JS 337 4to
Passíusálmar ; Saurbær, Íslandi, 1659
Titilsíða
Historía pínunnar og dauðans Drottins vors Jesú Kristí, með hennar sérlegustu lærdóms-, áminningar- og huggunargreinum, ásamt bænum og þakkargjörðum. Í sálmum og söngvísum með ýmsum tónum samsett og skrifuð anno 1659. (1r)
Tungumál textans
Innihald
„Um herrans Kristí útgang í grasgarðinn“
„Upp, upp mín sál og allt mitt geð / upp mitt hjarta og rómur með …“
„Hymnalag“
„… veikleika holdsins sér þú best.“
27 erindi
„Um Kristí kvöl í grasgarðinum“
„Jesú gekk inn í grasgarð þann / Getsemane er nefndur hann …“
„Fadir vor sem á himnum ert“
„… heiðra þig, minn Emanúel. Amen.“
20 erindi
„Um herrans Kristí dauðastríð í grasgarðinum“
„Enn vil ég, sál mín, upp á ný / upphaf taka á máli því …“
„Fadir vor sem á himnum ert“
„… Það er vort frelsi ævinlegt. Amen.“
18 erindi
„Samtal Kristí við lærisveinana“
„Postula kjöri Kristur þrjá / í kvölinni sér að vera hjá …“
„Einn Guð skapari allra sá“
„… sé hún ætíð í þinni hlíf. Amen.“
24 erindi
„Um komu Gyðinga í grasgarðinn“
„Meðan Jesús það mæla var / mannfjöldi kom í garðinn þar …“
„Heiðrum vér Guð af huga etc“
„… Amen, ég bið, svo skyldi ske. Amen.“
10 erindi
„Um Júdas koss og Kristí fangelsi“
„Frelsarinn hvergi flýði / fjandmenn þó lægi senn …“
„Einn herra ég best ætti“
„… Þessa bæn veittu mér. Amen.“
13 erindi
„Um vörn sankti Péturs og Malkus eyrasár“
„Lausnarans lærisveinar / þá líta atburð þann …“
„Gæsku Guðs vér prísum“
„… Hresstu þá hjartað mitt. Amen.“
18 erindi
„Prédikun Kristí fyrir Gyðingum“
„Talaði Jesús tíma þann / til við óvini sína …“
„Sá frjáls við lögm(ál) …“
„… mega því aldrei granda. Amen.“
25 erindi
„Um flótta lærisveinanna“
„Þá lærisveinarnir sáu þar / sinn herra gripinn höndum …“
„Jesú Kristí þig kalla ég á“
„… ákefð hans burt að hrinda. Amen.“
10 erindi
„Um það fyrsta rannsak fyrir Kaífa“
„Til Hannas húsa herrann Krist / harðráðir Júðar leiddu fyrst …“
„Allt mitt ráð til Guðs etc“
„… burt taktu blygðun mína. Amen.“
17 erindi
„Um afneitun Péturs“
„Guðspjallshistorían getur / gripinn þá Jesús var …“
„Dagur í austri öllum etc“
„… leiða og styrkja mig. Amen.“
17 erindi
„Um iðrun Péturs“
„Pétur þar sat í sal / hjá sveinum inni …“
„Kom andi heilagi“
„… svo leysist vandi. Amen.“
29 erindi
„Um falsvitni og Kaífas dóm“
„Foringjar presta fengu / falsvitni mörg tilsett …“
„Jesús Guðs son eingetinn“
„… fríun og frelsi hér. Amen.“
13 erindi
„Um þjónanna spott við Kristum“
„Eftir þann dóm sem allra fyrst / andlegir dæmdu um herrann Krist …“
„Allfagurt ljós“
„… hjálpi mér, Jesú, kraftur þinn. Amen.“
25 erindi
„Um ráðstefnu prestanna yfir Kristó“
„Mjög árla uppi voru / öldungar Júða senn …“
„Krists er koma fyrir höndum“
„… hvað fyrir mig leiðstu hér. Amen.“
16 erindi
„Um Júdasar iðrun“
„Júdas í girndargráði / af Gyðingunum fyrst …“
„Af hjarta hug og munni“
„… hjartað mitt huggi þá. Amen.“
15 erindi
„Um leirpottarans akur“
„Svo sem fyrr sagt var frá / silfurpeninga þá …“
„Faðir á himna hæð“
„… blessun láttu mig finna. Amen.“
27 erindi
„Sú fyrsta áklögun Gyðinga fyrir Pílató“
„Árla, sem glöggt ég greina vann / með Guðs son bundinn fara …“
„Sælir eru þeim sjálfur Guð“
„… fyrir þeim stranga dómi. Amen.“
11 erindi
„Um Kristí játning fyrir Pílató“
„Gyðingar höfðu af hatri fyrst / harðlega klagað Jesúm Krist …“
„Mitt hjarta hvar til etc“
„… þar til, bið ég, hjálpa þú mér. Amen.“
21 erindi
„Önnur áklögun Gyðinga fyrir Pílató“
„Pílatus hafði prófað nú / píslarsök Jesú gefna …“
„Óvinnanleg borg“
„… líða með ljúfu geði. Amen.“
8 erindi
„Um Heródis forvitni og hvíta klæðið“
„Þegar Heródes herrann sá / hann varð mjög glaður næsta …“
„Jesú Kriste þig kalla ég á“
„… í hreinum kærleik að standa. Amen.“
13 erindi
„Um krossfestingarhróp yfir Kristó“
„Frá Heróde þá Kristur kom / kallar Pílatus snjöllum róm …“
„Faðir vor sem á himnum ert“
„… önd mín glaðvær í hverjum stað. Amen.“
17 erindi
„Um Kristí húðstrýkingu“
„Pílatus herrann hæsta / húðstrýkja lætur þar …“
„Oss lát þinn anda styrkja“
„… ljúfasti Jesú minn. Amen.“
13 erindi
„Um purpuraklæðið og þyrnikórónuna“
„Illvirkjar Jesúm eftir það / inn í þinghúsið leiddu …“
„Til þín heilagi herra Guð“
„… Lát mér þína liðsemd vísa. Amen.“
12 erindi
„Um útleiðslu Kristí úr þinghúsinu“
„Landsdómarinn þá leiddi / lausnarann út með sér …“
„Konung Davíð sem kenndi“
„… heiður í hvert eitt sinn. Amen.“
14 erindi
„Samtal Pílatí við Kristum“
„Hér þá um Guðs son heyrði / heiðinn landsdómari …“
„Hæðsti Guð herra mildi“
„… Amen, þess óskum vér. Amen.“
10 erindi
„Pilatí samtal við Gyðinga á dómstólum“
„Pílatus heyrði hótað var / honum keisarans reiði þar …“
„Skaparinn stjarna herra etc“
„… himneskum nái dýrðarfrið. Amen.“
15 erindi
„Um Pilatí rangan dóm“
„Pílatus sá að sönnu þar / sín ráð máttu ei gilda par …“
„Nú bið ég Guð þú náðir mig“
„… frelsi það börnin vor og oss. Amen.“
10 erindi
„Um Barrabas frelsi“
„Seldi Pílatus saklausan / son Guðs til krossins dauða …“
„Eins og sitt barn. faðir etc“
„… heiðri, lofi, tilbiðji. Amen.“
17 erindi
„Um Kristí krossburð“
„Stríðsmenn Krist úr kápunni færðu / og klæddu hann sínum búning í …“
„Tunga mín af hjarta hljóði“
„… líka þeirra nafn sem mitt. Amen.“
14 erindi
„Prédikun Kristí fyrir kvinnunum“
„Fólkið sem drottni fylgdi út / fylltist margt angri hörðu …“
„Sá frjáls við lögmál“
„… illsku né synda minna. Amen.“
18 erindi
„Um það visnaða og græna tréð“
„Greinir Jesús um græna tréð / getur hins visna einnig með …“
„Nú látum oss líkamann grafa“
„… himneskur náðarvökvi þinn. Amen.“
22 erindi
„Um Kristí krossfesting“
„Kom loks með krossins byrði / Kristur í Hausastað …“
„Konung Davíð sem kenndi“
„… og heilags anda. Amen.“
13 erindi
„Það fyrsta orð Kristí á krossinum“
„Þegar kvalarar krossinn á / keyra vorn herra gjörðu …“
„Ef Guð er oss ei sjálfur hjá“
„Lifandi Guð þú lít þar á“
„… Vægðu mér því hans vegna. Amen.“
11 erindi
„Um yfirskriftina yfir krossinum“
„Útskrift Pílatus eina lét / yfir krossinum standa …“
„Náttúran öll og eðli manns“
„… óhætt er sálu minni. Amen.“
10 erindi
„Um skiptin á klæðum Kristí“
„Stríðsmenn þá höfðu krossfest Krist / klæðnað hans tóku snart …“
„Hvað mundi vera hjartað mitt“
„… drjúpi á sálu mín. Amen.“
10 erindi
„Annað orð Kristí á krossinum“
„Uppreistum krossi herrans hjá / hans móðir standa náði …“
„Ef Guð er oss ei sjálfur hjá“
„… svo kvíði ég síst við dauða. Amen.“
14 erindi
„Um háðung og brigsl sem Kristur leið á krossinum“
„Þeir sem að Kristí krossi senn / komu og fram hjá gengu …“
„Jesús sem að oss frelsaði“
„… amen af hjarta segi. Amen.“
13 erindi
„Um ræningjans iðrun“
„Annar ræninginn ræddi / sem refsað í það sinn var …“
„Einn herra ég best ætti“
„… og drag mig kvölum frá. Amen.“
12 erindi
„Þriðja orð Kristí á krossinum“
„Upp á ræningjans orð og bón / ansaði Guðs hinn kæri son …“
„Skaparinn stjarna herra hreinn“
„… með sjálfum þér í Paradís. Amen.“
18 erindi
„Það fjórða orð Kristí á krossinum“
„Um land gjörvallt varð yfrið myrkt / allt nær frá sjöttu stundu …“
„Af djúpri hryggð etc.“
„… Leið sál til ljóssins mína. Amen.“
10 erindi
„Það fimmta orð Kristí á krossinum“
„Í sárri neyð sem Jesús leið / sagði hann glöggt: Mig þyrstir…“
„Eins og sitt barn etc.“
„… frá eilífum kvalarþorsta. Amen.“
16 erindi
„Það sjötta orð Kristí á krossinum“
„Eftir að þetta allt var skeð / edikið Jesús smakka réð …“
„Allfagurt ljós“
„… forlíkað hefur brotin mín. Amen.“
18 erindi
„Það sjöunda orðið Kristí“
„Hrópaði Jesús hátt í stað / holdsmegn og kraftur dvínar …“
„Herra Guð í himnaríki“
„… þá sofna ég burt úr heimi. Amen.“
22 erindi
„Um Jesú dauða“
„Þá frelsarinn í föðurins hönd / fól nú blessaður sína önd …“
„Faðir vor sem á himnum ert“
„… hönd þín sálunni taki við. Amen.“
15 erindi
„Um teiknin sem urðu við Kristí dauða“
„Þegar Kristur á krossins tré / kannaði dauðann stríða …“
„Þá linnir hér mín líkams vist“
„… að svo frá illu vendi. Amen.“
13 erindi
„Um Kristí kunningja sem stóðu langt frá“
„Kunningjar Kristí þá / krossinum langt í frá …“
„Ó Jesú elsku hreinn“
„… vernd og skjól þar ég finn. Amen.“
23 erindi
„Um Jesú síðusár“
„Að kveldi Júðar frá ég færi / til fundar greitt við Pílatum …“
„Tunga mín af hjarta hljóði“
„… þér sé gæskan eilífleg. Amen.“
19 erindi
„Um Kristí greftran“
„Jósef af Arimathíá / eðalborinn ráðsherra sá …“
„Líksöngs lag“
„… gefðu, sælasti Jesú, mér. Amen.“
22 erindi
„Um varðhaldsmennina“
„Öldungar Júða annars dags / inn til Pílatum gengu strax …“
„… Amen, amen, um eilíf ár. Amen.“
Á blaði 46v stendur: Lofaður sé Guð og blessað sé hans heilaga nafn að eilífu. Amen. Amen. 1661 in januario. Deo mihi amico sat felix. Þessi orð vildi Finnur Jónsson meina að Hallgrímur hefði ekki skrifað en sú ályktun hefur síðar verið dregin í efa.
18 erindi.
Lýsing á handriti
Pappír.
12 kver.
- Kver I: blöð 1-4, 2 tvinn.
- Kver II: blöð. 5-8, 2 tvinn.
- Kver III: blöð. 9-12,2 tvinn.
- Kver IV: blöð. 13-16, 2 tvinn.
- Kver V: blöð. 17-20, 2 tvinn.
- Kver VI: blöð. 21-24, 2 tvinn.
- Kver VII: blöð. 25-28, 2 tvinn.
- Kver VIII: blöð. 29-32, 2 tvinn.
- Kver IX: blöð. 33-36, 2 tvinn.
- Kver X: blöð. 37-40, 2 tvinn.
- Kver XI: blöð. 41-44, 2 tvinn.
- Kver XII: blöð. 45-48, 2 tvinn.
Línufjöldi er 17-30.
Griporð.Hallgrimur Pétursson, fljótaskrift og settletur.
- Á blaði 48v hefur Hálfdán Einarsson skrifað: Þetta eiginn handar rit sáluga séra Hallgríms hef ég undirskrifaður eignast frá Jóni Bjarnasyni í Ynnri Hjarðardal i Dýrafirdi. Hólum dato 28 áugust 1773. Hálfdan Einarsson.
- Á blöðum 5r, 9r, 13r, 17r, 21r, 25r, 29r, 33r, 37r, 41r og 45r eru arkarmerki, stórir bókstafir með latínuletri.
- Yngri pennariss eru á blöðum: 13r og 18r.
Handritið var í bandi frá 19. öld, svokallað hálfband með skinn á kili en pappír á spjöldum.
Skorið til fyrir band á þeim tíma.
Snið voru blálituð.
Uppruni og ferill
Hallgrímur Pétursson gaf Ragnheiði Brynjólfsdóttur í Skálholti handritið 1661. Tileinkunarorð Hallgríms til Ragnheiðar hafa ekki varðveist með handritinu en afrit af þeim er að finna í JS 272 4to í eftirriti Hálfdáns Einarssonar og eru eftirfarandi: Ærusamri, guðhræddri og velsiðugri jómfrú Ragnheiði Brynjólfsdóttur að Skálholti, sendir þetta sálmakver til eins góðs kynningarmerkis í Kristi kærleika Hallgrímur Pétursson prestur Saurbæ á Hvalfjarðarströnd. Anno 1661 í maí. Mikill er munur heims og himins sá má heimi neita, sem himins vill leita.
Eigendur handritisins eftir Ragnheiði voru: Brynjólfur Sveinsson; Sigríður Halldórsdóttir Gaulverjabæ; Jón Torfason Breiðabólsstað; Björn Jónsson; Jón Björnsson Innri-Hjarðardal; Hálfdan Einarsson, Hólum; Ragnheiður Ólafsdóttir Leirá og Jón Jóhannesson Leirárgörðum.
Jón Sigurðsson fékk síðan handritið að gjöf frá Jóni Guðmundssyni ritstjóra 19. mars 1856.
Um feril handritsins sjá Páll Eggert Ólason: Ferill Passíusálmahandrits síra Hallgríms Péturssonar 1927.
Alþingi keypti handrita- og bókasafn Jóns Sigurðssonar árið 1878. Safnið var afhent Landsbókasafni að honum látnum, en hann lést 7. desember 1879. Það komst í hendur safnsins árið 1881 er það var flutt í Alþingishúsið.
Aðrar upplýsingar
Tekið úr bandi og viðgert á haustdögum 1995.
Handritið er í öskju sem gerð var fyrir það 1995.
Athugað fyrir myndatöku 27. október 2010.
Myndað í nóvember 2010.
Myndað fyrir handritavef í nóvember 2010.
Notaskrá
Titill: Hallgrímur Péturssons Passionssalmer : en studie over islandsk salmedigtning fra det 16. og 17. aarhundrede
Titill: Passíusálmar Hallgríms Pjeturssonar: Gefnir út eftir eiginhandriti höfundarins, tvö hundruð og fimtíu árum eftir lát hans
Ritstjóri / Útgefandi: Finnur Jónsson
Titill: Skírnir, Ferill Passíusálmahandrits síra Hallgríms Péturssonar
Umfang: 101
Lýsigögn
×- Land
- Ísland
- Staður
- Reykjavík
- Stofnun
- Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn
- Vörsludeild
- Handritasafn
- Safn
- Handritasafn Jóns Sigurðssonar
- Safnmark
- JS 337 4to
- Efnisorð
- Passíusálmar / Píslarsálmar
Sálmar - Fleiri myndir
![[Ext] (Scale)](/images/new_window.png)
[Ext] (Scale)Litaspjald- XML
- Opna XML færslu
- PDF í einni heild
- Athugasemdir
- Gera athugasemdir við handrit
Efni skjals
×- Passíusálmar
- Formáli höfundar
- 1. sálmur
- 2. sálmur
- 3. sálmur
- 4. sálmur
- 5. sálmur
- 6. sálmur
- 7. sálmur
- 8. sálmur
- 9. sálmur
- 10. sálmur
- 11. sálmur
- 12. sálmur
- 13. sálmur
- 14. sálmur
- 15. sálmur
- 16. sálmur
- 17. sálmur
- 18. sálmur
- 19. sálmur
- 20. sálmur
- 21. sálmur
- 22. sálmur
- 23. sálmur
- 24. sálmur
- 25. sálmur
- 26. sálmur
- 27. sálmur
- 28. sálmur
- 29. sálmur
- 30. sálmur
- 31. sálmur
- 32. sálmur
- 33. sálmur
- 34. sálmur
- 35. sálmur
- 36. sálmur
- 37. sálmur
- 38. sálmur
- 39. sálmur
- 40. sálmur
- 41. sálmur
- 42. sálmur
- 43. sálmur
- 44. sálmur
- 45. sálmur
- 46. sálmur
- 47. sálmur
- 48. sálmur
- 49. sálmur
- 50. sálmur.
- Kvæði
- Kvæði