Detaljer om håndskriftet

PDF
PDF

AM 104 fol.

Landnámabók með viðauka ; Norge, 1690-1697

Tekstens sprog
islandsk

Indhold

1 (1r-99r)
Skarðsárbók. Landnámabók Björns Jónssonar á Skarðsá
Tekstklasse
1.1 (1r)
Formáli
Incipit

Í aldarfarsbók þeirri er Beda prestur heilagur gerði …

Explicit

… að í þann tíma var farið milli landanna.

Tekstklasse
1.2 (1r-13r)
Hér hefur Landnámabók Íslandsbyggðar og segir í hinum fyrsta kapitula hvort skemmst er frá Íslandi og hverjir herrar ríktu á Norðurlöndum í þann tíma.
Rubrik

Hér hefur Landnámabók Íslandsbyggðar og segir í hinum fyrsta kapitula hvort skemmst er frá Íslandi og hverjir herrar ríktu á Norðurlöndum í þann tíma.

Incipit

Á þeim tíma er Ísland fannst …

Explicit

… og var kallaður Hrólfur að Ballará

Tekstklasse
1.3 (13r-47r)
Hér hefur upp landnám í Vestfirðingafjórðungi er margt stórmenni hefur byggðan.
Rubrik

Hér hefur upp landnám í Vestfirðingafjórðungi er margt stórmenni hefur byggðan.

Incipit

Maður hét Kalman, suðureyskur að ætt …

Explicit

… þá voru DCCCC bónda í þessum fjórðungi.

Tekstklasse
1.4 (47r-69v)
Nú hefur upp landnám í Norðlendingafjórðungi er fjölbyggðastur hefur verið af öllu Íslandi og stærstar sögur hafa gerst bæði að fornu og nýju, sem enn mun ritað verða og raun ber á.
Rubrik

Nú hefur upp landnám í Norðlendingafjórðungi er fjölbyggðastur hefur verið af öllu Íslandi og stærstar sögur hafa gerst bæði að fornu og nýju, sem enn mun ritað verða og raun ber á.

Incipit

Gunnsteinn meinfretur, son Álfs …

Explicit

… en þar voru MCC bænda þá er talið var.

Tekstklasse
1.5 (70r-82r)
Þessir menn hafa land numið í Austfirðingafjórðungi er nú munu upp taldir og fer hvað af hendi norðan til fjórðungamóts frá Langanesi á Sólheimasand og er það sögn manna að þessi fjórðungur hafi fyrst albyggður orðið.
Rubrik

Þessir menn hafa land numið í Austfirðingafjórðungi er nú munu upp taldir og fer hvað af hendi norðan til fjórðungamóts frá Langanesi á Sólheimasand og er það sögn manna að þessi fjórðungur hafi fyrst albyggður orðið.

Incipit

Gunnólfur kroppa hét maður son Þóris hauknefs …

Explicit

… eru frá komnir - Ketill hinn fíflski og Leiðólfur kappi.

Tekstklasse
1.6 (82v-99r)
Hér hefur landnám í Sunnlendingafjórðungi er með mestum blóma er alls Íslands fyrir landskosta sakir og höfðingja þeirra er þar hafa byggt, bæði lærðir og ólærðir.
Rubrik

Hér hefur landnám í Sunnlendingafjórðungi er með mestum blóma er alls Íslands fyrir landskosta sakir og höfðingja þeirra er þar hafa byggt, bæði lærðir og ólærðir.

Incipit

Austfirðir byggðust fyrst á Íslandi en á milli Hornafjarðar og Reykjaness …

Explicit

… þó að synir þeirra sumir reistu hof og blótuðu, en landið var alheiðið nær C [. …] vetra.

Tekstklasse
2 (99r-103v)
Um erlenda biskupa á Íslandi
Incipit

Óaldarvetur mikill varð á Íslandi …

Explicit

… og er einmælt hann hafi verið hinn mesti merkismaður.

Bemærkning

Viðauki, að hluta til úr Kristni sögu. Vísað í lokin til Hauksbókar.

Tekstklasse

Fysisk Beskrivelse / Kodikologi

Materiale
Pappír.
Antal blade
x + 103 + x blöð (297 mm x 203 mm). Neðsti hluti blaðs 103v er auður.
Foliering

  • Upprunaleg blaðsíðumerking 1-206.
  • Síðari tíma blaðmerking með rauðum lit 1-103.

Lægfordeling

Þrettán kver.

  • Kver I: blöð 1-8, 4 tvinn.
  • Kver II: blöð 9-16, 4 tvinn.
  • Kver III: blöð 17-24, 4 tvinn.
  • Kver IV: blöð 25-32, 4 tvinn.
  • Kver V: blöð. 33-40, 4 tvinn.
  • Kver VI: blöð. 41-48, 4 tvinn.
  • Kver VII: blöð 49-56, 4 tvinn.
  • Kver VIII: blöð 57-64, 4 tvinn.
  • Kver IX: blöð 65-72, 4 tvinn.
  • Kver X: blöð 73-80, 4 tvinn.
  • Kver XI: blöð 81-88, 4 tvinn.
  • Kver XII: blöð 89-96, 4 tvinn.
  • Kver XIII: blöð 97-103, 3 tvinn + 1 stakt blað.

Layout

  • Eindálka.
  • Leturflötur er ca 250 mm x 135-140 mm.
  • Línufjöldi er ca 29.
  • Markað er fyrir innri og ytri spássíu (hugsanlega með uppbroti blaða).
  • Griporð eru á kveraskilum (sjá t.d. blöð 8v og 16v).
  • Vísuorð eru sér um línu.

Tilstand

Við innri jaðar blaðs hafa sumstaðar myndast rifur í miðju tvinni, neðst og við saumgöt. Þetta er einkum við kveraskil (sbr. t.d. blöð 9, 32 og 65).

Skrifttype

Með hendi Ásgeirs Jónssonar; settletur, fyrnt.

Udsmykning

Fyrirsagnir og fyrsta lína textans eru víðast með stærra letri en meginmálið (sjá t.d. blöð 13r og 47r).

Stórir upphafsstafir eru sums staðar í upphafi fyrirsagna og meginmáls (sjá t.d. blöð 13r og 47r).

Nodeskrift
>Nótur á bókfelli í eldra bandi.
Tilføjelser

  • Einkunnarorð og undirskrift með hendi Þormóðs Torfasonar á efri spássíu blaðs 1r.
  • Athugasemdir og lesbrigði með hendi skrifara eru á spássíum (sbr. t.d. 40v-41r).
  • Vísanir til Hauksbókar og Sturlubókar Landnámu eru á spássíum.

Indbinding

Skinnband frá 1989 (311 null x 227 null x 35 null). Saumað á móttök. Fjögur ytri saurblöð tilheyra þessu bandi en fjögur innri tilheyra eldra bandi. Við ystu saurblöðin eru rifrildi af fleiri saurblöðum.

Band frá 1911-1913. Kjölur og horn eru klædd bókfelli, spjöld eru klædd pappír.

Í eldra bandi voru spjöld og kjölur klædd bókfelli úr latnesku helgisiðahandriti með nótum (nú í Acc 7).

Vedlagt materiale

  • Fastur seðill (162 null x 105 null) með hendi Árna Magnússonar: Þessi Landnáma var með Compendio Sturlunga sögu í einu bandi þá hún frá Íslandi kom með öðrum mínum bókum 1720. Þormóður Torfason hafði 1698 3. Non. júlí, gefið það volumen Hermanni Mejer, Etatsráðs Meyers syni. En ég keypti bókina á Mejers auction. Var þá í frönsku bandi en ég skildi bækurnar að 1721.
  • Tveir lausir miðar merktir Stofnun Árna Magnússonar, safnmarki og heiti handrits.

Seðill og handrit eru ljósprentuð í Landnámabók: Ljósprentun handrita. Útgefandi Jakob Benediktsson. Íslenzk handrit III. Reykjavík 1974. Seðillinn prentaður og útskýrður á bls. xix.

Historie og herkomst

Herkomst

Handritið var skrifað í Noregi (Stangarlandi) og er tímasett frá ársbyrjun 1690 til vors 1697 í umfjöllun Más Jónssonar um skrifarann Ásgeir Jónsson (sbr. Már Jónsson 2009: 282-297 ), en til ca 1700 í  Katalog I , bls. 70.

Handritið var skrifað fyrir Þormóð Torfason, eftir uppskrift Björns Jónsonar á Skarðsá, sem nú er glötuð. Skarðsárbók Landnámu er samsteypugerð Björns Jónssonar á Skarðsá af Sturlubók (AM 107 fol.) og Hauksbók (AM 105 fol. og AM 371 4to). Handrit Björns var í láni hjá Árna Magnússyni, sem skilaði því 1693 en fékk það síðar að gjöf frá Þormóði.

Proveniens

Handritið var í eigu Þormóðs Torfasonar sem gaf það Hermanni Mejer, syni etatsráðs Reinhold Mejers, árið 1698. Árni Magnússon keypti handritið á uppboði Meiers 1699 og 1721 skildi hann Landnámabók frá Sturlunga sögu, sem hún var áður bundin með og er nú í AM 119 fol. (sbr. blað 1r og seðil).

Erhvervelse

Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 16. nóvember 1973.

Yderligere information

Katalogisering og registrering

  • VH skráði handritið samkvæmt TEIP5 reglum 23. januar 2009; lagfærði í november 2010
  • DKÞ grunnskráði 2. juli 2003.
  • Kålund gekk frá handritinu til skráningar 26. oktober 1885 Katalog I bls. 70 (nr. 123).

Bevaringshistorie

Bundið af Ragnari Einarssyni 1989?

Bundið af Otto Ehlert 1911-1913.

Billeder

  • Stafrænar myndir á www.sagnanet.is
  • Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.
  • Negatíf örfilma frá 1992 á Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi, ljósmyndari Jóhanna Ólafsdóttir (askja 386).
  • Ljósprent í  Landnámabók. Íslenzk Handrit, Series in folio III (1974).

Bibliografi

Titel: Antiquités Russes
Redaktør: Rafn, C. C.
Titel: , Arngrimi Jonae opera latine conscripta
Redaktør: Jakob Benediktsson
Omfang: IX-XII
Forfatter: Hreinn Benediktsson
Titel: Linguistic studies, historical and comparative
Titel: Landnámabók, Íslenzk Handrit, Series in folio
Redaktør: Jakob Benediktsson
Omfang: III
Titel: Íslendínga sögur: udgivne efter gamle Haandskrifter
Redaktør: Det kongelige nordiske Oldskrift-Selskab
Omfang: I-IV
Titel: , Byskupa sögur
Redaktør: Jón Helgason
Omfang: 13:1
Titel: Katalog over Den Arnamagnæanske Håndskriftsamling
Redaktør: Kålund, Kristian
Forfatter: Már Jónsson
Titel: Heimtur: Ritgerðir til heiðurs Gunnari Karlssyni sjötugum, Skrifarinn Ásgeir Jónsson frá Gullberaströnd í Lundarreykjadal
Redaktør: Guðmundur Jónsson, Helgi Skúli Kjartansson, Vésteinn Ólason
Omfang: s. 282-297
Forfatter: Bjarni Einarsson
Titel: , Litterære forudsætninger for Egils saga
Omfang: VIII
Forfatter: Ármann Jakobsson
Titel: Hvað á að gera við Landnámu?, Gripla
Omfang: 26

[Metadata]