Skráningarfærsla handrits

AM 416 b 4to

Minnisbók séra Jóns Jónssonar á Melum ; Ísland, 1620-1663

Tungumál textans
íslenska

Innihald

1 (1r-1r)
Lausavísa
Upphaf

Spiritus est vbi vult

Efnisorð
2 (1r-1r)
Lausavísa
Upphaf

Annde drottens er þar ivill

Athugasemd

Þýðing á efnisþætti nr. 1.

Efnisorð
3 (1r-1r)
Kvæði
Upphaf

Eingenn oftreiste, audnunn ar hreiste

Athugasemd

Bl. 1v autt.

4 (2r-2r)
Lausavísa
Titill í handriti

Þorallr kvad:

Upphaf

däda broder liadu lid

Efnisorð
5 (2r-2r)
Lausavísa
Upphaf

fystur Hæstur lÿste Liöst

Athugasemd

Framan við vísuna stendur: Alia ejusdem..

Efnisorð
6 (2r-2r)
Lausavísa
Höfundur

séra Jón Jónsson á Melum

Upphaf

nenner manna tungan tm

Athugasemd

Framan við vísuna stendur: ego hanc.

Efnisorð
7 (2v-2v)
Þessir eru tólf heimsósómar
Titill í handriti

Þesser eru xij heims|ösomar

Efnisorð
8 (2v-2v)
Frá jörðunni og upp í cælum stellatum reiknast
Athugasemd

Um fjarlægð jarðar frá stjörnuhimninum.

9 (3r-3r)
Lausavísa
Upphaf

[Is]land aumlega stendur

Athugasemd

Á spássíu stendur ártalið 1625.

Efnisorð
10 (3r-3r)
Lausavísa
Upphaf

Helld eg komed ad qvllde

Athugasemd

Framan við vísuna stendur: Aliud:.

Efnisorð
11 (3r-3r)
Lausavísa
Upphaf

Endast är ad wanda

Athugasemd

Framan við vísuna stendur: Aliud in novo anno:.

Efnisorð
12 (3v-3v)
Þessir hlutir olla illu í heiminum
Titill í handriti

Þesser hluter olla | illu j heimenum

Efnisorð
13 (3v-3v)
Þessar eru 7 höfuðsyndir
Titill í handriti

Þessar eru 7 hoffud|sinder

Efnisorð
14 (4r-4r)
Vinir
Titill í handriti

Uiner

Upphaf

mióg sialldfeingnner munu þeir viner

15 (4r-4r)
Audi, vide, tace
Titill í handriti

Audi, Vide, tace:

Athugasemd

Lífsspeki.

16 (4v-4v)
In falsos amicos sic aliqua scripsi
Titill í handriti

in Falsos amicos sic aliqva | scripsi

Upphaf

Þö kisa i fyrer klappe

Efnisorð
17 (4v-4v)
Ad amicum procum
Titill í handriti

Ad amicum Procum

Upphaf

Hejdurz nægd og hamingiu frægd

Efnisorð
18 (4v-4v)
Veröld
Titill í handriti

Verólld:

Upphaf

Suo er hun fast til limsku logd

19 (5r-5v)
Anno 1639 sendi séra Ólafur Einarsson herra Árna mínum mér til handa
Höfundur

séra Ólafur Einarsson

Titill í handriti

Anno 1639: sende .s. | Olavur Einarzson herra Arn[a] | mijnum, mier til handa:

Upphaf

Prestenn yver Gudz vin gödur

Athugasemd

Óheilt.

Bl. 6r autt, upplýsingar um feril á bl. 6v.

20 (7r-7v)
Anno 1640, ego vicissim ipsum salutavi hisce
Titill í handriti

Anno 1640. ego vicissim | ipsum salutavi hisce;

Upphaf

bladed seger blijda qvediu

Athugasemd

Bl. 8 autt.

21 (9r-9v)
Séra Ólafur Einarsson til Árna lögmanns 1641
Höfundur

séra Ólafur Einarsson

Titill í handriti

S Olafur Ejnarsson | til Arna Lógmans: 1641

Upphaf

Arne minn broder blijde

22 (9v-10v)
Christum pro salute
Höfundur

séra Jón Jónsson á Melum

Titill í handriti

Christum pro salute

Upphaf

Liufr logmann eg sende

Skrifaraklausa

Anno 1641 4 septembris: | J: J: (10v).

Athugasemd

Framan við kvæðið er þessi athugasemd: H. Arna .m. Oddzsine aptur | sendt blad þad þessar vijsur ä | voru, sendest þetta med.

23 (10v-10v)
De signis anno 1644
Titill í handriti

De signis Anno 1644

Upphaf

Siören bylltter bärum

Efnisorð
24 (10v-11r)
Anno 1652 M.B.
Höfundur

M.B.

Titill í handriti

Anno 1652 .M.B:

Upphaf

Er so margt þad ofugt gengr Jslandz efne

25 (11v-11v)
Anno 1625 in hiemem
Titill í handriti

Anno 1625 in hÿemem.

Upphaf

fiuk er vte furdu miked

26 (11v-11v)
Réttur meðalmanns vöxtur
Titill í handriti

Riettur medalmanns wóxtur

Athugasemd

Fróðleikur um vöxt manna.

27 (12r-12r)
Málshættir
Titill í handriti

Mlshætter

Efnisorð
28 (12r-12r)
Við ámu
Titill í handriti

Vid amu

Athugasemd

Læknisráð.

Efnisorð
29 (12v-12v)
Gamalla manna máltæki um mannsins lífdaga
Titill í handriti

Gamallra Manna mältæke umm mannzennz Lÿfdaga:

Efnisorð
30 (13r-13r)
Ad amicum anno 1639 fervet olla fervet amicitii
Titill í handriti

Ad amicum Anno 1639 | fervet olla fervet amiciti[a]

Upphaf

margur helldur trua trigd

31 (13v-14r)
Lækningar fyrir augu
Titill í handriti

Lækningar fyrer augu

Athugasemd

Texti lítillega skertur aftast.

Læknisráð, t.d. fyrir augu, magann, við gulu, skyrbjúg, niðurfallssótt og við vosi og kláða.

Efnisorð
32 (14v-14v)
Orðskviður
Upphaf

Non dolor est major

33 (14v-14v)
Lausavísa
Höfundur

Gísli Hákonarson

Upphaf

Hollde sorg ey hærre er neyn

Athugasemd

Framan við vísuna stendur: hoc sic reddit Gisl: Haqvini L:.

Ort út af efnisþætti nr. 30.

Efnisorð
34 (14v-14v)
Orðskviður
Upphaf

Non dolor est major

Athugasemd

Sama og nr. 30.

35 (14v-14v)
Lausavísa
Höfundur

Páll Gíslason

Upphaf

Gudz og mvnumm merka vin

Athugasemd

Framan við vísuna stendur: Paulus Gislai aliqvando.

Efnisorð
36 (14v-14v)
Kvæði
Upphaf

Digda nægden ejdest eÿ

Athugasemd

Texti lítillega skertur aftast.

37 (15r-15r)
Orðskviður
Upphaf

Ora et Labora: aderit Deus | sine mora:

38 (15r-15r)
Lausavísa
Upphaf

Jdja, win, vmm blessan bid

Athugasemd

Framan við vísuna stendur: hoc sic r:.

Ort út af efnisþætti 35.

Efnisorð
39 (15r-15r)
Orðskviður
Upphaf

Memento mori

40 (15r-15r)
Lausavísa
Upphaf

Minnstu ä daudan mannkynd aum

Athugasemd

Ort út af efnisþætti 37.

Efnisorð
41 (15r-15r)
Orðskviðir
Upphaf

infima contemptum pariunt

42 (15r-15r)
Lausavísa
Höfundur

Gísli Hákonarson

Upphaf

Snauda mannenn foracktt, fær

Athugasemd

Framan við vísuna stendur: hoc sic reddidit Gislaus Haqvinj:.

Ort út af efnisþætti nr. 30.

Efnisorð
43 (15r-15r)
Lausavísa
Höfundur

séra Jón Jónsson á Melum

Upphaf

Kienner ötta mecktugur mann

Athugasemd

Framan við vísuna stendur: ego sic:.

Ort út af efnisþætti nr. 30.

Efnisorð
44 (15v-15v)
Orðskviður
Titill í handriti

Tu præsens cura, Domino Committ[e] | Futura:

45 (15v-15v)
Lausavísa
Upphaf

Embætte skalltt ydka, þitt

Athugasemd

Ort út af efnisþætti 42.

Efnisorð
46 (15v-15v)
De coningio
Titill í handriti

De coningio:

Upphaf

Ut tristis sine sole dies

Efnisorð
47 (15v-15v)
Lausavísa
Höfundur

séra Jón Jónsson á Melum

Upphaf

[E]irn dagur ef sol ey sier

Athugasemd

Texti lítillega skertur.

Framan við vísuna stendur: ego:.

Ort út af efnisþætti nr. 44.

Efnisorð
48 (15v-15v)
Orðskviður
Upphaf

Pæniteas, ores, similem duc, respice | mores:

Athugasemd

Aftan við stendur: hoc sic.

49 (15v-15v)
Lausavísa
Upphaf

00ast skallt med blijda bön

Athugasemd

Óheil.

Framan við vísuna stendur: ego:.

Efnisorð
50 (16r-16r)
Lausavísa
Upphaf

Linqve solo suum olus

Efnisorð
51 (16r-16r)
Lausavísur
Upphaf

Heimenn lättu hafa sitt käl

Athugasemd

Ort út af efnisþætti 48.

Efnisorð
52 (16v-16v)
Orðskviður
Upphaf

Cur non prava finis? pulvis es atq. | cinis:

53 (16v-16v)
Lausavísa
Upphaf

Aska og molld er efned þitt

Athugasemd

Framan við vísuna stendur: Hoc sic.

Ort út af efnisþætti 50.

Efnisorð
54 (16v-16v)
Orðskviður
Upphaf

ubi nummus loqvitur omnis lex tacet

55 (16v-16v)
Lausavísa
Höfundur

Páll Gíslason

Upphaf

Mä þad þikia miked raus

Athugasemd

Framan við vísuna stendur: Paulus Gislai reddidit .Isl:.

Ort út af efnisþætti 52.

Efnisorð
56 (17r-18r)
Um stikur og vegalengd
Titill í handriti

Vmm Stikur og vega | leingd:

57 (18v-19r)
Viðir í Íslandi
Titill í handriti

Vijder J Jslande:

Athugasemd

Heiti á trjám og jurtum á íslensku og latínu.

Bl. 19v og 20r auð.

58 (20v-20v)
Gamla tala nú aftur í brúkan
Titill í handriti

Gamla tala. nu aptur | i Brükan:

Athugasemd

Þ.e. rómverskar tölur.

Framan við stendur: Þoralla erende, en strikað yfir.

59 (20v-21r)
Þórhallaljóð
Titill í handriti

Þoralla Liod:

Upphaf

ostillter med ófundar [sic] snid

60 (21r-21r)
Geometrica et mathematica
Höfundur

M. Georgius

Athugasemd

Arabískar tölur og rómverskar, virðist vera framhald af efnisþætti 56.

61 (21v-24v)
Brjóstmein kvenna
Titill í handriti

Briöstmeyn qvenna

Athugasemd

Læknisráð, t.d. við brjóstmeini, andlitsbólgu, deyfi og hlustaverk, ámu, steinsótt, lífsýki, undirmygu, blóðhrækjum, brjósterfiði, höfuðverk, tannverk, kvefi og hósta, ofsvefni, hringormi, bakverk og fingurmeini.

Efnisorð
62 (25r-43v)
Annáll
Upphaf

Tijma frä weralldar|ennar skopun til sinda | flodzens skipttu þeijr | gómlu j | Aureum seculum. gyllene | tijd

Niðurlag

og | blodz uthelling sem þar | epter skede:

Athugasemd

Frá upphafi veraldarinnar til ársins 1644. Að mestu er hlaupið yfir miðaldir og ekki fjallað um íslenska atburði. Annálnum lýkur á bl. 43r, en þar fyrir aftan hefur Jón bætt við hann færslum fyrir árin 1542, 1584 og 1533.

Bl. 44r autt.

Efnisorð
63 (44v-44v)
Senffkornlein, mustardzkorn
Titill í handriti

Senffkornlein | Mustardzkorn.

Athugasemd

Þýsk frásögn um virkni sinnepsfræja.

Efnisorð
64 (45r-49v)
Latneskar setningar
Athugasemd

Að hluta til útskýrðar eða þýddar.

Texti á stöku stað óverulega skertur vegna skemmda á bl.

65 (50r-61r)
Útdráttur á latínu úr Corneliusi Agrippa (1649) og fleiri höfundum, en einnig minnisgreinar um ýmis efni, m.a. tónlist og dans
Titill í handriti

Ex Cornelii Agrippa: | notata. Anno 1649:

Athugasemd

Texti á stöku stað skertur vegna skemmda á blöðum, víða óverulega.

66 (61v-61v)
Um asna
Titill í handriti

000000m asini

67 (62r-62r)
Orðskviðir á latínu
68 (62v-63r)
Duodecem signa zodiaci
Titill í handriti

Duodecem signa Zodiaci

Athugasemd

Hér eru ýmsir atburðir Biblíunnar tengdir tólf mánuðum stjörnuhringsins.

Efnisorð
69 (63v-64r)
Vísuubrot og athugasemd um Zosimus páfa
Athugasemd

Texti lítillega skertur vegna skemmda á blöðum.

Efnisorð
70 (64v-64v)
Séra Guðmundar Erlendssonar
Höfundur

séra Guðmundur Erlendsson í Felli

Titill í handriti

S. Gudmundar Ellendz|sonar:

Upphaf

Fyrer þitt anlat andlát  og under

Athugasemd

Framan við er annálsgrein um fyrstu prentsmiðjuna í Þýskalandi.

71 (65r-65v)
Pápistanna hjáguðir og árnaðarmenn
Titill í handriti

Papistanna hiaguder | og Arnadar menn:

Athugasemd

Texti lítillega skertur vegna skemmda á blöðum.

Aftan við stendur: Gejme ozz Gud fyrir ollum villudőmum .

Um kaþólska dýrlinga.

Lýsing á handriti

Blaðfjöldi
65 blöð (185-200 mm x 79-81 mm). Auð blöð: 1v, 6r, 8 og 44r.
Tölusetning blaða

Seinni tíma blýantsblaðmerking 1-65 (1r-65r).

Kveraskipan

Tíu kver (á stöku stað er erfitt að greina hvort blöð eru stök eða hlutar af tvinni):

  • Kver I: bl. 1-4, 2 tvinn.
  • Kver II: bl. 5-10, 3 tvinn.
  • Kver III: bl. 11-20, 5 tvinn.
  • Kver IV: bl. 21-28, 4 tvinn.
  • Kver V: bl. 29-32, 2 tvinn.
  • Kver VI: bl. 33-40, 4 tvinn.
  • Kver VII: bl. 41-44, 2 tvinn.
  • Kver VIII: bl. 45-52, 4 tvinn.
  • Kver IX: bl. 53-56, 2 tvinn.
  • Kver X: bl. 57-65, 4 tvinn og stakt blað.

Umbrot

  • Leturflötur er . Á bl. 62v-64r er skrifað þversum á blaðið.
  • Línufjöldi er 7-29.

Ástand

  • Texti lítillega, stundum óverulega, skertur vegna skemmda á bl. 3r, 5, 14, 15v, 45v, 47v, 48r, 50r, 55v, 57v, 58v, 59r, 60r, 61r-v, 63v og 65r-v.
  • Texti örlítið máður efst á 2v.
  • Á stöku stað sést texti í gegn.

Skrifarar og skrift

Ein hönd.

séra Jón Jónsson á Melum.

Spássíugreinar og aðrar viðbætur

  • Viðbætur og leiðréttingar á spássíum og inni í texta (sennilega með hendi skrifara): 2r-v, 3r, 19r, 45v, 47v og 54r.
  • Ártal á spássíu: 3r.
  • Síðari tíma tölumerking með blýanti: 16v (13), 44v (20) og 45r (21).

Band

Band frá febrúar 1961 (206 mm x 87 mm x 16 mm). Spjöld og kjölur klædd gráleitum handunnum pappír. Tvö saurblöð úr bandi. Handritið liggur í öskju. Á fremra saurblað versó hefur Jón Helgason endurskrifað athugasemd Kålunds um blaðfjölda og skráningardag.

Fylgigögn

  • Fastur seðill (196 mm x 81 mm) fremst með hendi Árna Magnússonar: Olim síra Jóns Jónssonar á Melum, nú mitt. Seðillinn er í reynd tvinn og er aftara blaðið autt. Kålund fjallar um þetta eins og hluta af ytri frágangi (omslag).
  • Laus seðill frá Kaupmannahöfn um kveraskiptingu.
  • Laus seðill frá Kaupmannahöfn um forvörslu.

Uppruni og ferill

Uppruni

Skrifað af séra Jóni Jónssyni á Melum á árunum 1620-1663 (Jón fæddist 1596 og lést 1663). Kålund tímasetur handritið til 17. aldar ( Katalog (I) 1889:621 ).

Ferill

Jón Jónsson á Melum átti fyrstur handritið, en síðar komst það í eigu Árna Magnússonar (sbr. seðil).

Á 6v er nafn og ártal: Jónas Daðason m.e.h. annó 1684.

Aðföng

Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 4. desember 1987.

Aðrar upplýsingar

Skráningarferill

Viðgerðarsaga

Viðgert og bundið af Birgitte Dall í febrúar 1961.

Myndir af handritinu

  • Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.
  • Svart-hvítar ljósmyndir á Stofnun Árna Magnússonar, sem keypti þær af Arne Mann Nielsen 7. júlí 1972.

Notaskrá

Titill: Katalog over Den Arnamagnæanske Håndskriftsamling
Ritstjóri / Útgefandi: Kålund, Kristian
Lýsigögn
×

Lýsigögn