Skráningarfærsla handrits

PDF
PDF

AM 721 4to

Helgikvæði ; Ísland, 1500-1550

Tungumál textans
íslenska

Innihald

1 (1r-2v)
Guðmundardrápa
Höfundur

Árni Jónsson

Upphaf

… presta plágur holdsins klerkar þágu …

Athugasemd

Óheil; vantar framan af.

Efnisorð
2 (2v-4v)
Boðorðadiktur
Upphaf

Dikt eg ætla …

Niðurlag

… koma að dæma alla …

Athugasemd

Óheill; vantar innan úr og aftan af.

Efri hluti blaðs 3 hefur verið skorinn burtu.

Efnisorð
3 (5r-8v)
Milska
Upphaf

Faðir vor Kristur og friður hinn hæsti …

Niðurlag

… fel ég svo Guði á hendi.

Athugasemd

Óheil, vantar í handritið aftan við blað 6.

Efnisorð
4 (8v-10r)
Meyjadrápa
Titill í handriti

Af heilögum meyjum

Upphaf

[H]eyrðu ómældur himnaveldis …

Niðurlag

… blómið sælt að síðum dómi. Amen.

Athugasemd

Óheil, vantar í handritið aftan við blað 8.

Efnisorð
5 (10r-10v)
Cecilíudiktur
Upphaf

Guð minn sæti …

Niðurlag

… fagnað inni, frú Cecilíu minni.

Efnisorð
6 (10v-12v)
Vitnisvísur af Maríu
Upphaf

Heyrðu til upphafsorða …

Niðurlag

… sæt víf að eilífu.

Athugasemd

Rifnað hefur upp í blað 11 og texti hefur skerts lítillega af þeim sökum.

Efnisorð
7 (12v-13v)
Maríuvísur
Upphaf

[M]ér gefi hljóð …

Niðurlag

… þræl marga […]

Athugasemd

Rifnað hefur upp í blöð 11, 12 og 13 og texti hefur skerts af þeim sökum.

Efnisorð
8 (13v-14r)
Maríuvísur
Upphaf

[D]ýrðar gefðu dóms vörð[ur] …

Niðurlag

… um alla heims höll haldin með Guðs vald.

Athugasemd

Rifnað hefur upp í blöð 13 og 14 og texti hefur skerts lítillega af þeim sökum.

Efnisorð
9 (14r-15r)
Af einu ævintýri brúðkaupsvísur
Upphaf

Jöfur gefi upphaf …

Athugasemd

Niðurlag kvæðisins er illlæsilegt.

Efnisorð
10 (15r-15v)
Allra postula minnisvísur
Upphaf

[P]étur er páfi drottins …

Niðurlag

… signi hér sveit öll inní [sæ… ma....as] minni …

Athugasemd

Letur er sums staðar æði máð og texti því illlæsilegur.

Efnisorð
11 (15v-16v)
Maríuvísur
Upphaf

[D]rottinn gef þú mér mátt …

Niðurlag

… er lofar líkn, linna hér við fl[.]ður […]

Athugasemd

Letur er sums staðar æði máð, rifa er í blaði 16 og texti því illlæsilegur.

Efnisorð
12 (16v-17r)
Pétursdiktur
Upphaf

[P]ostulann skulum vér prísa leita …

Niðurlag

… honum sé vegur um aldir alda. Amen.

Athugasemd

Letur er sums staðar æði máð, rifa er í blöðum 16 og 17 og texti því illlæsilegur.

Efnisorð
13 (17r-17v)
Jakobsdiktur
Upphaf

[P]rísa vilda eg prúðan dikt …

Niðurlag

… Jesús alla náði.

Athugasemd

Letur er sums staðar æði máð, rifa er í blaði 17 og texti því illlæsilegur.

Efnisorð
14 (17v-19r)
Magnúsdiktur
Upphaf

[M]ína bið eg að málsnilld bæti …

Niðurlag

… gengur hann í kirkju.

Athugasemd

Letur er sums staðar æði máð og texti því illlæsilegur.

Efnisorð
15 (19r-19v)
Nikulásdiktur
Upphaf

[D]ýrðarfullur drottinn minn dugi þú mér …

Niðurlag

… þú tak þá alla ýta snjalla á þitt vald, göfugligur Nikulás.

Athugasemd

Letur er sums staðar æði máð, rifa er í blaði 19 og texti því illlæsilegur.

Efnisorð
16 (19v-20r)
Krosskvæði
Upphaf

[G]uð himnanna græðari manna …

Athugasemd

Letur er sums staðar æði máð, rifa er í blöðum 19 og 20 og texti því illlæsilegur.

Efnisorð
17 (20v-21r)
Maríukvæði
Upphaf

[M]aría gef mér mælsku til …

Athugasemd

Letur er sums staðar æði máð, rifa er í blöðum 20 og texti því illlæsilegur.

Efnisorð
18 (21r-21v)
Ólafsvísur
Upphaf

[H]erra Ólaf hjálpari Noregs landa …

Niðurlag

… lof þitt jafnan sungið sé. Amen.

Athugasemd

Letur er sums staðar æði máð, rifið er upp í neðra horn blaðs 21 og texti þar því illlæsilegur.

Efnisorð
19 (21v-22v)
Krossvísur
Upphaf

[D]ýrðarfullur drottinn dýrka vilda eg þig …

Niðurlag

… að birta þær letur.

Athugasemd

Letur er sums staðar æði máð, rifið er upp í neðra horn blaðs 21 og efra horn blaðs 22 og texti þar því illlæsilegur.

Efnisorð
20 (22v-23r)
Krossvísur
Upphaf

[H]lýði allir ýtar snjallir …

Athugasemd

Letur er sums staðar æði máð og texti því illlæsilegur.

Efnisorð
21 (23r)
Krosskvæði
Upphaf

[H]elgan kross að heiðra má …

Niðurlag

… í dýrligum dauða.

Athugasemd

Letur er orðið máð og því illlæsilegt að hluta.

Efnisorð
22 (23r-24r)
Maríukvæði
Upphaf

[H]eyrðu hjálpin skæra …

Niðurlag

… þótt fari til allir senn.

Athugasemd

Letur er sums staðar æði máð og skemmd er í blöðum 23 og 24 og texti því illlæsilegur.

Efnisorð
23 (24r-25r)
Maríukvæði
Upphaf

[F]ljóðið eikk [sic] finnast má …

Athugasemd

Letur er sums staðar æði máð og skemmd er í blöðum 24 og 25 og texti því illlæsilegur.

Efnisorð
24 (25r-25v)
Bartholomeusdiktur
Upphaf

[D]rottinn gef [þú að] dikturinn mætur …

Athugasemd

Letur er sums staðar æði máð og skemmd er í blaði 25 og texti því illlæsilegur. Blað 25v er nánast ólæsilegt.

Efnisorð

Lýsing á handriti

Blaðefni
Skinn.
Blaðfjöldi
i + 25 blöð + i (173 mm x 150 mm).
Tölusetning blaða

Blaðmerkt er 1-25.

Kveraskipan

Fjögur kver + eitt stakt blað.

  • Kver I: blöð 1-4, 1 tvinn + 2 stök blöð.
  • Kver II: blöð 5-10, 3 tvinn.
  • Eitt stakt blað: blað 11.
  • Kver III: blöð 12-19, 4 tvinn.
  • Kver IV: blöð 20-25, 3 tvinn.

Umbrot

  • Eindálka.
  • Leturflötur er ca 120-130 null x 120-125 null
  • Línufjöldi er ca 28-33.

Ástand

  • Það vantar framan og aftan af handritinu og aftan við blöð 6 og 8 og ef til vill víðar.
  • Efri helmingur blaðs 3 hefur verið skorinn burt.
  • Mörg blöð eða hlutar blaða eru illlæsilegir eins og athugasemdir í innihaldslýsingu gefa til kynna. Á mörgum blöðum eru göt og rifur (sbr. t.d. blöð 10, 11 og 12), og mörg blöð eru einnig blettótt, máð og skítug (sbr. t.d. blöð 4, 15, 20r-25v).

Spássíugreinar og aðrar viðbætur

  • Síðutitlum er bætt við á 17. öld (sjá t.d. blöð 9v-10r).
  • Skrifað er á spássíu blaða 21v og 22r.

Band

Band (175 null x 175 null x 29 null) er frá því 1967.

  • Spjöld eru klædd fínofnum striga; leður er á kili og hornum. Kver eru fest á móttök.
  • Handritið liggur í blárri strigaklæddri öskju með leðurkili.

Fylgigögn

Seðlarnir eru bundnir í eitt kver sem fest er á móttak fyrir aftan fremra saurblað. Það samanstendur af fjórum blöðum og tveimur stökum (minni) blöðum sem límd eru inn í kverið. Alls er því um sex seðla að ræða; fimm með hendi Árna Magnússonar, sá sjötti er auður:

  • a-c. Þrír seðlar sem á er yfirlit yfir efni handritsins.
  • Seðill 1 (merktur a, 165 mm x 134 mm) 1. Árna abóta carmen um Guðmund biskup. Desunt prima. 2. Um boðorð drottins. Dikt ég ætla um dyr og frið drottins boðorð að smíða. 3. Milska, sine itulo tamen. Habeo aliunde. 4. Af heilögum Meyjum (ubi manu recentiori annotatum est). Heyrðu ómældur himnaveldis. Habeo aliunde +5. Cecilíudiktur. Guð minn sæti blíðki og bæti brjóst innilegt. 6. [yfirstrikað: Andrésdiktur rísi faldur.] Vitnis vísur (af Maríu). Heyrðu til upphafsorða, alls vinnandi minna. Habeo aliunde +7. Maríuvísur. Mér gefi hlið[?] sá er heyrir hjarta mitt og bjarta. 8. Maríuvísur. Dýrðar gefðu dómsvörður. Habeo aliunde. 9. Jöfur gefi upphaf. +10. Postulavísur [yfirstrikað: Pétursdiktur] nisi fallar. Pétur er páfi drottins. +11. Maríuvísur [yfirstrikað: Jakobsdiktur] nisi fallar. Drottinn gef þú mér mátt. [Efnisskrá heldur áfram á seðli merktur b.]
  • Seðill 2 (merktur a, 165 mm x 134 mm) +12. Pétursdiktur. Postulann skulum vér prísa leita. +13. Jakobsdiktur prísa valda ég prúðan dikt. +14. Magnúsdiktur (Eyjajarls). +15. Nikulásdiktur. Dýrðarfullur drottinn minn. 16. Krossvísur. Guð himnanna. Habeo aliunde +17 Maríuvísur. María gef mér mælsku til, megi ég diktur vanda. +18. Ólafs konungs vísur helga. Herra Ólaf hjálpari Noregs landa. 19. Hvítakrossvísur. Carmen de Christo et Maria. Dýrðarfullur drottinn minn, dýrka vildi ég þig. 20. Hlýði allir ýtar snjallir óði mínum etc. Brjóstið fara, sargar bára slær og leikur. +21. Krossvísur. Helgan kross að heiðra má. 22. Carmen de Maria. Heyrðu hjálpar skæra. 23. Carmen aliud de Maria. Fljóðið ekki finnast má. [Efnisskrá heldur áfram á seðli merktur c.]
  • Seðill 3 (merktur c, 165 mm x 134 mm) 24. Carmen de s. Bartholomeo. Drottinn gef þú að dikturinn mætur.
  • d. Seðill (163 mm x 104 mm) með upplýsingum um eiganda og aðföngHalldór Bjarnason (hins Brennda) í Breiðadal í Önundafirði skal eiga kver á kálfskinni og þar á mörg pápísk kvæði. Sigurði Sigurðssyni frá Holti í Önundafirði gefin Commission kver um 1704 in Aprili. Þetta er kverið, og vill eigandinn hafa það aftur síðan, skrifar sr. Sigurður Jónsson, Hörðadal hvar í þessar Boðorðavísur standa. Halldór hefur fengið bókina hjá Þorkötlu á Lokinhömrum. Halldór seldi mér þetta kver 1705 á Alþingi og er það betalað.
  • e. Seðill með vísun (Það sem hér vantar í þessar Boðorðavísur, kann fyllast úr Rímnabókinni í 4to frá Hóli í H í annað handrit með Boðorðadiktum, þ.e. rímnabók í kvartóbroti frá Hóli í Hörðadal (sjá AM 720 b 4to).
  • Ómerktur og auður seðill. Síðasta blað í seðlakverinu.
  • Laus seðill með upplýsingum um forvörslu bands.

Uppruni og ferill

Uppruni

Handritið er skrifað á Íslandi. Það er tímasett til fyrri hluta 16. aldar. Kålund bendir á að þar sem handritið innihaldi kvæði eftir Jón Arason biskup, geti það ekki hafa verið skrifað fyrr en á fyrri hluta 16. aldar, þó að skriftin o. fl. virðist benda til 15. aldar ( Katalog II 1894:149 ).

Ferill

Halldór Bjarnason á Breiðdal í Önundarfirði seldi Árna Magnússyni bókina á alþingi 1705, en hann hafði fengið hana hjá Þorkötlu nokkurri á Lokinhömrum.

Aðföng

Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 3. maí 1988.

Aðrar upplýsingar

Skráningarferill

VH skráði handritið 7. ágúst 2009,

 DKÞ skráði handritið 29. október 2003.

Kålund gekk frá handritinu til skráningar 22. október 1888. Katalog II> , 149-150 (nr. 1818).

GV sló inn texta af seðlum Árna Magnússonar undir umsjón ÞS og með hliðsjón af gögnum frá MJ.

Viðgerðarsaga

Viðgert og bundið í ágúst 1967. Eldra band fylgdi ekki.

Myndir af handritinu

  • Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.
  • Svart-hvítar ljósmyndir á Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi.

Notaskrá

Titill: Katrínar saga,
Ritstjóri / Útgefandi: Bjarni Ólafsson, Þorbjörg Helgadóttir
Umfang: 93
Höfundur: Haukur Þorgeirsson
Titill: Gripla, Dróttkvæður Heimsósómi
Umfang: 25
Titill: Íslensk miðaldakvæði I.2
Ritstjóri / Útgefandi: Jón Helgason
Titill: Katalog over Den Arnamagnæanske Håndskriftsamling
Ritstjóri / Útgefandi: Kålund, Kristian
Höfundur: Valgerður Kr. Brynjólfsdóttir
Titill: Meyjar og völd : rímurnar af Mábil sterku
Lýsigögn
×

Lýsigögn