AM 108 fol.
Landnámabók með viðauka ; Iceland, 1650-1699
Language of Text
Contents
„Í aldarfarsbók þeirri er Beda prestur heilagur gjörði …“
„… í þann tíma var farið milli landanna.“
„Hér hefur Landnámabók Íslandsbyggðar og segir í hinum fyrsta kapitula hvort skemmst er frá Íslandi og hverjir herrar ríktu á Norðurlöndum í þann tíma.“
„Á þeim tíma er Ísland fannst og byggðist …“
„… vestur til Ballarár og bjó þar lengur og var kallaður Hrólfur að Ballará.“
„Hér hefur upp landnám í Vestfirðingafjórðungi er margt stórmenni hefur byggðan.“
„Maður hét Kalman, suðureyskur að ætt …“
„… þá voru DCCCC bónda í þessum fjórðungi.“
„Nú hefur upp landnám í Norðlendingafjórðungi er fjölbyggðastur hefur verið af öllu Íslandi og stærstar sögur hafa gerst bæði að fornu og nýju, sem enn mun ritað verða og raun á bera.“
„Gunnsteinn meinfretur, son Álfs …“
„… en þar voru MCC bænda þá er talið var.“
„Þessir menn hafa land numið í Austfirðingafjórðungi er nú munu upp taldir og fer hvað af hendi norðan til fjórðungamóts frá Langanesi á Sólheimasand og er það sögn manna að þessi fjórðungur hafi fyrst albyggður orðið.“
„Gunnólfur kroppur hét maður son Þóris hauknefs …“
„… eru frá komnir - Ketill hinn fíflski og Leiðólfur kappi.“
„Hér hefur upp landnám í Sunnlendingafjórðungi er með mestum blóma er alls Íslands fyrir landskosta sakir og höfðingja þeirra er þar hafa byggt, bæði lærðir og ólærðir.“
„Austfirðir byggðust fyrst á Íslandi en á milli Hornafjarðar og Reykjaness …“
„… þó að synir þeirra sumir reistu hof og blótuðu, en landið var alheiðið nær C vetra.“
Hannes Finnsson 1774, Landnámabók;
Íslendinga sögur 1843 I p. xxx-xxxi;
Jakob Benediktsson 1958, Skarðsárbók, Landnámabók Björns Jónssonar á Skarðsá, Rit handritastofnunar Íslands 1p. xviii-xix, xxv,-xxviii, xxxii, xxxviii;
Þorgeir Guðmundsson og Þorsteinn Helgason 1829, Íslendinga sögur I p. 9-10;
„Óaldarvetur mikill varð á Íslandi …“
„… og er einmælt hann hafi verið hinn mesti merkismaður.“
Viðauki, að hluta til úr Kristni sögu. Í lokin er vísað til Hauksbókar. Engin fyrirsögn er í handriti né annað sem bendir til að um viðauka sé að ræða. Gerð eru greinarskil með sama hætti og annars staðar í handriti og textanum síðan fram haldið. Sami viðauki er einnig í AM 104 fol.
Physical Description
Pappír með vatnsmerkjum.
Vatnsmerki 1. Aðalmerki: Dárahöfuð með 7 litlum bjöllum á kraga, 3 litlir hringir // Ekkert mótmerki (bl. 1, 2, 3, 4).
Vatnsmerki 2. Aðalmerki: Dárahöfuð með 4 litlum bjöllum á kraga (bl. 6, 8, 15, 23-25, 31, 35, 37) // Mótmerki: Fangamark GM (bl. 9, 11, 20, 28-30, 32, 34, 38).
Vatnsmerki 2. Aðalmerki (afbrigði): Dárahöfuð með 4 litlum bjöllum á kraga, 3 stórir hringir og stafur (bl. 16) // Mótmerki: Fangamark GM (bl. 19).
Vatnsmerki 2. Aðalmerki (par): Dárahöfuð með 4 litlum bjöllum á kraga, 3 stórir hringir og stafur (bl. 10, 12, 18, 21-22, 27, 33) // Mótmerki: Fangamark GM (bl. 5, 7, 13-14, 17, 26, 36.)
Vatnsmerki 3. Aðalmerki: Fangamark PH? // Ekkert mótmerki (Bl. 39, 40).
Vatnsmerki 4. Aðalmerki: Fangamark H? // Ekkert mótmerki (bl. 41.
- Eldri blaðsíðumerking 1-82. Sumstaðar er nýrri blaðmerking með rauðu bleki.
Samtals 6 kver.
- Kver I: blöð 1-4 (1+4, 2+3) (2 tvinn; ekki upprunaleg). Upphaflega mynduðu blöðin kver ásamt síðustu fjórum blöðum í AM 218 fol.
- Kver II: blöð 5-12 (5+12, 6+11, 7+10, 8+9) (4 tvinn)
- Kver III: blöð 13-22 (13+22, 14+21, 15+20, 16+19, 17+18) (5 tvinn)
- Kver IV: blöð 23-30 (23+30, 24+29, 25+28, 26+27) (4 tvinn)
- Kver V: blöð 31-37 (31, 32+37, 33+36. 34+35) (1 stakt blað, 3 tvinn) Bl. 31 myndaði upphaflega tvinn ásamt bl. 38 og þetta tvinn var yst í þessu kveri.
- Kver VI: blöð 38-41 (38+41, 39+40) (2 tvinn; ekki upprunaleg) Bl. 38 var áður hlutur af kveri V en hin þrjú mynduðu upphaflega kver ásamt fyrstu þremur blöðunum í AM 113 d fol.
- Eindálka.
- Leturflötur er ca 270 mm x 160-165 mm.
- Línufjöldi á blaði er ca 45-48.
- Ein hönd.
- Skrifari er óþekktur; fljótaskrift (kansellískrift á fyrirsögnum).
Margar spássíutilvísanir með hendi skrifara (sjá t.d. 9r-12r).
Band (311 mm x 227 mm x 35 mm) er frá 1974 og var gert af Birgitte Dall (sjá seðil).
- Spjöld eru klædd fínofnum striga. Grófari strigi er á kili og hornum.
- Blöð eru saumuð á móttök. Saurblöð tilheyra þessu bandi.
Eldra band er varðveitt sér.
- Spjöld eru klædd brúnum marmoreraðum pappír frá tíma Kr. Kålunds (ca 1889-1919). Þetta band var líklega gert þegar gömlu blöðin frá eldra bandinu voru tekin af.
Brot af enn eldra bandi eru varðveitt.
- Bandið virðist hafa verið gert á tíma Árna Magnússonar (ca. 1700-1730) og var klætt bókfelli með latneskum texta og nótum (Katalog I, 72). Blöðin af spjöldunum eru varðveitt í Acc. 7, og Merete Gert Andersen greindi að blöðin hafi áður tilheyrt Hs 2 (Katalog over AM Accessoria 7, 9-15).
- Seðill með hendi Árna Magnússonar er á milli fremra verso saurblaðs og recto blaðs 1 (160 mm x 60 mm): „Landnámabók úr bók þeirri er ég fékk af Jónasi Daðasyni“.
- Laus seðill frá Kaupmannahöfn með upplýsingum um forvörslu handritsins og bands undir Birgitte Dall (1974).
History
Handritið er skrifað á Íslandi og það er tímasett til síðari hluta 17. aldar, en í Katalog I , bls. 72, til 17. aldar. Það var áður hluti af stærri bók (sbr. seðil). Í þeirri bók voru einnig blöð sem nú eru í AM 218 fol., AM 113 d fol. og AM 341 fol. Jakob Benediktsson (1958, xviii-xix) hélt því fram að AM 108 fol. hafi verið í sömu bók og AM 129 fol., AM 163 k fol. og AM 164 c fol. en Beeke Stegmann telur líklegara að þau hafi verið í öðru handriti sem Árni Magnússon fékk frá Jónasi Daðasyni Gam.
Árni Magnússon fékk bókina sem handritið tilheyrði frá Jónasi Daðasyni Gam (sbr. seðil).
Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 17. apríl 1974.
Additional
Kålund gekk frá handritinu til skráningar October 28, 1885 Katalog I; bls. 72 (nr. 127), DKÞ grunnskráði November 16, 2001, VH skráði handritið samkvæmt TEIP5 reglum January 30, 2009; lagfærði í November 2010. ÞÓS skráði vatnsmerki June 05, 2020. BS lagfærði og bætti við November 26, 2021. MJG uppfærði vatnsmerki skv. leiðbeiningum frá Silvia V. Hufnagel October 26, 2023.
Viðgert og bundið af Birgitte Dall í mars 1974.
Bundið í Kaupmannahöfn 1889-1919. Það band er varðveitt sér.
Bundið í Kaupmannahöfn 1700-1730.
- Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn; sjá digitalesamlinger.hum.ku.dk.
Bibliography
Title: , Katalog over AM Accessoria 7: de latinske fragmenter
Scope: XLVI
Editor: Det kongelige nordiske Oldskrift-Selskab, Finnur Magnússon, Rafn, C. C.
Title: Islands landnámabók Hoc est: Liber originum Islandiae Versione latina, lectionibus variantibus, et rerum, personarum, locorum, nec non vocum rarissimarum, indicibus illustratus
Scope: p. 10 p. l., 510 (i.e. 518) p.
Editor: Þorgeir Guðmundsson, Þorsteinn Helgason
Editor: Det kongelige nordiske Oldskrift-Selskab
Scope: I-IV
Editor: Jakob Benediktsson
Scope: I
Title: Traversing the space of the oral-written continuum : medially connotative back-referring formulae in Landnámabók, Moving words in the Nordic Middle Ages : tracing literacies, texts, and verbal communities
Scope: p. 255-278
Metadata
×- Country
- Iceland
- Place
- Reykjavík
- Institution
- The Árni Magnússon Institute for Icelandic Studies
- Repository
- Handritasvið
- Collection
- Safn Árna Magnússonar
- Shelfmark
- AM 108 fol.
- Keywords
- Antiquities
Settlement
Sagas of bishops - Additional pictures
CCP- XML
- View as XML
- PDF all-in-one
- Notes
- Send Feedback on Manuscript
