Detaljer om håndskriftet

SÁM 35

Sögur og rímur ; Hrappsey, 1827-1829

Fuld titel

Sannferðugar sögur og rímur sjást hér réttar, sem ekki duga ef enginn tímir upp að fletta. Registur eftir pagintali. Þættir Noregskónga og kappa af sagnaskrifum …, Sagan af Erlingi og Indiriða …, Rauðúlfs þætti …, Rímur af Bernotus Borneyjarkappa…, Sagan af Líkafron …, Flóamanna saga …, Bretlands Kronika …, Ráns og herleiðingarsaga …, Sagan af Virgilíusi …, af Avicenna …

Indhold

1 (2r-5r (bls. 1-7))
Hálfdanar þáttur svarta
Rubrik

„Hér hefst þáttur Hálfdans svarta“

Incipit

„Hálfdan svarti tók konungdóm eftir Gu[ð]röð hinn sterka veiðikóng …“

Explicit

„… en það var bannað af frændum hans.“

Bemærkning

Sbr. Flat. I. 561-583 (sbr. ópr. lista SÁM).

Tekstklasse
Totter om konger
2 (5r-14r (bls. 1-7))
Haralds þáttur hárfagra
Rubrik

„Upphaf ríkis hárfagra Haralds“

Incipit

„Að liðnum X vetrum aldurs Haralds Halfdanarsonar er kallaður var[r] Dofrafóstri …“

Explicit

„… eftir Svein og Hákon tók ríkið hinn heilagi Ólafur Haraldsson.“

Bemærkning

Sbr. Flat. I. 561-583 (sbr. ópr. lista SÁM).

Tekstklasse
Totter om konger
3 ( 14v-15v (bls. 25-28))
Haralds þáttur grenska
Rubrik

„Þáttur Haralds grænska.“

Incipit

„Letzelsa hét ein göfug kona …“

Explicit

„… þá er Haraldur konungur hafði ætlað henni einlæti. “

Bemærkning

Sbr. Flat. II. 3-5 (sbr. ópr. lista SÁM).

Tekstklasse
Totter om konger
4 ( 15v-17v (bls. 28-32))
Ólafs þáttur Geirstaðaálfs
Rubrik

„Hér er þáttur Ólafs Geirstaðaálfs.“

Incipit

„Drengur góður og höfðingi mikill Ólafur Guðröðarson, veiðikonungs …“

Explicit

„… Lagði þá Hrani um hana beltið það er hann tók af Ólafi Geirstaðaálfi og skilaðist skjótt við.“

Kolofon

„Allir framanskrifaðir söguþættir eru fengnir úr bókasafni þess hálærða kammerherra Fr. Súms og eiga að fylgja Ólafs hins helga sögu. Endaðir að skrift í Hrappsey þann 4. maí 1827 af BBogasyni.“

Bemærkning

(Skrifaraklausan er á blaði 17v)

Sbr. Flat. II. 6-9 (sbr. ópr. lista SÁM).

Tekstklasse
Totter om konger
5 ( 18r-23v (bls. 33-44))
Styrbjarnar þáttur Svíakappa
Rubrik

„Hér hefur upp þátt Styrbjarnar Svíakappa er hann barðist við Eirík Svíakonung.“

Incipit

„Frá því er að segja að Eiríkur og Ólafur réðu Svíaveldi …“

Explicit

„… og er því í Svíþjóð margt göfugmenni frá þeim komið.“

Kolofon

„Hér eftir fylgir úr sögu Ólafs konungs helga nokkrir þættir.“

Bemærkning

(Skirfaraklausan er á blaði 18r).

Sbr. Flat. II. 70-80 (sbr. ópr. lista SÁM).

Tekstklasse
Totter om konger
6 ( 23v-27r (bls. 44-51))
Erlings þáttur Skjálgssonar
Rubrik

„Hér er þáttur Erlings og Indriða.“

Incipit

„Ólafur konungur Haraldsson sendi boð um vorið …“

Explicit

„… Fór Skjálgur þá til búa sinna.“

Bemærkning

Sbr. Flat. II. 193-199 (sbr. ópr. lista SÁM).

Tekstklasse
Totter om konger
7 ( 27r-31r (bls. 51-59))
Rauðúlfs þáttur
Incipit

„Úlfur hét maður og var kallaður Rauðúlfur …“

Explicit

„… Konungur lét Björn fara úr landi burt og naut hann drottningar að því er hann var ekki af lífi tekinn.“

Bemærkning

Sbr. Flat. II. 292-301 (sbr. ópr. lista SÁM).

Tekstklasse
Totter om konger
8 ( 31v-50v (bls. 60-97))
Rímur af Bernótus Borneyjarkappa
Forfatter

Magnús Jónsson.

Incipit

„Snælands forðum snillingar …“

Explicit

„… fremur en rómar munnur minn / mærðin skorðuð þrjóti.“

Bemærkning

Bragarháttar er getið við upphaf flestra rímnanna.

Rímurnar eru ekki höfundargreindar í handritinu.

Alls eru þetta 15 rímur.

Þær eru ortar 1823 fyrir síra Gunnlaug Gunnlaugsson í Kvennabrekku að því er fram kemur í Rímnatali I-II (Sbr. Finnur Sigmundsson, 1966; 70-71).

Samkvæmt sömu heimild er niðurlag rímnanna ekki það sama; þar segir: Fróni stýrði Frygíá / frægðir bar yfir alla.

Tekstklasse
Rímur
9 ( 51r-85r (bls. 98-167))
Líkafróns saga og kappa hans
Rubrik

„Sagan af þeim Líkafrón og hans fylgjurum“

Incipit

„Periander hefur kóngur heitið …“

Explicit

„… Og endar hér sögu Líkafróns.“

Tekstklasse
Riddersagaer
8.1 ( 85r (bls. 167))
Hrelling hallar mætti mér / má ei skvaldra glaður …
Incipit

„Hrelling hallar mætti mér / má ei skvaldra glaður.“

Explicit

„ Ellin kallar hættu hér / háaldraði maður.“

Bemærkning

Þessi vísa stendur er undir niðurlagi sögunnar um Líkafrón á blaði 85r.

Tekstklasse
Strofer
10 ( 85v-106v (bls.168-210))
Flóamanna saga
Incipit

„Haraldur gullkambur hefur kóngur heitið í Sogni …“

Explicit

„…og hér lýkur svo Flóamanna sögu.“

Kolofon

„Á Munaðarhóli dag 6. april 1828, af B. B. “

Bemærkning

(Skrifaraklausan er á blaði 106v)

Tekstklasse
Islændingesagaer
11 ( 106v-122v (bls. 210-242))
Bretlands krónika
Rubrik

„Bretlands krónika þess af Anea milda er Grikkir ráku af Troju eftir bardagann.“

Incipit

„Það er að segja af Anea hinum milda …“

Explicit

„… Á þeirra dögum byggðu Norðmenn Ísland.“

Kolofon

„ Anno, endað þann 25. april 1828“

Bemærkning

(Skrifaraklausan er á blaði 122v)

Tekstklasse
pseudohistorie
12 ( 123r-137r (bls. 243-271))
Reisubók séra Ólafs Egilssonar
Forfatter

Séra Ólafur Egilsson

Rubrik

„Ráns- og herleiðingarsaga sáluga séra Ólafs Egilssonar á Vestmannaeyjum árið 1627.“

Incipit

„Nær vér nú fyrst í Vestmannaeyjum tókum að spyrja til ræningjanna í Grindavík …“

Explicit

„… meðan þeir lifa enn einn bardaga. Um eilífar aldir amen.“

Kolofon

„Bústaðurinn bregðast fer / breytist lukkuhjólið / er nú sagan enduð hér / á Munaðarhóli. Af B. B. þann 4. juni 1828“

Bemærkning

(Skrifaraklausan er á blaði 137r).

Tekstklasse
Rejsebeskrivelser
13 (137v-146v (bls. 272-290))
Virgilíus saga
Rubrik

„Sagan af þeim nafnfræga Virgilio.“

Incipit

„… Látum oss heyra og yfirvega nokkur orð og gjörðir Virgilíusar …“

Explicit

„Margt annað fleira gjörði Virgill sem hér yrði of langt að segja og endar því hér.“

Kolofon

„Úr hollensku útlögð“

Tekstklasse
Oversættelser
14 (146v-150r (bls. 290-297))
Ævintýrið af Avicenna
Rubrik

„Best á við um undangangandi sögu að eftir fylgi ævintýrið af Avicenna.“

Incipit

„Ég er fæddur í borg þeirri og landsbý sem kallast Avhana …“

Explicit

„… Fleira af þessum Avicenna segir í öðrum sögum en þetta ágrip er hér með á enda.“

Kolofon

„Þann 22. júní 1829 af B. Bogasyni, 77 ára.“

Bemærkning

(Skrifaraklausan er á blaði 150r).

Ævintýrið af Avicenna er í sögusafninu 1001 degi.

Tekstklasse
Eksempla

Fysisk Beskrivelse / Kodikologi

Materiale

Bók.

Pappír.

Antal blade
150 blöð (186 +/- 1 mm x 150-158 mm). Blöð 1v og 150v eru auð.
Foliering

Blaðsíðumerking 1-298; bls. 97 og 98 hafa verið tvímerktar og hlaupið er yfir bls. nr. 122 og 133. Blaðmerkt er af skrásetjara 1-150.

Lægfordeling

Átján kver.

  • Kver I: blöð 1-7, 3 tvinn + 1 stakt blað.
  • Kver II: blöð 8-15, 4 tvinn.
  • Kver III: blöð 16-23, 4 tvinn.
  • Kver IV: blöð 24-31, 4 tvinn.
  • Kver V: blöð 32-39, 4 tvinn.
  • Kver VI: blöð 40-48, 4 tvinn + 1 stakt blað.
  • Kver VII: blöð 49-55, 3 tvinn + 1 stakt blað.
  • Kver VIII: blöð 56-63, 4 tvinn.
  • Kver IX: blöð 64-71, 4 tvinn.
  • Kver X: blöð 72-79, 4 tvinn.
  • Kver XI: blöð 80-87, 4 tvinn.
  • Kver XII: blöð 88-95, 4 tvinn.
  • Kver XIII: blöð 96-103, 4 tvinn.
  • Kver XIV: blöð 104-107, 2 tvinn.
  • Kver XV: blöð 108-115, 4 tvinn.
  • Kver XVI: blöð 116-127, 6 tvinn.
  • Kver XVII: blöð 128-133, 3 tvinn.
  • Kver XVIII: blöð 134-141, 4 tvinn.
  • Kver XIX: blöð 142-150, 4 tvinn + 1 stakt blað.

Layout

  • Eindálka.
  • Línufjöldi er á bilinu 28-36 línur.
  • Leturflötur er ca 160-175 mm x 128-135 mm.
  • Strikað er fyrir leturfleti á blöðum 51r-150r. Á blöðum 2r-50v er afmörkunin ekki alltaf greinileg.
  • Hlaupandi titlar koma fyrir á fyrstu 14 blöðunum.
  • Griporð eru víða en hafa sums staðar máðst eða þau fallið brott vegna afskurðar.

Tilstand

  • Band er laskað og án kápu.
  • Handritið er morkið á jöðrum og hefur texti sums staðar glatast af þeim sökum, sbr. t.d. blöð 2-5.
  • Pappírinn er brúnleitur og sums staðar með dekkri skellum (fita?), sbr. til dæmis blað. 45.
  • Einhver vökvi hefur komist í snertingu við handritið, sbr. merki á efri spássíum.
  • Rifið er upp í blað 39; merki eru um viðgerð sem hefur gefið sig.
  • Rifið er upp í blað 104; viðgerð er ótraust.
  • Viðgerðir sem gerðar hafa verið á bandinu eru víða teknar að losna.
  • Ástand handritsins ber vott um mikla notkun.
  • Aftasta blað hefur losnað úr bandinu.
  • Sniðið hefur verið af blöðum til að þau féllu betur að bandinu.

Skrifttype

Með hendi Bjarna Bogasonar; að mestu skrifað með snarhönd, kansellískrift að hluta.

B. Bogason er hugsanlega Bjarni Bogason, sonur Boga Benediktssonar í Hrappsey, (f. 23. juli 1753 7. september 1836 (Sbr. Dalamenn. II. 277). Árið 1829 er hann ekki orðinn fullra 76 ára, svo að tímans vegna er þetta hæpið (sjá ópr. lista SÁM).

Udsmykning

Lítillega flúraðir upphafsstafir á stöku stað.

Fyrirsagnir eru yfirleitt með settu letri og oft eru stafir skreyttir rauðum lit.

Mest er lagt í skreytingar í fyrirsögnum sagnanna um Líkafrón á blaði 51r og Flóamanna sögu á blaði 85v.

Indbinding

Bandið er laskað og án kápu og saurblaða; handritið er varðveitt í öskju sem klædd er grænum strigadúk; rauðbrúnt leðurlíki er á kili.

Vedlagt materiale

Með í öskju er miði sem á stendur með hendi Jóns Samsonarsonar:Kom í tíð E. Ó. S.. Meðfylgjandi er einnig umslag sem á standa nöfnin: Una Guðmunds. Sjólyst Garði,, Helga SigurðardóttirHelga Sigurðardóttir

(sjá ópr. lista SÁM).

Historie og herkomst

Herkomst
Handritið er skrifað í Hrappsey á árunum 1827-1829 að því er fram kemur á nokkrum stöðum í bókinni (sjá skrifaraklausur).
Proveniens

Um feril handritsins er lítið vitað fyrir utan það að á á titilblaði stendur: Frá Sig. Júl. Jóhannessyni til séra Eiríks Brynjólfssonar. Á umslagi sem var utan um handritið koma fyrir nöfnin Una Guðmunds. Sjólyst Garði, Helga Sigurðardóttir

Erhvervelse

Handritasafn Íslands fékk handritið í tíð Einars Ólafs Sveinssonar (1962-1970).

Yderligere information

Katalogisering og registrering

VH grunnskráði handritið 4.-10. september 2008 og lagfærði og bætti við í september 2010 Jón Samsonarson skráði ca 1970. (Sjá vélritaða handritaskrá yfir SÁM-handrit sem varðveitt er á handritasviði Stofnunar Árna Magnússonar í íslenskum fræðum).

Bibliografi

Forfatter: Parsons, Katelin
Titel: Albert Jóhannesson and the scribes of Hecla Island : manuscript culture and scribal production in an Icelandic-Canadian settlement, Gripla
Omfang: 30

[Metadata]