Manuscript Detail

SÁM 35

Sögur og rímur ; Hrappsey, 1827-1829

Full Title

Sannferðugar sögur og rímur sjást hér réttar, sem ekki duga ef enginn tímir upp að fletta. Registur eftir pagintali. Þættir Noregskónga og kappa af sagnaskrifum …, Sagan af Erlingi og Indiriða …, Rauðúlfs þætti …, Rímur af Bernotus Borneyjarkappa…, Sagan af Líkafron …, Flóamanna saga …, Bretlands Kronika …, Ráns og herleiðingarsaga …, Sagan af Virgilíusi …, af Avicenna …

Contents

1 (2r-5r (bls. 1-7))
Hálfdanar þáttur svarta
Rubric

„Hér hefst þáttur Hálfdans svarta“

Incipit

„Hálfdan svarti tók konungdóm eftir Gu[ð]röð hinn sterka veiðikóng …“

Explicit

„… en það var bannað af frændum hans.“

Note

Sbr. Flat. I. 561-583 (sbr. ópr. lista SÁM).

Text Class
Kings' tales
2 (5r-14r (bls. 1-7))
Haralds þáttur hárfagra
Rubric

„Upphaf ríkis hárfagra Haralds“

Incipit

„Að liðnum X vetrum aldurs Haralds Halfdanarsonar er kallaður var[r] Dofrafóstri …“

Explicit

„… eftir Svein og Hákon tók ríkið hinn heilagi Ólafur Haraldsson.“

Note

Sbr. Flat. I. 561-583 (sbr. ópr. lista SÁM).

Text Class
Kings' tales
3 ( 14v-15v (bls. 25-28))
Haralds þáttur grenska
Rubric

„Þáttur Haralds grænska.“

Incipit

„Letzelsa hét ein göfug kona …“

Explicit

„… þá er Haraldur konungur hafði ætlað henni einlæti. “

Note

Sbr. Flat. II. 3-5 (sbr. ópr. lista SÁM).

Text Class
Kings' tales
4 ( 15v-17v (bls. 28-32))
Ólafs þáttur Geirstaðaálfs
Rubric

„Hér er þáttur Ólafs Geirstaðaálfs.“

Incipit

„Drengur góður og höfðingi mikill Ólafur Guðröðarson, veiðikonungs …“

Explicit

„… Lagði þá Hrani um hana beltið það er hann tók af Ólafi Geirstaðaálfi og skilaðist skjótt við.“

Colophon

„Allir framanskrifaðir söguþættir eru fengnir úr bókasafni þess hálærða kammerherra Fr. Súms og eiga að fylgja Ólafs hins helga sögu. Endaðir að skrift í Hrappsey þann 4. maí 1827 af BBogasyni.“

Note

(Skrifaraklausan er á blaði 17v)

Sbr. Flat. II. 6-9 (sbr. ópr. lista SÁM).

Text Class
Kings' tales
5 ( 18r-23v (bls. 33-44))
Styrbjarnar þáttur Svíakappa
Rubric

„Hér hefur upp þátt Styrbjarnar Svíakappa er hann barðist við Eirík Svíakonung.“

Incipit

„Frá því er að segja að Eiríkur og Ólafur réðu Svíaveldi …“

Explicit

„… og er því í Svíþjóð margt göfugmenni frá þeim komið.“

Colophon

„Hér eftir fylgir úr sögu Ólafs konungs helga nokkrir þættir.“

Note

(Skirfaraklausan er á blaði 18r).

Sbr. Flat. II. 70-80 (sbr. ópr. lista SÁM).

Text Class
Kings' tales
6 ( 23v-27r (bls. 44-51))
Erlings þáttur Skjálgssonar
Rubric

„Hér er þáttur Erlings og Indriða.“

Incipit

„Ólafur konungur Haraldsson sendi boð um vorið …“

Explicit

„… Fór Skjálgur þá til búa sinna.“

Note

Sbr. Flat. II. 193-199 (sbr. ópr. lista SÁM).

Text Class
Kings' tales
7 ( 27r-31r (bls. 51-59))
Rauðúlfs þáttur
Incipit

„Úlfur hét maður og var kallaður Rauðúlfur …“

Explicit

„… Konungur lét Björn fara úr landi burt og naut hann drottningar að því er hann var ekki af lífi tekinn.“

Note

Sbr. Flat. II. 292-301 (sbr. ópr. lista SÁM).

Text Class
Kings' tales
8 ( 31v-50v (bls. 60-97))
Rímur af Bernótus Borneyjarkappa
Author

Magnús Jónsson.

Incipit

„Snælands forðum snillingar …“

Explicit

„… fremur en rómar munnur minn / mærðin skorðuð þrjóti.“

Note

Bragarháttar er getið við upphaf flestra rímnanna.

Rímurnar eru ekki höfundargreindar í handritinu.

Alls eru þetta 15 rímur.

Þær eru ortar 1823 fyrir síra Gunnlaug Gunnlaugsson í Kvennabrekku að því er fram kemur í Rímnatali I-II (Sbr. Finnur Sigmundsson, 1966; 70-71).

Samkvæmt sömu heimild er niðurlag rímnanna ekki það sama; þar segir: Fróni stýrði Frygíá / frægðir bar yfir alla.

Text Class
Rímur/metrical romances
9 ( 51r-85r (bls. 98-167))
Líkafróns saga og kappa hans
Rubric

„Sagan af þeim Líkafrón og hans fylgjurum“

Incipit

„Periander hefur kóngur heitið …“

Explicit

„… Og endar hér sögu Líkafróns.“

Text Class
Prose romances
8.1 ( 85r (bls. 167))
Hrelling hallar mætti mér / má ei skvaldra glaður …
Incipit

„Hrelling hallar mætti mér / má ei skvaldra glaður.“

Explicit

„ Ellin kallar hættu hér / háaldraði maður.“

Note

Þessi vísa stendur er undir niðurlagi sögunnar um Líkafrón á blaði 85r.

Text Class
Stanzas
10 ( 85v-106v (bls.168-210))
Flóamanna saga
Incipit

„Haraldur gullkambur hefur kóngur heitið í Sogni …“

Explicit

„…og hér lýkur svo Flóamanna sögu.“

Colophon

„Á Munaðarhóli dag April 06, 1828, af B. B. “

Note

(Skrifaraklausan er á blaði 106v)

Text Class
Sagas of Icelanders
11 ( 106v-122v (bls. 210-242))
Bretlands krónika
Rubric

„Bretlands krónika þess af Anea milda er Grikkir ráku af Troju eftir bardagann.“

Incipit

„Það er að segja af Anea hinum milda …“

Explicit

„… Á þeirra dögum byggðu Norðmenn Ísland.“

Colophon

„ Anno, endað þann April 25, 1828“

Note

(Skrifaraklausan er á blaði 122v)

Text Class
Pseudo-history
12 ( 123r-137r (bls. 243-271))
Reisubók séra Ólafs Egilssonar
Author

Séra Ólafur Egilsson

Rubric

„Ráns- og herleiðingarsaga sáluga séra Ólafs Egilssonar á Vestmannaeyjum árið 1627.“

Incipit

„Nær vér nú fyrst í Vestmannaeyjum tókum að spyrja til ræningjanna í Grindavík …“

Explicit

„… meðan þeir lifa enn einn bardaga. Um eilífar aldir amen.“

Colophon

„Bústaðurinn bregðast fer / breytist lukkuhjólið / er nú sagan enduð hér / á Munaðarhóli. Af B. B. þann June 04, 1828“

Note

(Skrifaraklausan er á blaði 137r).

Text Class
Account of a journey
13 (137v-146v (bls. 272-290))
Virgilíus saga
Rubric

„Sagan af þeim nafnfræga Virgilio.“

Incipit

„… Látum oss heyra og yfirvega nokkur orð og gjörðir Virgilíusar …“

Explicit

„Margt annað fleira gjörði Virgill sem hér yrði of langt að segja og endar því hér.“

Colophon

„Úr hollensku útlögð“

Text Class
Translations
14 (146v-150r (bls. 290-297))
Ævintýrið af Avicenna
Rubric

„Best á við um undangangandi sögu að eftir fylgi ævintýrið af Avicenna.“

Incipit

„Ég er fæddur í borg þeirri og landsbý sem kallast Avhana …“

Explicit

„… Fleira af þessum Avicenna segir í öðrum sögum en þetta ágrip er hér með á enda.“

Colophon

„Þann 22. júní 1829 af B. Bogasyni, 77 ára.“

Note

(Skrifaraklausan er á blaði 150r).

Ævintýrið af Avicenna er í sögusafninu 1001 degi.

Text Class
Tales/exempla

Physical Description

Support

Bók.

Pappír.

No. of leaves
150 blöð (186 +/- 1 mm x 150-158 mm). Blöð 1v og 150v eru auð.
Foliation

Blaðsíðumerking 1-298; bls. 97 og 98 hafa verið tvímerktar og hlaupið er yfir bls. nr. 122 og 133. Blaðmerkt er af skrásetjara 1-150.

Collation

Átján kver.

  • Kver I: blöð 1-7, 3 tvinn + 1 stakt blað.
  • Kver II: blöð 8-15, 4 tvinn.
  • Kver III: blöð 16-23, 4 tvinn.
  • Kver IV: blöð 24-31, 4 tvinn.
  • Kver V: blöð 32-39, 4 tvinn.
  • Kver VI: blöð 40-48, 4 tvinn + 1 stakt blað.
  • Kver VII: blöð 49-55, 3 tvinn + 1 stakt blað.
  • Kver VIII: blöð 56-63, 4 tvinn.
  • Kver IX: blöð 64-71, 4 tvinn.
  • Kver X: blöð 72-79, 4 tvinn.
  • Kver XI: blöð 80-87, 4 tvinn.
  • Kver XII: blöð 88-95, 4 tvinn.
  • Kver XIII: blöð 96-103, 4 tvinn.
  • Kver XIV: blöð 104-107, 2 tvinn.
  • Kver XV: blöð 108-115, 4 tvinn.
  • Kver XVI: blöð 116-127, 6 tvinn.
  • Kver XVII: blöð 128-133, 3 tvinn.
  • Kver XVIII: blöð 134-141, 4 tvinn.
  • Kver XIX: blöð 142-150, 4 tvinn + 1 stakt blað.

Layout

  • Eindálka.
  • Línufjöldi er á bilinu 28-36 línur.
  • Leturflötur er ca 160-175 mm x 128-135 mm.
  • Strikað er fyrir leturfleti á blöðum 51r-150r. Á blöðum 2r-50v er afmörkunin ekki alltaf greinileg.
  • Hlaupandi titlar koma fyrir á fyrstu 14 blöðunum.
  • Griporð eru víða en hafa sums staðar máðst eða þau fallið brott vegna afskurðar.

Condition

  • Band er laskað og án kápu.
  • Handritið er morkið á jöðrum og hefur texti sums staðar glatast af þeim sökum, sbr. t.d. blöð 2-5.
  • Pappírinn er brúnleitur og sums staðar með dekkri skellum (fita?), sbr. til dæmis blað. 45.
  • Einhver vökvi hefur komist í snertingu við handritið, sbr. merki á efri spássíum.
  • Rifið er upp í blað 39; merki eru um viðgerð sem hefur gefið sig.
  • Rifið er upp í blað 104; viðgerð er ótraust.
  • Viðgerðir sem gerðar hafa verið á bandinu eru víða teknar að losna.
  • Ástand handritsins ber vott um mikla notkun.
  • Aftasta blað hefur losnað úr bandinu.
  • Sniðið hefur verið af blöðum til að þau féllu betur að bandinu.

Script

Með hendi Bjarna Bogasonar; að mestu skrifað með snarhönd, kansellískrift að hluta.

B. Bogason er hugsanlega Bjarni Bogason, sonur Boga Benediktssonar í Hrappsey, (f. July 23, 1753 September 07, 1836 (Sbr. Dalamenn. II. 277). Árið 1829 er hann ekki orðinn fullra 76 ára, svo að tímans vegna er þetta hæpið (sjá ópr. lista SÁM).

Decoration

Lítillega flúraðir upphafsstafir á stöku stað.

Fyrirsagnir eru yfirleitt með settu letri og oft eru stafir skreyttir rauðum lit.

Mest er lagt í skreytingar í fyrirsögnum sagnanna um Líkafrón á blaði 51r og Flóamanna sögu á blaði 85v.

Binding

Bandið er laskað og án kápu og saurblaða; handritið er varðveitt í öskju sem klædd er grænum strigadúk; rauðbrúnt leðurlíki er á kili.

Accompanying Material

Með í öskju er miði sem á stendur með hendi Jóns Samsonarsonar:Kom í tíð E. Ó. S.. Meðfylgjandi er einnig umslag sem á standa nöfnin: Una Guðmunds. Sjólyst Garði,, Helga SigurðardóttirHelga Sigurðardóttir

(sjá ópr. lista SÁM).

History

Origin
Handritið er skrifað í Hrappsey á árunum 1827-1829 að því er fram kemur á nokkrum stöðum í bókinni (sjá skrifaraklausur).
Provenance

Um feril handritsins er lítið vitað fyrir utan það að á á titilblaði stendur: Frá Sig. Júl. Jóhannessyni til séra Eiríks Brynjólfssonar. Á umslagi sem var utan um handritið koma fyrir nöfnin Una Guðmunds. Sjólyst Garði, Helga Sigurðardóttir

Acquisition

Handritasafn Íslands fékk handritið í tíð Einars Ólafs Sveinssonar (1962-1970).

Additional

Record History

VH grunnskráði handritið 4.-10. september 2008 og lagfærði og bætti við í September 2010 Jón Samsonarson skráði ca 1970. (Sjá vélritaða handritaskrá yfir SÁM-handrit sem varðveitt er á handritasviði Stofnunar Árna Magnússonar í íslenskum fræðum).

Bibliography

Author: Parsons, Katelin
Title: Albert Jóhannesson and the scribes of Hecla Island : manuscript culture and scribal production in an Icelandic-Canadian settlement, Gripla
Scope: 30

Metadata