AM 108 fol.
Landnámabók með viðauka ; Ísland, 1650-1699
Tungumál textans
Innihald
Hér hefur Landnámabók Íslandsbyggðar og segir í hinum fyrsta kapitula hvort skemmst er frá Íslandi og hverjir herrar ríktu á Norðurlöndum í þann tíma.
„Hér hefur Landnámabók Íslandsbyggðar og segir í hinum fyrsta kapitula hvort skemmst er frá Íslandi og hverjir herrar ríktu á Norðurlöndum í þann tíma.“
„Á þeim tíma er Ísland fannst og byggðist …“
„… vestur til Ballarár og bjó þar lengur og var kallaður Hrólfur að Ballará.“
Hér hefur upp landnám í Vestfirðingafjórðungi er margt stórmenni hefur byggðan.
Nú hefur upp landnám í Norðlendingafjórðungi er fjölbyggðastur hefur verið af öllu Íslandi og stærstar sögur hafa gerst bæði að fornu og nýju, sem enn mun ritað verða og raun á bera.
„Nú hefur upp landnám í Norðlendingafjórðungi er fjölbyggðastur hefur verið af öllu Íslandi og stærstar sögur hafa gerst bæði að fornu og nýju, sem enn mun ritað verða og raun á bera.“
„Gunnsteinn meinfretur, son Álfs …“
„… en þar voru MCC bænda þá er talið var.“
Þessir menn hafa land numið í Austfirðingafjórðungi er nú munu upp taldir og fer hvað af hendi norðan til fjórðungamóts frá Langanesi á Sólheimasand og er það sögn manna að þessi fjórðungur hafi fyrst albyggður orðið.
„Þessir menn hafa land numið í Austfirðingafjórðungi er nú munu upp taldir og fer hvað af hendi norðan til fjórðungamóts frá Langanesi á Sólheimasand og er það sögn manna að þessi fjórðungur hafi fyrst albyggður orðið.“
„Gunnólfur kroppur hét maður son Þóris hauknefs …“
„… eru frá komnir - Ketill hinn fíflski og Leiðólfur kappi.“
Hér hefur upp landnám í Sunnlendingafjórðungi er með mestum blóma er alls Íslands fyrir landskosta sakir og höfðingja þeirra er þar hafa byggt, bæði lærðir og ólærðir.
„Hér hefur upp landnám í Sunnlendingafjórðungi er með mestum blóma er alls Íslands fyrir landskosta sakir og höfðingja þeirra er þar hafa byggt, bæði lærðir og ólærðir.“
„Austfirðir byggðust fyrst á Íslandi en á milli Hornafjarðar og Reykjaness …“
„… þó að synir þeirra sumir reistu hof og blótuðu, en landið var alheiðið nær C vetra.“
Hannes Finnsson 1774, Landnámabók;
Íslendinga sögur 1843 I s. xxx-xxxi;
Jakob Benediktsson 1958, Skarðsárbók, Landnámabók Björns Jónssonar á Skarðsá, Rit handritastofnunar Íslands 1s. xviii-xix, xxv,-xxviii, xxxii, xxxviii;
Þorgeir Guðmundsson og Þorsteinn Helgason 1829, Íslendinga sögur I s. 9-10;
„Óaldarvetur mikill varð á Íslandi …“
„… og er einmælt hann hafi verið hinn mesti merkismaður.“
Viðauki, að hluta til úr Kristni sögu. Í lokin er vísað til Hauksbókar. Engin fyrirsögn er í handriti né annað sem bendir til að um viðauka sé að ræða. Gerð eru greinarskil með sama hætti og annars staðar í handriti og textanum síðan fram haldið.
Lýsing á handriti
Pappír með vatnsmerkjum.
Vatnsmerki 1. Aðalmerki: Dárahöfuð með 7 litlum bjöllum á kraga, 3 litlir hringir // Ekkert mótmerki (bl. 1, 2, 3, 4).
Vatnsmerki 2. Aðalmerki: Dárahöfuð með 4 bjöllum á kraga (sjá líka vatnsmerki 3, 4 og 5) // Mótmerki: Fangamark GM (bl. 5, 7, 9, 13-14, 17, 19, 20, 26, 28-30, 32, 34, 36, 38; Sum fangamörkin eru í beinni línu á meðan önnur eru örlítið ójöfn).
Vatnsmerki 3. Aðalmerki: Dárahöfuð með 4 litlum bjöllum á kraga, 3 stórir hringir og stafur (bl. 6, 8, 10, 15, 18, 31; Dárahöfuðið á blaði 6 er skýrast á meðan hin eru örlítið daufari) // Mótmerki: Vatnsmerki 2.
Vatnsmerki 4. Aðalmerki: Dárahöfuð með 4 litlum bjöllum á kraga, 3 stórir hringir og stafur (bl. 16. Dárahöfuðið virðist vera samstæða vatnsmerkis 3 á blaði 6) // Mótmerki: Vatnsmerki 2.
Vatnsmerki 5. Aðalmerki: Dárahöfuð með 4 litlum bjöllum á kraga, 3 stórir hringir og stafur (bl. 12, 21-25, 27, 33, 35, 37; Líklegt er að dárahöfuðið sé samstæða vatnsmerkis 3 á blaði 6 eða uppruni þeirra sé frá sömu pappírsverksmiðjunni. Hringirnir 3 á eftirfarandi dárahöfði eru ekki eins kringlóttir og hjá hinum) // Mótmerki: Vatnsmerki 2.
Vatnsmerki 6. Aðalmerki: Fangamark PH? // Ekkert mótmerki (Bl. 39, 40; Erfitt er að sjá hvaða fangamark um er að ræða, virðist vera PH, en ekki er hægt að fullyrða um það).
Vatnsmerki 7. Aðalmerki: Fangamark H? // Ekkert mótmerki (bl. 41; Erfitt er að sjá hvaða fangamark um er að ræða, virðist vera H, en ekki er hægt að fullyrða um það).
- Eldri blaðsíðumerking 1-82. Sumstaðar er nýrri blaðmerking með rauðu bleki.
Samtals 6 kver.
- Kver I: blöð 1-4 (1+4, 2+3) (2 tvinn; ekki upprunaleg). Upphaflega mynduðu blöðin kver ásamt síðustu fjórum blöðum í AM 218 fol.
- Kver II: blöð 5-12 (5+12, 6+11, 7+10, 8+9) (4 tvinn)
- Kver III: blöð 13-22 (13+22, 14+21, 15+20, 16+19, 17+18) (5 tvinn)
- Kver IV: blöð 23-30 (23+30, 24+29, 25+28, 26+27) (4 tvinn)
- Kver V: blöð 31-37 (31, 32+37, 33+36. 34+35) (1 stakt blað, 3 tvinn) Bl. 31 myndaði upphaflega tvinn ásamt bl. 38 og þetta tvinn var yst í þessu kveri.
- Kver VI: blöð 38-41 (38+41, 39+40) (2 tvinn; ekki upprunaleg) Bl. 38 var áður hlutur af kveri V en hin þrjú mynduðu upphaflega kver ásamt fyrstu þremur blöðunum í AM 113 d fol.
- Eindálka.
- Leturflötur er ca 270 mm x 160-165 mm.
- Línufjöldi á blaði er ca 45-48.
- Ein hönd.
- Skrifari er óþekktur; fljótaskrift (kansellískrift á fyrirsögnum).
Margar spássíutilvísanir með hendi skrifara (sjá t.d. 9r-12r).
Band (311 mm x 227 mm x 35 mm) er frá 1974 og var gert af Birgitte Dall (sjá seðil).
- Spjöld eru klædd fínofnum striga. Grófari strigi er á kili og hornum.
- Blöð eru saumuð á móttök. Saurblöð tilheyra þessu bandi.
Eldra band er varðveitt sér.
- Spjöld eru klædd brúnum marmoreraðum pappír frá tíma Kr. Kålunds (ca 1889-1919). Þetta band var líklega gert þegar gömlu blöðin frá eldra bandinu voru tekin af.
Brot af enn eldra bandi eru varðveitt.
- Bandið virðist hafa verið gert á tíma Árna Magnússonar (ca. 1700-1730) og var klætt bókfelli með latneskum texta og nótum (Katalog I, 72). Blöðin af spjöldunum eru varðveitt í Acc. 7, og Merete Gert Andersen greindi að blöðin hafi áður tilheyrt Hs 2 (Katalog over AM Accessoria 7, 9-15).
- Seðill með hendi Árna Magnússonar er á milli fremra verso saurblaðs og recto blaðs 1 (160 mm x 60 mm): „Landnámabók úr bók þeirri er ég fékk af Jónasi Daðasyni“.
- Laus seðill frá Kaupmannahöfn með upplýsingum um forvörslu handritsins og bands undir Birgitte Dall (1974).
Uppruni og ferill
Handritið er skrifað á Íslandi og það er tímasett til síðari hluta 17. aldar, en í Katalog I , bls. 72, til 17. aldar. Það var áður hluti af stærri bók (sbr. seðil). Í þeirri bók voru einnig AM 218 fol., AM 113 d fol. og AM 341 fol. (Ms94 hjá Beeke Stegmann). Jakob Benediktsson (1958, xviii-xix) hélt því fram að AM 108 fol. hafi verið í sömu bók og AM 129 fol., AM 163 k fol. og AM 164 c fol. en Beeke Stegmann telur líklegara að þau hafi verið í öðru handriti (Ms79) sem Árni Magnússon fékk frá Jónasi Daðasyni Gam.
Árni Magnússon fékk bókina sem handritið tilheyrði frá Jónasi Daðasyni Gam (sbr. seðil).
Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 17. apríl 1974.
Aðrar upplýsingar
Viðgert og bundið af Birgitte Dall í mars 1974.
Bundið í Kaupmannahöfn 1889-1919. Það band er varðveitt sér.
Bundið í Kaupmannahöfn 1700-1730.
- Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn; sjá digitalesamlinger.hum.ku.dk.
Notaskrá
Titill: , Katalog over AM Accessoria 7: de latinske fragmenter
Umfang: XLVI
Ritstjóri / Útgefandi: Jakob Benediktsson
Umfang: IX-XII
Ritstjóri / Útgefandi: Þorgeir Guðmundsson, Þorsteinn Helgason
Ritstjóri / Útgefandi: Det kongelige nordiske Oldskrift-Selskab
Umfang: I-IV
Ritstjóri / Útgefandi: Jakob Benediktsson
Umfang: I
Titill: Traversing the space of the oral-written continuum : medially connotative back-referring formulae in Landnámabók, Moving words in the Nordic Middle Ages : tracing literacies, texts, and verbal communities
Umfang: s. 255-278
Lýsigögn
×- Land
- Ísland
- Staður
- Reykjavík
- Stofnun
- Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum
- Vörsludeild
- Handritasvið
- Safn
- Safn Árna Magnússonar
- Safnmark
- AM 108 fol.
- Efnisorð
- Landnám
Biskupasögur
Fornrit - Fleiri myndir
Litaspjald- XML
- Opna XML færslu
- PDF í einni heild
- Athugasemdir
- Gera athugasemdir við handrit
Efni skjals
×- Landnámabók
- Formáli
- Hér hefur Landnámabók Íslandsbyggðar og segir í hinum fyrsta kapitula hvort skemmst er frá Íslandi og hverjir herrar ríktu á Norðurlöndum í þann tíma.
- Hér hefur upp landnám í Vestfirðingafjórðungi er margt stórmenni hefur byggðan.
- Nú hefur upp landnám í Norðlendingafjórðungi er fjölbyggðastur hefur verið af öllu Íslandi og stærstar sögur hafa gerst bæði að fornu og nýju, sem enn mun ritað verða og raun á bera.
- Þessir menn hafa land numið í Austfirðingafjórðungi er nú munu upp taldir og fer hvað af hendi norðan til fjórðungamóts frá Langanesi á Sólheimasand og er það sögn manna að þessi fjórðungur hafi fyrst albyggður orðið.
- Hér hefur upp landnám í Sunnlendingafjórðungi er með mestum blóma er alls Íslands fyrir landskosta sakir og höfðingja þeirra er þar hafa byggt, bæði lærðir og ólærðir.
- Um erlenda biskupa á Íslandi