AM 147 8vo
Kvæðabók séra Gissurar Sveinssonar
Contents
„Var þetta kvæðakver | endað á Álftamýri (skr.Aalamyre) við | [A]rnarfjörð þann 12. júlí | [á] því ári 1665 | Gissur Sveinsson | með eigin hendi“
Skrifaraklausan er á bl. 151v.
„Þetta kvæðakver fæ ég undirskrifaður þeim æruverðuga, heiðursamlega og vellærða kennimanni síra Jóni Arasyni til eignar, sér til gamans og skemmtunar að lesa. Til merkis mín eigin hönd. 1665, 12. júlí. Gissur Sveinsson með eigin hönd.“
„1 Kvæði af Magnúsi Jónssyni“
„Viljið þér nokkuð hlýða mér …“
„… þeir troða stíginn til borgar.“
27 erindi.
„2 Kvæði af Tófu og af Suffaralín“
„Valdimann í lundinum lætur gullið slá …“
„… Sprettur eitt laufið í lundinum svo víða.“
38. erindi.
„3 Kvæði af Gunnari á Hlíðarenda“
„Gunnar hét bóndi á Hlíðarenda …“
„… Á þingi, betur unni Brynhildur Hringi.“
20 erindi.
„4 Kvæði af Gunnlaugi og af Sigurði“
„Sigurður lendir skipunum …“
„… Svefn engan má ég sofa.“
10 erindi.
„5 Kvæði af herra Jóni og Ásbirni, tveimur bræðrum“
„Herra Jón og Ásbjörn …“
„… Skal ég enn dilla þér drjúgum.“
21 erindi.
„6 Kvæði af Elenu og Andrési Stígssyni“
„Stoltsfrú Elena stóð undir loftsins sala …“
„… því hún er ein eðlu rósa.“
15 erindi.
„7 Kvæði af Ólafi liljurós“
„Ólafur reið með björgum fram …“
„… þar lá búinn byrinn undan björgunum fram.“
24 erindi.
„8 Kvæði af herra Birni og Ingigerði“
„Herra Björn og Ingigerður …“
„… Sá er enginn glaður eftir annan þreyr.“
33 erindi.
„9 Kvæði af Sigmundi“
„Sigmundur fyrir austan fold …“
„… Í túnum, enginn þeirra villir hana með rúnum.“
18 erindi.
„10 Kvæði af Nikulási“
„Árla myrgins klerkurinn söng …“
„… Hann til hófa reið, hún sá hann aldrei oftar.“
18 erindi.
„11 Kvæði af herra Pána“
„Eiríkur ríður á hauginn upp …“
„… í þyrn og í blóma.“
11 erindi.
„12 Kvæði af herra kóng Símoni“
„Standið upp eðla hofmenn …“
„… nú mega hofmenn læra.“
14 erindi og viðlag að auki.
„13 Ingu kvæði“
„Inga litla út í lönd …“
„… og vel mátti hún hans bíða.“
11 erindi.
„14 Gunnlaugs kvæði“
„Hústrúin talaði við sinn son …“
„… það heiðrar svo margan riddara.“
11 erindi.
„15 Stafrós kvæði“
„Salómon og Kári …“
„… stattu þar til landamerks, vel kunna [þeir rúnir].“
24 erindi.
„16 Ingu kvæði“
„Ung var hún Inga …“
„… hvar á land sem [hún er].“
11 erindi.
„17 Bóthildar kvæði“
„Býr einn bóndinn upp með á …“
„… því nú er hann einn staddur í þeim vanda.“
12 erindi.
„18 Kvæði af herra Pétri hara og Ásbirni snara“
„Herlegir sveinar, byggið vel frúr …“
„… meðan byrinn blæs, austan vindur fyrir Danmörk.“
16 erindi.
„19 Kvæði af Hnút í Borg og Sveini kóngi“
„Sveinn kóngur á skeiðunum …“
„… hvað syrgir þig liljan svo sáran.“
40 erindi.
„20 Taflkvæði“
„Það er svo fagurt um sumartíð …“
„… um sumurin, þar allir fuglar syngja vel.“
28 erindi.
„21 Kvæði af riddara Stíg og Regisu“
„Riddari Stígur fór á skóga …“
„… Frúin, gef oss orðlof.“
26 erindi.
„22 Kvæði af Rögnvaldi og Gunnhildi“
„Það var einn svo blíðan dag …“
„… Vel vilda eg við veröldina skilja.“
28 erindi.
„23 Kvæði af frúnni Kristínu“
„Viljið þér nökkuð hlýða mér …“
„… Hún er ein eðlu rós(a).“
35 erindi.
„24 Snjáls kvæði“
„Fyrri átta eg mér fóstru væna …“
„… skaltu hvörjum kóng æðri vera.“
42 erindi.
„25 Kötludraumur“
„Már hefur búið manna göfugastur …“
„… um ævi sína Már og Katla.“
54 erindi. Á eftir kvæðinu Kötludraumi er eyða í handritinu. Kvæði 26—38 vantar með öllu svo og upphaf 39da kvæðis.
„Án titils“
„Herran gefi oss heilags anda styrkinn …“
„… sem á sinn söfnuð leggur Guð.“
Á blað 57r—v er skrifað kvæði um hallæri og vetrarhörkur og vantar niðurlag þess. Kvæðið er ort eftir að Tyrkjaránið var um garð gengið. 9 erindi.
„Án titils“
„… þann blíða fagra láu leiðir um …“
„… ýmist gengu kóngsmenn til eða frá. Vér sk[ulum til hófanna ríða].“
Á blaðsíðu 58r eru skrifuð nokkur erindi úr Soffíu kvæði og hefst textinn í miðju 14da erindi og á eftir því standa síðan erindin 15—17, 21—23 og 18; á því endar blaðsíðan.
„Án titils“
„[Ma]gni siglir …“
„… Þann skal honum ….“
Á síðu 58v er kvæðið Magna dans boðað upp, þ.e.a.s. fyrstu orð hvers einstaks erindis eru rituð sér í línu og skipað í þrjá dálka; ytri rönd blaðsins er skert og vantar því tvo bókstafi framan af fyrsta orði hverrar línu í ysta dálki. Í honum eru upphafsorð erinda 1—26; í miðdálki erinda 27—49 og í innsta dálki erinda 50—56. Upphafsorð erinda 17—19 vantar í upptalninguna. Upphafsorð erinda 40 og 41 hafa fyrst verið skrifuð á eftir 37da erindi en svo strikað yfir þau og þau sett inn á réttum stað. Upphafsorð 53 erindis hafa fyrst verið skrifuð strax á eftir 51 og upphafsorðum 52ars erindis síðan bætt inn á milli lína. Hér í skráningunni standa upphafsorð síðasta erindis sem niðurlag kvæðisins.
„Án titils“
„Gunnar á sér …“
„… Þar var bæði gleði ….“
Á blaði 59r—v er kvæðið Ásu dans boðað upp með sama hætti og Magna dans hér að ofan og upphafsorðunum skipað í tvo dálka á hvorri síðu. Í vinstra dálki á bl. 59r eru upphafsorð erinda 1—25; í hægra dálki erinda 26—52. Á bl. 59v eru upphafsorð erinda 53—78 í vinstra dálki og erinda 79—88 í hægra dálki. Í upptalningunni er getið upphafsorða tveggja erinda sem ekki eru í handritinu Add. 11.177 eða í eftirritum Vigurbókar; þau standa á eftir erindi 77 (Enginn mann það)og erindi 79 (Gefðu öðrum börn þín). Í upptalninguna vantar erindi 46, 80—83 og 85.
„Án titils“
„… höfuð við þófa …“
„… So vondan móð skal hann þar af fá. So víða gengur þar orð af.“
Af handritinu Add. 11.177 og eftirritum Vigurbókar sést að kvæðið hefur verið 16 erindi. Kvæðið stendur næst á eftir eyðunni í handritinu og vantar upphaf þess. Textinn hefst í 3ju línu 2. erindis.
„40 Greifans dóttur af Vendil ólukkuleg gifting“
„Ég var fædd í búri …“
„… ég vil af sorgum dey. Þar enginn mann skyldi mína sorg alla vita.“
25 erindi. Kvæðið er þýðing á Greffuens Daatters aff Vendel wlyckelige Gifftermaal, Vedel II, 11 = DGF 285 D.
„41 Enn eitt kvæði“
„Skipin liggja hér við sand …“
„… að þú varst mín systir. Dagur fagur prýðir veröld alla.“
9 erindi og viðlag að auki.
„42 Ólöfar kvæði“
„Ungan leit eg hofmann í fögrum runni …“
„… í fögrum runni. Skal eg í hljóði dilla þeim mér unni.“
24 erindi og viðlag að auki.
„44 Ásu kvæði“
„Ása gekk um stræti …“
„… Við Sikiley. Fögrum tjöldum slóu þeir undir Sámsey.“
„45 Upplífgunar kvæði“
„Dögling átti drottning dýra …“
„… Hann eignaðist síðan sína hústrú kæru.“
22 erindi.
„46 Enn eitt kvæði“
„Gumnar hafa hér gaman í kvöld …“
„… menjalindi finna. Hvíta vilda eg hlaðsól finna.“
7 erindi.
„47 Kristínar kvæði“
„Ég var skorin í silki …“
„… Untu þér við þann ríkan herrann sem þig hefur fest.“
12 erindi. Upphaflega mun þetta vera sama kvæði og nr. 40 í handritinu(1.2.31 hér að framan), skrifað eftir íslenskri meðferð.
„48 Þóru ljóð“
„Heyrt hafa þjóðir Þolleifs getið …“
„… á meðan sú hin bjarta byrvoð þolir.“
26 erindi.
„49 Kringilnefju vísur“
„Mun eg frá kalli kunna að segja …“
„… síðan við kall minn komum saman bæði.“
24 erindi.
„50 Þorkell og Margrét“
„Þorkell ríður sig undir ey …“
„… við Sikiley. fögrum tjöldum slóu þeir undir Sámsey.“
26 erindi.
„51 Enn eitt kvæði“
„Fagurt syngur svanurinn …“
„… mín liljan fríð. Fagurt syngur svanurinn [um sumarlanga tíð].“
13 erindi og viðlag að auki. Kvæðið hefst í handritinu á viðlaginu. Upphaf fyrsta erindis er svo: "Stjúpmóðir ráddu drauminn minn".
„52 Enn eitt kvæði“
„Gulli ber hún spenntan skó …“
„… Því ein ber hún angur fyrir þann ö[ðling].“
16 erindi og viðlag að auki. Kvæðið hefst í handritinu á viðlaginu. Upphaf fyrsta erindis er svo: "Kristín beiddi móður sín".
„53 Af Spaníalandi og Miklagarði. Eitt kvæði“
„Spaníaland og Miklagarð …“
„… Þeir eðlegu sveinar og ríkir.“
54 erindi. Kvæðið er þýðing á kvæðinu Spanie Land oc Myklegaard í fornkvæðabók Vedels; Vedel III,1 = DGF 479 F.
„54 Enn eitt kvæði“
„Það var hann herra Eirík kóngur …“
„… Þér biðjið fyrir þeim sem krúnuna skal bera.“
18 erindi. Utanmáls við fyrirsögn í handriti er bætt við með yngri hendi: "Af Eirík kóngi". Kvæðið er þýðing á kvæðinu Droning Ingeborg Erik Mendueds í fornkvæðabók Vedels; Vedel II,37 = DGF 153 c.
„54 Palli, Bár og Lýður; þrír bræður, drap hver annan“
„Lýður ríður á þingið fram …“
„… þar þeir máttu ekki ríða.“
11 erindi. Kvæðið er þýðing á kvæðinu Palle, Baard og Liden í fornkvæðabók Vedels; Vedel III,4 = DGF 330.
„56 Herra Túli Vognsson og hans bræður slógu herra Svein grá í hel“
„Í Lunda kirkju hefst ein stefna …“
„… Lifir hann Túli Vognsson og þess skal hefna.“
32 erindi. Kvæðið er þýðing á kvæðinu Tule Vognsön og Svend Graa í fornkvæðabók Vedels; Vedel III,9 = DGF 143 A.
„57 Kóng Birgi í Svíaríki lét svelta tvo sína bræður í hel í fangelsi“
„Frú Ingibjörg þrjá bræður átti …“
„… Fyrir ósanna sök urðu þeir að deyja.“
58 erindi. Kvæðið er þýðing á kvæðinu Kong Birger og hans Brödre í fornkvæðabók Vedels; Vedel II,39 = DGF 154 C.
„58 Feðga reisa“
„Eg veit hér ei so vitran mann …“
„… Getur ei mann gjört so að öllum líki.“
31 erindi og viðlag að auki. Kvæðið hefst í handritinu á viðlaginu: Eg veit hér ei so vitran mann|í veraldar þessu ríki,|að geti hann gjört so öllum líki.| Sönn reynslan fær soddan kennt … .
„59 Kvæði af Ribbaldi og Gullbrúnu“
„Austan blakar laufið á þann linda …“
„… Sjálfur guð hann veri með oss. Allt er óhægra að leysa en að binda.“
38 erindi og viðlag að auki. Kvæðið hefst í handritinu á viðlaginu: Austan blakar laufið á þann linda,|allt er óhægra að leysa en að binda. Heyrðu það Gullbrún fríða … .
„60 Af skógarmanni og hans unnustu kvæði“
„Upp í hæsta turni …“
„… Bætti hún fyrir þeim öllum mein. Enn er hún jómfrú.“
27 erindi.
„61 Enn eitt kvæði“
„Tófa situr inni …“
„… og dans vill hún heyra.“
14 erindi.
„62 Gauta kvæði“
„Gauti og hún Magnhild frú …“
„… hún dansaði vel.“
21 erindi.
Physical Description
- Kvæði nr. 29-38 vantar og af 26-28 eru einungis brot.
- Vantar í milli bl. 56 og 60.
- Bl. 57-59, 150-151 eru slitin og skítug.
Ein hönd.
Á neðri spássíu bl. 32r hefur Jón Sigurðsson bætt við lesbrigðum.
Band frá 1960.
Upprunalega í kápu úr bókfelli úr latnesku kirkjulegu handriti, fóðruð með pappírskápu.
Fjórir seðlar með hendi Árna Magnússonar.
History
Handritið var skrifað á Íslandi, að Álftamýri við Arnarfjörð, 1665.
- Árni Magnússon fékk handritið frá Torfa í Flatey. Hann lánaði Páli Vídalín það 1710 en 1712 er það í Hvammi í Hvammssveit en þaðan fékk Árni það aftur.
- Jón Torfason hefur átt kverið (sjá aftast).
- Theodorus Magni hefur átt kverið (sjá pappírskápu.
Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 18. maí 1984.
Additional
Tekið eftir Katalog II , bls. (nr. 2357). Kålund gekk frá handritinu til skráningar í January 1890. ÞS skráði April 19, 2002.
Viðgert og bundið í Kaupmannahöfn 1960.
Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.
Bibliography
Title: Íslenzk rit síðari alda. 2. flokkur. Ljósprentanir, Kvæðabók séra Gissurar Sveinssonar AM 147, 8vo
Editor: Jón Helgason
Title: Orð og tunga, Fáránn ræingur mælti rán og regin : orðsifjafræðileg athugun nokkurra nafnorða og lýsingarorða
Scope: 6
Editor: Jón Helgason
Title: Flateyjarbækur : Af Guðrúnu Ögmundsdóttur og öðrum bókavinum Árna Magnússonar í Flatey, Handritasyrpa : rit til heiðurs Sigurgeiri Steingrímssyni sjötugum 2. október 2013,
Scope: 88
Metadata
×- Country
- Iceland
- Place
- Reykjavík
- Institution
- The Árni Magnússon Institute for Icelandic Studies
- Repository
- Handritasvið
- Collection
- Safn Árna Magnússonar
- Shelfmark
- AM 147 8vo
- Keywords
- Ancient poems
Epic poetry in fornyrðislag with fairy-tale motifs
Poetry
Prolegomena / Prefaces - Additional pictures
CCP- XML
- View as XML
- PDF all-in-one
- Notes
- Send Feedback on Manuscript
Contents
×- Kvæðabók séra Gissurar Sveinssonar
- Inngangur skrifara
- Nokkur fornkvæði
- Kvæði af Magnúsi Jónssyni
- Kvæði af Tófu og Suffaralín
- Kvæði af Gunnari á Hlíðarenda
- Kvæði af Gunnlaugi og Sigurði
- Kvæði af herra Jóni og Ásbirni
- Kvæði af Elenu og Andrési Stígssyni
- Kvæði af Ólafi liljurós
- Kvæði af herra Birni og Ingigerði
- Kvæði af Sigmundi
- Kvæði af Nikulási
- Kvæði af herra Pána
- Kvæði af herra kóng Símoni
- Kvæði af Ingu lífstuttu
- Gunnlaugs kvæði
- Stafrós kvæði
- Ingu kvæði
- Bóthildar kvæði
- Kvæði af herra Pétri og Ásbirni
- Kvæði af Knúti í Borg og Sveini kóngi
- Taflkvæði
- Kvæði af Stíg og Regisu
- Kvæði af Rögnvaldi og Gunnhildi
- Kvæði af frúnni Kristínu
- Snjás kvæði
- Kötludraumur
- Kvæði um harðan vetur
- Soffíu kvæði
- Magna dans
- Ásu dans
- Kvæði af Heiðabýjardraug
- Kvæði um greifadóttur af Vendil
- Systkina kvæði
- Ólöfar kvæði
- Ásu kvæði
- Upplífgunar kvæði
- Enn eitt kvæði
- Kristínar kvæði
- Þóru ljóð
- Kringilnefju vísur
- Kvæði af Þorkeli og Margrétu
- Stjúpmóður kvæði
- Kvæði af Kristínu og Ásbirni
- Kvæði af Spaníalandi og Miklagarði
- Kvæði af herra Eiríki og Ingibjörgu
- Palli, Bár og Lýður
- Túla kvæði
- Kvæði af Birgi kóngi og bræðrum hans
- Feðga reisa
- Kvæði af Ribbaldi og Gullbrúnu
- Kvæði af skógarmanni og hans unnustu
- Tófu kvæði
- Gauta kvæði