SÁM 48
Kvæðakver
Athugasemdir
Tungumál textans
Innihald
Fyrsta kvæði
„Firsta kuæde“
„Mitt jndid ä giæta/eirn Dr|ottinn er“
Annað kvæðiskorn
„Annad kuædis korn “
„Winur minn gödur/vel tak | ordumm “
Þriðja kvæði, ort af Snæbirni Egilssyni
„Þridia kuædi, ordt af Snæbir|ne Eigils syne“
„Hliöd fære med hægann saung/hiartad gledur tuist“
Ein söngvísa með tón
„Ein saung vijsa med tőn“
„J mynu hiarta eg fæ sied,/ein|a so fagra borg“
(Jón Þorkelsson 1888:401)
Þrjú erindi prentað í Páll Eggert Ólason 1926:714-715, en eftir öðru handriti.
Kvæði ort út af Opinberunarbókinni , 44. kafla.
Lagboði: Hvar mundi vera hjartað m[itt].
Hugræða
„Eitt kuædi sem kallast hugræda | ordt af Jone Jons syne sem kie|ndur var skallde“
„Eirn og þrennur alls valldandi he|rra,/eilyft liös og sälar besta ki|erra“
Borðsálmsvísur
„Bord psalms vÿsur Jons Jonsson|ar“
„Minn gud sie þier marg fallt lof | sem mier gafst fædu“
Ein ágæt minning herrans Jesú Kristí pínu
„pÿslarmïnning herrans Jesu | Christi | ordt af sr. Arngÿme Jonssyne“
„Mier er i hug að minnast,/mï|lldi Jesu pyslar þÿn“
Kvæðið er t.d. prentað í Vísnabók Guðbrands 2000:298-304 , en eftir öðru handriti.
Einn ágætur sálmur ortur af Þorbergi Þorsteinssyni, út af píningarbæn
„Eirn ägiætur psälmur ordtur | af Þorberge Þorsteins syne, vtaf pÿ|ningarbæn …“
„Herra Jesu Jsraels ert/ædsta hug|un og prÿdi“
Lagboði: Uppreistum krossi herrans hjá.
Einn sálmur ortur af sr. Arngrími Jónssyni, eftir það síðara Vestmannaeyjarán er skeði annó 1627
„Eirn psalmur ordtur af sr. Ar|ngryme Jons syne, eptir þad syd|ara vestmanneya rän er skiedi | anno 1627 …“
„Upp vaknið allir christner menn,/vpp | vaknid skiött og synge enn “
Páll Eggert Ólason segir að þetta kvæði sé ranglega eignað Arngrími lærða, höfundur þess sé Magnús Sigfússon. Páll segir kvæðið hefjast svo: Uppvaknið, kristnir, allir senn ( 1926:639 ).
Lagboði: Mitt hjarta hvar til hryggist þú.
Einn ágætur sálmur í krossi og mótgangi
„Eirn a giætur pslmur i krosse | og mötgangi“
„O christenn säla þiäd og mædd,/þreitt | vndir krossens byrdi“
Lagboði: Ó Jesú þér, æ veljum vér.
Stutt umþenking þessa fallvalta lífs og íhugan eftir komandi sælu, í sálmversum samantekin af sr. Steini Jónssyni, dómkirkjupresti að Skálholti
„Stutt vmm þeinking þessa fallvall|ta lyfs, og ihugan eptir komandi sæ|lu, i psalm vessum samann tekenn af | sr Steine Jons syne, döm kyrkiu | preste ad Skälhollte, …“
„Wakna mÿn sl og vird fyrer þier |/huad valltur er lÿfsins blöme“
Sálmur út af Jesú nafni
„Eirn lofsaungur, vmm þad dyrmæ|ta nafned Jesu, med himnalag“
„Jesus er sætt lÿf saalnanna,/Jesus er | best lioos mannanna“
(Páll Eggert Ólason 1926:653)
Kvæðið er prentað í Höfuðgreinabók 1772:37-38 , en eftir öðru handriti.
Lagboði: Hymnalag.
Sálmur sem Sigurður Gíslason orti eftir stjúpu sína Halldóru Halldórsdóttir, sem góðfús lesari má sjá hvað persónan hét og hvers dóttir hún var af upphafsstaf í hverju versi
„psalmur sem Sigurdur Gÿslason ordti | eptir stiupu syna halldöru halldörs|dotter, sem gödfus lesare ma sia huad | personann hiet og huǫ́rs döttir hun var | af vpphafs staf i huǫ́riu vesse, …“
„Herrann kallar þa hǫ́num lÿst,/heim|ferdar stund er komenn vÿst“
Afgangsbón
„Þetta kuæde kallast afgangs bön“
„Hefiast vpp af hiarta hliöd,/hier | med filgia ordenn blÿd“
(Páll Eggert Ólason 1926:590)
Um gagn og nytsemi sólarinnar
„Eitt kuæde ordt af sr Stephan | Olafs syne, umm soolarennar nÿtseme“
„Oss er liöst ad herran här,/heimenn | skapadi fordum “
Kvæðið er hér ranglega eignað Stefáni Ólafssyni.
Kvæðið hefst á viðlagi: Sæl vermir sólin oss alla.
Kvæðið er prentað, t.d. í Bjarni Gissurarson 1960:10-14 , en eftir öðrum handritum.
Um samlíking sólarinnar
„Annad quæde vmm sölarenn ar | samlyking vid gooda kuinnu, ordt | af sera Biarna Gissurssyne“
„Þegar ad fógur heims vmm | hlyder/heit sæl sölinn lofed pr|yder“
Kvæðið hefst á viðlagi: Hvað er betra en sólar sýn.
Kvæðið er prentað, t.d. í Bjarni Gissurarson 1960:7-10 , en eftir öðrum handritum.
Þriðja kvæðiskorn
„Þridia kuædis korn“
„J vpphafi allra first/ord var | Gud og seigi“
Kvæðið hefst á viðlagi: Hugsa Jesús minn til mín.
Fjórða kvæðiskorn
„Fiörrda quædis korn“
„Bifuz skeid af liöda landi/læt eg | renna hófnum fra“
Kvæðið hefst á viðlagi: Víða liggja vegamót.
Fimmta kvæði
„Fimta quæde“
„Herrann Jesus hialpe mier/fra me|inumm lausnarinn gödur“
Sjötta kvæðiskorn
„Siótta kuædes korn“
„Umm adra er yllt ad rooma/eg hell|d þad lytinn sooma“
Kvæðið hefst á viðlagi: Satt mér það sýnist.
Einn sálmur
„Eirn psalmur“
„Minstu nu a þinn mæddann þiö|n/og maninn hanz“
„Anno 1718 10 ja[n]uarj | ender órk einn “
Ein fögur iðrunarvísa ort af einum kennimanni utanlands, sem varð einum herramanni að skaða
„Ein fógur ÿdrunar vÿsa ordt af | einum kienne manne vtann lands, | sem vard einumm herra manne ad skada“
„O herra Gud eg hröpa ä þig/ha|rmur og sorg mig pÿner“
Ein fögur söngvísa með sínum tón
„Ein fǫ́gur saungvÿsa med syn|umm ton“
„Langar mig i lÿfs hǫ́ll/leidist mier | heims röl“
(Páll Eggert Ólason 1926:726)
Eitt kvæðiskorn
„Eitt kuædis korn“
„Huǫ́rt ä ad flÿa, herra/nema til | þyn “
Dagvísur
„Þetta kuæde kallast Dag vysur“
„Lof sie dÿrumm Drottne,/dagur|enn fagur skyn“
Heimsádeila
„Þetta kuæde kallast heims ä de|ila“
„Satt er þad eg seggium tel,/se|m mig dansa bidia“
Talið er að 8 fyrstu erindin séu eftir Sigfús Guðmundsson en síðan hafi ónefndur höfundur bætt 30 erindum við kvæði Sigfúsar ( Páll Eggert Ólason 1926:540-541).
Texti kvæðisins er nokkuð mismunandi í handritum og er ein gerð þess prentuð í Kvæði og dansleikir (I) 1964:ccxxviii-ccxxx .
Kvæði af einum kaupmanni og riddara
„Eitt kuædis korn, til gam|ans“
„Furdu þungann frosta knǫ́r,|/framm setia w̋r skordumm “
(Páll Eggert Ólason 1926:749)
Kvæðið hefst á viðlagi: Ekki er fegurðin öll til sanns.
Annað kvæði af einum herramanni sem augað missti
„Annad kuæde af einumm he|rra manne sem augad miste“
„Vant er þeim sem veitist ha|mingann þyda,/vottast dæmen | vegleg mǫ́rg“
(Páll Eggert Ólason 1926:750)
Kvæðið hefst á viðlagi: Hvort þu hlýtur hryggð eða lukku blíða.
Æviraun
„Eitt kuæde sem kallast æfe | raun“
„Æfesǫ́gu sÿna/sǫ́gdu mar|ger fir“
(Páll Eggert Ólason 1926:768)
Kvæðið er prentað í Blöndu II 1921-1923:353-372 , en eftir öðru handriti.
Nú eftirfylgja nokkrir sálmar
Fyrsti sálmur, með sínum tón
„Firste psalmur, med synum tön“
„Guds fǫ́durs näd og blessan be|st,/ber oss af alud prysa mest“
Klukkuslagari
„Annar pslmur, sem kallast kl|ucku slagare, med tön …“
„Eirn Gud sköp allt vpp hafe i,|/eirn almättugur rædur þui“
Í handritum er sálmurinn ýmist eignaður Jóni Salómonssyni eða Jóni Þorsteinssyni píslarvotti ( Jón Þorkelsson 1888:438 og Páll Eggert Ólason 1926:618 ). Raunar telur Páll Eggert að um þýðingu sé að ræða.
Lagboði: Adams barn, synd þín.
Harmaklögun yfir þessa lífs eymd og löngun að skiljast hér við
„Þridie psalmur med tön …“
„Velltist eg hier i veralldar hr|yng,/vodenn er stör mig allt | vmm kryng“
Kvæðið er prentað í Höfuðgreinabók 1772:349-351 , en eftir öðru handriti. Hér hefst kvæðið svo: Velkist eg hér um veraldarhring,/voðinn er stór mig allt um kring.
Lagboði: Faðir vor sem á himnum ert.
Fjórði sálmur með tón
„Fiorde psalmur med ton …“
„Sam foot gangande ferda|mann,/flæcktur villu og huǫ́|rgie kann “
Lagboði: Minn herra Jesú maður og guð.
Nýárssálmur
„Fimte psalmur …“
„Hiart kiær vnnustenn/huar ert þu“
(Páll Eggert Ólason 1926:653)
Lagboði: Allt mitt ráð til Guðs.
Sjötti sálmur
„Siǫ́tte psalmur“
„Jesus a giætur,/huad ertu mæ|tur“
(Páll Eggert Ólason 1926:750)
Sjöundi sálmur
„Siǫ́unde psalmur“
„Gudsson situr ä gilltum stöl,/gl|adara skyn enn tungl og sol“
Lagboði: Á þér herra hef eg nú von.
Áttundi sálmur
„Ättunde psalmur“
„Ur daudans greipumm hröpa eg | hätt,/ä hiastod bestu myna“
Lagboði: Eilífur Guð og faðir kær.
Lilja
„Þad gamla Liliu kuæde i | nockrumm erindumm lag|fært“
„Almättugur Gud allra stie|tta,/yfer bioodandenn eingla | og þiooda“
Kvæðið er t.d. prentað í Den norsk-islandske skjaldedigtning (A II) 1915:363-395 og (B II) 1915:390-416 og Vísnabók Guðbrands 2000:278-288 , en eftir öðrum handritum.
Eitt kvæðiskorn
„Eitt kuædes korn“
„Þolennmædenn þad er su digd|/hun þreitist ecke ad byda“
Söngvísa Bergþórs Oddssonar
„Saungwysa Berg|þors Oddssonar“
„Þu myn saal, þier er m,/þar að g“
Lagboði: Lausnarinn ljúfur minn.
Á annan dag páska
„Psalmur af gud spiallenu ä | annann dag päska, med ton …“
„A paska dagenn sem ædstur er,|/til Emaus gǫ́ngu töku sier“
Lagboði: Mitt hjarta hvar til hryggist þú.
Kvæðið er t.d. prentað í Vísnabók Guðbrands 2000:38-40 .
Lífshistoría þess velæruverðuga heiðurlega og hálærða herra biskups, h. Gísla Þorlákssonar, (sællrar minningar.) Í ljóð samantengd, af heiðurlegum kennimanni, s. Jóni Þórðarsyni, að Hvammi í Laxárdal
„Lÿfs historia | þess velehruverduga heidur|lega og hälærda herra byskups, | h. Gysla Thorlaks sonar, | (sællrar minningar.) | J liood samannteingd, af heidur|legum kienemanne, s. Jone | Þordar syne, ad Huamme | i L.d.“
„Valed Guds anda verkfære,/vys|döms andlegs predikare“
Lagboði: Mitt hjarta hvar til hryggist þú.
Sálmur ortur af s. Ólafi Einarssyni
„Psalmur: ordtur |af s. Olafe Einars|syne“
„Suanur eirn, sÿngur þu | fugla best,/raddar teirn rm|ur hanns ei heirest“
Lagboði: Blíði Guð, börnum þínum ei gleym.
Um Davíðssálma séra Jóns Þorsteinssonar ( Páll Eggert Ólason 1926:686 ).
Adamsóður eður sylgskvæði
„Adams odur edur silgs | kuæde …“
„Otte Drottens vpphaf er/allra | visku greina“
Lagboði: Andleg skáld.
Lýsing á handriti
- Kver I: bl. 1-8, 4 tvinn.
- Kver II: bl. 9-16, 4 tvinn.
- Kver III: bl. 17-24, 4 tvinn.
- Kver IV: bl. 25-36, 6 tvinn.
- Kver V: bl. 37-46, 5 tvinn.
- Kver VI: bl. 47-54, 4 tvinn.
- Kver VII: bl. 55-62, 4 tvinn.
- Kver VIII: bl. 63-70, 4 tvinn.
- Kver IX: bl. 71-78, 4 tvinn.
- Kver X: bl. 79-86, 4 tvinn.
- Kver XI: bl. 87-94, 4 tvinn.
- Kver XII: bl. 95-103, 4 tvinn og 1 stakt blað.
- Kver XIII: bl. 104-107, 2 tvinn.
- Kver XIV: bl. 108-115, 4 tvinn.
- Kver XV: bl. 116-123, 4 tvinn.
- Kver XVI: bl. 124-132, 4 tvinn og 1 stakt blað.
- Kver XVII: bl. 133-144, 6 tvinn.
- Kver XVIII: bl. 145-152, 4 tvinn.
- Kver XIX: bl. 153-160, 4 tvinn.
- Kver XX: bl. 161-168, 4 tvinn.
- Kver XXI: bl. 169-176, 4 tvinn.
- Kver XXII: bl. 177-184, 4 tvinn.
- Kver XXIII: bl. 185-192, 4 tvinn.
- Kver XXIV: bl. 193-200, 4 tvinn.
- Leturflötur er mm x mm
mm x mm x mm
Uppruni og ferill
Handritið barst til stofnunarinnar frá Noregi árið 1982.
Aðrar upplýsingar
Notaskrá
Titill: Ljóðmæli 3
Ritstjóri / Útgefandi: Kristján Eiríksson, Margrét Eggertsdóttir, Svanhildur Óskarsdóttir
Titill: , Heiður og huggun : erfiljóð, harmljóð og huggunarkvæði á 17. öld
Umfang: 91
Lýsigögn
×- Land
- Ísland
- Staður
- Reykjavík
- Stofnun
- Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum
- Vörsludeild
- Handritasvið
- Safn
- Safn Stofnunar Árna Magnússonar í íslenskum fræðum
- Safnmark
- SÁM 48
- Efnisorð
- Trúarljóð
Sálmar
Lausavísur
Kveðskapur / Kvæði - XML
- Opna XML færslu
- Athugasemdir
- Gera athugasemdir við handrit
Efni skjals
×- Fyrsta kvæði
- Annað kvæðiskorn
- Þriðja kvæði, ort af Snæbirni Egilssyni
- Ein söngvísa með tón
- Hugræða
- Borðsálmsvísur
- Ein ágæt minning herrans Jesú Kristí pínu
- Einn ágætur sálmur ortur af Þorbergi Þorsteinssyni, út af píningarbæn
- Einn sálmur ortur af sr. Arngrími Jónssyni, eftir það síðara Vestmannaeyjarán er skeði annó 1627
- Einn ágætur sálmur í krossi og mótgangi
- Stutt umþenking þessa fallvalta lífs og íhugan eftir komandi sælu, í sálmversum samantekin af sr. Steini Jónssyni, dómkirkjupresti að Skálholti
- Sálmur út af Jesú nafni
- Sálmur sem Sigurður Gíslason orti eftir stjúpu sína Halldóru Halldórsdóttir, sem góðfús lesari má sjá hvað persónan hét og hvers dóttir hún var af upphafsstaf í hverju versi
- Afgangsbón
- Um gagn og nytsemi sólarinnar
- Um samlíking sólarinnar
- Þriðja kvæðiskorn
- Fjórða kvæðiskorn
- Fimmta kvæði
- Sjötta kvæðiskorn
- Einn sálmur
- Ein fögur iðrunarvísa ort af einum kennimanni utanlands, sem varð einum herramanni að skaða
- Ein fögur söngvísa með sínum tón
- Eitt kvæðiskorn
- Dagvísur
- Heimsádeila
- Kvæði af einum kaupmanni og riddara
- Annað kvæði af einum herramanni sem augað missti
- Æviraun
- Nú eftirfylgja nokkrir sálmar
- Fyrsti sálmur, með sínum tón
- Klukkuslagari
- Harmaklögun yfir þessa lífs eymd og löngun að skiljast hér við
- Fjórði sálmur með tón
- Nýárssálmur
- Sjötti sálmur
- Sjöundi sálmur
- Áttundi sálmur
- Lilja
- Eitt kvæðiskorn
- Söngvísa Bergþórs Oddssonar
- Á annan dag páska
- Lífshistoría þess velæruverðuga heiðurlega og hálærða herra biskups, h. Gísla Þorlákssonar, (sællrar minningar.) Í ljóð samantengd, af heiðurlegum kennimanni, s. Jóni Þórðarsyni, að Hvammi í Laxárdal
- Sálmur ortur af s. Ólafi Einarssyni
- Adamsóður eður sylgskvæði