Detaljer om håndskriftet

PDF
PDF

AM 132 fol.

Sögubók, 1330-1370

Bemærkning
Möðruvallabók er sagnahandrit sem inniheldur 11 Íslendingasögur. Hún dregur nafn sitt af spássíuathugasemd sem staðsetur hana á Möðruvöllum í Hörgárdal 3. maj 1628.
Tekstens sprog
islandsk

Indhold

1 (1r-61r)
Njáls saga
Incipit

Mörður hét maður …

Explicit

… hefir verið einn hver í þeirri ætt.

Finalrubrik

og lýk ég þar Brennu-Njáls sögu.

Bemærkning

Upphaf sögunnar er síðari tíma eyðufylling.

2 (62v-99r)
Egils saga Skallagrímssonar
Rubrik

Hér hefir upp Egils sögu

Incipit

Úlfur hét maður son Bjálfa og Hallberu …

Explicit

… Skúli hafði átt í víking vij. orrustur.

Bemærkning

Á bl. 99v hefur upphaf Arinbjarnarkviðu verið skrifað með yngri hendi en er nú útmáð.

3 (100r-114r)
Finnboga saga ramma
Incipit

Ásbjörn hét maður …

Explicit

…og þóttu allir mikilhæfir menn

Finalrubrik

og lýk eg þar Finnboga sögu.

4 (114r-120v)
Bandamanna saga
Rubrik

Saga Ófeigs bandakarls

Incipit

Ófeigur hét maður er bjó vestur i Miðfirði …

Explicit

… með góðri frændsemi og lýkur þar þessari sögu.

5 (120v-129r)
Kormáks saga
Rubrik

Kormáks saga

Incipit

Haraldur konungur hinn hárfagri réð fyrir Noregi …

Explicit

… og var lengi í víkingu. Og lýkr þar sögu þessi.

6 (129r-141v)
Víga-Glúms saga
Rubrik

Hér hefur Víga-Glúms sögu

Incipit

Ingialdur hét maður son Helga hins magra …

Explicit

… hér á landi.

Finalrubrik

Og lýkur þar sögu Glúms.

7 (141v-147v)
Droplaugarsona saga
Rubrik

Af Katli

Incipit

Ketill hét maður kallaður þrym …

Explicit

… er Þangbrandur prestur kom til Íslands fell Helgi Droplaugarson.

8 (147v-149v)
Ölkofra þáttur
Rubrik

Ölkofra saga

Incipit

Þórhallur hét maður …

Explicit

… meðan þeir lifðu.

Finalrubrik

og lýkur þar sögu Ölkofra.

9 (149v-156r)
Hallfreðar saga
Rubrik

Hallfreðar saga

Incipit

Þorvaldur hét maður …

Explicit

… er margt manna frá honum komið.

Finalrubrik

Og lýkur hér sögu Hallfreðar.

10 (156r-198r)
Laxdæla saga
Rubrik

Laxdæla saga

Incipit

Ketill flatnefur hét maður …

Explicit

… og höfum vér ei heyrt þá sögu lengri.

11 (198r-201v)
Fóstbræðra saga
Rubrik

Saga Þormóðar og Þorgeirs

Incipit

Á dögum hins helga Ólafs konungs …

Explicit

… lagði og …

Fysisk Beskrivelse / Kodikologi

Materiale
Skinn.
Antal blade
i + 200 + i (335 null x 240 null). Bl. 62r upprunalega autt.
Foliering

Blaðmerkt er 1-201 á rektósíðum með yngri hendi. Blaðstúfurinn 8bis var ekki talinn með. Hlaupið var yfir bl. 10 og 19. Blað 18 var merkt 20 og bl. 20 var merkt 18. Ekkert bl. vantar á milli 17 og 18, svo blað 20, sem er yngri viðbót á betur heima á eftir bl. 18 en á undan. Enn yngri hendi blaðmerkti með rauðu.

Lægfordeling

Upprunalega voru í Möðruvallabók 26 kver 8 blaða, þ.e. 16 bls. eða 32 dálkar. Fyrsta upprunalega kverið er týnt en í stað þess eru tvö kver frá 17. öld. Í því fyrra eru 5 blöð en af þeim eru aðeins 3 í fólíóstærð (bl. 5, 8, og 9). Bl. 6 og 7 eru mjórri og hafa aðeins einn dálk. Í kveri IV er bætt við einu blaði (30), í kveri X eru 6 bl. (yzta legg vantar), í kveri XV eru fyrsta og síðasta bl. laus og óvíst hvort þau hafa myndað legg. ( Sigurjón P. Ísaksson (1994) og Andrea de Leeuw van Weenen (2000)).

Layout

  • Tvídálka.
  • Línufjöldi er 41-42.
  • Við upphaf 10 af hinum 11 sögum er skorið eins konar bókmerki lóðrétt í skinnið og strimill þræddur í raufarnar gæti gefið til kynna hvar ætti að opna bókina. Á bl. 78 er önnur gerð bókmerkis, þ.e. mjór skinnstrimill er skorinn laus meðfram brún blaðsins og lausa endanum hnýtt í rauf. E.t.v. hefur svo einnig verið á bl. 18 (sjá  Andrea de Leeuw van Weenen 2000).

Tilstand

  • Handritið er að mestu vel varðveitt. Fremsta og aftasta síða eldri hluta þess eru fremur máðar.
  • Textinn á bl. 18v er útmáður og á bl. 21 mjög máður. Síðustu línur 156r ennfremur máðar.
  • Á bl. 28v hefur verið hresst upp á nokkrar línur með yngra bleki.
  • Ytri dálkar bl. 29 hafa verið skornir af.
  • Bl. 69v og 99v eru ólæsileg, einnig fyrstu fjórar línurnar á bl. 28v. Bl. 91v, 92r og 99r eru torlesin.
  • Rifa á bl. 102 og neðri hluta bl. 150. Bl. 159 og 167 hafa ennfremur rifur og spássía 158 er að hluta rifin af.
  • Letrið víða skýrt upp í Laxdæla sögu og það sem er útmáð sums staðar skrifað á spássíu.

Skrifttype

Ein aðalhönd óþekkts skrifara, textaskrift undir áhrifum frá léttiskrift. Önnur hönd á vísum í Egils sögu og enn önnur á fyrirsögnum. Óvíst er hvort upphafsstafir eru einnig með þessari hendi eða hvort skrifarinn er e.t.v. sá sami og sá sem skrifaði vísurnar.

Udsmykning

Á bl. 61r er einföld teikning af hengdum manni.

Á bl. 61v og 62r á milli Njálu og Eglu eru nokkrar teikningar og krot.

Á bl. 61v er mynd af tveimur mönnum að berjast og meðfylgjandi texti: Hér berjast þeir Egill Skallagrímsson og Ljótur inn bleiki.

Á bl. 62r er óskýr mynd af manni með atgeir í hendi?.

Á bl. 80r eru rissaðar upp tvær verur.

Á bl. 87v er mynd af litlu mannshöfði hálfsköllóttu með skegg. Sjálfsagt er hér komið höfuð Egils, því myndin er við þann stað í textanum þar sem Egill lýsir útliti sínu.

Tilføjelser

Fyrstu 11 blöð handritsins og bl. 20 og 30 eru 17. aldar eyðufyllingar á innskotsblöðum.

  • Á bl. 9 og bl. 20 og 30, sem eru sama kyns, er ýmislegt sem einnig er í handritinu sjálfu.
  • Bl. 9v endar á móðir Jórunnar var Álof. 10r hefst á: [Val]garðar hins grá var Úlfur aurgoði.

    Bl. 18r lýkur á orðunum nú mun eg lá(ta). Þar á eftir kemur bl. 20 úr viðbótinni sem hefst á þar gefið ostur og smjör. Hann beiddist og endar: enn ef yður þykir betra a[ð] vér séum. Bl. 21 hefst aftur með orðinu kost.

  • Af bl. 29 hefur ytri dálkur verið skorinn burt en þess í stað bætt inn blaði úr viðbótinni bl. 30, sem hefst á Rannveig mælti Fyrri munt þú bera hann og endar: svo mun oss þykja sagði jarl [eða hvað]. Bl. 29ra endar: Jarl mælti þú ert og bl. 29vb hefst á lögðu þeir þá að þeim.
  • Á bl. 62r er pennakrot og nokkrar illa dregnar fígúrur.

Indbinding

Bókin er bundin í eikarspjöld 225 x 335 mm og 11 mm þykk. Þau eru heldur lítil fyrir handritið og giskað er á að þau séu yngri en það. Bandið er opið í kjölinn. Kverin eru fest á fimm þvengi sem eru festir við spjöldin. Handritið var sett aftur í upprunalegt band af Anker Kyster árið 1928, en í lok 19. aldar var hún bundin í þrjú bindi en kverin lágu þá laus í tréspjöldunum.

Historie og herkomst

Herkomst

Handritið var líklega skrifað á Möðruvöllum í Hörgárdal. Stefán Karlsson hefur með samanburðarrannsóknum sýnt fram á að handritið hafi verið skrifað á árunum 1330-1370, en í  Katalog I , bls. 95, er það tímasett til fyrri hluta 14. aldar. Rithönd aðalskrifara hefur fundist á a.m.k. sex öðrum handritum og handritabrotum, sem flest fjalla um kristileg efni. Líkur eru á að þau hafi verið skrifuð á Norðurlandi, e.t.v. helst í Eyjafjarðarsýslu. Þessi handrit eru: AM 642 a I δ 4to, AM 325 XI 2b 4to, AM 240 V fol., AM 573 4to, AM 220 I fol., Lbs frg. 5, AM 173 c 4to, AM 229 II fol.

Proveniens

Árni Magnússon fékk handritið eftir Thomas Bartholin 1691, en hann hafði fengið það að gjöf frá Birni Magnússyni sýslumanni 1684 (sjá AM 435 a 4to, bl. 65v). Magnús Björnsson, lögmaður á Munkaþverá ritaði nafn sitt í handritið í stóru baðstofunni á Möðruvöllum á krossmessu vorið 1628 (bl. 18v). Eftir þeirri klausu var bókinni gefið nafn seint á 19. öld.

Erhvervelse

Stofnun Árna Magnússonar tók við handritinu 16. júlí 1974.

Yderligere information

Katalogisering og registrering

ÞS lagfærði samkvæmt reglum TEIP5 8. október 2009 og síðar. ÓB skráði 31. august 2001. Kålund gekk frá handritinu til skráningar í 29. maj 1886 (sjá Katalog I 1889:95-96 (nr. 161) .

Billeder

  • Stafrænar myndir á www.sagnanet.is.
  • Ljósprentuð útgáfa Möðruvallabókar með inngangi efir Einar Ól. Sveinsson kom út hjá Munksgaard í Kaupmannahöfn árið 1933.
  • Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn. 

Bibliografi

Forfatter: Loth, Agnethe
Titel: , Om nogle af Ásgeir Jónssons håndskrifter
Omfang: s. 207-212
Titel: , Membrana Regia Deperdita
Redaktør: Loth, Agnete
Omfang: 5
Forfatter: Kjeldsen, Alex Speed
Titel: Opuscula XIII, Bemærkninger til pronomenet sjá og dets middelalderlige historie
Omfang: s. 243-287
Forfatter: Hansen, Anne Mette
Titel: , Om AM 687 D 4to : en dokumentationsrapport
Omfang: s. 219-233
Forfatter: Magerøy, Hallvard
Titel: , Studiar i Bandamanna saga: Kring gjerd-problemet
Omfang: XVIII
Forfatter: Kjeldsen, Alex Speed
Titel: , Filologiske studier i kongesagahåndskriftet Morkinskinna
Omfang: Supplementum 8
Titel: , Hallfreðar saga
Redaktør: Bjarni Einarsson
Omfang: 64
Forfatter: Bjarni Einarsson
Titel: , Litterære forudsætninger for Egils saga
Omfang: 8
Forfatter: Bjarni Einarsson
Titel: , Hallfreðar saga
Omfang: 15
Forfatter: Bjarni Einarsson
Titel: Um Eglutexta Möðruvallabókar í 17du aldar eftirritum, Gripla
Omfang: 8
Titel: , Egils saga Skallagrímssonar. Bind I. A-redaktionen
Redaktør: Bjarni Einarsson
Omfang: 19
Titel: , Fóstbræðra saga
Redaktør: Björn K. Þórólfsson
Omfang: 49
Forfatter: Björn Karel Þórólfsson
Titel: Droplaugarsonasaga, Festskrift til Finnur Jónsson
Omfang: s. 45-66
Titel: , Bevers saga
Redaktør: Sanders, Christopher
Omfang: 51
Forfatter: Seip, Didrik Arup
Titel: Palæografi. B. Norge og Island, Nordisk kultur
Omfang: 28:B
Titel: , Laxdæla saga. Halldórs þættir Snorrasonar. Stúfs þáttur
Redaktør: Einar Ól. Sveinsson
Omfang: 5
Forfatter: Einar Ól. Sveinsson
Titel: Um handrit Njálssögu, Skírnir
Omfang: 126
Forfatter: Einar Ól. Sveinsson
Titel: , Studies in the manuscript tradition of Njálssaga
Omfang: 13
Forfatter: Hansen, Finn
Titel: Forstærkende led i norrønt sprog, Arkiv för nordisk filologi
Omfang: 98
Titel: , Egils saga Skallagrímssonar, tilligemed Egils större kvad
Redaktør: Finnur Jónsson
Omfang: 17
Forfatter: Finnur Jónsson
Titel: Versene i Hallfreðar saga, Arkiv för nordisk filologi
Omfang: 18
Forfatter: Finnur Jónsson
Titel: , Þormóðr Kolbrúnarskáld
Omfang: 7
Titel: , Bandamannasaga med Oddsþáttr. Ölkofra þáttr
Redaktør: Finnur Jónsson
Omfang: 57
Forfatter: Finnur Jónsson
Titel: Harðar saga Grímkelssonar, Arkiv för nordisk filologi
Omfang: 51
Forfatter: Scott, Forrest S.
Titel: , Eyrbyggja saga. The vellum tradition
Omfang: 18
Forfatter: Lindblad, Gustaf
Titel: Studier i Codex Regius av äldre eddan
Forfatter: Guðvarður Már Gunnlaugsson
Titel: Sýnisbók íslenskrar skriftar
Forfatter: Guðrún Ingólfsdóttir
Titel: Skáldskaparmál, "Var eg ein um látin". Kvennatal í Laxdælu
Omfang: 4
Titel: , Bandamanna saga
Redaktør: Mageröy, Hallvard
Omfang: 67
Forfatter: Haraldur Bernharðsson
Titel: Þykkja og þykja. Hljóðbeygingarvíxl einfölduð, Gripla
Omfang: 15
Forfatter: Haraldur Bernharðsson
Titel: Göróttur er drykkurinn. Fornmálsorð í nútímabúningi, Gripla
Omfang: 17
Titel: , Eiríks saga víðförla
Redaktør: Jensen, Helle
Omfang: 29
Forfatter: Hreinn Benediktsson
Titel: Linguistic studies, historical and comparative
Titel: , Brennu-Njáls saga
Redaktør: Einar Ólafur Sveinsson
Omfang: XII
Forfatter: Jakob Benediktsson
Titel: Nokkur handritabrot, Skírnir
Omfang: 125
Titel: , Austfirðinga sögur
Redaktør: Jakobsen, Jakob
Omfang: 29
Forfatter: Oresnik, Janes
Titel: An Old Icelandic dialect feature: iæ for æ, Gripla
Omfang: 5
Forfatter: McKinnell, John
Titel: , The reconstruction of Pseudo-Vatnshyrna
Omfang: s. 304-338
Forfatter: Louis-Jensen, Jonna
Titel: , To håndskrifter fra det nordvestlige Island
Omfang: s. 219-253
Forfatter: Jóhannes Bjarni Sigtryggsson
Titel: Hugleiðingar um stafréttar uppskriftir, Gripla
Omfang: 16
Forfatter: Jón Helgason
Titel: , Småstykker 1-10
Omfang: s. 350-361
Forfatter: Jón Helgason
Titel: Syv sagablade (AM 162 C fol, bl. 1-7),
Omfang: s. 1-97
Forfatter: Jón Helgason
Titel: , Observations on some manuscripts of Egils saga
Omfang: s. 3-47
Forfatter: Jón Helgason
Titel: Nordæla, Athuganir um nokkur handrit Egils sögu
Omfang: s. 110-148
Titel: , Austfirðinga sögur
Redaktør: Jón Jóhannesson
Omfang: 9
Titel: , Eyfirðinga sögur
Redaktør: Jónas Kristjánsson
Omfang: 9
Forfatter: Jónas Kristjánsson
Titel: , Um Fóstbræðrasögu
Omfang: 1
Forfatter: Jónas Kristjánsson
Titel: Kveðskapur Egils Skallagrímssonar, Gripla
Omfang: 17
Forfatter: Jónas Kristjánsson
Titel: , Tólf álna garn, Sagnalíf : sextán greinar um fornar bókmenntir
Redaktør: Þórður Ingi Guðjónsson
Omfang: 90
Forfatter: Jónas Kristjánsson
Titel: , Sagnalíf : sextán greinar um fornar bókmenntir, Kveðskapur Egils Skallagrímssonar
Redaktør: Þórður Ingi Guðjónsson
Omfang: 90
Forfatter: Jón Þorkelsson
Titel: Arkiv för nordisk filologi, Islandske håndskrifter i England og Skotland
Omfang: 8 (Ny följd 4)
Titel: Katalog over Den Arnamagnæanske Håndskriftsamling
Redaktør: Kålund, Kristian
Forfatter: Bek-Pedersen, Karen
Titel: St Michael and the sons of Síðu-Hallur, Gripla
Omfang: 23
Titel: , Laxdæla saga
Redaktør: Kålund, Kristian
Omfang: 19
Forfatter: Clunies Ross, Margaret
Titel: Creating the medieval saga, Verse and prose in Egils saga Skallagrímssonar
Omfang: s. 191-211
Forfatter: Margrét Eggertsdóttir
Titel: Góssið hans Árna, Langa Edda. Goð og gyðjur í máli og myndum
Omfang: s. 113-127
Titel: Sigurðar saga þögla. The shorter redaction
Redaktør: Driscoll, Matthew James
Omfang: s. clxvi, 67 p.
Forfatter: Chesnutt, Michael
Titel: , Egils saga Skallagrímssonar. Bind III. C- redaktionen
Omfang: 21
Forfatter: Chesnutt, Michael
Titel: Gripla, On the structure, format, and preservation of Möðruvallabók
Omfang: 21
Forfatter: Males, Mikael
Titel: , Egill och Kormákr - tradering och nydikting
Omfang: 1
Forfatter: Már Jónsson
Titel: Þetabrot Njálu og Gullskinna : systur eða sama konan?, Gripla
Omfang: 28
Titel: , Færeyinga saga
Redaktør: Ólafur Halldórsson
Omfang: 30
Titel: , Jóns saga Hólabyskups ens helga
Redaktør: Foote, Peter
Omfang: 14
Titel: , Egils saga Skalla-Grímssonar
Redaktør: Nordal, Sigurður
Omfang: 2
Forfatter: Sigurgeir Steingrímsson
Titel: Stefán Karlsson dr. phil h.c. 2.12.1928-2.5.2006, Gripla
Omfang: 17
Forfatter: Stefán Karlsson
Titel: Um Vatnshyrnu,
Omfang: s. 279-303
Forfatter: Stefán Karlsson
Titel: Introduction, Sagas of Icelandic bishops. Fragments of eight manuscripts
Omfang: s. 9-61
Forfatter: Stefán Karlsson
Titel: Áttatáknun í Möðruvallabók (Samtíningur), Gripla
Omfang: 3
Forfatter: Stefán Karlsson
Titel: Orð og tunga, Fagrlegr-farlegr-fallegr
Omfang: 6
Forfatter: Haugen, Susanne
Titel: Kormaks saga, Scripta Islandica
Omfang: 62
Forfatter: Svanhildur Óskarsdóttir-, Zeevaert, Ludger
Titel: Góssið hans Árna, Við upptök Njálu. Þormóðsbók - AM 162 B δ fol
Omfang: s. 161-169
Forfatter: Sverrir Tómasson
Titel: Er nýja textafræðin ný? Þankar um gamla fræðigrein, Gripla
Omfang: 13
Forfatter: Vogt, Walter Heinrich
Titel: Die Überlieferung der Hallfreðar saga, Arkiv för nordisk filologi
Omfang: 41
Forfatter: Heizmann, Wilhelm
Titel: , Kannte der Verfasser der Laxdæla saga Gregors des Großen Moralia in Iob?
Omfang: s. 194-207
Forfatter: Ólafur Halldórsson
Titel: , Grettisfærsla
Omfang: s. 49-77
Forfatter: Ólafur Halldórsson
Titel: Morgunverk Guðrúnar Ósvífursdóttur, Skírnir
Omfang: 147
Forfatter: Þorbjörg Helgadóttir
Titel: Þrír skrifarar - þrjár mállýskur
Forfatter: Guðvarður Már Gunnlaugsson, Haukur Þorgeirsson, Þorgeir Sigurðsson
Titel: Gripla, Ofan í sortann : Egils saga í Möðruvallabók
Omfang: 24
Forfatter: Þorgeir Sigurðsson
Titel: Arinbjarnarkviða : varðveisla, Són
Omfang: 11
Forfatter: Þorgeir Sigurðsson
Titel: Arinbjarnarkviða, Gripla
Omfang: 25
Forfatter: Þorgeir Sigurðsson
Titel: Són, Hví skal eigi drepa Egil?
Omfang: 16
[Metadata]
×

[Metadata]