Detaljer om håndskriftet

PDF
PDF

GKS 1812 4to

Samtíningur ; Ísland, 1182-1400

Indhold

Fysisk Beskrivelse / Kodikologi

Materiale
Skinn
Antal blade
36 blöð (210 mm x 140 mm).
Tilstand

  • Blöðin eru öll fremur dökk og skellótt, sums staðar vegna notkunar leysiefna.
  • Minniháttar rifur í skinninu sums staðar.
  • Ekki hefur verið gætt mikillar nærgætni við band; t.a.m. hefur hvert tvinn bl. 24-33 verið skorið í sundur (væntanlega til að smækka brotið) og svo saumað saman á nýjaleik.
  • Fremst í 1. kveri eru þrír blaðhlutar sem fastir eru við þrjú stök blöð aftast í kverinu. Hið aftasta af þessum blöðum (bl. 7) er bundið inn þannig að innsti hluti leturflatarins er hulinn í kilinum eða nær yfir brotið á blaðhlutann fremst í kverinu. Á eftir síðasta blaði handritsins er blaðpartur (óskrifaður) líkur þeim sem eru fremst.

Tilføjelser

  • Áritanir með hendi Brynjólfs Sveinssonar biskup á fremra spjaldblaði og bl. 1r: Calendarium | Islandicum og Calendarium Islandicum | .
  • Athugagrein frá 17. öld á fremra spjaldblaði: Bök Hakonar Orm[stall]sonar | Anno ….

Indbinding

mm x mm x mm

Historie og herkomst

Proveniens

GKS 1812 4to var meðal þeirra handrita er Brynjólfur Sveinsson biskup sendi Konunglegu bókhlöðunni í Kaupmannahöfn árið 1662. Áður tilheyrði það Hákoni Ormssyni sýslumanni (sbr. fremra spjaldblað).

Erhvervelse

Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 14. desember 1984.

Yderligere information

Katalogisering og registrering

Tekið eftir Katalog KB , bls. 38-41 (nr. 55). Kålund gekk frá handritinu til skráningar ?. Haraldur Bernharðsson skráði 23. marts 2001.

Bevaringshistorie

Eldra band fylgir í öskju.

Billeder

  • Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.
  • Svart-hvítar ljósmyndir á Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi, sem keypti þær af Arne Mann Nielsen í april 1971.
  • Jóhanna Ólafsdóttir kópíeraði eftir míkrófilmu frá Arne Mann Nielsen í september 1985.

Del I ~ GKS 1812 I 4to

Tekstens sprog
islandsk
1 (1r-2r)
Latnesk rímvers
Incipit

Cıſıo ıanuſ

Bemærkning

Ýmsar fyrirsagnir og skýringar á íslensku.

Tekstklasse
2 (2r-2v)
Stjörnu-Odda tal
Bemærkning

Næst koma tvær smágreinar sem virðist vanta aftan af.

Tekstklasse
3 (3r-4r)
Tákn dýrahringsins
Bemærkning

Pennateikningar í hringlaga umgjörð af níu af táknum dýrahringsins, sú fyrsta af krabbamerkinu. Hverri mynd fylgir latnesk lýsing á stjörnumerkinu.

Tekstklasse
4 (4v)
Philosophia
Rubrik

Philosophia

Bemærkning

Ásamt undirgreinum. Uppdráttur í líkingu við (ættar)tré með latneskum skýringum.

5 (7r)
Himintunglin, gangur þeirra og samband við dýrahringinn
Forfatter

Macrobius

Bemærkning

Sett fram sem hringur með skýringum á íslensku.

Tekstklasse
6 (7v)
Stjörnumerki
Bemærkning

Pennateikningar af stjörnumerkjunum kentár (Centaur), veiðimanninum (Orion), hundastjörnunni (Sirius) og hvalunum (Cetus), með latneskum texta.

Tekstklasse
7 (8r)
Ingen titel
7.1
Um Betlehemsstjörnuna
Incipit

Sva ſeg ir Jon gvllmvd

Tekstklasse
7.2
Ingen titel
Incipit

Treſ ſunt dıeſ

7.3
Ingen titel
Incipit

Curſus marıſ

7.4
Ingen titel
Incipit

embolıſmus

7.5
Arabíska talnaröðin
8 (8v-10r)
Um stjörnuhimininn
Incipit

Tveır erv hvırlar

Bemærkning

Lýsing á stjörnuhimninum, stjörnumörk og fleira. Á eftir kemur Devnx-Caleas, þ.e. undirgreinar latnesku einingarinnar as með tilheyrandi táknum (4 línur).

Tekstklasse
9 (10v-12v)
Um gang himintungla, flóð, fjöru o.fl.
Incipit

Sıo eru kollot lopt ı bokvm

Bemærkning

Til skýringar eru dregnir fjórir hnettir og er hinn þriðji þeirra jarðarkringlan (sjá bl. 2v þar sem upphaf þessarar lýsingar er einnig að finna). Vitnað er í Compotus meıstaranna(!) Johannıs ı parıs af sacrobosko, er lıfði a av(n)ðverdvm dogvm Magnus konungs hakonar sonar.

Tekstklasse
10 (13r)
Um rúmfræði hrings
Incipit

[V]m melıngſ (svo) hverſ hrıngſ

Bemærkning

Ásamt uppdrætti.

Tekstklasse

Fysisk Beskrivelse / Kodikologi

Materiale
Skinn
Antal blade
11 blöð (210 mm x 140 mm).
Layout

Tilstand

  • Bl. 7 hefur skaddast við bókband.
  • Texti skýrður upp á bl. 12v.

Udsmykning

Myndir á bl. 3-4, 7 og 10v-12v.

Tilføjelser

  • Spássíugreinar með 15. aldar hendi á bl. 1v. Neðri helmingur innri dálks virðist fylltur með bréfaskrift.
  • Rímfræðilegar athugagreinar frá 15. öld á bl. 3v. Þær hafa verið skrifaðar inn í eyður við tvær efstu myndirnar úr dýrahringnum.
  • Vísu bætt við á bl. 12v.
  • Dagatali bætt við á bl. 12v um 1600.

Historie og herkomst

Herkomst

Tímasett til 14. aldar í Katalog KB , bls. 38 (sjá einnig ONPRegistre , bls. 471).

Del II ~ GKS 1812 II 4to

Tekstens sprog
islandsk
1 (13v-16v)
Algorismus
Rubrik

Algorismus

Bemærkning

Vísað til uppdráttar af cubus perfectus sem ekki er lengur að finna í handritinu.

2 (16v-17r)
Ingen titel
Incipit

As er eníngh

Bemærkning

Vísað í fıgurur sem virðast vera tákn þau er fram koma í 8. efnisþætti fyrsta hluta handritsins.

3 (17r-20r)
Um lögun jarðar og loftlagsbelti
Incipit

Med þuı at ıardar mynd er bollut

Tekstklasse
4 (20r-21v)
Um lengdarmælingar, gang sólar og útreikning hans o.fl.
Incipit

Sua ſeghıa onır gırzkır ſpekıng a

Bemærkning

Ásamt tilheyrandi töflu.

Skrifaraklausa á bl. 21v.

Tekstklasse
5 (22r)
Ingen titel
5.1
Latnesk rímvers
Bemærkning

Með íslenskum skýringum.

Tekstklasse
5.2
Latneskar athugagreinar um rímfræði.
Tekstklasse
5.3
Um tímasetningu sköpunar Adams
Incipit

þa er adam var ſcapad

Tekstklasse
6 (22v-23v)
Ingen titel
6.1
Um tímatalsreikning, gang tungls o.fl.
Incipit

[S]ol ok tvngl er þav in n az. ara bedi ſam an

Bemærkning

Að hluta at tolv biarna prests ens tolviſa.

Tekstklasse
6.2
Um skiptingu ársins
Bemærkning

Niður í athomo

Tekstklasse

Fysisk Beskrivelse / Kodikologi

Materiale
Skinn
Antal blade
11 blöð (210 mm x 140 mm).
Layout

mm x mm

Tilføjelser

  • Bæn bætt við á bl. 21r

Historie og herkomst

Herkomst

Tímasett til 14. aldar í Katalog KB , bls. 39 (sjá einnig ONPRegistre , bls. 471).

Del III ~ GKS 1812 III 4to

Tekstens sprog
islandsk
1 (5r)
Nöfn nakkverra presta kynborinna íslenzkra
Rubrik

Nöfn nakkverra presta kynborinna íslenzkra

Tekstklasse
2 (5v-6r)
Heimskort
Bemærkning

Landanöfn skrifuð inni í hring eftir legu landanna.

Tekstklasse
3 (6v)
Uppdráttur
Bemærkning

Hugsanlega ætlaður í veðurfræðilegu skyni. Í sammiðja hringum eru nöfn þriggja heimshluta ásamt lýsingu á eiginleikum hvers þeirra; ennfremur árstíðirnar, mánuðirnir, stjörnumerkin, vindarnir og höfuðáttirnar.

4 (35r-35v)
Rímtal
Bemærkning

Nær yfir janúar og febrúar.

Með athugagreinum um dánardægur.

Tekstklasse
5 (36r-36v)
Rímfræðilegar athugagreinar
Explicit

þa ſcal caz XII

Bemærkning

Athugagreinar á íslensku með stökum latneskum setningum.

Að hluta til sami texti og í 6. efnisþætti í öðrum hluta handritsins.

Síðutitill á bl. 36v: bocar bot.

Tekstklasse

Fysisk Beskrivelse / Kodikologi

Materiale
Skinn
Antal blade
4 blöð (210 mm x 140 mm).
Layout

Bl. 5r tvídálka.

Tilstand

Hringurinn á bl. 5v-6r hefur skaddast að ofan og neðan við afskurð og sá á bl. 6v eftir afskurð af ytri jaðri.

Tilføjelser

  • Nöfnum íslenskra biskupa og presta bætt við á bl. 5r, með hendi frá um 1500, en ytri dálkur á bl. 5r hefur upprunalega verið auður að mestu.
  • Bæn bætt við á bl. 5r.

Historie og herkomst

Herkomst

Tímasett til c1225-1250 (sjá ONPRegistre, bls. 471), en til 13. aldar í Katalog over de oldnorsk-islandske Håndskrifter, bls. 40.

Yderligere information

Katalogisering og registrering

Del IV ~ GKS 1812 IV 4to

Tekstens sprog
islandsk
1 (24r)
Latnesk-íslenskar orðskýringar
Tekstklasse
2 (24v-34va)
Rímfræðiritgerð
Incipit

Goþ bauþ moyſi uin ſino m

Bemærkning

Upphaf ritgerðarinnar er á bl. 26 því að kapítulum 13-17 (sem byrja á: [G]uþ ſcop alla ſkepno ſé, og enda á: oc er þat þa hlauparſ dagr) hefur síðar verið bætt við fyrir framan ritgerðina (bl. 24v-25v).

Tekstklasse
2.1 (25vb)
Ingen titel
Incipit

En er ſpocoſto . menn. aíſlandi

Bemærkning

Þessi texti er notaður til að fylla ytri dálk bl. 25v.

3 (34vb)
Latnesk-íslenskar orðskýringar
Tekstklasse
4 (34vb)
Um myndir orðsins vesper
Tekstens sprog
Latin
Tekstklasse

Fysisk Beskrivelse / Kodikologi

Materiale
Skinn
Antal blade
11 blöð (210 mm x 140 mm).
Layout

  • Bl. 24r sexdálka.
  • Bl. 24v-27r, 29v-30v og 32r-34v tvídálka.

Tilstand

  • Fremsta og aftasta blað snjáð og mjög blettótt eftir leysiefni.
  • Minniháttar rifur í bl. 24, 28 og 29.

Tilføjelser

  • Nokkrar spássíugreinar frá því um 1300.
  • Hér og þar leiðréttingar og viðbætur með hendi frá 17. öld.
  • Bæn bætt við á bl. 25r.
  • Vísu bætt við á bl. 27r.
  • Nafnið halluard á bl. 31r.

Historie og herkomst

Herkomst

Tímasett til c1192 (sjá ONPRegistre , bls. 471), en til um 1200 í Katalog KB , bls. 40.

Yderligere information

Katalogisering og registrering

Bibliografi

Forfatter: Kjeldsen, Alex Speed
Titel: , Filologiske studier i kongesagahåndskriftet Morkinskinna
Omfang: Supplementum 8
Forfatter: Brynja Þorgeirsdóttir
Titel: Gripla, Humoral theory in the medieval North
Omfang: 29
Forfatter: Seip, Didrik Arup
Titel: , Om forholdet mellom Islandsk avskrift og norsk forelegg
Omfang: s. 8-20
Forfatter: Seip, Didrik Arup
Titel: Palæografi. B. Norge og Island, Nordisk kultur
Omfang: 28:B
Forfatter: Seip, Didrik Arup
Titel: , Om et norsk skriftlig grunnlag for Edda-diktningen eller deler av den
Omfang: s. 81-207
Forfatter: Eiríkur Þormóðsson, Guðrún Ása Grímsdóttir
Titel: , Oddaannálar og Oddverjaannáll
Omfang: 59
Forfatter: Zirkle, Ellen
Titel: , Gerlandus as the source for the Icelandic medieval Computus (Rím I)
Omfang: s. 339-346
Forfatter: Hansen, Finn
Titel: Forstærkende led i norrønt sprog, Arkiv för nordisk filologi
Omfang: 98
Forfatter: Finnur Jónsson
Titel: Overgangen -ö (ø) u i islandsk, Arkiv för nordisk filologi
Omfang: 35
Forfatter: Blaisdell, Foster
Titel: , Some notes on GKS 1812 4to
Omfang: s. 300-306
Forfatter: Gunnar Ágúst Harðarson
Titel: Hauksbók og alfræðirit miðalda, Gripla
Omfang: 27
Forfatter: Lindblad, Gustaf
Titel: Studier i Codex Regius av äldre eddan
Forfatter: Lindblad, Gustaf
Titel: Íslenzk tunga, Det isländska accentbruket och den förste grammatiker
Omfang: s. 82-108
Forfatter: Guðvarður Már Gunnlaugsson
Titel: Sýnisbók íslenskrar skriftar
Forfatter: Kuhn, Hans
Titel: , Die norwegischen Spuren in der Liederedda
Forfatter: Hreinn Benediktsson
Titel: Old Norse short e: One phoneme or two?, Arkiv för nordisk filologi
Omfang: 79
Forfatter: Hreinn Benediktsson
Titel: Linguistic studies, historical and comparative
Titel: , Alfræði íslenzk. II Rímtöl
Redaktør: Beckman, N., Kålund, Kr.
Omfang: 41
Titel: , Alfræði íslenzk. III. Landalýsingar
Redaktør: Kålund, Kr.
Omfang: 45
Forfatter: Lönnroth, Lars
Titel: Mediaeval Scandinavia, Styrmir's hand in the obituary of Viðey
Omfang: 1
Titel: Ordbog over det norrøne prosasprog: Registre
Redaktør: Den arnamagnæanske kommision
Forfatter: Widding, Ole
Titel: , Håndskriftanalyser. Én eller flere skrivere
Omfang: s. 81-93
Forfatter: Widding, Ole
Titel: , AM 655 4to, fragment III. Et brudstykke af Nicolaus saga
Omfang: s. 27-33
Forfatter: Widding, Ole
Titel: Håndskriftanalyser,
Omfang: s. 65-75
Forfatter: Stefán Karlsson
Titel: Fróðleiksgreinar frá tólftu öld, Afmælisrit Jóns Helgasonar 30. júní 1969
Omfang: s. 328-349
Forfatter: Stefán Karlsson
Titel: , Islandsk bogeksport til Norge i middelalderen
Omfang: s. 1-17
Forfatter: Árni Heimir Ingólfsson, Svanhildur Óskarsdóttir
Titel: Dýrlingar og daglegt brauð í Langadal : efni og samhengi í AM 461 12mo, Gripla
Omfang: 30
Forfatter: Sverrir Tómasson
Titel: Hvenær var Tristrams sögu snúið?, Gripla
Omfang: II
Titel: Rómverja saga
Redaktør: Þorbjörg Helgadóttir

[Metadata]