Lbs 537 4to
Íslenskar þjóðsögur og ævintýri ; Ísland, 1850-1865
Tungumál textans
Innihald
„Þá hló marbendill“
„Einu sinni réri bóndi nokkur til fiskjar og dró marbendil …“
„… en bóndi gróf í þúfuna og fann þar fé mikið, og varð hann af því auðigr.“
„Þessi saga er rituð í nóvembr 1861 eftir bóndakonu Guðrúnu Guðmundsdóttur á Hvammi í Laxárdal, en hún nam söguna á viku af fóstru sinni, Ingiríði Bjarnadóttur, greindri konu og minnugri, er lengi bjó að Þverá í Hallárdal, en er nú önduð fyrir löngu. Hvammi, 7.feb 1862. Páll Jónsson. (1v)“
Heimildamaður : Ingiríður Bjarnadóttir
Heimildamaður : Guðrún Guðmundsdóttir
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 202 og 203.
„Ekki má því mein er á“
„Jón hét maður að auknafni Dúkur …“
„… Sagði hann kunningjum sínum seinna frá þessari sögu.“
„Tekin eftir sögu manns sem er alinn upp suðaustur á landi. Páll Jónsson. (2v)“
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 410.
„Eldjárn hét maður Hallsteinsson, Jónssonar, Hallsteinssonar …“
„… en Einar snýr heim aftur og legst niður í rúm sitt, og svaf ekki það í nætur. “
„Hér kemur fram sú alkunna trú, að svipir bráðfeigu manna eigi stundum að sjást fylgja þeim í lifanda lífi. Páll Jónsson. (3v)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 302 til 304.
„Einu sinni bjuggu hjón á bæ nokkrum, og er hvorki getið um heiti þeirra né bæjarins …“
„… var gert að leiði Sigurðar, svo að hann lá kyrr eftir það.“
„Þessi saga er rituð í Nóvbr. 1861 eftir bóndakonu Guðrúnu Guðmundsdóttur á Hvammi, en hún nam hana af annari konu norðan úr Þingeyjarsýslu - þessa sömu sögu kann og sumt gamalt fólk hér í Skagafirði. Hvammi 8. febr. 1862. Páll Jónsson. (7v)“
Heimildamaður : Guðrún Guðmundsdóttir
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 352 til 353.
„Það var einn tíma á Þönglabakka, að þar fannst beinagrind af manni, rekinn af sjó …“
„… En sagan segir að stúlka þessi hafi síðan orðið hin mesta lánskona. “
„Rituð í janúar 1862 eftir greindum manni, Skúla bónda Bergþórssyni á Meyjarlandi á Reykjaströnd. Hvammi, 9.febr. 1862. Páll Jónsson. (8v)“
Heimildamaður : Skúli Bergþórsson
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 307 til 308.
„Frá viðureign þeirra Jóns á Hellu og Jóns í Ási. (galdrasaga) “
„Jón er bóndi nefndur hann bjó á Hellu á Árskógarströnd; Guðrún hét kona hans. …“
„… En Jón í Ási lifði löngu eftir þetta, við góðan orðstír, og fór jafnan vel með konu sinni og lýkur hér þessari sögu. “
„Þessi saga rituð eftir frásögn ýmsra gamalla manna í Skagafirði. Páll Jónsson. (14r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Textinn inniheldur fjórar sögur: Griðkonan, Pípan, Skreiðarferð Jóns í Ási og Ævilok Jóns á Hellu. Sögur þessar er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 542 til 547.
„Frá viðureign þeirra Jóns á Hellu og Jóns í Ási. (galdrasaga)“
„Jón er bóndi nefndur hann bjó á Hellu á Árskógarströnd; Guðrún hét kona hans …“
„… því þessa kú hefði hann sent hingað til að drepa sig. “
„Þessi saga rituð eftir frásögn ýmsra gamalla manna í Skagafirði. Páll Jónsson. (14r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 542 til 544.
„Frá viðureign þeirra Jóns á Hellu og Jóns í Ási. (galdrasaga) “
„Nú líður sumarið …“
„… og tíðindalaust milli þeira nafna um veturinn. “
„Þessi saga rituð eftir frásögn ýmsra gamalla manna í Skagafirði. Páll Jónsson. (14r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 544 til 545.
„Frá viðureign þeirra Jóns á Hellu og Jóns í Ási. (galdrasaga) “
„Það er sagt að um þessar mundir væri mjög fisklítið kringum Eyjafjörð …“
„… Eftir það skildu þeir og er karl úr sögunni. “
„Þessi saga rituð eftir frásögn ýmsra gamalla manna í Skagafirði. Páll Jónsson. (14r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 545 til 546.
„Frá viðureign þeirra Jóns á Hellu og Jóns í Ási. (galdrasaga) “
„Nokkrum tíma síðar er svo sagt að Jón í Ási fær sér flugu eina …“
„… En Jón í Ási lifði löngu eftir þetta, við góðan orðstír, og fór jafnan vel með konu sinni og lýkur hér þessari sögu. “
„Þessi saga rituð eftir frásögn ýmsra gamalla manna í Skagafirði. Páll Jónsson. (14r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 546 til 547.
„Svo er sagt, að einhvern vetur nálægt jólum væri Skálholtsbiskup staddur norður á Hólum …“
„… Var það þá ætlun manna, að sakir heitinga og ósáttar við biskupsfrúna, þá myndi bein vinnukonunnar ekki hafa náð að rotna að eðlilegum hætti. “
„Önnur saga segir, að þetta hafi verið vinnumaður. (15v)“
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 1. bindi , bls. 48.
„Sagan af Slægða-Belg (ævintýri)“
„Einu sinni var kóngur og drottning, er réðu fyrir ríki; þau áttu sér eina dóttur barna …“
„… og takast upp með þeim góðar ástir með þeim drottningu og honum; gutu þau börn saman og untust til ellidaga. Lýkur svo þessari sögu. “
„Rituð í febrúar 1862 eftir bóndakonu Guðrúnu Guðmundsdóttur á Hvammi í Laxárdal; er þessi saga algeng með gömlu fólki hér nyrðra. Hvammi 10.febr. 1862. Páll Jónsson. (23r)“
„Sigurður karlsson og Helga karlsdóttir (eftir sögn gamallar konu í Skagafirði)“
„Einu sinni var kóngur og drottning, er réðu fyrir ríki; þau áttu sér einn son, hann hét Sigurður …“
„… og stýrði því lengi síðan með Helgu drottningu sinni. Og kann ég svo ekki þessa sögu lengri. “
„Eftir sögn gamallar konu í Skagafirði. (25r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
„Saga af Árna á Stað í Hrútafirði “
„Jón hefur bóndi heitið, hann bjó á Stað í Hrútafirði …“
„… Árni bjó með konu sinni að Stað til elli, og þótti jafnan gyldur bóndi. Lýkur svo þessari sögu.“
„Þessa sögu hefi ég tekið eftir sögn útróðramanna skagfirska, en þeir numu hana af Árna hreppstjóra Þorvaldssyni á Melastöðum í Garði. (37v)“
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 218 til 228.
„Sagan af Vilhjálmi kaupmanssyni og Ásu kóngsdóttur“
„Einu sinni var kaupmaður nokkur út í löndum; hann var stórauðugur og átti marga garða …“
„… Hélt Vilhjálmur ríki sínu til ellidags með allmiklum veg og þótti jafnan ágætur konungur; og höfum við ei fleira af honum sagt.“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
„Nirfillinn“
„Einu sinni voru tveir bændur fyrir austan, hét annar Guðmundur, en hinn Sigurður …“
„… og lagði mikið niður nirfilskap og ágengni; er svo þessari sögu lokið. “
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 5. bindi , bls. 418 til 422. Þessa sögu má finna undir tveimur nöfnum í sagnagrunninum.
„Huldufólk í Vökuhól“
„Á öndverðri 16.öld var sá prestur á Hvammi í Laxárdal, er Einar hét og var Úlfsson …“
„… og sá hann aldrei síðan, né heldur fleira en aðrir menn.“
„Frá séra Páli Jónssyni í Hvammi á Laxárdal bréf11/2 1861. (51r)“
Safnari : Jón Árnason
Heimildamaður : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 28 til 29.
„Huldufólk í Stóruborg“
„Í þann tíma, þá er kirkja stóð enn að Þverá í Blönduhlíð, bjó kona nokkur á Yztugrund, hún var ógift, og er eigi getið nafns hennar. …“
„… Jón bjó lengi síðan á Yztugrund og þótti nýr bóndi. “
„Þessa sögu nam ég í æsku af hinum margfróða sýslumanni Jón Espólín, er þá bjó á Frostastöðum. Páll Jónsson. (52v)“
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 165 til 166.
„Bóndadóttir á barn við huldumann“
„Ólöf er ein bóndadóttir, hún var heima með foreldrum sínum …“
„… en hún hafði dulið alla um þennan hlut, til þess að sá atburður varð, er nú var frá sagt. Lýkur svo þessari sögu. “
„Sögur þessar, sem eru ritaðar í janúarmánuði 1861 eru allar teknar eftir minni gamalla manna á Skaga, nema þær, sem annars er getið um í athugagreinum neðanmáls. Hvammi í Laxárdal, 29. janúar 1861. Páll Jónsson.(64r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 96 til 98.
„Manndauði á Kaldrana“
„Sá atburður varð fyrir mörgum öldum, að komið var á baðstofuglugga í Höfnum á Skaga, einn morgun áður en menn risu þar úr rekkju …“
„… því sú er trú manna, að í þessu vatni sé sá silungur, er öfuguggi er nefndur, mjög banvænn, en eingi veiði önnur.“
„Sögur þessar, sem eru ritaðar í janúarmánuði 1861 eru allar teknar eftir minni gamalla manna á Skaga, nema þær, sem annars er getið um í athugagreinum neðanmáls. Hvammi í Laxárdal, 29. janúar 1861. Páll Jónsson.(64r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 13 til 14.
„Frá huldukonu og bónda á Vöglum“
„Í gamla daga bjó bóndi nokkur á Vöglum; það er nú eyðikot norðan í Fjallsöxl á vestanverðum Skaga …“
„… Segir sagan að þetta hafi ræst; hann hafi veikst og veslast upp, og dáið síðan úr þeim sjúkleik. “
„Sögur þessar, sem eru ritaðar í janúarmánuði 1861 eru allar teknar eftir minni gamalla manna á Skaga, nema þær, sem annars er getið um í athugagreinum neðanmáls. Hvammi í Laxárdal, 29. janúar 1861. Páll Jónsson.(64r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 123.
„Frá huldukonu og bóndadóttur “
„Á öndverðri 18.öld bjó sá bóndi í Höfnum á Skaga er Sigurður hét; hann var kvongaður og átti þá konu er Þuríður er nefnd …“
„… Varð hún aldrei síðan söm og áður, hvorki að yfirlitum né í skapi. “
„Þessi atburður, sem hér er frá sagt, á að vera sannur. (56r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 51 til 52.
„Um stekk i Höfnum“
„Einn tíma bjó sá bóndi í Höfnum sem Kolbeinn var nefndur; hann var maður kvongaður …“
„… Merki sjást enn í dag til gamallar girðingar, sunnan undir Stekkjarbergjum.“
„Sögur þessar, sem eru ritaðar í janúarmánuði 1861 eru allar teknar eftir minni gamalla manna á Skaga, nema þær, sem annars er getið um í athugagreinum neðanmáls. Hvammi í Laxárdal, 29. janúar 1861. Páll Jónsson.(64r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 51 til 52.
„Drengur á mök við huldufólk“
„Maður er nefndur Kristján; hann bjó á þeim bæ, sem heitir að Geitafelli …“
„… Jón lá síðan lengi, og varð aldrei jafngóður; fór hann eftir það til vistar austur á Jökuldal, lifði þar þrjá vetur og andaðist síðan.“
„Guðný sú, er hér er nefnd í sögunni, lifir enn og er talin kona óskreytin; er saga þessi tekin eftir frásögn hennar sjálfrar. Páll Jónsson (58r)“
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 64 til 65.
„Um sendingu“
„Á ofanverðri 18.öld bjó sá bóndi á Krýnastöðum í Eyjafirði, er Hallur hét; hann var kvongaður; hann var glímumaður mikill og rammur að afli …“
„… Skildi þar með þeim, og er eigi getið, að þeir ættist við fleira. “
„Þessa sögu heyrði ég í æsku segja móðurföður minn, Jón bónda Jónsson, læknis, Péturssonar. Hann var þá að fóstri með Halli á Krýnarstöðun, er þessi atburður varð, og svo gamall, að að hann mátti vel muna öll atvik hans. Páll Jónsson. (60r)“
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 375 til 376.
„Hjátrú, bundin við ýmsa staði “
„Sú hefir verið trú gamalla manna um Málmey á Skagafirði, að þangað megi aldrei koma kerti á eyna, því þá eigi húsfreyja í eynni að verða vitstola …“
„… Þessar sömu kveðjur eru einnig endurteknar við kerlinguna. “
„Sögur þessar, sem eru ritaðar í janúarmánuði 1861 eru allar teknar eftir minni gamalla manna á Skaga, nema þær, sem annars er getið um í athugagreinum neðanmáls. Hvammi í Laxárdal, 29. janúar 1861. Páll Jónsson.(64r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 482.
„Gefinn byr“
„Þegar Didrik Höller (1787) var kaupmaður á Skagaströnd fyrir konungsverslun, þá sendi hann einn tíma menn sína vestur á Strandir …“
„… en þegar jafnskjótt sem þeir voru lentir, gekk veðrið til landnorður aftur.“
„Sögurnar no 11 og 13 eiga að vera sannar. (62v)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 589 til 590.
„Frá útilegumanni“
„Svo er sagt að einn tíma tóku tveir bræður arf eftir foreldra sína; þeir höfðu félagsbú og skiptu ei með sér …“
„… Þeir bræður launuðu svo drengnum lífgjöf, að þeir gáfu honum allt sitt fé eftir sinn dag, því þeir voru menn barnslausir.“
„Sögur þessar, sem eru ritaðar í janúarmánuði 1861 eru allar teknar eftir minni gamalla manna á Skaga, nema þær, sem annars er getið um í athugagreinum neðanmáls. Hvammi í Laxárdal, 29. janúar 1861. Páll Jónsson.(64r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 324.
„Frá Arngrími lögsagnara og útilegumanni. “
„Þegar Bjarni Halldórsson var sýslumaður í Húnavatnsþingi og umboðsmaður yfir Þingeyraklaustri, þá sat hann að Þingeyrum, svo sem kunnugt er …“
„… Arngrímur lá síðan 6 vikur eftir glímuna, en varð þó heill og jafn góður að lokum. “
„Sögur þessar, sem eru ritaðar í janúarmánuði 1861 eru allar teknar eftir minni gamalla manna á Skaga, nema þær, sem annars er getið um í athugagreinum neðanmáls. Hvammi í Laxárdal, 29. janúar 1861. Páll Jónsson.(64r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 48.
„Jakob á Jörva og vermennirnir “
„Einn tíma bjó sá bóndi á Jörva í Haukadal, er Jakob hét; hann var Eiríksson og faðir þeirra sýslumanna, Jóns á Espihóli í Eyjafjarðarsýslu og Halldórs, er hafði Strandasýslu …“
„… En Jakob iðraðist þess mjög, að hann sagði þeim, hvernig á síðunni hefði staðið. “
„Sögur þessar, sem eru ritaðar í janúarmánuði 1861 eru allar teknar eftir minni gamalla manna á Skaga, nema þær, sem annars er getið um í athugagreinum neðanmáls. Hvammi í Laxárdal, 29. janúar 1861. Páll Jónsson.(64r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 212.
„Maðurinn og tröllskessan“
„Einu sinni var maður nokkur á ferð eftir sjóarbjörgum …“
„… Ekki áttust þau fleira við, svo að getið sé.“
„Sögur þessar, sem eru ritaðar í janúarmánuði 1861 eru allar teknar eftir minni gamalla manna á Skaga, nema þær, sem annars er getið um í athugagreinum neðanmáls. Hvammi í Laxárdal, 29. janúar 1861. Páll Jónsson.(64r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 246.
„Systurnar“
„Einn tíma bjuggu hjón nokkur auðug á bæ einum; þau áttu sér 3 dætur …“
„… Þennan mann áleit yfirvaldið heimskastan þeirra þriggja, og dæmdi því konu hans hringinn; lýkur svo þessari sögu. “
„Sögur þessar, sem eru ritaðar í janúarmánuði 1861 eru allar teknar eftir minni gamalla manna á Skaga, nema þær, sem annars er getið um í athugagreinum neðanmáls. Hvammi í Laxárdal, 29. janúar 1861. Páll Jónsson. (64r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 5. bindi , bls. 287.
„Einfalda stúlkan“
„Einu sinni bjó kerling í koti nokkru, hún var vel fjáreigandi og átti sér eina dóttur barna, sú þótti mjög heimsk …“
„… Við þetta allt saman varð kerling svo reið, að hún lúbarði dóttur sína og rak hana síðan í burtu; bað hún hana aldrei framar koma sér fyrir augu. “
„Sögur þessar 17-22 eru allar teknar eftur minni gamalla manna sem nú lifa. Hvammi, 13. febrúar 1861. Páll Jónsson. (69r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 5. bindi , bls. 382 til 383.
„Karl og kerling “
„Einu sinni bjó kerling í koti nokkru, hún var vel fjáreigandi og átti sér eina dóttur barna, sú þótti mjög heimsk …“
„… Við þetta allt saman varð kerling svo reið, að hún lúbarði dóttur sína og rak hana síðan í burtu; bað hún hana aldrei framar koma sér fyrir augu. “
„Sögur þessar 17-22 eru allar teknar eftur minni gamalla manna sem nú lifa. Hvammi, 13. febrúar 1861. Páll Jónsson. (69r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum . bindi , bls. 429 til 430.
„Karl og dauði“
„Einu sinni bjó karl nokkur einn sér á eyju, hann var harðla fákunnandi í andlegum efnum, svo hann kunni ekki einu sinni faðir vor og blessunarorðin …“
„… verður hann þá hræddur, og hniprar sig saman á hurðarbaki, og er svo sagt að hann húki þar síðan. Lýkur svo þessari sögu. “
„Sögur þessar 17-22 eru allar teknar eftur minni gamalla manna sem nú lifa. Hvammi, 13. febrúar 1861. Páll Jónsson. (69r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 74 til 75.
„Gáta“
„Maður sæll, mér nú ljáðu …“
„… rauðan lög saup þó síðast seinasta kvöldið eina.“
„Sögur þessar 17-22 eru allar teknar eftur minni gamalla manna sem nú lifa. Hvammi, 13. febrúar 1861. Páll Jónsson. (69r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
„Frá sendingu “
„Bóndi nokkur á Vesturlandi komst einu sinni í deilu við nágranna sinn, og flugust þeir á í illu …“
„… varð bónda hennar aldrei mein að þessari sendingu. “
„Sögur þessar 17-22 eru allar teknar eftur minni gamalla manna sem nú lifa. Hvammi, 13. febrúar 1861. Páll Jónsson. (69r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 387 til 388.
„Bóndinn reiðir barn til skírnar“
„Einu sinni bjuggu hjón nokkur norður í Laufássókn, þau höfðu fátt hjóna á bæ sínum …“
„… Prestur tók að sér barnið og ól það upp.“
„Sögur þessar 17-22 eru allar teknar eftur minni gamalla manna sem nú lifa. Hvammi, 13. febrúar 1861. Páll Jónsson. (69r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Páll Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 5. bindi , bls. 405 til 406.
„Langt er síðan að bóndi nokkur bjó á Vestfjörðum …“
„… Drengurinn fann peningana og þakkaði prestinum liðveisluna, nokkru þar eftir giftist hann og tók að búa á jörð þeirri er karlinn hafði búið á og bjó þar til elliára. “
Safnari : Jón Árnason
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 343 til 345.
„Það var í Vaðlaþingi fyrir laungu síðan, að tveir menn höfðu deilur sín á milli og voru mjög ósáttir…“
„… því hann þóttist skilja að þetta mundi sending frá hatursmanni sínum, ekki er framað getið að þeir hafi ást við í illu, og er þessari sögu hér með lokið.“
Safnari : Jón Árnason
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 373.
„Einu sinni var lögmannsdóttir í Vaðlaþingi …“
„… En skömmu eftir að hún hafið alið seinasta barnið adaðist hún.“
Safnari : Jón Árnason
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 452.
„Sagan af risanum í Bládal“
„Svo byrjar sögu þessa að í fyrndinni réði konungur ríki, en ei er getið um nafn hans; dóttur átti hann eina barna, sú var nefnd Ingibjörg …“
„… er ekki meira af þeim að segja, nema að þeir hjeldu vináttu sinni til dauðadags. “
Safnari : Jón Árnason
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 497.
„Sagan af Sigríði prestsdóttur “
„Prestur er Jón nefndur en ekki er þess getið hvar hann bjó …“
„… Þá giftir hún hann og gjefur honum svo aðra jörð sem faðir hennar átti og líkur svo af þeim að segja. “
Safnari : Jón Árnason
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 269 til 271.
„Sagan af Sveini bónda “
„Bóndi er Sveinn nefndur og bjó í Skagafirði á þeim bæ sem liggur við heiði þá sem farið er af á kjöl …“
„… og hver fór til síns heimilis og Sveinn fór einnig norður til bús síns og líkur hjer af honum að segja. “
Safnari : Jón Árnason
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 319 til 322.
„Þorsteinn hét maður, hann ólst upp í Fljótshlíð, ekki er þess getið á hvaða bæ …“
„… enn á banasænginni sagði hann frá þessari sögu og hvað hann hefði ætlað fyrir sér og dó síðan af þeirri veiki. “
„(64r)“
Á blaði 89v hefur verið strikað yfir 5 línur úr sögunni. Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 290 til 293.
„Ólafur Fnjóskdælingur “
„Ólafur hét maður, hann ólst upp í Fnjóskadal í Þingeyarþingi, ekki er þess getið á hvaða bæ það var …“
„… Vík þessi sem Eyólfur lenti skipi sínu átti að vera Raufarhöfn í Þingeyarsýslu og hann fyrstur manna sem þar bjó og líkur svo þessari sögu.“
„Sögur þessar eru teknar eftir barnsminni föður míns Jóhannesar Grímssonar. Hamraendum í maí 1865? Jóhann Geir Jóhannesson (64r)“
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 469 til 472.
„Suðurferðamennirnir átján“
„Einhverju sinni bar svo við að 16 menn úr Húnavatnssýslu er fara vildu til sjóróðra á Suðurland tóku sig saman til veiðarferða. …“
„… og var hjá þeim til dauðadags en þau bjuggu vel og lengi og verða auðsældarhjón. “
„Sögur þessar eru teknar eftir barnsminni föður míns Jóhannesar Grímssonar. Hamraendum í maí 1865? Jóhann Geir Jóhannesson (64r)“
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 395 til 399.
„Eyjólfur skrifari “
„Eyjólfur hét maður. Hann var skrifari hjá Jóni sýslumanni í Rauðuskriðu …“
„… og allt þótti það mannvænlegt fólk og sumt stórmenni er frá þeim Eyjólfi og Jóni bónda var komið.“
„Sögur þessar eru teknar eftir barnsminni föður míns Jóhannesar Grímssonar. Hamraendum í maí 1865? Jóhann Geir Jóhannesson (64r)“
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 446 til 450.
„Galdrasaga“
„Þegar Vigfús prestur Benediktsson vígðist til staðar á Aðalvík á Hornströndum, fór hann vestur þangað …“
„… Vigfús var þarna prestur 1a etir þetta, og var Hallur allt annar maður eftir 3u aflraunina. “
„ Eftir Sæbjörgu Guðmundsdóttur á Arnheiðarstöðum (113r)“
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 570 til 572.
„Huldufólkssaga “
„Þegar Sæbjörg Guðmundsdóttir (sem nú er kristfjárómagi á Arnheiðarstöðum) var vinnukona á Stapa í Bjarnarnessókn í Nesjum …“
„… og hefi hann harðlega tekið sér vara, að ergja aldrei við þá. “
„ Eftir Sæbjörgu Guðmundsdóttur á Arnheiðarstöðum (113r)“
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 47 til 48.
„Útilegumannasaga “
„Í fyrndinni er getið presthjóna nokkura sem bjuggu að Hrafnagili í Eyðafirði, þau áttu son er Sigurður hét og dóttir er Ólöf hét …“
„… Þá sá brátt gleðibragð á bróðirinn; og bjuggu þau saman uppfrá því með ánægju til dauðadags og líkur þar sögunni af Ólöfu Eyjafjarðarsól. “
„Af Ólöfu Eyafjarðarsól. Frá Jóni á Gautlöndum(116r)“
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 347 til 349.
„Huldufólkssaga “
„Það skeði einhverju sinni að Hvammi í Laxárdal á þeim tímum sem messur tíðkuðust á jólanætur, að maður sem heima var þar eftir, hvarf á jólanótt …“
„… Silki þetta var leingi síðan brúkað fyrir altarisklæði í Þverárkirkju. “
„(64r)“
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 169 til 170.
„Einhverntíma í firndinni, var fátækur flökkudrengur að nafni Jón Ásmundsson að flækjast um í Njarðvík …“
„… að bæði dóu nær því á sama degi. “
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 383 til 385
„Söguágrip af Bjarna Jónssyni skálda á Húsafelli. “
„Hann var sonur Jóns smiðs á Fellsöxl og Guðrúnar Sigurðardóttur …“
„… tók sig upp daginn eftir og fór heim í byggð til fylgjara sinna. “
„Ein af munnmælasögum um Þorleif galdramann“
„Þorleifur Þórðarsson nafnkenndur galdramaður samtíða Jóni Guðmundssyni lærða …“
„… og á þeim tíma hafi komið af honum huldufókið.“
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 5.
„Ný huldufólkssaga á seinni hluta 18.aldar “
„Á þeim árum er Sveinn lögmaður Sölvason var á Munkaþverá, bjó á Rifkelsstöðum bóndi nokkur Jón að nafni. …“
„… Hannes bróðir hans fór suður í Hafnarfjörð, varð gamall maður og mun hafa verið lengst á Urriðakoti? “
„Þegar ég var ungur sagði mér þessa sögu ein af systrum Árna, og svo líka Magnús faðir minn, er þá var 12 vetra gamall, en ég nú aftur Jóni Borgfirðingi, er safnar saman handa Jóni Árnasyni og Konrad Maurer. Guðmundur Magnússon Syðri-Varðgjá. (123r)“
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 78 til 79.
„Foreldrar Árna bjuggu á Rifkellsstöðum og áttu mörg börn. …“
„… og ólst upp með þeim hjónum, og var lengi þar síðan og kenndur Árni Eyjafjarðarskáld á Stórhamri í Eyjafirði. “
„Björg Árnadóttir í Kaupangi, segir mér öðruvísi frá sögunni, og hefir Ingibjörg systir Árna skálds sagt henni hana þannig (123r)“
Safnari : Jón Árnason
Heimildamaður : Ingibjörg Jónsdóttir
Heimildamaður : Björg Árnadóttir
Skrifari : Jón Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 79.
„Þorvaldur skáld á Sauðanesi átti að vera ákvæðinn …“
„… Í þessu kom ofsaunnanveður, svo skipið dreif á haf út, og hefir ei sést síðan.“
„Það eru annars margar sagnir um hann, er því miður fást ekki (124v)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Jón Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 605 til 606.
„Skrítlur“
„Einn ríkur bóndi í Auðkúlusókn er Jón hét fór af stað einn sunnudagsmorgunn með barn til skírnar …“
„… en prestur ávítaði Jón harðlega fyrir gáleisi sitt. “
„Frá Jóni Borgfirðingi Í febrúar 1861 (126r)“
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 5. bindi , bls. 406 til 407.
„Sami Jón fór eina sunnudagsnótt á grárri meri sem hann átti og treysti vel á sundi …“
„… Begerði hann að stæði nafn sitt og Sigríðar sinnar og Jesú nafn seinast. Svínavatn er skammt frá Auðkúlu.“
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 5. bindi , bls. 407.
„Yfirsetukonu dreymdi eitt kvöld þá hún var nýsofnuð að til hennar kom huldukona …“
„… gekk þá huldukonan til hennar og blés í það auga sem hún hafði áður borið smyrslin í svo hún varð ei skyggn framar. “
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 30.
„Vinnukona í Hvammi í Eyjafirði kom eitt sinn frá smalamensku ofan úr fjalli …“
„… Var þá allt horfið svo hún sá ekki framar neitt af því. “
„Frá Sigfúsi Guðmundssyni á Varðgjá til Jóns Borgfirðings. (127v)“
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 15.
„Tvær huldufólkssögur“
„Það kom fyrir einu sinni sem oftar að börn og vinnuhjú frá Sandfelli í Öræfum fóru á sunnudegi seint á sumri í berjamó …“
„… fór svo selurinn með hann fram í sjó og spurðist ekki til hans framar. “
„Frá Guðmundi Sigurðssyni í Bráræði (128r)“
Safnari : Jón Árnason
Heimildamaður : Guðmundur Sigurðsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 52 til 53.
„Þegar sá sami prestur Síra Guðmundur Bergsson flutti út að Kálfholti í Holtum þegar honum hafði verið veitt það …“
„… og bar báðum saman um hana - þeir komnir báðir yfir áttrætt og var annar þeirra prestur í Kálfholti en hinn bjó útí Árnessýslu. “
„Frá Guðmundi Sigurðssyni í Bráræði (128r)“
Safnari : Jón Árnason
Heimildamaður : Guðmundur Sigurðsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 49 til 50.
„Útilegumannasögur 1. Af Sigríði á Grund“
„Á Grund í Eyafirði bjó einu sinni sýslumaður. Hann átti 2 börn, pilt og stúlku, hún hét Sigríður, en hans nafni er ekki getið …“
„… og fara þaug so að búa þar nálægt á jörð í sveitinni, og bjuggu þar leingi vel og untust vel og líkur þessari sögu.“
„Frá Guðmundi Sigurðssyni í Bráræði (131r)“
Safnari : Jón Árnason
Heimildamaður : Guðmundur Sigurðsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 349 til 352.
„Í einu koti norður í Eyafirði bjó einusinni bóndi, hann átti 3 börn, 1 son og 2 dætur, sú eldri dóttirin hét Ingibjörg, en sú yngri Sigríður og var kölluð Eyafjarðarsól, ekki er getið um nafn sonarins. …“
„… þegar kemur undir kvöld segir kerling: farðu að búa um hana Sigríði, Silphá mín. “
„Frá Guðmundi Sigurðssyni í Bráræði (131r)“
Safnari : Jón Árnason
Heimildamaður : Guðmundur Sigurðsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 355.
„Djöflalág“
„Á Reykjum í Fnjóskadal, sem er fremsti bærinn að vestanverðu við Fnjóská, er svo háttað landslagi, að umhverfis túnið, nema að austan, eru hólar sem ganga fast heim að því. …“
„… Hafa þeir feðgar hver fram af öðrum búið þar, og er framan skrifuð frásögn tekin eptir munnmælum, sem fylgt hefur þeirri ætt.“
„Frá Jóni Borgfirðingi eftir sögn og handriti Bjarna Jóhannessonar á Selland í Fnjóskárdal (138r)“
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 396 til 397.
„Bardagi á Torfufellsdal“
„Fram af Eyjafirði liggur afdalur einn í útsuður …“
„… og er ekki annars getið heldur en þeir hafi hagnýtt sér síðan galtartungur í góðum friði og liggja þær nú undir Torfufell.“
„Frá Jóni Borgfirðingi eftir sögn og handriti Bjarna Jóhannessonar á Selland í Fnjóskárdal (137r)“
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 119 til 120.
„Saga um sjóhrakningu úr Einholtssókn 2, 3 og 4.dag maí mánaðar árið 1842 “
„Þá reru 4 skip frá Skinneyarhöfða í stilltasta veðri en nokkuð þykku lofti, út á svo stilltan sjó að menn höfðu ekki sjeð hann stilltari …“
„… ósamkvæmt við norðlenskan póst á Djúpavogi sumrinu fyrr. “
„Skrifað af sama Runólfi í Holtum ár 1862. (140r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 144 til 146.
„Saga um afturgönguna svonefnda Skuplu “
„Hún átti að hafa verið …“
„… rak dreng frá comfirmatsjón fyrir illa kunnáttu “
„Skrifað af sama Runólfi í Holtum ár 1862. (140r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Runólfur Runólfsson
„Fornt ekkjukvæði “
„Utanlands í einum bý, ekkja fátæk bigði …“
„… ef þolgjæði síbrestur mig, svaraði henni sendiboðinn kjæri. “
„(64r)“
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Tíunda vers kvæðisins er á blaði 143v
„Sagan af nísku konunni “
„Sem fátæka konan kom til og bað um góðgörð. …“
„… því það var virt fyrir tákn eða fyrirburð til viðvörunnar. “
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 78.
„Sagan af ólíku konunum “
„Fátækur maður kom til konu sem var að kinda eld undir stórum potti. …“
„… og svo varð beina- og hornabruðningur að besta kjöti. “
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 79.
„Sagan af skólapiltunum í Skálholti “
„Þeir höfðu heyrt sagt að einhvorn tíma fyrir löngu síðan hafði þar verið grafin galdramaður …“
„… En stólbúinn er sagt hafi orðið vitlaus á eftir og endar svo þessi saga. “
Safnari : Jón Árnason
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 620.
„Fornsögur“
„Þegar séra Gísli var prestur á Sandfelli …“
„… og gil er þar uppundan sem kallað er Hvalvarðargil. “
„Safnaðar af hreppstjóra Jóni Bjarnasyni á Hofi í Öræfum Austurskaftafellssýslu. (144r)“
Safnari : Jón Bjarnason
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 258.
„Annað dæmi“
„Þegar Einar heitinn var í Skaftafelli, langafi Jóns sem þar er nú …“
„… Nú er almennt haldið að þettað kyn sé úrdautt. “
„Safnaðar af hreppstjóra Jóni Bjarnasyni á Hofi í Öræfum Austurskaftafellssýslu. (144r)“
Safnari : Jón Bjarnason
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 258.
„Huldufólk “
„Það halda menn að það muni vera til ennþá þó fáir hafi af því að segja. …“
„… en maðurinn fór á bak og reið sína leið og heim. “
„Safnaðar af hreppstjóra Jóni Bjarnasyni á Hofi í Öræfum Austurskaftafellssýslu. (144r)“
Safnari : Jón Bjarnason
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 9.
„Bjargbúar “
„Maður var eitt sinn sem haldinn var skyggn í Kolskógi með öðrum manni um hausttíma inn til fjalla langt frá bæjum. …“
„… Hann hefði átt að segja að það hefði ekki verið tröll heldur hefði það verið einhvör bjargbúi. “
„Safnaðar af hreppstjóra Jóni Bjarnasyni á Hofi í Öræfum Austurskaftafellssýslu. (144r)“
Safnari : Jón Bjarnason
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 237.
„Nikra“
„Eitt sinn var maður á ferð um dagtíma í glaðasólskini og gjekk inn dal nokkurn enn innarlega á dalnum var stöðuvatn. …“
„… Þettað var í þeirra tíð sem nú lifa. “
„Safnaðar af hreppstjóra Jóni Bjarnasyni á Hofi í Öræfum Austurskaftafellssýslu. (144r)“
Safnari : Jón Bjarnason
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 209.
„Sjóskrímsli“
„Það var eitt sinn að kall var á ferð um næturtíma að gjæta fjár í landplássi nokkru sem lá til sjáfar en þó innan fjarðar. …“
„… Maður þessi var mikið orðvar og mikið skjaldan að þettað hafðist hjá honum þó hann væri spurður. “
„Safnaðar af hreppstjóra Jóni Bjarnasyni á Hofi í Öræfum Austurskaftafellssýslu. (144r)“
Safnari : Jón Bjarnason
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 212.
„Afturgöngur“
„Það hafa menn von um að þær muni til vera og fylgi vissum ættlegg …“
„… utan ef þær hrekkja þá eitthvað er þær fylgja. “
„Safnaðar af hreppstjóra Jóni Bjarnasyni á Hofi í Öræfum Austurskaftafellssýslu. (144r)“
Safnari : Jón Bjarnason
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 411.
„Draugar “
„Það var eitt sinn kall á ferð sem jafnaðarlega var að bæta brauð sitt með ferðaflakki og sveitir. …“
„… Sagan segir að kall hafi komin með rifn fötin og leigið nokkurn tíma á eftir. “
„Safnaðar af hreppstjóra Jóni Bjarnasyni á Hofi í Öræfum Austurskaftafellssýslu. (144r)“
Safnari : Jón Bjarnason
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 421.
„Flæðarmús“
„Það er sagt að hún finnist við sjó og verði að taka hana og geyma í hveiti og stela undir hana silfurpening... …“
„… Segir sagan að verði að þvo hana úr messuvíni daglega. “
„Safnaðar af hreppstjóra Jóni Bjarnasyni á Hofi í Öræfum Austurskaftafellssýslu. (144r)“
Safnari : Jón Bjarnason
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 456.
„Auki við E“
„Jafnan hefur það fylgt sögum um afturgaungur, einkum þær sem dáið hafi af ástarhug eða tryggðabrigum annarra …“
„… og stundum ollað vegavillu og áreitinga. “
„og safnað af Msr. Runólfi Runólfsonar á Holtum austur Skaftafellssýslu ár 1862. (146v)“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 352.
„Tilberar “
„Er sagt að hafi verið mannsrif tekið og haft framann á sér til altaris …“
„… Fór hann heim og upp um kvið fóstru sinnar, kreisti hana og kvaldi til dauða.“
„og safnað af Msr. Runólfi Runólfsonar á Holtum austur Skaftafellssýslu ár 1862. (146v)“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 454 til 455.
„Þó það sé ekki ljóst með hvaða orðum eða atkvæðum að draugar voru upp vaktir …“
„… sem þeir urðu þó að gjöra að loknu eyrindi því eða áformi er þeir voru hafðir til. “
„og safnað af Msr. Runólfi Runólfsonar á Holtum austur Skaftafellssýslu ár 1862. (146v)“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 603.
„Galdramannasögur“
„Fyrir hérumbil 60 árum var í Vestur-Skaftafellssýslu maður á betliflakki …“
„… en margt af þessháttar verkfærum var sagt þeir hefðu látið njóta samrakentismeðala þeirra er þeim var útdeilt.“
„og safnað af Msr. Runólfi Runólfsonar á Holtum austur Skaftafellssýslu ár 1862. (146v)“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 352.
„Náttúrusögur “
„Af illhvelum var sú saga af Rauðkembing að hann væri söðulbakaður sem hestur …“
„… Þessari sögu fylgdi það líka að það væri ráð að óra undir sól til að forðast hann og óþolandi ódaunn kjæmi upp þegar þessir hvalir væri í nánd. “
„af sama Runólfi Runólfssyni á Holtum ár 1862 (148r).“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 9 til 10.
„Loðufsi eða öfuguggi var sagt færi afturábak …“
„… Líka var saga um Eggála eða hrökkála sem alt klippti sundur er þeir snertu nema beran mannsót. “
„af sama Runólfi Runólfssyni á Holtum ár 1862 (148r).“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 13.
„Óðinshani hefur gefið mönnum þóknun á sér með því að þegar hann höggur vatn með nefi sínu á vorin …“
„… hafi sumir verið fulltrúa um að vatn frysi ekki eftir það á því sumri fram á mitt sumar.“
„af sama Runólfi Runólfssyni á Holtum ár 1862 (148r).“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 9.
„Þegar menn ganga fram að keldusvíni og það skrækir eða gefur hljóð af sér …“
„… hafa mann haldið ógæfumerki. “
„af sama Runólfi Runólfssyni á Holtum ár 1862 (148r).“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 9.
„Brönugrös hafa menn haldið ykju ástir milli …“
„… milli karla og kvena og verkuðu frjófgunar kraft. “
„af sama Runólfi Runólfssyni á Holtum ár 1862 (148r).“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 22.
„Saga um yfirnáttúrulega verkun hvala “
„Eitt sinn þegar menn voru á sjó og mikil illfiskanauð sótti að þeim …“
„… aðrir sögu hvalurinn hefði rétt tunguna utanum manninn og gleypt hann. “
„af sama Runólfi Runólfssyni á Holtum ár 1862 (148r).“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 9.
„Svonefndur refsidómur eða saga af Valtýsvetri“
„Eitt sinn var póstur á ferðum sínum er hét Valtýr …“
„… Þetta var þá Valtýr sá er myrti póstinn og seldi manninum grænu treyjuna. “
„af sama Runólfi Runólfssyni á Holtum ár 1862 (148r).“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 82.
„Saga af kvennaníðingnum “
„Stúlka varð eitt sinn ólétt af völdum manns er var nokkurn veg frá heimili hennar …“
„… Drengur fór með ókunna manninum til lögregluþjónanna sem samstundis fóru og tóku fastann morðingjann. “
„af sama Runólfi Runólfssyni á Holtum ár 1862 (148r).“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 168 til 169.
„Sagan af beinagrindinni“
„Fyrir norðan land fór póstur eyrinda sinna yfir heiði hvar nátthvíldarskáli var byggður handa ferðamönnum með rúmi og öðrum þarfindum. …“
„… því þetta var sami maðurinn sem myrt hafði póstinn.“
„af sama Runólfi Runólfssyni á Holtum ár 1862 (148r).“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 305 til 306.
„Saga af galdra-Þormóði “
„Eitt sinn bjuggu hjón við fjalllendi hvar fjöll var nálægt og gljúfragil í fjallinu. …“
„… hann sá helför heillu sinnar sneri hann undan og heim og er ekki meira sagt af honum. “
„af sama Runólfi Runólfssyni á Holtum ár 1862 (148r).“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 604.
„Örnefni, þingstaðanöfn, Eydalir, bæir og [ólæsilegt] Í Einholtssókn“
„Þinghólar sem nú eru umflotnir sjáfarfloti með hvorju affalli sjáfar og því ósýnileg öll mannverk. …“
„… en náðust þó á Þorláksmessu fyrir jól og voru heingdir og disjaðir í nefndu skarði. “
„af sama Runólfi Runólfssyni á Holtum ár 1862 (148r).“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 40.
„Eyddir bæir“
„1. Hafnagarðar 2. Sandholt …“
„… Þá tók af Haukafellsbærinn og varð að byggja hann annarsstaðar, líka Eskifell í Lóni að miklu leiti. “
„af sama Runólfi Runólfssyni á Holtum ár 1862 (148r).“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 142 til 143.
„Saga af útilegumanni“
„Grímur hét maður er henti það affall að eiga barn með systur sinni …“
„… en Þoku-Grímur deyði innan fyrsta misseris er hann var með biskupi. “
„af sama Runólfi Runólfssyni á Holtum ár 1862 (148r).“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Þessi saga er ekki í þjóðsagnasafninu.
„Saga af Árna Jónssyni“
„Árni Jónsson hét maður sem átti barn með konu er honum var of skild að ætt til þess það þikti saklítið …“
„… og nefnir sig Einar Jónsson og kemst í góðan þokka fyrir dugnað sinn mannlund og endar svo þessi saga. “
„af sama Runólfi Runólfssyni á Holtum ár 1862 (148r).“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 316 til 317.
„Sagan af vefjarkonunni sem var að keppast við vef sinn fyrir jólin …“
„… en prestur skipti milli stúlkunnar og sveitarinnar öllum auð eftir hólbúann.“
„af sama Runólfi Runólfssyni á Holtum ár 1862 (148r).“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 161 til 162.
„Saga af Selkynjuðu konunni“
„Eitt af fornsögum alþýðunnar var það að Faraó sem drukknaði í hafinu rauða með liði sínu hafði orðið að selum …“
„… Um nóttina segir sagan að hann hafi dreymt hún koma til sín og segja að hann skildi daglega fara á fjöruna og hirða það sem hann findi til uppeldis börnum sínum.“
„af sama Runólfi Runólfssyni á Holtum ár 1862 (148r).“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 11 til 12.
„Saga af álfkonu sem átti kónginn er önnur vildi eiga og lagði það á hana að hún skildi aldrei una hjá honum nema hvorja jólanótt …“
„… En hún launar vinnumanni atvik sín.“
„af sama Runólfi Runólfssyni á Holtum ár 1862 (148r).“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 163 til 164.
„Pafísk bæn “
„Hér legg ég búk minn á beð …“
„… svo verð ég ætíð vel varðveittur, amen. “
„af sama Runólfi Runólfssyni á Holtum ár 1862 (148r).“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
„Sagan af biðlunum er voru að sækja um eina stúlku …“
„… Litlu síðar biður hinn stúlkunnar og fær hana.“
„af sama Runólfi Runólfssyni á Holtum ár 1862 (148r).“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 5. bindi , bls. 376.
„Barnakvæði“
„Var það eitt haft til að hugga ungbarn …“
„… og þegar dauðafregn þeirra var sungin áttu börnin að spekjast. “
„af sama Runólfi Runólfssyni á Holtum ár 1862 (148r).“
Safnari : Runólfur Runólfsson
Skrifari : Runólfur Runólfsson
„Sagan af Steini bónda á Þrúðvangi“
„Muni var eitt sinn á ferð og kom að bæ þeim er heitir á Þánkavöllum …“
„… Þetta gjörðu börnin en gesturinn Muni nam söguna til hlítar og ritaði hana, þegar hann til sín kom. “
Safnari : Jón Ingjaldsson
Skrifari : Jón Ingjaldsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 186 til 196.
„Draugasaga“
„Einusinni var maurakarl allauðugur er bjó á litlu koti, en hann í harðindum hafði náð eign á fyrir mjög lítið verð …“
„… og urðu allir þessir síðan allágætir auð- og auðnumenn, lýkur so þessi sögu. “
Safnari : Jón Ingjaldsson
Skrifari : Jón Ingjaldsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 337 til 340.
„Álfasaga. Geirlaugar saga“
„Nær miðri 17.öld bjuggu fátæk hjón á Hóli í Garðsókn í Kelduhverfi, áttu þau 2 dætur, er hétu Sigríður og Geirlaug …“
„… Þótti Geirlaug jafnan einhver mesta auðnu- og ágætiskona, sem álfkonan um mælt hafði, og lýkur svo þessi sögu.“
Safnari : Jón Ingjaldsson
Skrifari : Jón Ingjaldsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 170 til 173.
„Upphaf Viðfinnu sögu, eftir einni sögusögn“
„Einu sinni var konungur og drottning í ríki sínu, og gekk þeim flest að óskum nema það að þau áttu ekki barn …“
„… „en vildu þeir en Viðfinnu úr nauð hjálpa, skildu þeir með blóði og beini báðir verða að marmarasteini“ “
Safnari : Jón Ingjaldsson
Skrifari : Jón Ingjaldsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 475 til 479.
„Sagan af Kiða-Þórbirni og Maurhildi“
„Maður hét Þórbjörn, hann bjó á Stokkseyri …“
„… og bjó hann þar síðan við orðlofi og vinsælla, til all-dauða og lýkur þar sögu hans og þeirra Kiða-Tobba og Maurhildar.“
„Tekin upp úr rímum Síra Þorsteins á Dvergasteini (172r).“
Safnari : Jón Ingjaldsson
Skrifari : Jón Ingjaldsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 241 til 244.
„Sagan af Matthildi vitru og Marcebil vænu. “
„Fyrir ríki því er í Braut nefndist réði ágætur konungur og er hann ei nefndur …“
„… og tók hann seinna að erfð bæði ríkin og varð inn ágætasti konungur, og lúkum ver svo þessari sögu af Matthildi vitru og Marcebil fríðu. “
Safnari : Jón Ingjaldsson
Skrifari : Jón Ingjaldsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 604 til 612.
„Tröllasögur“
„Eitt sinn bar það til á Kolfreyjustað í Fáskrúðsfirði að dóttir prestsins hvarf svo enginn vissi og fannst ekki hvar sem leitað var …“
„… en síðan hefur ekki orðið vart við hann.“
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 252 til 253.
„Í fjöllum fram af Húnavatnssýslu bjó eitt sinn tröllkona sem Depilrassa hét …“
„… Er meining sumra manna að hann hafi helsirgt sig.“
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 255 til 256.
„Grafarpúkarnir“
„Maður einn hét Jóhann, hann bjór einn sér í góðu húsi og hélt bústýru eða matselju, en ei er getið að hann hefði fleira fólk …“
„… en náist þessi hjúplöf ei enar 3 fyrstu nætur, þá er það ei hægt síðan. “
Safnari : Jón Ingjaldsson
Skrifari : Jón Ingjaldsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 296 til 298.
„Kynjasjónir“
„Þegar Sigfús prófastur Jónsson sat í Höfða var hjá honum á fóstri Jónas sonur Jóns prests á Þönglabakka …“
„… en aldrei kvaðst hann hafa farið það á aðfangadagskvöld. “
Safnari : Jón Ingjaldsson
Skrifari : Jón Ingjaldsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 331 til 332.
„Fylgja“
„Á sunnanverðum Breiðafirði er eyja sú er Hrappsey heitir. Þar bjó sá maður lengi er með helstu mönnum var talinn, Þorvaldur umboðsmaður Sivertsen …“
„… en víst er það, að ei vissi hann áður neitt um hunds þessa sögu. “
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 409 til 410.
„Skessan á Baulárvöllum“
„Þegar séra Guðmundur prófastur Jónsson var á Staðastað sem þar var prestur frá 1797 fram yfir 1830, var það venja á fyrri árum hans að gera út fólki á grasafjall …“
„… En við þetta brá svo Staðastaðarfólkinu að það flutti sig hið bráðasta heim, og þá lagðist niður öll grasatekja á Baulárvallafjalli. “
„Sögur fengnar úr Breiðuvík undir Jökli. Eiríkur Kúld (194r).“
Safnari : Eiríkur Kúld
Skrifari : Eiríkur Kúld
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 247 til 248.
„Skessan á Jökulhálsinum“
„Þegar Vigfús Helgason sem leingi bjó á Hallbjarnareyri …“
„… Því sagt var hún fylgdi ættinni og jafnan ýmsir undarlegir menn í henni.“
„Sögur fengnar úr Breiðuvík undir Jökli. Eiríkur Kúld (194r).“
Safnari : Eiríkur Kúld
Skrifari : Eiríkur Kúld
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 231 til 232.
„Skessan á Arnarvatnsheiði “
„Einu sinni voru vermenn á suðurferð, þeir fóru Arnarvatnsheiði. …“
„… því einhverjir kváðust hafa heyrt að hann hefði eitthvað þvíumlíkt látið á sér heyra. “
„Sögur fengnar úr Breiðuvík undir Jökli. Eiríkur Kúld (194r).“
Safnari : Eiríkur Kúld
Skrifari : Eiríkur Kúld
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 261 til 262.
„Tröllin undir hömrunum“
„Á brauði einhverju í eistri Skaptafellssýslu var einhverju sinni prestur sá er Ögmundur hét …“
„…Það stóð þá líka heima að daginn eftir átti að virða og skrifa upp bú prestsins.“
„Sögur fengnar úr Breiðuvík undir Jökli. Eiríkur Kúld (194r).“
Safnari : Eiríkur Kúld
Skrifari : Eiríkur Kúld
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 258 til 260.
„Latínu-Bjarni“
„Einu sinni var Bjarni á ferðreisu um fjallveg …“
„… að glettast við drenginn hann Dóra.“
„Sögur fengnar úr Breiðuvík undir Jökli. Eiríkur Kúld (194r).“
Safnari : Eiríkur Kúld
Skrifari : Eiríkur Kúld
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 498.
„Það vissi Bjarni af kunnáttu sinni …“
„… og ýmist kallaðir Knarar-Bjarni eða Latínu-Bjarni því sagt er að hann hafi kunnað hana. “
„Sögur fengnar úr Breiðuvík undir Jökli. Eiríkur Kúld (194r).“
Safnari : Eiríkur Kúld
Skrifari : Eiríkur Kúld
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 498 til 499.
Bréfritari : Sigmundur Pálsson
Viðtakandi : Jón Árnason
Bréf til Jóns Árnasonar frá Sigmundi Pálssyni varðandi söguna um Eirík góða, skrifað að Ljótsstöðum 12. febrúar 1865.
„Eyríkur góði á Ljótsstöðum“
„Um miðja átjándu öld og þar á eptir bjuggu hjér 3 systur sem almennt voru kallaðar Ljótsstaðasystur. …“
„… að einhver komi frá þeim og þeim bæ hjer í grendinni sem fólk á að rekja ætt sína til Ljótsstaðasystra.“
Safnari : Sigmundur Pálsson
Skrifari : Sigmundur Pálsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 439 til 440.
„Hornustaðir (eyðijörð í Skutulsfirði) “
„Á fyrri tíðum bjuggu tvær systur í Tungu í Skutulsfirði, önnur þeirra hjet Þuríður en hin Horna. …“
„… en þessi saga er í almæli eins og hún er hér skrásett.“
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 487.
„Rauðiboli“
„Það var eitt sinn karl og kerling í koti sínu, þaug áttu einn son er Sigurður hjet. …“
„… Giftir konungur nú öll hjón þessi og gjefur öllum þeim lönd og ríki og untist það allt til dauða dags. “
Safnari : Einar Einarsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 529 til 535.
„Flókatrippis saga“
„Það var eitt sinn kóngur og drottning í ríki sínu og karl og kerling í garðhorni …“
„… Stírði Þórsteinn þar til elli en þegar hann var dauður tóku sinir hans ríkið eftir hann og líkur hjer þessari sögu. “
Safnari : Einar Einarsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 5. bindi , bls. 101 til 106.
„Músin og dordingullinn“
„Það var eitt sinn kóngur og drottning í ríki síni. Þau áttu dóttur er Helga hjet. …“
„… Far þau eftir það til síns föðurlands. Líkur hjer þessari ómerkilegu sögu. “
Safnari : Einar Einarsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 525 til 527.
„Sagan af hundinum svarta“
„Það var eitt sinn kóngur og drottning í ríki sínu. Þau áttu þrjár dætur …“
„… Lifðu þau bæði vel og leingi og bræður hans allir og átti það allt bæði syni og dætur.“
Safnari : Einar Einarsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 5. bindi , bls. 77 til 82.
„Sagan af hestinum Gullskó og sverðinu Dynfjöður“
„Það var eitt sinn karl og kerling í koti. Þau áttu þrjá sonu …“
„… Ríkti Þórsteinn þar vel og leingi og átti mörg börn við konu sinni.“
Safnari : Einar Einarsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 5. bindi , bls. 155 til 159.
„Saga af Digg og Ódigg “
„Það var eitt sinn karl og kerling í koti. Þau áttu tvo sonu, hjet annar Diggur en hinn Ódiggur. …“
„… Situr bróðir að ríkjum langan tíma og tók föður og móður sína og líkur þar sögu þeirra bræðra. “
Safnari : Einar Einarsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 5. bindi , bls. 223 til 224.
„Einu sinni var kóngur og drottning í ríki sínu. Þau áttu eina dóttir. …“
„… en gifti þau fósturson sinn og dóttir sína og varð hann þar kóngur eftir hann. “
Safnari : Einar Einarsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 4. bindi , bls. 520 til 521.
„Það var eitt sinn karl og kerling í koti. Áttu þau þrjár dætur. …“
„… Ólust þau þar upp og urðu mannvænleg. Svo sótti hún gersemarnar og flutti heim. “
Safnari : Einar Einarsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 5. bindi , bls. 119.
Safnari : Einar Einarsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 252.
„Eitt sinn var kóngur og drottning í ríki sínu, þau áttu son er Hlinur hét. …“
„… Taka þau karl og kerling til sín og ríktu vel og leingi. “
Safnari : Einar Einarsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 5. bindi , bls. 49 til 50.
„Sagan af Gíg“
„Það var eitt sinn kóngur og drottning í ríki sínu, þau áttu dóttur eina og er ekki getið um nafn hennar …“
„… og gaf það dvergnum en áður hafði gefið honum herklæðin og sverðið og er þá hætt að segja frá Gíg.“
Safnari : Einar Einarsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 5. bindi , bls. 65 til 67.
„2 álfasögur “
„Það bar við á einum bæ í fyrri daga, að allt heimilisfólkið fór til aptansöngs á Gamla árs-kvöld jóla, nema ein griðkona var látin vera heima til að gæta bæjarins …“
„… og þótti konan glæsileg, er hún bjóst í álfaskartið. “
„Ritaðar eftir réttorðum kvenmanni á Stað í Steingrímsfirði (231r).“
Safnari : Einar Einarsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 178 til 179.
„2.saga (frá 11. öld)“
„Á bæ einum á Íslandi var það venja, að ávallt var einhver af vinnufólkinu hafður að olbogaskel …“
„… En Grettir lagðist í kjöltu mærinnar og svaf þar um nóttina og varð hún engra vætta vör. “
„Ritaðar eftir réttorðum kvenmanni á Stað í Steingrímsfirði (231r).“
Safnari : Einar Einarsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 161 til 162.
„Eyólfur og álfkonan “
„Maður nokkur Eyólfur að nafni af Bustarfellsætt var að sjóróðrum hausttíma í Geirfuglaskeri …“
„… Álög álfkonunnar þóttu rætast á Eyólf og kynsmönnum hans. “
„Réttorður kvenmaður Guðríður Hjaltadóttir (233r).“
Safnari : Einar Einarsson
Heimildamaður : Guðríður Hjaltadóttir
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 252.
„Árni hét maður og var Bjarnason. …“
„… en hann hafði hendina kreppta til dauðadags. “
„Réttorður kvenmaður Guðríður Hjaltadóttir (233r).“
Safnari : Einar Einarsson
Heimildamaður : Guðríður Hjaltadóttir
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 71.
„Skarfa Gvöndur “
„Maður hét Guðmundur, hann átti heima á Selströnd hjá ekkju einni. …“
„… Uppfrá því varð ekki mjög vart við apturgönguna þó Grímsey byggðist strax þar á eptir “
„Réttorður kvenmaður Guðríður Hjaltadóttir (233r).“
Safnari : Einar Einarsson
Heimildamaður : Guðríður Hjaltadóttir
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 331.
„Snæfjalladraugurinn“
„Prestur bjó á Snæfjöllum á 16.öld …“
„… Varð barnfóstra hans vör við Snæfjalladraug þennan en vísaði honum frá sér. “
„Allt eftir réttorðum kvennmanni ritað. (234r).“
Safnari : Einar Einarsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 329.
„Frá Þorleifi Þórðarsyni“
„Þorleifur Þórðarson ólst upp með Magnúsi prúða eftir því sem sagt er og var í miklu afhaldi hjá honum …“
„… og þangað fluttist Þorleifur og þar dó hann. “
Safnari : Einar Einarsson
5 sögur á sömu bls: Kýr Ara í Ögri, Nautshúðin, Hattur Kristínar í Ögri, Móðir Marteins víkings og Sálufélag Þorleifs Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 585.
„Athugasemd við sögnina um Þorleif “
„Skeljarnar tók Þorleifur …“
„… en orsakir þess viðurnefnis eru ei greindar.“
„Þorleifur hefur ef til vill flust norðan úr landi með Magnús, syni Jóns frá Svalbarða. (235r).“
Safnari : Einar Einarsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 586.
„Athugasemd við sögnina um Þorleif“
„Skeljarnar tók Þorleifur …“
„… en orsakir þess viðurnefnis eru ei greindar.“
Safnari : Einar Einarsson
„Bjarni hjet maður Snorrasonar prests Ásgeirssonar prests Einarssonar. …“
„… og kvaðst mundi ráða hann af dögum ef hann gjörði sér optar slíkar glettingar. “
„Eftir réttorðri konu. (235v).“
Safnari : Einar Einarsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 591.
„Örnefni “
„Við Þiðrik nautamann Steimgríms trölla eru kenndir Þiðriksvellir. …“
„… og Nautadalur í suðvestur upp af Þiðriksvöllum.“
„Þetta á að hafa verið ritað á skræðu vestur í Dýrafirði að sögn Guðríðar fróðrar konu í Strandasýslu. Steingrímur trölli forfaðir Odds munks bjó í Tröllatungu. (eptir sama kvenmann) (235v).“
Safnari : Einar Einarsson
„Sögubrot af Árum-Kára“
„Þá átti Kári bú að Selárdal við Arnarfjörð …“
„… þó er þess getið, að nú á seinni tímum afi þar grafist upp eitt sinn ærna þykk og stórvagsin mannabein. “
Skrifari : Gísli Konráðsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 1. bindi , bls. 489.
„Maður hét Herrauður, hann bjó norður í Dírafirði, og var illa ræmdur …“
„… Engar urðu hefndir eptir Herrauð, og engin eptirmál. “
Skrifari : Gísli Konráðsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 1. bindi , bls. 490.
„Það varð þessu næst, að Kári var ásóttur af tröllkonu er heimkynni átti í fjöllunum út frá Selárdal …“
„… og bylti Kári henni fram af skerjum þeim er þar liggja við land, og heita þau sker síðan: „Byltusker“. “
Skrifari : Gísli Konráðsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 1. bindi , bls. 490.
„Eptir þetta urðu fáir til að leita á Kára, og bjó hann síðan lengi í Selárdal …“
„… Vildi Kári ekki unna þessum hjúum legs í kirkjugarði. “
Skrifari : Gísli Konráðsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 1. bindi , bls. 491.
„Margir voru hættir Kára undarlegir, sá var einn, að hann hvarf jafnan að heiman, áður hann skyldi syngja messu …“
„… og heitir hjáleiga þessi nú „Skrúði“. “
Skrifari : Gísli Konráðsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 1. bindi , bls. 491.
„Miklar eru sögur af afreksverkum Kára …“
„… hæðin xviii þumlingar, breiddin xii þumlingar og lengdin xxxxii þumlingar. “
Skrifari : Gísli Konráðsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 1. bindi , bls. 491.
„Það ætla menn að Kári hafi látið gjöra undirgang í jörðu úr Selárdalsbæ og í kirkjuna …“
„… hefir hann verið ærið rambyggilega gjörður og djúpt í jörðu niðri. “
Skrifari : Gísli Konráðsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 1. bindi , bls. 492.
„Það er sögn sumra manna að Kári hafi aldrei kvongast og eigi átt börn …“
„… Og lýkur hér frá honum að segja. “
„Sagan er samantekin og send bréflega félaginu af síra Einari Gislasyni í Selárdal 1847 ( ég mun þá ekki halda afvel félagslögin að fara að senda afskrift þeirra ritl: er það eignast. Þér segið ekki Runólf frá því). Þessum sögubrotum flestum segist Árni Ólafsson Thorlacius í Stykkishólmi, sem var í Selárdal í ungdæmi sínu, vera kunnugur er hann hafi heyrt þær á uppvaxtarárum sínum, oft segist hann hafa skoðað steininn með bollunum, og margoft leikið sér fyrir framan dyrnar á undirganginum, og mörg örnefnin heyri ég sagt að séu til og í samhljóðun við sagnirnar (237v).“
Skrifari : Gísli Konráðsson
Heimildamaður : Einar Gíslason
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 1. bindi , bls. 492.
„Það var einhverjusinni konungur og drottning sem réðu ríki, þau áttu 12 sonu …“
„… Horngarður ríkti bæði vel og lengi, en jeg kann ekki þessa sögu lengri. “
„[Jón] Ólafsson frá Kolfreyjustað (238r).“
Heimildamaður : Jón Ólafsson
Skrifari : Jón Ólafsson
Blaðið er brotið saman, það er stærra en önnur blöð í handritinu. Fyrra nafn skrifara vantar í handritið en líkast til er það Jón. Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 5. bindi , bls. 274 til 276.
„Barnið í dalnum“
„Barnið í dalnum, það datt onum gat …“
„… Barnið aflagði sín brekin mjög ljót. “
Heimildamaður : Jón Ólafsson
Skrifari : Jón Ólafsson
„Vísa kveðin við börn“
„Góður er hann gæskur eða (góð er hún gæska) …“
„… stanga þig Manga “
Heimildamaður : Jón Ólafsson
Skrifari : Jón Ólafsson
„Presturinn sem skerti kjeraldið “
„Einu sinni var ókvæntur prestur nokkur …“
„… Sagt er að bóndi hafi valdið þessum villum prestsins með sínum fítonsanda, því hann var fjölkunnugur. “
„Jón Ólafsson frá Kolfreyjustað (239r).“
Heimildamaður : Jón Ólafsson
Skrifari : Jón Ólafsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 5. bindi , bls. 377.
„Brynjúlfur læknir á Brekku“
„Það var einusinni ekki alls fyrir löngu að Brynjúlfur læknir var á Brekku í Fljótsdal í Norðurmúlasýslu. …“
„… En þetta hefði rifjast upp fyrir sjer þegar hann var orðinn prestur á Dvergsteini. “
„Jón Ólafsson frá Kolfreyjustað (239v).“
Heimildamaður : Jón Ólafsson
Skrifari : Jón Ólafsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 436 til 437.
„Á Byrgi í Kelduhverfi bjó einusinni ríkur bóndi, eigi er þess getið hvað hann hjet. …“
„… og ætla menn það hafa verið Bjartmar á Ljóshvoli er grét og kveinaði af yfirsjón sinni. “
„Þessa sögu sagði mér húsfreyja Björg Sveinsdóttir móðursystir mín þegar jeg var 11 vetra gamall en henni hafði sagt faðir hennar (afi minn) Hallbjarnastaða-Sveinn fræðimaður góður. Frá Kristjáni skáld Jónssyni að norðan 29/7 1863. (245v).“
Heimildamaður : Sveinn Guðmundsson
Heimildamaður : Björg Sveinsdóttir
Safnari : Kristján Jónsson
Skrifari : Kristján Jónsson
Sögu þessa er að finna prentaða í Íslenzkum þjóðsögum og ævintýrum 3. bindi , bls. 91 til 93.
„