið af Ragnari Einarssyni árið 1989?
Bundið í Kaupmannahöfn 1700-1730. Það band fylgir.
- Stafrænar myndir á www.sagnanet.is.
- Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.
- Ljósprent í Landnámabók. Íslenzk Handrit, Series in folio III (1974).
Notaskrá
Titill: Sjötíu ritgerðir helgaðar Jakobi Benediktssyni, Árni Magnússon og Sturlubók,
Umfang: 12
Titill: Ný bókfestukenning? : Spjall um aðferðir, Saga
Umfang: 53:2
Titill: Håndskriftene av Konungs skuggsjá: En undersøkelse av deres tekstkritiske verdi,
Umfang: XIII
Ritstjóri / Útgefandi: Jakob Benediktsson
Umfang: IX-XII
Titill: Arkiv för nordisk filologi, Iceland, Thule, and the Tilensian precedent in medieval historiography
Umfang: 130
Titill: Forfatterintrusjon i Grettissaga og paralleller i Sturlas verker, Scripta Islandica
Umfang: 68
Titill: Ættartölusafnrit séra Þórðar Jónssonar í Hítardal I-II
Titill: Túlkun Íslendingasagna í ljósi munnlegrar hefðar : tilgáta um aðferð,
Umfang: 56
Titill: Constructing a past to suit the present : Sturla Þórðarson on conflicts and alliances with king Haraldr hárfagri, Minni and Muninn : memory in medieval Nordic culture
Umfang: s. 175-196
Titill: Gripla, Af Resensbók, Kristnisögum og Landnámuviðaukum
Umfang: 22
Ritstjóri / Útgefandi: Jakob Benediktsson
Umfang: III
Ritstjóri / Útgefandi: Þorgeir Guðmundsson, Þorsteinn Helgason
Ritstjóri / Útgefandi: Det kongelige nordiske Oldskrift-Selskab
Umfang: I-IV
Titill: Hauksbók the Arna-Magnæan manuscripts, 371, 4to, 544, 4to, and 675, 4to, Introduction
Umfang: s. V-XXXVII
Titill: Ráðstefnurit um Þórð biskup Þorláksson, Þórður biskup Þorláksson og söfnun íslenskra handrita á síðari hluta 17. aldar
Titill: Tre betragtninger over Arne Magnussons håndskrifter: i anledning af to fødselsdage, Handritasyrpa: rit til heiðurs Sigurgeiri Steingrímssyni sjötugum 2. október 2013,
Umfang: 88
Ritstjóri / Útgefandi: Jakob Benediktsson
Umfang: I
Titill: Moving words in the Nordic Middle Ages : tracing literacies, texts, and verbal communities, Traversing the space of the oral-written continuum : medially connotative back-referring formulae in Landnámabók
Umfang: s. 255-278
Titill: Fróðleiksgreinar frá tólftu öld, Afmælisrit Jóns Helgasonar 30. júní 1969
Umfang: s. 328-349
Titill: Sturlustefna. Ráðstefna haldin á sjö alda ártíð Sturlu Þórðarsonar sagnaritara 1984, Alfræði Sturlu Þórðarsonar
Umfang: s. 37-60
Titill: Stafkrókar : ritgerðir eftir Stefán Karlsson gefnar út í tilefni sjötugsafmælis hans 2. desember 1998, Fróðleiksgreinar frá tólftu öld,
Umfang: 79
Titill: Stafkrókar : ritgerðir eftir Stefán Karlsson gefnar út í tilefni sjötugsafmælis hans 2. desember 1998, Alfræði Sturlu Þórðarsonar,
Umfang: 79
Titill: Textabrot úr Resensbók Landnámu, Afmæliskveðja til Halldórs Halldórssonar 13. júlí 1981
Lýsigögn
×- Land
- Ísland
- Staður
- Reykjavík
- Stofnun
- Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum
- Vörsludeild
- Handritasvið
- Safn
- Safn Árna Magnússonar
- Safnmark
- AM 107 fol.
- Efnisorð
- Landnám
Fornrit - Fleiri myndir
![[Ext] (Spine)](/images/new_window.png)
[Ext] (Spine)[Ext] (Fore-Edge)[Ext] (Head-Edge)[Ext] (Tail-Edge)[Ext] (Scale)Litaspjald- XML
- Opna XML færslu
- PDF í einni heild
- Athugasemdir
- Gera athugasemdir við handrit
Efni skjals
×- Landnámabók
- Formáli
- [H]ér hefur upp landnám í Vestfirðingafjórðungi er margt stórmenni hefur byggðan.
- [N]ú hefur upp landnám í Norðlendingafjórðungi er fjölbyggðastur hefir verið af öllu Íslandi og stærstar sögur hafa gjörst bæði að fornu og nýju, sem enn mun ritað verða og raun ber á.
- [Þ]essir menn hafa land numið í Austfirðingafjórðungi er nú munu upp taldir og fer hvað af hendi norðan til fjórðungamóts frá Langanesi á Sólheimasand og er það sögn manna að þessi fjórðungur hafi fyrst albyggður orðið.
- Hér hefjast upp landnám í Sunnlendingafjórðungi er með mestum blóma er alls Íslands fyrir landskosta sakir og höfðingja þeirra er þar hafa byggt, bæði lærðir og ólærðir.