Handrit.is
 

Skráningarfærsla handrits

AM 619 4to.

Skoða myndir

Homily book; Norway, 1200-1225

[This special character is not currently recognized (U+ef93).]

LATIN SMALL LIGATURE AO WITH ACUTELATIN SMALL LIGATURE AO WITH ACUTE

[Special character shown similar to its original form.]

LATIN SMALL LETTER J WITH ACUTELATIN SMALL LETTER J WITH ACUTE

[Special character shown similar to its original form.]

LATIN SMALL LETTER E WITH OGONEK AND ACUTELATIN SMALL LETTER E WITH OGONEK AND ACUTE

[Special character shown similar to its original form.]

Nafn
Hufnagel, Silvia Veronika 
Starf
 
Hlutverk
Fræðimaður; student 
Ítarlegri upplýsingar

Innihald

1(1r-15r:12)
Liber de virtutibus et vitiis — Book on Virtues and Vices
Höfundur

Alucuin

Titill í handriti

„Cveðiu sending alquíni diaconi“

Upphaf

„ALquínius litil latr diacn sæn-|dir qvæðiu hinum kærsta syni sinum Widoni.“

Niðurlag

„Hældr munu þar dyrcasc hværr sem æin æptir værdlæic | góz værcs sins í æilifri dyrd faður oc sonar oc andans hælga amen.“

Tungumál textans

Non

Efnisorð

2(15r:13-80v)
Homilies
Tungumál textans

Non

2.1(15r:13-16v)
Sermon on Christmas
Titill í handriti

„De natiuitate domini sermo.“

Upphaf

„GOðer brøðr ly-|ðið til hvat hær sægir á þesse hinni helgu boc | umm þenna drottens dag.“

Niðurlag

„Se honum dyrd oc vægr. per omnia secula seculorum amen.“

Efnisorð

2.2(17r-18r:20)
Sermon
Titill í handriti

„Sermo ad populum“

Upphaf

„DEum time et mandata eius obserua. hoc est omnis homo.“

Niðurlag

„oc os vil giarna hafa med ser oc si-|num englum í himin riki.“

Efnisorð

2.3(18r:20-v:17)
Sermon on Christmas
Titill í handriti

„Jnnatiuitate domini nostri ihesu cristi sermo“

Upphaf

„Gvðspioll segia fra iarteinum burðar drot-|tens vars ihesu crist“

Niðurlag

„En hirðar hurfu aptr oc lofaðo guð í ollum | lutum þæim er þeir hǫfðu sét eða hæyrt.“

Efnisorð

2.4(18v:17-21r:16)
Sermon on St Gregory
Titill í handriti

„Ómelia gergorij.“

Upphaf

„Egi megom vér langt mæla umm scyring þessa guðspiallz | goðer brøðr.“

Niðurlag

„at vér megem | sia hann konong. dyrðar lifanda oc rikianda í sinu velde fyr utan enda amen.“

2.5(21r:17-23r:15)
Sermon on St Stephen
Titill í handriti

„Sermo de sancto stephano martiʀe.“

Upphaf

„J Gær heldom vér tið legan burðar dag | himna konongs.“

Niðurlag

„sialfr drotten var ihesus cristr sa er með fæðr oc | helgum anda lifir oc rikir guð per omnia secula seculorum amen.“

Efnisorð

2.6(23r:15-24v:19)
Sermon on St John the Evangelist
Titill í handriti

„Sermo de euuangelistis. in die sancti Johannis.“

Upphaf

„MEð þvi at ver h?ldum í dag | goðer brøðr hotið iohannis postola“

Niðurlag

„þar er vér megem fagna með þæim oc með ollum guðs hælgum per | infinita secula seculorum ameɴ.“

Efnisorð

2.7(24v:19-25r:2)
On the Prophecy to Joseph
Titill í handriti

„Jn die sanctorum innocentium. Secundum matheum.“

Upphaf

„Sva segir matheus guðspialla maðr at engil drotens | vitraðesc ioséph í dr?umi“

Niðurlag

„vildi hon æigi huggasc. þvi at þæir ero æigi.“

Efnisorð

2.8(25r:2-26r:3)
Sermon
Titill í handriti

„Ómelia.“

Upphaf

„HEr er sagt i guðspialle fra dauða barna þæirra er hero-|des konongr let drepa.“

Niðurlag

„þar er vér megem fagna með þæim oc með ollum guðs hælgum | æi liflega utan enda. ameɴ.“

2.9(26r:3-7)
Sermon on the Circumcision of Our Lord
Titill í handriti

„In circumcisione domini nostri ihesu cristi. sermo.“

Upphaf

„A þessom dæigi var droten vár ihesus cristr skirðr umm scurðar skirn gyðinga“

Niðurlag

„fyrr en hann være geten í moðor quiði.“

Efnisorð

2.10(26r:7-28r:2)
Homily
Titill í handriti

„Ómelia.“

Upphaf

„J þesso guðspialle ero fao orð. en þ?u en fao hafa þo | morg merke í sér.“

Niðurlag

„af guði drotne v?rum ihesu criste þæim er með fæðr oc helgum anda | lifir oc rikir per omnia secula seculorum amen.“

2.11(28r:2-30r:8)
Sermon on the Epiphany of God
Titill í handriti

„Jn epiphania domini sermo ne-|cessaʀia.“

Upphaf

„H?tið er vér h?ldum í dag goðer brøðr | hefir hælgast af þrimr stor røkom.“

Niðurlag

„droten lauc up | fyrir os í skirn sinni. sa er lifir oc rikir per omnia secula seculorum amen.“

2.12(30r:9-v:17)
On the Epiphany of God
Titill í handriti

„Secundum matheum. Jn epiphania.“

Upphaf

„Kǽrer brǿðr matheus guðspialla maðr | segir sva“

Niðurlag

„En þeir gerðu sva sem hann bauð þæim.“

Efnisorð

2.13(30v:17-32r:2)
Sermon
Titill í handriti

„Omelia.“

Upphaf

„Nv høyrðu þer goðer brøðr hversu konogar þesser | como með gifum til drotens vars“

Niðurlag

„nu birtusc þesser lutir aller | er nu ero taldeʀ.“

2.14(32r:2-v:16)
Reminder
Titill í handriti

„De ammonitione bona.“

Upphaf

„ Kærer brøðr ec vil sægia yðr at os er mykil nauð sýn at | vér hverfim til várs drotens með ollum hug oc hiarta.“

Niðurlag

„hvat mono þæir nema brenna æiliflega í hælviti með dioflum.“

2.15(32v:17-34r:14)
Sermon on the Purification of the Virgin Mary
Titill í handriti

„Purificatio sancte marie. sermo.“

Upphaf

„H?tið su er vér | h?ldum í dag goðer brøðr. hofsc af þæím rø-|kom at á þessom dægi gec maria moðer dro-|tens vars i kirkiu“

Niðurlag

„þann er með fæðr | oc helgum anda lifir oc rikir per omnia secula seculorum amen.“

Efnisorð

2.16(34r:14-v:23)
Excerpt of the Gospels
Titill í handriti

„Euuangelium.“

Upphaf

„Þat var a æinni hverri tið þa er droten vár varr í hæimi | með m?nnum“

Niðurlag

„oc þar sin hag eptir scapa bæðe í orðum oc í vercum.“

Efnisorð

Biblían

2.17(34v:24-36r:3)
Sermon on the Churchbells
Titill í handriti

„Sermo ad populum.“

Upphaf

„Nv er at røða umm cloccor þær er | kenni menn ringia í kirkium eða í cloccna husum.“

Niðurlag

„þa scal hann lifa méð mér í riki himna.“

Efnisorð

2.18(36r:3-38r:13)
Sermon on Lent
Titill í handriti

„Jn capite ieiuníj sermo.“

Upphaf

„Nv er su tið comen at hændi ´ós goðer brøðr. er os ma | mæst stoða til hæilso andar várar.“

Niðurlag

„sva | at vér sem með honum oc hann með os per omnia secula seculorum ameɴ.“

Efnisorð

2.19(38r:14-40v:2)
Sermon on Palm Sunday
Titill í handriti

„Dominica palmarum sermo.“

Upphaf

„MEð þvi at nu nalgasc | tið pinslar drotens vars ihesu crist goðer brøðr.“

Niðurlag

„en syndi í upp risu | sinni. sa er lifir oc rikir með fæðr oc helgum anda per omnia secula seculorum amen.“

Efnisorð

2.20(40v:3-43r:26)
Sermon on Easter
Titill í handriti

„Jn die sancto pasce sermo ad populum.“

Upphaf

„Nv er ós at hendi cumen | goðer brǿðr en hælgasto hotið hotiða“

Niðurlag

„sa er með fæðr oc hæl-|gum anda lifir oc rikir per in finita secula seculorum amen.“

Efnisorð

2.21(43r:26-44v:2)
Sermon
Titill í handriti

„Sermo necessaria.“

Upphaf

„Maðr scal guði unna fyrir hvetvitna fram af ?llu hi-|arta oc af ?llum hug oc af ?llu mægni sinu.“

Niðurlag

„sva scal sálo mannz lifa við guðs orð oc við bø-|ner goðar.“

Efnisorð

2.22(44v:2-45v:17)
Sermon
Titill í handriti

„Jn ascensione domini nostri ihesu cristi. Sermo ualde necessaria.“

Upphaf

„LEtatus sum in his que dicta sunt mihi.“

Niðurlag

„læiði hann os til æilifrar dyrðar með guði fæðr oc | hælgum anda þæim er lifir oc rikir per omnia secula seculorum ameɴ.“

Efnisorð

2.23(45v:18-47r:15)
Sermon on Pentecoste
Titill í handriti

„Jn die pentecostén sermo.“

Upphaf

„UErbo domini celi | firmati sunt.“

Niðurlag

„þes er lifir | oc rikir með fæðr oc hælgum anda æin guð utan enda ameɴ.“

Efnisorð

2.24(47r:16-49v:23)
Sermon on the Anniversary of the Inauguration of the Church Building
Titill í handriti

„Jn dedicatione tempeli. sermo.“

Upphaf

„Salomon konongr gerðe fyrst | mysteri guði. oc bauð lyð sinum at halda hotið“

Niðurlag

„þæim er lifir oc rikir guð með fæðr oc anda hæl-|gum per omnia secula seculorum. ameɴ.“

Notaskrá

Kolsrud, Messuskýringar s. 85-107 Ed. B

Efnisorð

2.25(49v:23-50v:5)
Sermon on the Meeting of the Church Assembly
Titill í handriti

„Jn dedicatione ecclesie. sermo ad populum.“

Upphaf

„Os er mykil þorf goðer vinir at gefa g?um at cristnum | dome vaorum.“

Niðurlag

„oc late os þar ve-|ra med sér oc hinum hælgum m?nnum eiliflega utan enda ameɴ.“

Efnisorð

2.26(50v:6-51r:2)
Reminder
Titill í handriti

„Admonitio ualde necessaʀia.“

Upphaf

„Aller sculum vér at því hyggia | hversu vér varum borner í hæim þenna.“

Niðurlag

„sva at á þvi værðr alldrigi endiʀ.“

Efnisorð

2.27(51r:2-52v:11)
Sermon on the Discovery of the Cross
Titill í handriti

„Jn uentione inuentione sancte crucis sermo.“

Upphaf

„EPtir pinsl drotens vart ihesu cristt i þa er cri-|stnir menn toco at gofga pínsl hans.“

Niðurlag

„droten vár ihesu crist honum sø dyrð oc végr með fæðr | oc anda helgum per omnia secula seculorum ameɴ.“

Efnisorð

2.28(52v:11-54r:8)
On St John the Baptist
Titill í handriti

„Jn die sancti Johannis baptiste.“

Upphaf

„Bvrðartið iohannis baptiste er af þvi hotidlega haldenn | at hinn same engil vitraðe getnað hans sem drotens várs.“

Niðurlag

„með almatkom guði oc hinum hæl|ga iohanne baptista er ver holdum hotið i dag oc ollum hælgum per omnia secula seculorum amen.“

2.29(54r:9-55v:20)
On St Olav
Titill í handriti

„Jn die sancti Olaui ʀegis et martiʀis.“

Upphaf

„NOrðarla ligr land þat | í hæims bygð þesse er noregr hæitir.“

Niðurlag

„Nu er yðr cunt gort hveria | pinsl hinn hælgi olafr konongr þolðe fyrir guðs sakar í þema hæimi.“

Efnisorð

2.30(55v:21-63r:12)
Ólafs jartegnir
Titill í handriti

„Her segir fra Jrtæinum hins | hælga olafs konongs.“

Upphaf

„Nv scal þvi lysa hværiar iartæiniʀ | almatigr guð hefir gort siðan fyrir hans sacar“

Niðurlag

„sa er lifir með fædr oc andanom hælga. ríkir | oc rǽðr æin guð utan enda yfir verold veralda. ameɴ.“

Efnisorð

2.31(63r:12-65v:25)
Sermon on the Virgin Mary
Titill í handriti

„Sermo de sancta maʀia.“

Upphaf

„Eɴ hælga maria mær moðer drotens várs var | ens bæzta kyns komen fra abraham oc ór kyni da-|uiðs konongs.“

Niðurlag

„oc styrki ós til viðr sió synda at vér me-|gem með guði vera oc guð með ós per omnia secula seculorum ameɴ.“

Efnisorð

2.32(65v:25-66r:29)
On the Cross
Titill í handriti

„Jn exaltatione | sancte crucis.“

Upphaf

„COsdroe hét konongr hæiðin ut á serc lande | er heriaðe til iorsala borgar.“

Niðurlag

„oc tacn hæilags cros | til æilifra fagnaða sa er lifir oc rikir guð per omnia secula seculorum amen.“

2.33
Reminder
2.33.1(66r:30-68v)
Reminder, Part 1
Titill í handriti

„Admonitio ualde necessaria. Sanctorum Angelorum. in die sancti michaelis.“

Upphaf

„HOtið su er vér h?ldum í dag er sætt til dyrðar ollum | guðs englum“

Niðurlag

„En með þvi at þat er víst at englar senda“

2.34(69r:1-5)
Messuskýringar — Explanations of the Mass
Upphaf

„er castat er brauðe í vín. merkir þat er ond crists vitiaðe licama hans“

Niðurlag

„oc viðr mæ-|le við sina menn. eftir up riso hans oc allt til upstigningaʀ hans.“

Notaskrá

Kolsrud, Messuskýringar s. 4:27-5:3 Ed. A

Efnisorð

2.35(69r:5-70r:8)
Messuskýringar — Explanations of the Mass
Titill í handriti

„Um et sama.“

Upphaf

„MESSO hald sette droten ihesus þa er hann gerðe or brauðe oc or vine hold | sitt oc bloð“

Niðurlag

„sva sem nu halda flestir menn á latino tungo alla.“

Notaskrá

Kolsrud, Messuskýringar s. 5:3-11:11 Ed. A

Efnisorð

2.36(70r:8-71v:17)
Messuskýringar — Explanations of the Mass
Titill í handriti

„En um et sama mal.“

Upphaf

„NU HǾFER oss at scynia hvaðan af hvige se nafn gefet.“

Niðurlag

„Af þvi | er at nóne messa sungen. at cristr andaðesc at none á crossenom helga.“

Notaskrá

Kolsrud, Messuskýringar s. 11:12-25 Ed. A

Efnisorð

2.37(71v:17-27)
Setningr um prefatiur — On the Preface of Mass
Titill í handriti

„Sętningr | um prefatior.“

Upphaf

„PELIGJUS pafi sa er nestr var fyrir Gregorium | bauð þat at .ix. scylðe prefatior hafa“

Niðurlag

„at engi maðr scylde syngua messo nema tveir menn vere át | et fǽsta. Adrer með honom carl maðr oc kona.“

Notaskrá

Kolsrud, Messuskýringar s. 26 Ed. A

Efnisorð

2.38(71v:27-72v)
Doomsday Sermon
Titill í handriti

„Sermo ad populum ualde necessaria.“

Upphaf

„GUðs friðr se með ollum yðr bǽðe karlom oc conom. Þat er atcvǽðe norrønna | manna at ærvætt er litlum fugli“

Niðurlag

„Oc enn ognar os vár“

Efnisorð

2.33
Reminder
2.33.2(73r:1-21)
Reminder, Part 2
Upphaf

„í annat sin til endr botar lífs.“

Niðurlag

„þa mo|num vér æignasc himnescan fagnað með guði oc með hans englum per omnia secula | seculorum amen.“

2.39(73r:21-75r:11)
Sermon on All Saints Day
Titill í handriti

„Jn die omnium sanctorum sermo.“

Upphaf

„Sva er sagt á bócum | at hæilagr bonefatius pafe er hinn fiorðe var fra | gregorio let kirkiu vigia í ruma borg“

Niðurlag

„þann er lifir oc rikir guð með | fæðr oc hælgum anda per omnia secula seculorum. ameɴ.“

Efnisorð

2.40(75r:11-v:16)
Sermon on the Tithe
Titill í handriti

„Sermo de decimis.“

Upphaf

„Goðer vínir þér megoð hæyra hvat bóc segir hvesso | cristnir menn scolu scipta guðs láne ef vér gerum sva | sem cristr byðr.“

Niðurlag

„oc á minnasc þann er ǽ var | oc ǽ man vera utan enda ameɴ.“

Efnisorð

2.41(75v:16-78r:25)
A Vision of St Paul the Evangelist
Titill í handriti

„Visio sancti pauli apostoli.“

Upphaf

„Ein l?gar dag at kveldi svaf ec í hvilo mínni. | oc sá ec í draume mínum myccla sion.“

Niðurlag

„en þat | stoðaðe henne ecci. þvi at dómr hennar vár þa loken.“

Efnisorð

2.42(78r:26-80v)
Lord's Prayer
Upphaf

„VEr syngium pater noster qui es in celis. Ðat er sva a vára tungu.“

Niðurlag

„oc gæfr oss allt þat avitalaust oc með mycclum fagnaðe er | þar scalum við vera. amen.“

Efnisorð

Lýsing á handriti

Blaðefni

Parchment.

Blaðfjöldi
80. 230 mm x 155 mm.
Tölusetning blaða

The manuscript is foliated in red ink as well as paginated in pencil and/or dark ink on the outer top corners of the leaves.

Kveraskipan

There are eleven gatherings:

  • I-VI: each gathering comprises 4 bifolia.
  • VII: 49+54, 50+52, 51, 53.
  • VIII: 4 bifolia.
  • IX: 3 bifolia.
  • X: 2 bifolia.
  • XI: 4 bifolia.

Ástand

Pieces of the outer part of fols 3 and 59 have been torn out. There are lacunae after fols 49, 50, 62 and 68. Fols 69-72 were inserted to fill a lacuna. The green colour of the initials has in some places eaten away the parchment. Despite of that, the manuscript is remarkably well preserved.

Umbrot

Written in long lines with 29 to 32 lines to the page, though usually with 30. Ruled lines. Red rubrics, coloured initials in red, green and blue.

Skrifarar og skrift

Hand I wrote fols 1r-16v and 78r:26-80v.

Hand II wrote fols 18r-68v and 73r-78r:25.

Hand III wrote fols 69r-71v:27.

Hand IV wrote fols 71v:28-72v.

Skreytingar

Large decorated initials are usually found in the beginnins of the various items, and sometimes even at the beginning of chapters. They are either red, green and blue; red and blue; or green and red. See fols 55v-56r and 56v-57r.

Spássíugreinar og aðrar viðbætur
There are some marginalia written by the scribe, e.g. on fols 8v, 14v, 36v-38r and 45. The lacunae are indicated by short notes on the bottom margins of the previous verso-sides. Konráð Gíslason added the note on on an inserted paper leaf now at the back of the codex concerning fols 69-72 that were set in to fill a lacuna. The note reads: „Sequentia qattror folia membranea, quorum singulae paginae - praeter | ultimam - lineas 31 continent, male hor loco injecta sunt, in lo-|cum unius folii perditi, cujus argumentum expleri potest ex duo-|bus foliis pervetustis, quae in 257 form. max. inventiuntur. | Die 23. Sept. 1843. K.G.“

Uppruni og ferill

Uppruni

The manuscript was written in Norway in the first quarter of the thirteenth century. The Benedictine monastery Munkeliv in Bergen and the chathedral chapter of Bergen have been mentioned as possible places of origin. The manuscript has been dated twice: by Hægstad (Nordvestlandsk, p. 41) to s. XIII 1/4, and by Kålund (Katalog, II, p. 32) to c. 1200.

Aðföng

In AM 435 a 4to, fol. 23v, Árni Magnússon noted: „Eg hefi eignast bokina i Noregi, og | þar synest hun ritud ad vera.“ According to this information, Árni Magnússon bought the manuscript in Norway.

Aðrar upplýsingar

Skráningarferill

Catalogued and validated 21 January 2008 by Silvia Hufnagel.

Myndir af handritinu

70 mm Nr. 43s.d. b/w prints AM 619 4to 1979 diapositive pocket no 45 fols 14v-15r, 47r-v, 48r-v, 49r, 62r digital photograph hard disk 1 9 Aug 2005 fols 47r, 47v, 56v digital photograph hard disk 1 15 March 2006 fols 55v-56r, 56v-57r, portraits: front, back, binding innerside

Notaskrá

HöfundurTitillRitstjóri / ÚtgefandiUmfang
Codex AM 619 quarto: Old Norwegian Book of Homilies containing The Miracles of Saint Olaf, and Alcuin's De Virtutibus et Vitiis, University of Illinois Studies in Language and Literatureed. George T. Flom1929; XIV:4: s. 465-702
Gamal Norsk Homiliebok: Cod. AM 619 4to, Skrifter udgjevne for Kjeldeskriftfondeted. Gustav Indrebø1931; 54
Gammel Norsk Homiliebog (Codex Arn. Magn. 619 qv.)ed. C. R. Ungers. 1-59
Messuskýringar. Liturgisk symbolik fra den norsk-islandske kyrkja i millomalderened. Oluf Kolsruds. 85-107
1979
2005
2006
Jan ten HoltHet gebruik van het bepaald lidwoord in elf onderling vergeleken kanselpreken in het oudijslandse Hómilíubók (Sthm. Perg. 15 4to) en het Gamal Norsk Homiliebok (GNH Cod. AM. 619 4to)
Marius HægstadNordvestlandsk - Vestnorske maalføre fyre 1350, Videnskabs-Selskabets Skrifter1907; I
Gammelnorsk homiliebok etter AM 619 qv., ed. Trygve Knudsen1952; I
Katalog over Den Arnamagnæanske Håndskriftsamlinged. Kristian KålundII: s. 32
Kristian KålundPalæografisk Atlas: Oldnorsk-islandsk Afdelings. Nr. 10
Hallvard Magerøy„In dedicatione ecclesiæ sermo. Om overleveringa av "Stavkyrkjepreika"“, s. 96-122
Antiquités Russesed. C. C. RafnI: s. pl. IX
Elis WadsteinFornnorska Homiliebokens ljudlära
« »