JS 583 4to
Kvæðabók ; Ísland, 1690
Titilsíða
Ein ný vísna og kvæ(ða)bók með mörgum andlegum … kvæðum úr heilagri ritnin(gu og) annarsstaðar að útdregnum og af ýmsum guðhræddum mönnum ort. Almúgafólki til gamans og góða og þeim öðrum sem slíkar vísur og kvæði elska vilja og iðka Guði almáttigum til lofs og dýrðar, en sér og öðrum til gagns og skemmtunar. Kostgæfilega samanhent og aðdregin af virðuglegum og ættgöfugum h. manni Magnúsi Jónssyni á Vigur. Anno 1(…)
Tungumál textans
Innihald
„Veldisvegur. Kvæði um veg og vanda veraldlegra valdsmanna“
„Herrar í háu sæti / sem höfðingsráðum fríðum …“
„Heyrandaljóð. Það er kvæði um Guðs orðs rækt, prestsskyldur og kirkjuhæversku, sem söfnuðurinn er skyldugur um vegna dýrðar guðlegs nafns“
„Kirkjubörn mín, komið góð, / kenna vil ég yður …“
„Þegnskylda. Um það hvað undirgefnum ber að sýna yfirvaldinu“
„Yfirvaldsþegnarar ærlegir / athuga gjörla hvað oss ber …“
„Faðerni. Það er foreldranna skylda við börnin“
„Faðir og móðir heyrið hér / hvör að ykkar skyldan er …“
„Hjónaspegill. Sem að er kvæði um frægð og sóma þeirrar h. hjónabandsstéttar og hvörninn þeir ungu og ógiftu skulu sig þar til búa, og hjónin þar inni guðrækilega saman lifa“
„Sjá þú maður og sæta / sóma þinn og lífsfögnuð …“
„Annar partur kvæðisins um réttan undirbúning“
„Því skal seggur og sæta / er sín forlögin ekki veit …“
„Þriðji partur kvæðisins um hjónaskyldurnar“
„Heyrið hjónin bæði / er hvílu byggið eina senn …“
„Sköpunarminning. Ort og samanskrifuð af sr. Jóni Einarssyni, Jóni Guðmundssyni og Þorvaldi Rögnvaldssyni“
„Allsvaldandi orðum stýri / og allri minni hugarferð …“
„Frómum höfðingja og heiðursmanni, Ara Magnússyni, óska ég, með öllum sínum, lukku og blessunar fyrir líf og sál, nú og um alla eilífð amen. Fát(ækur) vin og kunningi Sigurður Jónsson“
„Friður hæða faðir náðar góður / friðinn viður bið ég styðji yður …“
„Þeim heiðursverðuga, framfarna guðhrædda höfðingja og herramanni Guðbrandi Þorlákssyni til loflegrar minningar, hvör eð í Kristo sætlega sofnaði 20. júlí anno 1627“
„Áður plöguðu prúðir / prýðileg vers að smíða …“
Viget post funera virtus
„Kvæði ort af hinum sama“
„Á oss, hjá sem yfir og með / allt í kring svo standi …“
„Sefi herrann súta stærð …“
„Enn eitt kvæði hins sama“
„Sannleiksdæmin segja frá / í sjálfu drottins orði …“
„Lagt hefur ætíð líkn með þraut …“
„Ljómur ortur af biskup Jóni Arasyni“
„Hæsti heilagi andi / himnakóngurinn sterki …“
„Vísa“
„Söngurinn gleður ef gæta kann / grátandi og hryggan mann …“
„Eitt kvæði Hannesar Einarssonar“
„Hræra verður hróðrar al / hreyfa mærðar smíði …“
„Ég hefi róið illan sjó …“
„Eitt kvæði Kolb. Gr.sar“
„Vertu forsjáll, vinur minn, / vegurinn hættur er …“
„Eitt kvæði út af versi Horatíi þessu. S. Th. A.s.“
„Undarlegan heimsins hátt / hér mun verða að segja …“
„Vafin er hún plöggum hin virta mey …“
„Enn eitt kvæði Guðbr. Arngr.sonar“
„Frosta hestur rasta eysti / reiða lúður höðri frá …“
„Vert ei hljóður vinur minn …“
„Guðspjallavísur innihaldandi sérlegustu meining sérhvörs kapitula með Liljulag“
„Matthæus“
„Matthæus Kristí minnist ættar / móður hátt og nafnið góða …“
„Markús“
„Markús skírn og máttarverkin / mörg greinir og köllun sveina …“
„Jóhannes“
„Jóhannes tign Jessí kennir / játar hinn og sveinar finna …“
„Versus Aulici“
„Intus qvis? Tu qvis? …“
„Hver er í húsi fyrir? Hvað er að því maður? …“
Íslensk útlegging á latneska textanum.
„Þakklætisvísur Sigurðar Guðmundssonar“
„Guði lof um eilífð alla / og á þessum tíma sé …“
„Þetta eftirskrifað á að standa fyrir framan Vísnabókina, en hefur þó ei prentað verið“
„Til lesarans“
„Öllum sínum elskulegum börnum, sonum og dætrum …“
Einar Sigurðsson
„Gátuvísur sr. Einars Sigurðssonar“
„Seggjum vil ég segja / síst mun gaman að því …“
„Sæmundur norður við Mývatn leysti svo úr“
„Kann ég ei hróðurinn hefja / né höldum svara til …“
Ekki er vitað hver þessi Sæmundur við Mývatn var.
„Hér eftir skrifast enn nokkuð það gjört og ort hefur sá sællrar minningar sálugi sr. Einar Sigurðsson, sem forðum prenta átti og ei af varð“
„Áminningarvísnaflokkur nauðsynlegur að þeir snúist frá skaðlegri undirhyggju sem lengi hafa yfir ótrú búið í Austfjörðum“
„Heyrðu, maður, mín orð / og mundu þá lífsstund …“
22 erindi.
„Dáfalleg barnadilla“
„Dikt heilnæman / hér skal þylja“
59 erindi.
„Um gæfulag Guðs kristni í frá upphafi allt til enda“
„Kristni Guðs skal fræðasmíðið vanda / sem kostulegast er blómstrið allra handa …“
„Kristnin Guðs skal kraftablóminu hrósa / hún kallast plöntuð rósa“
61 erindi.
„Kvæði af ekkjunni Tamar“
„Með óbreytt lag skal efna lítið kvæði / af orði Guðs þó nokkrir þetta hæði …“
30 erindi
„Nýársgjöf diktuð anno 1588“
„Miskunn þína, mildi Guð, / minnast vildi ég á …“
33 erindi.
„Vísnaflokkur um Íslands gæði“
„Heilagan anda hjartað mitt / af himnum bið ég nú fræða …“
44 erindi.
„Nýárskvæði um það blessaða kvinnunnar sæði“
„Heilagur andi hjálpi mér / að hefja stefjakvæði …“
„Krist vilda ég kenna það kvinnunnar sáð“
18 erindi.
„Mitt óþakklætið arma / mig aumlega hrellir nú …“
28 erindi.
„Einn kveðlingur af þeirri eftirlíkingu um magann og limuna“
„Af efni sönnu yngismönnum ævintýr / hér skal færa ef lystir að læra ljóðin skýr …“
32 erindi.
„Um Jóhannis evangelíum vísur“
„Ég hefi ljóst í Jesú trausti / Jóns guðspjall sem flestir kalla …“
6 erindi.
Nokkur erindi úr Guðspjallavísum sem ekki voru prentuð í Vísnabók Guðbrands.
„Úr guðspjallsvísum“
„Stofna ég óðar efni / allvant má það kalla …“
7 erindi.
„Á jóladaginn“
„Margt gleður mig svo hljóðan / margt kætir nú hjarta …“
Fremst er upphaf erindis sem hefur væntanlega komið næst á undan þessu í kvæði Einars: Fæðist af mey móður / Maríu etc.
„Á þrettánda. Þriðja vísan“
„Jesús lætur lýsa / ljósið það við kjósum …“
1 erindi.
„Annan dag hvítasunnu. Önnur vísan“
„Hvað má ég herra góðum / fyrir heita elsku veita …“
1 erindi.
„Ríkdómur hér í heimi / hindurvitni mann blindur …“
2 erindi.
„XXVII. sunnudag eftir Trinitatis“
„Heim vil ég heimskan telja / heimur sefur og dreymir …“
6 erindi. Fremst er upphaf vísu sem hefur farið á undan þessum í Guðspjallavísum Einars: Fer sá friðinum stýrir etc. Þessar vísur hafa stundum verið taldar sérstakt kvæði (Einar Sigurðsson 2007:210)
„Þetta hefur ei prentað verið í Ellikvæði sr. Einars Sigurðssonar.“
„Sextíu hef ég að aldri ár / ekki er þess að dylja …“
23 erindi. Fremst er upphaf vísu sem hefur farið á undan þessum í Ellikvæði Einars. Hér næst veit ég hljóðið brestur / hrapar að etc.. Aftast er upphaf annarrar vísu úr kvæðinu: Salomonis er sú meining merk.
„Ein vísa sr. Einars Sigurðssonar“
„Þrítugum var mér vitrað að vanda / ljóð Guði til handa …“
Neðanundir stendur: Endar svo þetta sem sr. Einar Sigurðsson hefur ort og ei hefur prentað verið.
„Hér skrifast Orðskviðaklasi Jóns Hálfdanarsonar“
„Kvæðin ekki liggja nú á lausu / úr ljóðatunnu fékk ég hálfa ausu …“
34 erindi.
„Nú byrjast málshættirnir sem fyrri menn gjört hafa“
„Það er gott að girnast núna / góða menn og líka frúna …“
„Æruminning eftir ehrugæddan heiðursmann Magnús Gissurarson, ort af virðuglegum sr. Jóni Arasyni að Vatnsfirði við Ísafjörð, prófasti yfir Ísafjarðar og Strandasýslum“
„Erfisdrápu er mér skylt / eftir Magnús smíða …“
Virðið á besta veg.
22 erindi.
„Ehruminning þeirra ágætu sæmdarsystkina Daða Eggertssonar og Ragnheiðar Eggertsdóttur hvör Guð kallaði til sinna náða að Skarði á Skarðsströnd 1664. Sr. J.Aras.“
„Spurðum vér andlátsorðin / á garðinum Skarði …“
11 erindi.
„Söngvísa gjörð eftir virðuglegan höfðingja Þorleif Magnússon er var á Hlíðarenda í Fljótshlíð, af hans velviljuðum eftirlifandi vin og kunningja gjörð undir hans nafni með þann tón: Guð faðir, son og andi hreinn“
„Til himna upp ég hafinn er / í hæstu dýrðar vist …“
19 erindi.
„Af gagnslausri heimsins áhyggju“
„Kappsamlega að klóra og ríða / og kasta þaki á hvörja tótt …“
„Veraldarbörn líða illa umvöndun“
„Heimi þykir hart sem er / hallmæli að lýða mér …“
„Enn eitt kvæði“
„Þeim er þakkir að kunna / er þanninn vildi oss næra …“
„Samsons kvæði“
„Samson sterki sagður fyrir af engli / afl og þrótt af öllum bar …“
„Guð hjálpar þeim sem hans bíða“
„Æ muntu, elsku faðirinn, öllum hjá …“
„Fæðing Kristí fátækleg“
„Í asnastalli fæddist frægur / fjærri var þá heimsins sægur …“
„Hvörsu Kristur vakir yfir sinni kristni þó heimurinn ástríði hana fast“
„Ecclesía heitir hér / heilög kirkja sagt er mér …“
„Guð forsorgar“
„Faðirinn bæði fiska og brauð / fái í hendur mínar …“
„Á nýjaársdag“
„Helgir englar hafa sig nær / þá himnakóngurinn fæddi[st] skær …“
„Þessar vísur sem eftir fylgja hefur sr. Jón s. Þorsteinsson ort, er var í Vestmannaeyjum, út af sérhvörjum kapitula Matthei guðspjalli hvörjar honum entist ekki til að útenda en hafði þó ásett sér yfir allt nýja testamentið þær að continuera. Með tón: Ég vil jómfrú eina / jafnan lofa best etc.“
„Upp minn andi og sála / offra Guði dýrð …“
„Ég vil jómfrú eina / jafnan lofa best …“
Framan við fyrirsögn er tilvísun í Jesaja 44: Esaia 44 segir Guð: Ég mun úthella mínum anda yfir þitt sæði og minni blessan yfir þína eftirkomendur svo að þeir skulu vaxa sem gras og svo sem viðir við vatnslæki
„Eitt kvæði af orðum Davíðs falligt“
„Vitur þar um vel og lengi / versaði af þeim friðar fengi …“
„Harpan þénti Davíð / hans tók undir hljóð …“
„Um nafn og nytsemi Jesú útdregið af heilagri ritningu og útlagt úr latínu af sr. Gísla O.s.“
„Send þú mér afl og anda / ótta þinn læra, drottinn …“
Ef til vill eftir Gísla Oddsson biskup.
„Kvæði um mannkynsins hála og hættusama hérvist“
„Maður hvör skal minnast á / að muni hann eitt sinn endann fá …“
„Annað kvæði andlegt“
„Dúfan send að vita var / hvort vatnið þorna kunni …“
„Eitt kvæði um þau ótíðindi sem skeðu í Grindavík anno 1627“
„Heimsins móti enda er / því ótíðindin geisa …“
„Það taka að fjölga tíðindin / tæpt er komið á horn …“
Tyrkjaránið á Íslandi 1627 s. 497-500.
„Nokkrar vísur með conditorslag“
„Frosta vildi ég fári hrinda / fram úr nausti góma tinda …“
„Enn eitt andlegt kvæði“
„Samin dæmin áður og enn / að því leiðast víða …“
„Hrærði drottinn hjartað mitt / svo huggun sanna ég finni …“
„Vísur af Antonio Pio og syni hans Mod. Tón sem Ellikvæði“
„Efnið óðar smíða / upp skal rísa í annað sinn …“
41 erindi.
„Enn kveðlingur. Dauðinn segir“
„Ekki hlífist eg við slag / ævinni vér torgum …“
„Píslarminning“
„Sterkur, merkur stjörnuláða / stýrir dýr …“
121 erindi. Undir fyrirsögn er þessi vísa: Fá erindi finnast hér / af frægstri Jesú pínu / Lassarí vísna lagið er / á litlu kvæði mínu.
„Annað kvæði af pínunni Kristí“
„Gef mér, drottinn, gæsku þinnar mildi / að lifi ég æ svo líki þér …“
„Enn annað kvæði“
„Sýndist mér í svefni hrein / siðleg ganga auðar rein …“
„Mætast hitta eg merkissprund / munum við ekki skilja / þýðri ann ég þorna grund / það er að mínum vilja“
„Einn kveðlingur kallast Kvennaraunir“
„Vanda mundi eg vísnalag / vel svo stæði í skorðum …“
„Enn eitt kvæðiskorn“
„Herrann Jesús hýr og fagur / himnabraut réð ganga …“
„Eitt kvæði um það maður stundi ekki uppá heiminn heldur láti sig langa til himnaríkis“
„Frelsarinn mér forði neyð / sem fyrir mig leið pín …“
„Vöggukvæði til lausnarans“
„Vilda eg Jesús vagga þér / og vegsemd alla bjóða …“
„Kvæði um huggun í mótganginum af Guðs fyrirheitum“
„Á himnum uppi hugur minn er / hæstur drottinn æ hjá þér …“
„Herrann Kristur hjá mér standi / hættu veginum á / leysi hann mig af ljótu grandi / og löstunum frá“
„Eitt andlegt kvæði um þessa heims hættusamlega skipreisu og hvörninn hún fyrir Jesúm Kristum kemst í gegnum allar mótgangs bylgjur og með styrk og krafti heilags anda hann yfirvinnur og heldur svo eilífum sigri.“
„Stærstum boða kostum kvíðum / kaldan voða hrelldir lýðum …“
„Blessað hnossið berið það hið rjóða / vökva klekur víða láð …“
„Enn eitt andlegt kvæði“
„Ástarbandið fyrst var fundið / föðurs handar við oss bundið …“
„Brúðurin geymir börnin sín / blessuð þó hún gangi frá / hægt dillar sú er hugga vel má.“
Lýsing á handriti
- Eindálka.
- Griporð.
- Sums staðar eru erindi númeruð á ytri spássíu.
- Um það bil fjórðungur af ytri spássíu titilsíðu hefur rifnað af og texti skerst við það. Blöð hafa mörg trosnað á jöðrum og hafa verið styrkt með pappír.
Að mestu með hendi Magnúsar Jónssonar í Vigur, fljótaskrift.
Pappaspjöld klædd dökkum líndúk. Merkimiðar á kili.
Uppruni og ferill
Úr safni Jóns Árnasonar bókavarðar
Alþingi keypti handrita- og bókasafn Jóns Sigurðssonar árið 1878. Safnið var afhent Landsbókasafni að honum látnum, en hann lést 7. desember 1879. Það komst í hendur safnsins árið 1881 er það var flutt í Alþingishúsið.
Aðrar upplýsingar
Notaskrá
Lýsigögn
×- Land
- ??Country.is_is??
- Staður
- Reykjavík
- Stofnun
- Landsbókasafn Íslands - Háskólabókasafn
- Vörsludeild
- Handritasafn
- Safn
- Handritasafn Jóns Sigurðssonar
- Safnmark
- JS 583 4to
- Efnisorð
- Ellikvæði
Barnagælur
Sálmar
Passíusálmar / Píslarsálmar
Erfikvæði / Erfiljóð
Lausavísur
Gátur
Minningarkvæði
Formálar
Biblíusálmar
Nýárssálmar
Ádeilukvæði / Heimsádeilur / Heimsósómar
Trúarljóð
Kveðskapur / Kvæði
Athugagreinar
Helgikvæði
Málshættir - Fleiri myndir
![[Ext] (Spine)](/images/new_window.png)
[Ext] (Spine)[Ext] (Fore-Edge)[Ext] (Scale)Litaspjald- XML
- Opna XML færslu
- PDF í einni heild
- Athugasemdir
- Gera athugasemdir við handrit
Efni skjals
×- Veldisvegur
- Heyrandaljóð
- Þegnskylda
- Faðerni
- Hjónaspegill
- Sköpunarminning
- Friður hæða faðir náðar góður
- Áður plöguðu prúðir
- Ó, þú allsvaldandi einvaldsherrann sanni
- Á oss, hjá sem yfir og með
- Sannleiksdæmin segja frá
- Úr hættudjúpi hörmunganna
- Beðinn var ég af baugahrund
- Gef þú mér mál og minni
- Ljómur
- Mig gjörir af hjarta glaðan
- Söngurinn gleður ef gæta kann
- Hræra verður hróðrar al
- Vertu forsjáll vinur minn
- Undarlegan heimsins hátt
- Frosta hestur rasta eysti
- Guðspjallavísur
- Vísa
- Guði lof um eilífð alla
- Elsku faðirinn ástarkær
- Athugagrein um Vísnabókina
- Til lesarans
- Gátuvísur
- Athugagrein kvæði
- Áminningarvísnaflokkur
- Sjáðu, Guð minn góði
- Meistarinn lærdómslista
- Heyr þú, himna stýrir
- Hvað má ég, Guð minn góði
- Heyrðu, drottinn Guð dýrðar
- Barnadilla
- Kristni Guðs skal fræðasmíðið vanda
- Kvæði af ekkjunni Tamar
- Nýársgjöf
- Um Íslands gæði
- Heilagur andi hjálpi mér
- Um aðventu tók ég til
- Minningarkvæði um Friðrik konung annan sem lést 1588
- Af efni sönnu yngismönnum ævintýr
- Ég hefi ljóst í Jesú trausti
- Guðspjallavísur
- Ellikvæði
- Vísa
- Orðskviðaklasi
- Málsháttavísur
- Erfikvæði Magnúsar Gissurarsonar
- Erfikvæði Daða Eggertssonar og Ragnheiðar Eggertsdóttur
- Erfikvæði Þorleifs Magnússonar
- Lifandi líknarbrunnur
- Guð sá er gáfum ræður
- Kappsamlega að klóra og ríða
- Heimi þykir hart sem er
- Þeim er þakkir að kunna
- Samsonskvæði
- Æ muntu, elsku faðirinn, öllum hjá
- Í asnastalli fæddist frægur
- Ecclesía heitir hér
- Faðirinn bæði fiska og brauð
- Helgir englar hafa sig nær
- Upphaf er það óðs hið besta
- Adam hræddist andlit hvíta
- Allt er valt þér á að trúa
- Um fornu spár og fyrirheit
- Upp minn andi og sála
- Vitur þar um vel og lengi
- Heilagur andi hjálpi mér
- Hljóðmæli
- Ei minnstu á æsku mín
- Glósa ég fyrst um græðarann minn
- Send þú mér afl og anda
- Maður hvör skal minnast á
- Dúfan send að vita var
- Heimsins móti enda er
- Frosta vildi ég fári hrinda
- Samin dæmin áður og enn
- Efnið óðar smíða
- Ekki hlífist eg við slag
- Píslarminning
- Gef mér, drottinn, gæsku þinnar mildi
- Drottinn mig fyrir dýrstan mátt
- Sýndist mér í svefni hrein
- Kvennaraunir
- Herrann Jesús hýr og fagur
- Frelsarinn mér forði neyð
- Vilda eg Jesús vagga þér
- Á himnum uppi hugur minn er
- Stærstum boða kostum kvíðum
- Ástarbandið fyrst var fundið