AM 416 b 4to
Minnisbók séra Jóns Jónssonar á Melum ; Ísland, 1620-1663
Tungumál textans
Innihald
Lausavísa
„Spiritus est vbi vult“
Lausavísa
Kvæði
Lausavísa
Lausavísa
„fystur Hæstur lÿste Liöst“
Framan við vísuna stendur: Alia ejusdem..
Lausavísa
„nenner manna tungan tm“
Framan við vísuna stendur: ego hanc.
Þessir eru tólf heimsósómar
„Þesser eru xij heims|ösomar“
Frá jörðunni og upp í cælum stellatum reiknast
Um fjarlægð jarðar frá stjörnuhimninum.
Lausavísa
Lausavísa
Lausavísa
„Endast är ad wanda“
Framan við vísuna stendur: Aliud in novo anno:.
Þessir hlutir olla illu í heiminum
„Þesser hluter olla | illu j heimenum“
Þessar eru 7 höfuðsyndir
„Þessar eru 7 hoffud|sinder“
Vinir
Audi, vide, tace
„Audi, Vide, tace:“
Lífsspeki.
In falsos amicos sic aliqua scripsi
„in Falsos amicos sic aliqva | scripsi“
„Þö kisa i fyrer klappe“
Ad amicum procum
Veröld
Anno 1639 sendi séra Ólafur Einarsson herra Árna mínum mér til handa
„Anno 1639: sende .s. | Olavur Einarzson herra Arn[a] | mijnum, mier til handa:“
„Prestenn yver Gudz vin gödur“
Óheilt.
Bl. 6r autt, upplýsingar um feril á bl. 6v.
Anno 1640, ego vicissim ipsum salutavi hisce
„Anno 1640. ego vicissim | ipsum salutavi hisce;“
„bladed seger blijda qvediu“
Bl. 8 autt.
Séra Ólafur Einarsson til Árna lögmanns 1641
„S Olafur Ejnarsson | til Arna Lógmans: 1641“
„Arne minn broder blijde“
Christum pro salute
„Christum pro salute“
„Liufr logmann eg sende“
„Anno 1641 4 septembris: | J: J: (10v).“
Framan við kvæðið er þessi athugasemd: H. Arna .m. Oddzsine aptur | sendt blad þad þessar vijsur ä | voru, sendest þetta med.
De signis anno 1644
Anno 1652 M.B.
„Anno 1652 .M.B:“
„Er so margt þad ofugt gengr Jslandz efne“
Anno 1625 in hiemem
Réttur meðalmanns vöxtur
„Riettur medalmanns wóxtur“
Fróðleikur um vöxt manna.
Málshættir
„Mlshætter“
Við ámu
Gamalla manna máltæki um mannsins lífdaga
„Gamallra Manna mältæke umm mannzennz Lÿfdaga:“
Ad amicum anno 1639 fervet olla fervet amicitii
„Ad amicum Anno 1639 | fervet olla fervet amiciti[a]“
„margur helldur trua trigd“
Lækningar fyrir augu
„Lækningar fyrer augu“
Texti lítillega skertur aftast.
Læknisráð, t.d. fyrir augu, magann, við gulu, skyrbjúg, niðurfallssótt og við vosi og kláða.
Orðskviður
„Non dolor est major“
Lausavísa
„Hollde sorg ey hærre er neyn“
Framan við vísuna stendur: hoc sic reddit Gisl: Haqvini L:.
Ort út af efnisþætti nr. 30.
Orðskviður
„Non dolor est major“
Sama og nr. 30.
Lausavísa
„Gudz og mvnumm merka vin“
Framan við vísuna stendur: Paulus Gislai aliqvando.
Kvæði
Orðskviður
„Ora et Labora: aderit Deus | sine mora:“
Lausavísa
„Jdja, win, vmm blessan bid“
Framan við vísuna stendur: hoc sic r:.
Ort út af efnisþætti 35.
Orðskviður
„Memento mori“
Lausavísa
Orðskviðir
„infima contemptum pariunt“
Lausavísa
„Snauda mannenn foracktt, fær“
Framan við vísuna stendur: hoc sic reddidit Gislaus Haqvinj:.
Ort út af efnisþætti nr. 30.
Lausavísa
„Kienner ötta mecktugur mann “
Framan við vísuna stendur: ego sic:.
Ort út af efnisþætti nr. 30.
Orðskviður
„Tu præsens cura, Domino Committ[e] | Futura:“
Lausavísa
De coningio
Lausavísa
„[E]irn dagur ef sol ey sier“
Texti lítillega skertur.
Framan við vísuna stendur: ego:.
Ort út af efnisþætti nr. 44.
Orðskviður
„Pæniteas, ores, similem duc, respice | mores:“
Aftan við stendur: hoc sic.
Lausavísa
„00ast skallt med blijda bön“
Óheil.
Framan við vísuna stendur: ego:.
Lausavísa
„Linqve solo suum olus“
Lausavísur
Orðskviður
„Cur non prava finis? pulvis es atq. | cinis:“
Lausavísa
„Aska og molld er efned þitt“
Framan við vísuna stendur: Hoc sic.
Ort út af efnisþætti 50.
Orðskviður
„ubi nummus loqvitur omnis lex tacet“
Lausavísa
„Mä þad þikia miked raus“
Framan við vísuna stendur: Paulus Gislai reddidit .Isl:.
Ort út af efnisþætti 52.
Um stikur og vegalengd
„Vmm Stikur og vega | leingd:“
Viðir í Íslandi
„Vijder J Jslande:“
Heiti á trjám og jurtum á íslensku og latínu.
Bl. 19v og 20r auð.
Gamla tala nú aftur í brúkan
„Gamla tala. nu aptur | i Brükan:“
Þ.e. rómverskar tölur.
Framan við stendur: Þoralla erende, en strikað yfir.
Þórhallaljóð
Geometrica et mathematica
Arabískar tölur og rómverskar, virðist vera framhald af efnisþætti 56.
Brjóstmein kvenna
„Briöstmeyn qvenna“
Læknisráð, t.d. við brjóstmeini, andlitsbólgu, deyfi og hlustaverk, ámu, steinsótt, lífsýki, undirmygu, blóðhrækjum, brjósterfiði, höfuðverk, tannverk, kvefi og hósta, ofsvefni, hringormi, bakverk og fingurmeini.
Annáll
„Tijma frä weralldar|ennar skopun til sinda | flodzens skipttu þeijr | gómlu j | Aureum seculum. gyllene | tijd“
„og | blodz uthelling sem þar | epter skede:“
Frá upphafi veraldarinnar til ársins 1644. Að mestu er hlaupið yfir miðaldir og ekki fjallað um íslenska atburði. Annálnum lýkur á bl. 43r, en þar fyrir aftan hefur Jón bætt við hann færslum fyrir árin 1542, 1584 og 1533.
Bl. 44r autt.
Senffkornlein, mustardzkorn
„Senffkornlein | Mustardzkorn.“
Þýsk frásögn um virkni sinnepsfræja.
Latneskar setningar
Að hluta til útskýrðar eða þýddar.
Texti á stöku stað óverulega skertur vegna skemmda á bl.
Útdráttur á latínu úr Corneliusi Agrippa (1649) og fleiri höfundum, en einnig minnisgreinar um ýmis efni, m.a. tónlist og dans
„Ex Cornelii Agrippa: | notata. Anno 1649:“
Texti á stöku stað skertur vegna skemmda á blöðum, víða óverulega.
Um asna
„000000m asini“
Orðskviðir á latínu
Duodecem signa zodiaci
„Duodecem signa Zodiaci“
Hér eru ýmsir atburðir Biblíunnar tengdir tólf mánuðum stjörnuhringsins.
Séra Guðmundar Erlendssonar
„S. Gudmundar Ellendz|sonar:“
„Fyrer þitt anlat andlát og under“
Framan við er annálsgrein um fyrstu prentsmiðjuna í Þýskalandi.
Pápistanna hjáguðir og árnaðarmenn
„Papistanna hiaguder | og Arnadar menn:“
Texti lítillega skertur vegna skemmda á blöðum.
Aftan við stendur: Gejme ozz Gud fyrir ollum villudőmum .
Um kaþólska dýrlinga.
Lýsing á handriti
Seinni tíma blýantsblaðmerking 1-65 (1r-65r).
Tíu kver (á stöku stað er erfitt að greina hvort blöð eru stök eða hlutar af tvinni):
- Kver I: bl. 1-4, 2 tvinn.
- Kver II: bl. 5-10, 3 tvinn.
- Kver III: bl. 11-20, 5 tvinn.
- Kver IV: bl. 21-28, 4 tvinn.
- Kver V: bl. 29-32, 2 tvinn.
- Kver VI: bl. 33-40, 4 tvinn.
- Kver VII: bl. 41-44, 2 tvinn.
- Kver VIII: bl. 45-52, 4 tvinn.
- Kver IX: bl. 53-56, 2 tvinn.
- Kver X: bl. 57-65, 4 tvinn og stakt blað.
- Leturflötur er . Á bl. 62v-64r er skrifað þversum á blaðið.
- Línufjöldi er 7-29.
- Texti lítillega, stundum óverulega, skertur vegna skemmda á bl. 3r, 5, 14, 15v, 45v, 47v, 48r, 50r, 55v, 57v, 58v, 59r, 60r, 61r-v, 63v og 65r-v.
- Texti örlítið máður efst á 2v.
- Á stöku stað sést texti í gegn.
Ein hönd.
séra Jón Jónsson á Melum.
- Viðbætur og leiðréttingar á spássíum og inni í texta (sennilega með hendi skrifara): 2r-v, 3r, 19r, 45v, 47v og 54r.
- Ártal á spássíu: 3r.
- Síðari tíma tölumerking með blýanti: 16v (13), 44v (20) og 45r (21).
Band frá febrúar 1961 (206 mm x 87 mm x 16 mm). Spjöld og kjölur klædd gráleitum handunnum pappír. Tvö saurblöð úr bandi. Handritið liggur í öskju. Á fremra saurblað versó hefur Jón Helgason endurskrifað athugasemd Kålunds um blaðfjölda og skráningardag.
- Fastur seðill (196 mm x 81 mm) fremst með hendi Árna Magnússonar: „Olim síra Jóns Jónssonar á Melum, nú mitt“. Seðillinn er í reynd tvinn og er aftara blaðið autt. Kålund fjallar um þetta eins og hluta af ytri frágangi (omslag).
- Laus seðill frá Kaupmannahöfn um kveraskiptingu.
- Laus seðill frá Kaupmannahöfn um forvörslu.
Uppruni og ferill
Skrifað af séra Jóni Jónssyni á Melum á árunum 1620-1663 (Jón fæddist 1596 og lést 1663). Kålund tímasetur handritið til 17. aldar ( Katalog (I) 1889:621 ).
Jón Jónsson á Melum átti fyrstur handritið, en síðar komst það í eigu Árna Magnússonar (sbr. seðil).
Á 6v er nafn og ártal: Jónas Daðason m.e.h. annó 1684.
Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 4. desember 1987.
Aðrar upplýsingar
- GI skráði 20. desember 2002.
- Kålund gekk frá handritinu til skráningar 28. apríl 1887 ( Katalog (I) 1889:621-622 (nr. 1182) ).
Viðgert og bundið af Birgitte Dall í febrúar 1961.
- Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.
- Svart-hvítar ljósmyndir á Stofnun Árna Magnússonar, sem keypti þær af Arne Mann Nielsen 7. júlí 1972.
Notaskrá
Lýsigögn
×- Land
- Ísland
- Staður
- Reykjavík
- Stofnun
- Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum
- Vörsludeild
- Handritasvið
- Safn
- Safn Árna Magnússonar
- Safnmark
- AM 416 b 4to
- Efnisorð
- Lækningar
Lausavísur
Orðtök
Biblían
Annálar
Siðfræði
Kveðskapur / Kvæði
Orðskýringar
Stjörnufræði
Þulur
Grasafræði / Grös
Málshættir - XML
- Opna XML færslu
- Athugasemdir
- Gera athugasemdir við handrit
Efni skjals
×- Lausavísa
- Lausavísa
- Kvæði
- Lausavísa
- Lausavísa
- Lausavísa
- Þessir eru tólf heimsósómar
- Frá jörðunni og upp í cælum stellatum reiknast
- Lausavísa
- Lausavísa
- Lausavísa
- Þessir hlutir olla illu í heiminum
- Þessar eru 7 höfuðsyndir
- Vinir
- Audi, vide, tace
- In falsos amicos sic aliqua scripsi
- Ad amicum procum
- Veröld
- Anno 1639 sendi séra Ólafur Einarsson herra Árna mínum mér til handa
- Anno 1640, ego vicissim ipsum salutavi hisce
- Séra Ólafur Einarsson til Árna lögmanns 1641
- Christum pro salute
- De signis anno 1644
- Anno 1652 M.B.
- Anno 1625 in hiemem
- Réttur meðalmanns vöxtur
- Málshættir
- Við ámu
- Gamalla manna máltæki um mannsins lífdaga
- Ad amicum anno 1639 fervet olla fervet amicitii
- Lækningar fyrir augu
- Orðskviður
- Lausavísa
- Orðskviður
- Lausavísa
- Kvæði
- Orðskviður
- Lausavísa
- Orðskviður
- Lausavísa
- Orðskviðir
- Lausavísa
- Lausavísa
- Orðskviður
- Lausavísa
- De coningio
- Lausavísa
- Orðskviður
- Lausavísa
- Lausavísa
- Lausavísur
- Orðskviður
- Lausavísa
- Orðskviður
- Lausavísa
- Um stikur og vegalengd
- Viðir í Íslandi
- Gamla tala nú aftur í brúkan
- Þórhallaljóð
- Geometrica et mathematica
- Brjóstmein kvenna
- Annáll
- Senffkornlein, mustardzkorn
- Latneskar setningar
- Útdráttur á latínu úr Corneliusi Agrippa (1649) og fleiri höfundum, en einnig minnisgreinar um ýmis efni, m.a. tónlist og dans
- Um asna
- Orðskviðir á latínu
- Duodecem signa zodiaci
- Vísuubrot og athugasemd um Zosimus páfa
- Séra Guðmundar Erlendssonar
- Pápistanna hjáguðir og árnaðarmenn