AM 114 fol.
Sturlunga saga ; Ísland, 1640
Tungumál textans
Innihald
„Sem Loki yfir akra …“
Þetta eru tvö kvæði sem fjalla um stríðið milli Dana og Svía, annað fimm erindi en hitt sex. Bæði eru undirrituð af sr.Jóni Arasyni í Vatnsfirði og ársett 1645 og 1646. Texti hefur skerts neðst í vinstra horni blaðs 1v.
„Geirmundur heljarskinn var son Hjörs kóngs Hálfssonar …“
„…eður hittust þá stóðu þeir jafnan að málum hvor með öðrum svo lengi sem þeir lifðu.“
Enginn titill í handriti. Ónákvæmni er í tölusetningu kafla. Á blaði 13 eru tveir kaflar númer 20.
„Nokkrar ættartölur eða mannanöfn Íslendinga sem fram koma í þessari sögu og byrjast hér annar þáttur af Einari Þorgilssyni. “
„Sæmundur hinn fróði átti Guðrúnu dóttur Kolbeins …“
„… orti Þorvaldur kvæði um bróður sinn, þóttist svo hyggja best af harmi eftir hann.“
„Þriðji þáttur Íslendinga. Fyrst um fæðing Guðmundar Arasonar er síðar varð biskup og hans uppfóstur og lærdóm. Hér er og getið Þorláks biskups er áður hefur kallaður verið hinn helgi. Sagan af Guðmundi dýra og hans gjörninga, hans mótstöðumannadeilur, manndráp, brenna og fleira sem um þann tíma hefur við borið.“
„Nú tek ég þar til frásagnar er Guðmundur son Ara var fæddur …“
„… Kolbeini líkuðu illa þessar málalyktir en Sigurði þó verr.“
„Nokkrar ættartölur frá norskum og til Gissurs hvíta og frá honum hafa þeir fyrstu Skálholtsbiskupar sinn uppruna, svo og Þorvaldur Gissurarson og hans synir; Gissur son hans sem síðar varð jarl, átti hann við sinni síðari kvinnu, Þóru dóttur Guðmundar gríss og Sólveigar dóttur Jóns Loftssonar. “
„Ketilbjörn, maður norrænn, mjög frægur …“
„… Sigurður gaf þau Tuma Sigurðarsyni og komst hann svo að þeim.“
„Fjórði þáttur af Íslendingum og er fyrst af Guðmundi biskupi, Kolbeini Tumasyni og þeirra viðskiptum. Jafnframt þessu er sagan af Þorvaldi Vatnsfirðingi og Hrafni Sveinbjarnarsyni og þeirra deilum, item hvernig þeir helstu höfðingjar settu sig móti biskupi eftir fall Kolbeins.“
„Þá er Guðmundur biskup kom út …“
„… mælti þá Styrmir fyrir griðum og skildu við það.“
„Fimmti þáttur. Hvernig Þorvaldssynir veittu heimsókn og rændu á Sauðafelli, drápu og særðu þar menn og um sátt þeirra við Sturlu; af Guðmundi biskupi og hans mótgangi og ofsóknum; Sturli lætur drepa Vatnsfirðinga; hans sigling og Rómganga; útkoma aftur; þræta Sigurðar og Kolbeins og sátt, sigling Kolbeins og afturkoma; af yfirgangi Órækju og afdrifum samt öðrum þrætum og manndrápum er á þeim árum hafa til fallið. 1. kapituli.“
„Hér byrja ég sögu af sonum Þorvalds í Vatnsfirði …“
„… Og var hægt að draga saman vináttu þeirra frænda.“
„Sjötti þáttur um Íslendinga. Af útkomu Þórðar Sigurðarsonar kakala; af utanferð Gissurar og Órækju; af liðsdrætti Þórðar Sighvatssonar kakala og hans fylgjara; af Kolbeini unga og viðskiptum þeirra Þórðar, deilum manndrápum, óróa, orustum; af þeirra bardaga á Flóanum; Kolbeinn ungi andast ári seinna; Þórður sest á Grund nær goðorðum og eignum þeim er faðir hans átti; Brandur Kolbeinsson gjörðist höfðingi yfir Skagafirði og Fljótum; Gissur kom út; Órækja andast í Norge; bardagi Þórðar á Haugsnesi og fall Brands; Þórður og Gissur leggja öll sín mál á kóngsdóm og sigla; kóngur skipar Þórð yfir landið, hann kemur út, er hér nokkur ár; kóngur boðar hann utan; af Orms sonum; Rómgöngu Gissurar og öðru fleira. 1. kapituli.“
„Einum vetri eftir lát Snorra Sturlusonar …“
„… þeim gekk allt vel suður og sunnan komu og allir heilir aftur til Noregs.“
„Sjöundi þáttur um Íslendinga. Af útkomu Þorgils Böðvarssonar, Gissur(!) Þorvaldssonar og annarra Íslendinga; skikkun Hákonar kóngs um eignir Snorra og annað hér á landi; Hrafn Oddsson og Sturli Þórðarson gjöra heimsókn í Stafholt; Þorgils lofar að vera þeim meðfylgjandi í aðförum að Gissuri en það bregst; hann ríður til Hóla; Hrafn og Sturla snúa aftur vegna veðráttu. Gissur gjörist höfðingi í Skagafirði; Hrafn, Sturla og hann sættast með öðru fleira.“
„Böðvar son Þórðar Sturlusonar bjó að Stað …“
„… Hrafn var boðsmaður Gissurar.“
„Áttundi Íslendingaþáttur. Af Eyjólfi Þorsteinssyni, hans liðssafnaði; brullaupi og brennu á Flugumýri; Gissur kemst af undarlega; fær sér lið, drepur brennumenn hvar hann kann; setur Odd Þórarinsson yfir hérað en siglir sjálfur; Eyjólfur safnar liði; fer að Oddi; Oddur fellur en verst þó drengiliga; nokkuð seinna hefnir Þorvarður Odds bróður síns með hjálp og tilstyrk Þorgils og Sturlu svo Eyjólfur fellur. Hrafn og Ásgrímur flýja; biskup bannsyngur Þorgils og Þorvarð; Þorgils verður höfðingi yfir Skagafirði móti biskups vilja; Hrafn, Sturli og Þorgils sættast, item biskup og Þorgils; Biskup siglir, andast í Noregi; af óvinskap og viðskiptum Hrafns og Sturlu að nýju og þeirra sátt; einnig af drápi Þorgils. “
„Um sumarið áður en brullaupið var um haustið á Flugumýri …“
„… stóð þetta mál þá kyrrt, dróst fundur undan og varð engi á því sumri.“
Ónákvæmni er í tölusetningu kafla. Kafla 7 virðist vanta, sbr. blað 209r-210r.
„Níundi þáttur af Íslendingum. Gissur Þorvaldsson kemur út með jarlsnafni, kaupir Stað á Reynisnesi; gjörist höfðingi norðanlands; Sturli Þórðarson giftir tvær dætur sínar; Ásgrímur og jarlinn sættast; Ásgrímur fer til Róm; kemur út með Hallvarði gullskó; Íslendingar játa hlýðni og skatti Hákoni kóngi; Gissur jarl í háska; Þórður Andrésson aftekinn; ósamþykki Hrafns og Sturlu; Sturla hlýtur að sigla; skipaður síðar til lögmanns; andast í góðri elli.“
„Nú byrja ég þar frásögu er Gissur Þorvaldsson kemur út frá Noregi með jarlsnafni …“
„… og jörðuðu það þar í kirkju Péturs postula, er hann hafði nær mesta elsku á haft af öllum helgum mönnum.“
„Tíundi þáttur af Íslendingum. Sagan af Árna biskupi og hvernig bændur urðu þrengdir frá sínum óðulum með bannfæringum og ýmislegum tilfellum, hvað um þann tíma hefur tilborið hér á landi og í Noregi; Hrafn Oddsson siglir og fleiri aðrir; hann andast í Noregi.“
„Herra Árni biskup er þessi frásögn er af skrifuð var son Þorláks Guðmundssonar …“
„… Þann vetur annan var Árni biskup öruggur í Noregi að því sinni.“
Guðrún Ása Grímsdóttir 1998, Biskupasögur III
Hið Íslenzka bókmenntafélag 1858, Biskupasögur I
Þorleifur Hauksson 1972, Árna saga biskupsRit 2
Lýsing á handriti
Pappír með vatnsmerkjum.
Vatnsmerki 1. Aðalmerki: Skjaldarmerki (Amsterdam) // Ekkert mótmerki ( 2 Blað 2 er saurblað fremst í handriti).
Vatnsmerki 2. Aðalmerki: Skjaldarmerki með sverðlilju // Ekkert mótmerki ( 3 , 6 , 9 , 11-12 , 15 , 17-18 , 21-22 , 25-26 , 29 , 34 , 36 , 38-41 , 43 , 45-46 , 53 , 56-59 , 65 , 69 , 71 , 73 , 80-82 , 88-89 , 96-98 , Skjaldarmerkin, einkum á blöðum 3, 22, 41, 43, 45-46, 53 og 57, eru nokkuð óskýr).
Vatnsmerki 3. Aðalmerki: Lítið ógreinanlegt merki // Ekkert mótmerki ( 7-8 , 10 , 13-14 , 16 , 19-20 , 23-24 , 27-28 , 30-33 , 35 , 37 , 42 , 44 , 47-52 , 54-55 , 60-64 , 66 , 70 , 72 , 74-76 , 78-79 , 83 , 85-87 , 90-95 , 99 , 207 ).
Vatnsmerki 4. Aðalmerki: Stakur bókstafur, mjög stórt V, með einn bókstaf fyrir neðan, M eða W? // Ekkert mótmerki ( 101 , 106 , 116 , 118 , 121 , 125 , 127 , 133 , 136 , 141 , 145-146 , 148 , 151 , 159 , 167 ).
Vatnsmerki 5. Aðalmerki: Stakur bókstafur, mjög stórt V, með tveimur bókstöfum fyrir neðan, M?, W?, P?, R? // Ekkert mótmerki ( 104 , 107 , 109 , 111-112 , 117 , 123 , 126 , 132 , 135 , 139 , 142 , 149 , 153 , 156 , 158 , 161-163 , Vatnsmerkið á blaði 32 er ekki eins skýrt og á hinum blöðunum).
Vatnsmerki 6. Aðalmerki: Óflokkanlegt vatnsmerki // Ekkert mótmerki ( 170-171 , 173-174 , 176 , 179 , 182 , 184 , 187 , 189-190 , 192 , 195 , 197 , 200-201 , 203 , 206 , 208-209 , 212-213 , 216 , 219 , 221 , 224-225 , 227 , 229 ).
Vatnsmerki 7. Aðalmerki: Lítið skjaldarmerki // Ekkert mótmerki ( 242 , 245 , 247 , 249 , 251-252 , 259 , 261-265 , 268 , 272-274 , 276-281 , 283 , 285 , 290 , 292 , 294 , 296 ).
- Blaðmerkt er með rauðu bleki,1-2, 3-296; blöð 1 og 2 eru fest við kápuspjald og saurblað (sjá: blaðfjöldi / kveraskipan), blað 297 er ómerkt.
- Blaðmerkt er með dökku bleki, 1, 10, 20, 30, … 280, 290 og 294.
26 kver + tvö stök blöð.
- Kver I: blöð 3-5, 1 tvinn + 1 stakt blað.
- Kver II: blöð 6-18, 6 tvinn + 1 stakt blað.
- Kver III: blöð 19-29, 5 tvinn + 1 stakt blað.
- Kver IV: blöð 30-41, 6 tvinn.
- Kver V: blöð 42-53, 6 tvinn.
- Kver VI: blöð 54-65, 6 tvinn.
- Kver VII: blöð 66-77, 6 tvinn.
- Kver VIII: blöð 78-89, 6 tvinn.
- Kver IX: blöð 90-99, 5 tvinn.
- Kver X: blöð 100-109, 5 tvinn.
- Kver XI: blöð 110-121, 6 tvinn.
- Kver XII: blöð 122-133, 6 tvinn.
- Kver XIII: blöð 134-145, 6 tvinn.
- Kver XIV: blöð 146-157, 6 tvinn.
- Kver XV: blöð 158-169, 6 tvinn.
- Kver XVI: blöð 170-181, 6 tvinn.
- Kver XVII: blöð 182-193, 6 tvinn.
- Kver XVIII: blöð 194-205, 6 tvinn.
- Kver XIX: blöð 206-217, 6 tvinn.
- Kver XX: blöð 218-229, 6 tvinn.
- Kver XXI: blöð 230-241, 6 tvinn.
- Kver XXII: blöð 242-253, 6 tvinn.
- Kver XXIII: blöð 254-265, 6 tvinn.
- Kver XXIV: blöð 266-277, 6 tvinn.
- Kver XXV: blöð 278-289, 6 tvinn.
- Kver XXVI: blöð 290-297, 4 tvinn.
- Eindálka.
- Leturflötur er ca 245-250 mm x 150-160 mm
- Línufjöldi er ca 48-50.
- Griporð koma fyrir á stangli (sbr. t.d. 205v).
- Textanum er skipt í þætti; hver þáttur er kaflaskiptur.
- Sagan endar í totu.
- Ummerki eftir bókaorm(orma) má sjá allt frá innanverðu spjaldblaði að blaði 230.
- Með hendi Jóns Gissurarsonar.
- ; Léttiskrift.
- Tvær eyðufyllingar eru í Árna sögu biskups, í kap. 72 og 73; sú fyrri í kafla 72 er skrifuð með rauðu bleki (sjá blöð 292v-293r) (sbr. Katalog I , bls. 78 (nr. 142)).
- Upplýsingar um skrifara og eigendur handritsins eru á blaði 2r: Sögubækur þessar hefur skrifað Jón S. Gissursson að Núpi í Dýrafirði, en að Guðs vilja er nú þeirra eigandi orðinn Torfi Jónsson p. hans sonur anno 1649. Á eftir fylgja málshættir á latínu og hebresku og undirskrift: Torfi Jónsson E.H. Neðan við stendur: Þessa sögubók hef ég undirskrifuð Sigríður Halldórsdóttir fengið syni mínum Sveini Torfasyni til eignar. Til merkis undirskrifað nafn að Gaulverjabæ D: Anno 1691. Þar á eftir er eiginhandarundirskrift: Sigríður Halldórsdóttir.
- Tvær athugasemdir um handritið frá 18. öld eru á blaði 3r.
- Spássíugreinar (sumar í formi málshátta, sbr. t.d. 88v) með hendi skrifara og einnig með yngri höndum (sbr. t.d. blað 268r).
- Band (295 mm x 210 mm x 57 mm) er frá 1700-1730. Spjöld og kjölur klædd bókfelli.
- Titill Árna Magnússonar á kili: Íslendingasagan mikla. Hann er nánast afmáður.
Uppruni og ferill
Handritið er skrifað á Íslandi, nánar tiltekið að Núpi í Dýrafirði , (sbr. blað 2r). Það er eitt elsta afrit Króksfjarðarbókar (AM 122 a fol.) en við ritun Sturlungutextans er stuðst við AM 122 a fol. og AM 122 b fol. Handritið er hið eina í þessum flokki sem í vantar 80. kaflann, sem er síðari viðbót (sjá Sagnanetið).
Handritið er tímasett til um 1640 í Katalog I , bls. 78.
Handritið var hjá sr. Jóni Arasyni í Vatnsfirði á árunum 1645-1646, svo sem sést af vísum á blaði 1v, en Torfi Jónsson, einkasonur Jóns Gissurarsonar hefur erft það árið 1649 (sbr. blað 2r). Ekkja Torfa, Sigríður Halldórsdóttir, fékk það svo syni þeirra, Sveini Torfasyni, til eignar árið 1691 (sbr. blað 2r).
Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 26. júní 1974.
Aðrar upplýsingar
Bundið í Kaupmannahöfn 1700-1730.
- Stafrænar myndir á www.sagnanet.is.
- Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.
- Svart-hvítar ljósmyndir (bl. 254-296r) á Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi.
- Filma (bl. 254-296r) á Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi (askja 160).
- Negatíf filma frá 1970 (bl. 254-296r) á Landsbókasafni Íslands-Háskólabókasafni (askja 368).
Notaskrá
Titill: , Filologiske studier i kongesagahåndskriftet Morkinskinna
Umfang: Supplementum 8
Ritstjóri / Útgefandi: Jón Helgason
Umfang: X-XVII
Titill: Þykkja og þykja. Hljóðbeygingarvíxl einfölduð, Gripla
Umfang: 15
Titill: Some observations on the relationship of the II-class paper MMS of Sturlunga saga,
Umfang: s. 190-200
Titill: Sturlunga saga: Sturlunga saga manuscript no. 122 A fol. in the Arnamagnæan collection, Introduction
Umfang: s. 7-18
Titill: , Bréf Árna Magnússonar til Íslands 1729 og fleiri skjöl hans í Ríkisskjalasafni Dana
Umfang: s. 123-180
Titill: , Om håndskrifterne af Sturlunga Saga og dennes enkelte bestanddele
Umfang: 1901
Ritstjóri / Útgefandi: Kålund, Kristian
Titill: Antiqvæ Historiæ Lepores - om renæssancen i den islandske håndskriftproduktion i 1600-tallet,
Umfang: 8
Titill: Sagas of Icelandic bishops. Fragments of eight manuscripts, Early Icelandic manuscripts in facsimile
Umfang: 7
Ritstjóri / Útgefandi: Guðbrandur Vígfússon
Umfang: I
Titill: , Die Spitzenstellung des Geirmundar þáttr heljarskinns innerhalb der Kompilation Sturlunga saga
Umfang: 4
Titill: Om de to håndskrifter af Sturlunga saga, Arkiv för nordisk filologi
Umfang: 83
Lýsigögn
×- Land
- Ísland
- Staður
- Reykjavík
- Stofnun
- Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum
- Vörsludeild
- Handritasvið
- Safn
- Safn Árna Magnússonar
- Safnmark
- AM 114 fol.
- Efnisorð
- Biskupasögur
Kveðskapur / Kvæði
Samtíðarsögur - Fleiri myndir
![[Ext] (Spine)](/images/new_window.png)
[Ext] (Spine)[Ext] (Fore-Edge)[Ext] (Head-Edge)[Ext] (Tail-Edge)Litaspjald- XML
- Opna XML færslu
- PDF í einni heild
- Athugasemdir
- Gera athugasemdir við handrit
