Vökulok I, byrjuð árið 1904. Vökulok II, byrjuð 13. apríl 1909
Bókin inniheldur mann- og þjóðlífslýsingar úr Árnes- og Rangárvallasýslu frá 18. og 19. öld. Blað 1 og blað 106 eru hluti af kverum bókarinnar en klæða jafnframt innanverð kápuspjöldin. Blað 1v er autt (sjá nánar: Kveraskipan og Band).
„Lífsins bók“
„Vort líf er skrýtin skrudda …“
„… og felst í gleymskunótt.“
„Þáttur af Oddi Mýrdæling“
„Maður er nefndur Oddur, hann var fátækra manna …“
„… hæstan Guð prísandi.“
„Frá sjó og sveitum I“
„Einu sinni kom maður að prestssetri …“
„… hitti þar séra Árna Helgason, kunningja sinn.“
„Frá Arnbirni á Litla Kollalæk“
„Maður hét Arnbjörn, hann var Árnason …“
„… að vera í Staðar-fjósinu.“
„Frá Guðmundi í Rifshalakoti“
„Maður hét Guðmundur …“
„… og var talinn ráðvandur maður upp frá því.“
„Frá séra Magnúsi í Butru“
„Séra Magnús bjó að Bautraldastöðum …“
„… en þeim er ég búinn að gleyma.“
„Útilegumenn í Þríhyrningshálsum“
„Á dögum síra Magnúsar á Butru …“
„… í það sinn hjá síra Magnúsi.“
„Sagnir frá síra Eggert á Vogsósum“
„Þegar síra Eggert var prestur til Klausturhólaprestakalls í Grímsnesi …“
„… Það er ekki prestlegur maður þessi séra Eggert.“
Blað 26r er autt.
„Sigurður á Loftsstöðum“
„Á Eystri-Loftsstöðum bjó bóndi sá er Sigurður hét …“
„… og eru þau bæði sönn og falleg.“
„Ingibjörg Guðmundsdóttir frá Loftsstöðum“
„Nú gistihúsið grátsvip ber …“
„… svo bjart finn lampann tendraðan.“
„Frá Magnúsi Gíslasyni á Hurðarbaki“
„Gísli hét bóndi sá er bjó að Skeggjastöðum í Flóa undir aldamótin 1800 …“
„… með nútímanum að ýmsu leyti.“
„Kirkjusiðir við Keldnakirkju um 1850-60“
„Keldnakirkja var þá af timbri gjör …“
„… fannst mér mjög dýrðlegt hús í þá daga.“
„Messugjörð“
„Á almennum messudögum var guðsþjónusta …“
„…bæði í kirkju og úr.“
„Frá klæðaburði“
„Í þann tíma klæddust menn langbuxum dökkum …“
„… og stígvélaskó, ef ekki voru skólasmognir.“
„Sagnir frá Keldum“
„Eftir það að Guðmundur Bryjólfsson var kominn að Keldum …“
„… eftir þennan atburð var henni lógað.“
„Frá Keldnabræðrunum eldri“
„Ofarlega á átjándu öld bjó að Keldum Guðmundur Erlendsson …“
„… en hellusteinn lítill í útnorður frá kirkjudyrum.“
Blað 56r er að miklu leyti autt.
„Endurminningar frá æsku minni“
„Ég man snemma til mín …“
„… en héldu þó í rauninni hvor upp á annan.“
„Messugjörð í Klausturhólum“
„Það bar til fyrir nokkrum árum …“
„… er í Hákoti í Villingaholtshrepp.“
„Bóndinn og búðarþjónninn“
„Það var í Eyrarbakkakaupstað sumarið 1906 …“
„… Hva! hvavarð af'onum laxi.“
„Góð hjón í landafræði“
„Konan: Hvar er Noregur hér á landi Jón minn! Er hann fyrir norðan?“
„Bóndinn: Hvaða helvítis kjáni ertu! Hann, sem er langt út í sjó!.“
„Kisu-Þura“
„Hjá Gengishólum í Flóa var kot eitt er hét Kisa …“
„… Prófastur brosti að og greiddi eitthvað fyrir henni.“
„(Eftir sögn Kristrúnar sál[ugu] Magnúsdóttur).“
Skrifaraklausan er á blaði 64v.
„Ari á Stórahrauni. a.“
„Eitt sinn þráttaði Ari við annan mann um eignarrétt …“
„… Anna mín! presturinn ætlar kannské að þiggja kaffisopa hjá yður!“
Frásagnirnar um Ara eru sex og merktar a-f.
„Andlegir ræðustúfar. 1. Úr Kirkjuinnleiðslu, eftir síra Björn Jónsson, prest til Stokkseyrarþinga. Frá 1858-1865. Dáinn 1866, 64 ára“
„Hér birtist í þínu húsi, drottinn minn …“
„… það sé skárra hinumegin.“
„Kona innleidd í kirkju, Ingibjörg nokkur frá Ömpuhjalli. “
„- Guð blessi hennar inngang og útgang. Amen!“
„1. Látið þér ekki fullan aksinn minn móðir góð“
„Hjá þeim hjónum, síra Gísla Þórarinssyni og frú Jórunni Sigurðardóttur …“
„… var síra Sigurður Thorarensen hinn ríki á Stórólfshvoli.“
„2. Ekki bregður mær vana sínum (munnmæli)“
„Hjón nokkur áttu dóttur gjafvaxta …“
„… til að fá hann ofan af erindinu.“
„Þegar ég kom út í Árnessýslu, drengur 13 ára …“
„ … og hér telja upp fáeina staði, þar sem ég var kunnugur.“
„1. Sagnir frá Vælugerði“
„Vælugerði heitir bær ofarlega í Flóa …“
„… taldir fjörmenn og allmannvænlegir.“
„2. Sagnir frá Vatnsenda“
„Vatnsendi dregur nafn sitt af Villingaholtsvatni …“
„… því huldufólkið í Kvíaklettum á allan silunginn fyrir ofan fossinn.“
„(Eftir Ólöfu móður Þórðar á Egilsstöðum og Gests á Forsæti.) (Hún sagði mér sjálf).“
Skrifaraklausan er á blaði 77r.
„3. Frá Villingaholti, ýmsar sagnir“
„Villingaholt er kirkjustaður og dregur Villingaholtshreppur nafn af þeim bæ …“
„… er Þórey gamla, sölukona á Eyrarbakka. Síra Tómas andaðist árið 1855, 76 ára gamall.“
„4. Sagnir frá Kolshlolti (Munnmæli)“
„Þar framan í holtinu er klettarani er heitir 'Bjalli' …“
„… En merki þessi eru auðsjáanlega náttúrleg móabörð.“
„5. Frá Önundarholti“
„Fyrir ofan túnið er haugur Önundar bílds landnámsmanns …“
„… úr því svona forföll komu fyrir.“
„6. Frá Mjósyndi“
„Sagt er að Þjórsá hafi fyrrum legið í svo þröngum farveg …“
„… og var börnum stranglega bannað að hafa þar leiki sína.“
„(Svo sagði mér Magnús Jónsson betra, Gottsvinssonar hins gamla, er þar var fæddur og uppalinn)“
Skrifaraklausan er á blaði 85v.
„7. Frá Skúfslæk“
„Þar eru þrjár þúfur í túni er aldrei má slá. Hóll er þar við túnið er Strokkhóll heitir; “
„hefir þaðan oft heyrst strokkhljóð mikið því þar búa álfar.“
„8. Frá Egilsstöðum“
„Þar í landareign eru hólaranar er heita 'Kongsstekkir'…“
„…móðir Ljónharðar söðlasmiðs Sæmundssonar í Nýjakastala á Stokkseyri.“
„9. Frá Hnausi“
„Þar úr höfðanum má ekki grjót taka sökum álfa.“
„Í útsuður af bænum er mýrarbotn, kallaður Hnauskriki; þar á heima útburður er villir fólk.“
„1.“
„Við Fljótshóla er 'Fljótshólaberg'…“
„…þá orðinn farlama og kominn fótum fram (!)“
„2. Fljótshólabrandan“
„Fljótshólar eiga rekafjörur nokkrar fyrir austan útfall Þjórsár …“
„…Halldórs á Fljótshólum, föður Bjarna er þar býr nú.“
„(Svo sagði mér 'Mettu-Gísli' heitinn)“
Skrifaraklausan er á blaði 87r.
„11. Frá Baugsstöðum“
„Þaðan eru margar sagnir, en flestar þó óljósar …“
„… og sótti mest að Guðmundi nokkrum Jónssyni í Rauðhól, að því er sagt var.“
„12. Frá Ásgautsstöðum í Stokkseyrarhrepp“
„Fyrir ofan bæinn er stöðuvatn allstórt …“
„… og mesti sægur af kríu á hverju vori.“
„13. Hraunsá“
„Við Hraunsá á Eyrarbakka hefir fyrrmeir verið mjög reimt …“
„… í þessum óhreinu stöðum létt af.“
„14. Borg í Hraunshverfi“
„Þar við túnið er flóðkompa sem ekki má slá“
„af því að huldufólkið á flóðið.“
„15. Katthóll á Eyrarbakka“
„Fyrir norðan Einarshöfn eru smálhólar í mýrinni…“
„…Beit hann þá á vörina og sneri heim hið bráðasta.“
„16. Vertíðarmerki“
„Þann 24. desember 1892 …“
„… myndi þar þá verða happasæl aflavertíð.“
„17. Svanhildur á Stokkseyri“
„Þegar ég réri á Stokkseyri fyrir nær 30 vetrum …“
„… svo enginn hefur orðið til að hafa kirkjuna opna.“
„1. 'Enn er það fyrir sig' og 'Um það og í því'“
„Brynjólfur Þórðarson Thorlacíus …“
„… en mælt var að húsfreyja hafi strjálnað engjagönur sínar.“
„2. Frá Jóni Brynjólfssyni“
„Sonur þeirra Hlíðarendahjóna, Brynjólfs Þórðarsonar og Jórunnar, hét Jón …“
„… Brynjólfur Jónsson, skáld og fornfræðingur frá Minnanúpi.“
„3. Síðasti valdsmaður á Hlíðarenda“
„Á Hlíðarenda bjó Vigfús Kanselliráð Thorarensen …“
„… og mun Vigfús sýslumaður hafa búið þar þá.“
„Sagnir um síra Jakob Árnason í Gaulverjabæ, dáinn 1855, 85 ára gamall.“
„Síra Jakob Árnason var prestur í Gaulverjabæ …“
„… að gripdeildir væru tíðar á þeim tímum.“
„Stolið frá síra Jakobi“
„Einu sinn var stolið sláttuljá af engjateig …“
„… enginn dirfðist að frétta hann neitt um það.“
„B. Stolið af fiskreka“
„Einhverju sinni um vetur eftir nýár kom prófastur …“
„…er í þetta skipti var með prófasti.“
„C. Síra Jakob huggar ekkju“
„Það bar til á vetrarvertíð …“
„… en prófastur kvaddi og fór.“
„(Þessa sögu sagði Sigurður bóndi Einarsson í Hólum mér, er var vinnumaður hjá síra Jakobi.)“
Skrifaraklausan er á blaði 102v.
„D. Prófastur tekur móti gjöldum“
„Bóndi nokkur lítt efnaður …“
„…en honum bar með réttu að greiða.“
„E. Athugagirni prófasts“
„Sunnudag einn milli fráfærna og sláttar …“
„… svo þau ónáðuðu ekki prestinn fyrir altarinu!“
„F. Verkhvatir prófasts “
„Á dögum síra Jakobs og langan tíma þar eftir …“
„… enda hafði hann ætíð mannvali á að skipa.“
„G. Prófastur borgaði fóður“
„Á Borg í Hraunshverfi bjó ekkja …“
„… að það sem sínkur maður saman dregur kemur ómildur og eyðir.“
„Inni er kalt, en úti er rok …“
„… við skulum fara að hátta.“
„Guðjón Ólafsson.“
Undirskriftin er á blaði 106r.
„Hann stóð skjálfandi á skorinni og horfði ýmist á húsbónda sinn …“
„… þó ekki væri nema á eystri ána.“
„(Saga þessi er skrásett af Arnbirni Sigurðssyni, hálfbróður mínum, á yngri árum hans). Arnbjörn drukknaði í mannskaðaveðrinu mikla í apríl.“
Skrifaraklausan er á blaði 4r.
„Þegar ég var 14 ára fór ég fyrst til sjóróðra …“
„… en nokkuð ölgjarn og var hann þá örari.“
„1. Vísur Sigurðar“
„Um baukinn hans er Norðlendingar kalla 'pontur' …“
„… að sá maður var ekki á réttri hillu í mannfélaginu.“
„2. Sigurður frá Mánaskál og Jóhannes frá Arnarnesi“
„Helsta þing í heim eg veit …“
„… Aldís getin Þórði á Laug.“
„Jón Erlendsson, silfursmiður á Hausastöðum, var hagmæltur og níðskældinn …“
„… Þá brókum hleypti á velli.“
„Dánarfregn“
„Austanpóstur frá Reykjavík að Kirkjubæjarklaustri…“
„… burtnuminn úr veraldar keytu.“
„Samúel gamli“
„Þegar eg reri í Garðahverfinu …“
„… þá aðrir spjalla um róðrabrall.“
„Jóhann Friðbjörn“
„Jóhann bjó í Köldukinn…“
„… hugargnoð á minni.“
Upphafleg blaðsíðumerking 1-207 (blöð 1, 2 og 106 eru ótölusett).
Blöð eru tölusett með blýanti af skrásetjara (11. október 2010: 1-106.
Upprunalegt blaðsíðutal: 1-25 (aðrar síður bókarinnar eru ótölusettar).
Blöð tölusett af skrásetjara (11. október 2010): 1-76.
Vökulok I: Níu kver.
Vökulok II: Fimm kver.
Vökulok I:
Vökulok II:
Báðar bækur eru með hendi Guðjóns Ólafssonar í Hólmsbæ á Eyrarbakka; snarhönd.
Blöð 1 og 106 eru hluti af kverum bókarinnar en klæða jafnframt innanverð kápuspjöldin. Blað 1r er límt við fremra spjald og blað 1v er autt; blað 106v er límt við aftara spjald og á blaði 106r er niðurlag Vökuloka I.
Bækurnar liggja saman í grárri pappaöskju.
Handritið var skrifað á Íslandi. Samkvæmt upplýsingum á titilsíðu fyrri bókarinnar hófst verkið 1904 og því lauk sennilega 1909 eða litlu síðar (sbr. titilsíðu bókar II).
Þetta er eiginhandarrit Guðjóns Ólafssonar, verslunarmanns, bókhaldara og sparisjóðsstjóra sem bjó í Hólmsbæ á Eyrarbakka (f. 27. janúar 1853 - d. 27. júní 1918).
VH skráði í október 2010. Stuðst var við útgáfu Sögufélags Árnesinga á handritinu, Vökulok 2009.