Manuscript Detail

PDF
PDF

JS 83 II fol.

Ritgjörðir um framför Íslands ; Denmark, April 1737

Full Title

Hagþenkir getinn, fæddur og fóstraður í Kaupinhafn anno 1737 í aprili mánuði. (1r)

Language of Text
Icelandic

Contents

1 (1r-40r)
Hagþenkir
Incipit

Öllum skynsömum …

Explicit

… Tantæ molis erit glacialem condere gentem.

Bibliography

Kom síðar út á prenti. Sjá Hagþenkir 1996.

1.1 (1v-2r)
Dedicatio
Rubric

Dedicatio

Incipit

Öllum skynsömum …

Explicit

… Orðin séu þess færri.

1.2 (2r-4r)
Formáli
Rubric

Formálinn

Incipit

Beri þetta ágrip nokkrum fyrir augu …

Explicit

… og hjálpi þeim að njóta þeirra æ síðan.

Note

Á blaði 3v er 1.3 Conspectus totius opusculi

1.3 (3v)
Innihald
Rubric

Consepectus totius opusculi

1.4 (4r-4v)
Um ungdómsins lærdóm
Rubric

Fyrsti lærdómur barna sé að kenna þeim sín kristilegu fræði að lesa skrift.

Incipit

Fyrsti lærdómur barna …

Explicit

… í það minnsta segi inntakið.

Note

1 kafli.

1.5 (4v-6r)
Að skrifa
Rubric

Þá að skrifa

Incipit

Um það leiti …

Explicit

… meir af henni en sagt er.

Note

2. kafli

1.6 (6r-6v)
Gagnsemi
Rubric

Gagn að áðurtöldu þrennu

Incipit

Stærst gagn …

Explicit

… börnin læra fyrst að reikna

Note

3. kafli.

1.7 (7r-7v)
Uppeldið
Rubric

Um uppeldið

Incipit

Áður, meðan og eins …

Explicit

… það hér ei viðkoma.

Note

4. kafli.

1.8 (7v-8v)
Bóka- og handverk
Rubric

Að setja til bóka eða handverka

Incipit

Nú er sveinninn …

Explicit

… betra með því lakara.

Note

5. kafli.

1.9 (8v-10v)
Hvað lærdómur dugi til
Rubric

Hvað lærdómur dugi til

Incipit

Verði nú sveinninn …

Explicit

… gagni og afreki etc.

Note

6. kafli.

1.10 (10v-11v)
Tungumál
Rubric

Um tungumálin yfir höfuð

Incipit

Reinist nú sveinninn …

Explicit

… sömu kennslu aðferð.

Note

7. kafli.

1.11 (11v-13r)
Kennandinn
Rubric

Um kennandann

Incipit

Sá sem kennir …

Explicit

… því nóg um talað.

Note

8. kafli.

1.12 (13r-13v)
Latínukennslan
Rubric

Þörf á réttri aðferð að kenna latínu

Incipit

Það er ei lítils …

Explicit

… best séu latínu kennslu.

Note

9. kafli.

1.13 (13v-16r)
Kennsluaðferð
Rubric

Sú kennslu aðferð

Incipit

Ei er vert að byrja …

Explicit

… um hríð skoðað hefur verið.

Note

10. kafli.

1.14 (16r-16v)
Kennsluaðferð
Rubric

Viðlík aðferð um það sem komið er

Incipit

M. Benjamin Hed …

Explicit

… og honum samdóma.

Note

11. kafli.

1.15 (17r-17v)
Um auktorum lesningu
Rubric

Um auktorum lesningu, enn fremur

Incipit

Þótt mér þyki …

Explicit

… aftur til minna mála.

Note

12. kafli.

1.16 (17v-19v)
Stílar
Rubric

Um stílinn

Incipit

Orsökin að ég vil …

Explicit

… novum Testamentum.

Note

13. kafli.

1.17 (19v-21r)
Latínuskáldskapur
Rubric

Um latínuskáldskap

Incipit

Þessu næst má hann …

Explicit

… þá hann er átján ára.

Note

14. kafli.

1.18 (21r-23r)
Aðrar artis dicendi
Rubric

Um aðrar artis dicendi og þær menntir, sem venjulega eru látnar koma eftir latínu læring, eða og þær fleiri, sem mikil þörf er á

Incipit

Þá má hann …

Explicit

… ómissandi reglu altíð.

Note

15. kafli.

1.19 (23r-24v)
Ræðu menntir
Rubric

Um nokkrar fleiri ræðu menntir sem eru íslenskulegri

Incipit

Epistolographia. Að skrifa rétt …

Explicit

… eftir þennan dag.

Note

16. kafli.

1.20 (24v-26v)
Utanlands reisur stúdenta
Rubric

Um utanlands reisur stúdenta yfir höfuð

Incipit

Þegar hann er nú …

Explicit

… utan lyst og peningar bjóði.

Note

17. kafli.

1.21 (26v-28r)
Prestaefni
Rubric

Um prestaefni

Incipit

Um Theolofiæ Studios …

Explicit

…ef efnin bætast.

Note

18. kafli.

1.22 (28r-30r)
Lögfræðinám
Rubric

Um jurisprudentiæ studium

Incipit

Nú sný ég mér til …

Explicit

… þar fyrir hætti ég.

Note

19. kafli.

1.23 (30v-32r)
Ómerkingar
Rubric

Um ómerkinga

Incipit

Enn eru þeir …

Explicit

… móti skapi sínu.

Note

20. kafli.

1.24 (32r-32v)
Rektorar
Rubric

Um rektora og skóla

Incipit

Að tala margt um …

Explicit

… Um þetta ei fleira.

Note

21. kafli.

1.25 (32v-34v)
Prestar
Rubric

Um presta

Incipit

Ég vík mér heldur til …

Explicit

… þeir munu vita það sjálfir áður.

Note

22. kafli.

1.26 (34v-35r)
Veraldlegt
Rubric

Um veraldlega

Incipit

Nú sný ég mér til …

Explicit

… sagt þeim sem skilur.

Note

23. kafli.

1.27 (35r-36v)
Búnaðarvitið
Rubric

Um búnaðar vitið

Incipit

Að lyktum kem ég …

Explicit

… sem í einum stað concentrerast.

Note

24. kafli.

1.28 (36v-37v)
Ræðusmíð
Rubric

Um ræðusmíði, eða öðru nafni project makara

Incipit

Nú af því nokkrir …

Explicit

… Hér um nóg.

Note

25. kafli.

1.29 (37v-40r)
Missanlegar lærdóms menntir
Rubric

Um lærdóms menntir missanlegar, nema vel skuli vera

Incipit

Að þessu búnu …

Explicit

… besti ráðgjafi og áminnir jafnan.

Note

26. kafli.

Physical Description

Support

Pappír.

Vatnsmerki.

No. of leaves
43 blöð (320 mm x 204 mm). Auð blöð: fremra saurblað, 15r, 25r, 31v og 40v-41.
Layout

Einn dálkur.

Leturflötur er 108-260 mm x 118-150 mm.

Leturflötur er afmarkaður með broti á blaði.

Á spássíum eru fyrirsagnir þeirra fjögurra hluta sem handritið skiptist í. 1. hluti: Um ungdómsins lærdóm (4r), 2. hluti: Um bókalærdóm (10v), 3. hluti: Um studia utanlands (24v), 4. hluti: Um nytsamlega brúkan alls þessa á Íslandi (30v).

Condition

Sködduð blöð: 5, 7, 12, 15, 41 og aftara saurblað.

Á eftir blöðum 9, 10, 14, 22 og 35 eru blaðbrotsblöð.

Afbrigðileg blöð: 3 (320 mm x 180 mm), 15 (310 mm x 200 mm), 25 (200 mm x 185 mm) og 31 (128 mm x 190 mm).

Script
Ein hönd; Skrifari:

Jón Ólafsson, fljótaskrift og latínuletur, eiginhandarrit.

Additions

Formálsorð Jóns Ólafssonar á fremra saurblaði ritað um 1770.

Spássíugreinar á víð og dreif.

Binding

Band frá því um miðja 18. öld (335 mm x 210 mm x 50 mm).

Pappakápa.

Slitið.

Á kápu stendur: No. 4. Hagþenkir.

History

Origin
Danmörk, Kaupmannahöfn apríl 1737.
Provenance

JS 83 fol hafði að geyma fjórar ritgerðir um framför Íslands eftir jafn marga einstaklinga og var því skipt upp í fjórar einingar: JS 83 I fol. JS 83 II fol. JS 83 III fol. JS 83 IV fol.

Acquisition

Alþingi keypti handrita- og bókasafn Jóns Sigurðssonar árið 1878. Safnið var afhent Landsbókasafni að honum látnum, en hann lést 7. desember 1879. Það komst í hendur safnsins árið 1881 er það var flutt í Alþingishúsið.

Additional

Record History

Skráning Páls Eggerts Ólasonar á handritinu er aðgengileg í ritinu Skrá um handritasöfn Landsbókasafnsins, 2. bindi, bls. 468.

Guðrún Laufey Guðmundsdóttir bætti við færsluna, April 25, 2022 ; Sigrún Guðjónsdóttir lagaði skráningu, November 28, 2011 ; Halldóra Kristinsdóttir fór yfir skráningu, October 09, 2012 ; Sigrún Guðjónsdóttir lagaði skráningu, November 28, 2011 ; Sigríður Hjördís Jörundsdóttir frumskráði, March 26, 2010
Custodial History

Athugað 2010

Bibliography

Author: Jón Ólafsson
Title: Hagþenkir
Editor: Þórunn Sigurðardóttir
Scope: p. xxv, 84 s.
Title: Skrá um handritasöfn Landsbókasafnsins
Editor: Páll Eggert Ólason
Scope: I-III

Metadata