Skráningarfærsla handrits

AM 409 a I-VI 4to

Krukkspá og annálar ; Ísland, 1600-1700

Athugasemd
Samsett úr sex handritum.

Innihald

Lýsing á handriti

Blaðefni
Pappír með vatnsmerkjum.
Blaðfjöldi
i + 33 + i blað.
Tölusetning blaða

Handritin hafa öll verið blaðmerkt í einu með blýanti 1-37.

Band

Band frá júlí 1968 (219 mm x 190 mm x 16 mm). Pappaspjöld og kjölur klædd fínofnum líndúki. Tvö saurblöð úr bandi. Handritið liggur í öskju.

Fylgigögn

Seðill (101 mm x 84 mm) er staðsettur fyrir aftan fremra saurblað. Árni Magnússon hefur skrifað: 1704 in Junio, feck eg þetta af Gudmundi Jonssyne i Mula i Fliotzhlïd. Yngri hönd hefur bætt við efst á blaðið að seðillinn hafi áður verið í miðju af AM 409 a VI 4to: Indlagt mellem bl. 32-33. Á versó-hlið er hluti af heimilisfangi sýnilegt, (umslag), sent til Árna Magnússonar á meðan hann var í Skálholti.

Uppruni og ferill

Uppruni

Ýmsir, t.d. Kålund 1889:xiv, Íslenzar þjóðsögur (I) 1862:614 og Jón Þorkelsson 1956:199-120 hafa talið Jón Guðmundsson lærða höfund þessa rits og AM 409 a I 4to eiginhandarrit hans. Fræðimenn hafa nú dregið þetta hvort tveggja alfarið í efa ( Halldór Hermannsson 1924:xviii og Einar G. Pétursson 1998:147-148 ).

Aðföng

Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 25. október 1973.

Aðrar upplýsingar

Skráningarferill

  • MJG uppfærði með gögnum frá BS, 19. febrúar 2024.
  • GI tölvuskráði 2. desember 2002.
  • Kålund gekk frá handritinu til skráningar 22. apríl 1887 (Katalog (I) 1889:614-615 (nr. 1173)).

Viðgerðarsaga

Viðgert og bundið af Birgitte Dall í júlí 1968. Eldra band fylgdi ekki með.

Myndir af handritinu

  • Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.
  • Svart-hvítar ljósmyndir á Stofnun Árna Magnússonar, sem keypti þær af Arne Mann Nielsen 7. júlí 1972.

Hluti I ~ AM 409 a I 4to

Tungumál textans
íslenska
1 (1r-4r)
Krukkspá
Upphaf

Anno 1514 sper Jőn kruckur ...

Niðurlag

... Þetta til gamanz Giǫ̉rt | F I N I S

Athugasemd

Ýmsir hafa talið Jón Guðmundsson lærða höfund þessa rits og AM 409 a I 4to eiginhandarrit hans. Fræðimenn hafa nú dregið þetta hvort tveggja alfarið í efa ( Halldór Hermannsson 1924:xviii og Einar G. Pétursson 1998:147-148 ).

Lýsing á handriti

Blaðefni
Pappír með vatnsmerkjum.
  • Aðalmerki: Dárahöfuð með sjö bjöllum á kraga (bl. 1, 4 ).

    Mótmerki: Fangamark, tveir stafir (bl. 2, 3 ).

Vatnsmerki á seðli er stórt standandi ljón með kórónu, heldur á exi með bognu skafti.

Blaðfjöldi
4 blöð (207-210 mm x 162 mm). Blað 4v er autt.
Tölusetning blaða

Seinni tíma blýantsblaðmerking 2-5 (1r-4r). Seðill fremst er merktur sem blað 1.

Kveraskipan

Eitt kver: bl. 1-4 (1+4, 2+3), 2 tvinn.

Umbrot

  • Eindálka.
  • Leturflötur er c181 mm x 134 mm.
  • Línufjöldi er 33-35.
  • Eftirmáli ritsins endar í totu.
  • Griporð, pennaflúruð.

Ástand
  • Blöð eru dökk og óhrein, sérstaklega bl. 4v.
  • Jaðar er óskorinn.
  • Viðgerðir með japönskum pappír á neðri hluta sumra blaða.
  • Öll blöð eru með lóðrétt brott í miðju. Bl. 4v eru tvö önnur lóðrétt brot sem gefa til kynna að blöðin hafi verið brotin tvisvar.
Skrifarar og skrift

Ein hönd, óþekktur skrifari, fljótaskrift.

Skreytingar

Fyrsta lína texta og fyrsta lína lokaerindi er skrifuð með kansellískrift.

Tveir mismunandi og litlir bókahnútar, bl. 4r.

Skreyting við eða umhverfis griporð.

Spássíugreinar og aðrar viðbætur

Síðari tíma hönd hefur bætt við: Nr. 1 á spássíu á 1r.

Fylgigögn

Fastur seðill (205 mm x 162 mm) fremst með hendi Árna Magnússonar þar sem hann skrifar titil ritsins: Krucks=Spaa. Seðillinn er í reynd hluti af umslagi til Árna Magnússonar (sjá hinn hlutann við AM 409 a V 4to). Framan við seðilinn er annar seðill sem tilheyrir AM 409 a VI (sjá þar).

Uppruni og ferill

Uppruni

Skrifað á Íslandi. Kålund tímasetur handritið til 17. aldar. ( Katalog (I) 1889:614-615). ( Jón Þorkelsson tímasetur það hins vegar til c1650 1899:213 ).

Ferill

Það er ekki vitað hvernig handritið kom til Árna Magnússonar.

Hluti II ~ AM 409 a II 4to

Tungumál textans
íslenska
1 (1r-8v)
Krukkspá
Upphaf

Anno 1514 spaer Ion krukkur ...

Niðurlag

... Sæll er Jon þä [i þann] tÿma

Athugasemd

Ýmsir hafa talið Jón Guðmundsson lærða höfund þessa rits og AM 409 a I 4to eiginhandarrit hans. Fræðimenn hafa nú dregið þetta hvort tveggja alfarið í efa ( Halldór Hermannsson 1924:xviii og Einar G. Pétursson 1998:147-148 ).

Lýsing á handriti

Blaðefni
Pappír með vatnsmerkjum.
  • Aðalmerki: Einhvers konar skjaldarmerki (bl. 2, 5, 8 ).

Vatnsmerki á seðli, stórir stafir HHEVSER og ártalið 1692.

Blaðfjöldi
8 blöð í oktavó (147-150 mm x 98 mm).
Tölusetning blaða

Seinni tíma blýantsblaðmerking 7-14 (1r-8r). Kápublöð eru blaðmerkt sem blöð 6 og 15.

Kveraskipan

Eitt kver: bl. 1-8 (1+8, 2+7, 3+6, 4+5), 4 tvinn.

Umbrot

  • Eindálka.
  • Leturflötur er 128-135 mm x 84-86 mm.
  • Línufjöldi er 21-25.
  • Síðustu orð á síðu hanga undir leturfleti á 2r.
  • Griporð á 1r, pennaflúruð.

Ástand

  • Bl. 8v örlítið máð.
  • Á öllum blöðunum eru göt eftir saumþráð upp við kjöl.

Skrifarar og skrift

Ein hönd, óþekktur skrifari, fljótaskrift.

Skreytingar

Bl. 8v: Ígildi bókahnúts.

Skreyting við eða umhverfis griporð.

Spássíugreinar og aðrar viðbætur
  • Á 3r-v, 4r og 6r eru e.t.v. nokkurs konar áherslumerki á spássíum.
  • Síðari tíma hönd hefur bætt við Nr.2. með blýanti fremst á seðil.
Band

Eldra band (169 mm x 106 mm) frá 1700-1728. Pappírskápu hefur verið slegið um handritið. Árni Magnússon skrifar titil ritsins framan á kápuna. Kápublöðin eru blaðmerkt sem blöð 6 og 15, en einnig hefur einhver (e.t.v. sá sami og blaðmerkti) skrifað: Nr. 2 á fremra kápublaðið. Um núverandi band, sjá inngangsfærslu.

Fylgigögn
  • Tvinn (168 mm x 105 mm) er utan um handritið. Árni Magnússon hefur skrifað á rektósíðu þess Krucks-Spá. með brúnu bleki.

Uppruni og ferill

Uppruni

Skrifað á Íslandi. Kålund tímasetur til 17. aldar ( Katalog (I) 1889:614-615).

Hluti III ~ AM 409 a III

Tungumál textans
íslenska
3 (1r-8v)
Krukkspá
Titill í handriti

(Nockud ur Krucks Spä.)

Upphaf

Anno 1514. Späer Jön kruckur ...

Niðurlag

... Hier endast þad, sem eg sied hefe skrifad | af þessari spä, halldid til goda. Vale

Athugasemd

Hluti af ritinu.

Ýmsir hafa talið Jón Guðmundsson lærða höfund þessa rits og AM 409 a I 4to eiginhandarrit hans. Fræðimenn hafa nú dregið þetta hvort tveggja alfarið í efa ( Halldór Hermannsson 1924:xviii og Einar G. Pétursson 1998:147-148 ).

Lýsing á handriti

Blaðefni
Pappír með vatnsmerkjum.
  • Aðalmerki: Pro Patria (Maid of Dort) með fangamark AI undir (bl. 2, 3, 6, 7 ).

    Mótmerki: Fangamark "AI" (bl. 1, 4, 5, 8 ).

Blaðfjöldi
8 blöð (202 mm x 165 mm.).
Tölusetning blaða

Seinni tíma blýantsblaðmerking 16-23 (1r-8r).

Kveraskipan

Eitt kver: bl. 1-8 (1+8, 2+7, 3+6, 4+5), 4 tvinn.

Umbrot

  • Eindálka.
  • Leturflötur er 155-158 mm x 126 mm.
  • Línufjöldi er 23-28.
  • Leturflötur afmarkaður með þurroddi (ytri spássía).
  • Griporð á 1v, 4v, 7r og 7v.

Ástand
  • Blöð eru óskorin og jaðar snjáður.
  • Gert hefur verið við bl. 1+8 (tvinn) með japönskum pappír, við kjöl.
Skrifarar og skrift

Ein hönd, óþekktur skrifari, fljótaskrift.

Skreytingar

Fyrirsögn og fyrsta lína texta skrifuð með kansellískrift.

Spássíugreinar og aðrar viðbætur
  • Á spássíu á 1r stendur með hendi Árna Magnússonar: Ex charta Gud|mundi Thorlevii.
  • Síðari tíma hönd hefur bætt við Nr.3. á efri spássíu á bl. 1r.

Uppruni og ferill

Uppruni

Skrifað á Íslandi. Kålund tímasetur handritið til 17. aldar ( Katalog (I) 1889:614-615).

Hluti IV ~ AM 409 a IV

Tungumál textans
íslenska
4 (1r-1v)
Krukkspá
Upphaf

Krugs kuer spaaDomär 1501 ...

Niðurlag

... ma ec hafa nÿa sko a fotum og vel vtbwen til ferda

Athugasemd

Hluti af ritinu, en einnig er texti ögn skertur.

Brot.

Ýmsir hafa talið Jón Guðmundsson lærða höfund þessa rits og AM 409 a I 4to eiginhandarrit hans. Fræðimenn hafa nú dregið þetta hvort tveggja alfarið í efa ( Halldór Hermannsson 1924:xviii og Einar G. Pétursson 1998:147-148 ).

Lýsing á handriti

Blaðefni
Pappír. Ekkert vatnsmerki sýnilegt, en hægt að greina keðjur.
Blaðfjöldi
1 blað (200 mm x 164 mm).
Tölusetning blaða

Seinni tíma blýantsblaðmerking 24 (1r).

Kveraskipan

Eitt stakt blað.

Umbrot

  • Eindálka.
  • Leturflötur er 195 mm x 155 mm
  • Línufjöldi er 27-28.

Ástand

  • Texti er ögn skertur vegna skemmda á blaði.
  • Strikað er yfir texta á 1v.
  • Gert hefur verið við blaðið með japönskum pappír.

Skrifarar og skrift

Ein hönd, óþekktur skrifari, blendingsskrift.

Skreytingar

Leifar efst á bl. 1r gefa til kynna að upphafstafir hafi verið dregnir hærri og verið skreyttir.

Ígildi bókarhnúts.

Spássíugreinar og aðrar viðbætur
  • Leiðrétting með hendi skrifara á 1v.
  • Síðari tíma hönd hefur bætt við: Nr. 4 inn í leturflöt efst á 1r.

Uppruni og ferill

Uppruni

Skrifað á Íslandi. Kålund tímasetur handritið til 17. aldar ( Katalog (I) 1889:614-615).

Hluti V ~ AM 409 a V

Tungumál textans
íslenska
5 (1r-2v)
Krukkspá
Titill í handriti

Kruks Sp.

Upphaf

Er skjede og frammfor ä eirnne Jölanött ...

Niðurlag

... mä | Jeg hafa n y a skä (!) ä fötum og fliötur til | ferda.

Athugasemd

Hluti af ritinu, sennilega afrit af AM 409 a IV 4to.

Ýmsir hafa talið Jón Guðmundsson lærða höfund þessa rits og AM 409 a I 4to eiginhandarrit hans. Fræðimenn hafa nú dregið þetta hvort tveggja alfarið í efa ( Halldór Hermannsson 1924:xviii og Einar G. Pétursson 1998:147-148 ).

Lýsing á handriti

Blaðefni
Pappír með vatnsmerkjum.
  • Aðalmerki: Texti: GOTT BEWAHR KÖNICH og stórri kórónu á bl. 2, og efri hluti stafanna HHEVSER 1692 á bl. 1. Neðri hluti stafanna má finna í AM 409 a II 4to.
  • Vatnsmerki á seðli, stórt standandi ljón með kórónu, heldur á exi með bognu skafti.
Blaðfjöldi
2 blöð (210 mm x 165 mm).
Tölusetning blaða

Seinni tíma blýantsblaðmerking 25-26 (1r-2r). Seðill aftast er merktur sem blað 27.

Kveraskipan

Tvinn: 1-2 (1+2).

Umbrot

  • Eindálka.
  • Leturflötur er 150 mm x 110 mm
  • Línufjöldi er 20.

Ástand
  • Blöð eru óskorin.
  • Blöð eru mislit.
  • Gert hefur verið við jaðar með japönskum pappír og tvö stök blöð hafa verið fest saman (tvinn).
  • Blettir á bl. 1r.
  • Lóðrétt brot á báðum blöðum gefa til kynna að þau hafi verið brotin saman, bl. 1 yst.
Skrifarar og skrift

Ein hönd, óþekktur skrifari, fljótaskrift.

Skreytingar

Fyrirsögn dreginn stærri og lítilega skreytt.

Ígildi bókahnúts á 2v.

Spássíugreinar og aðrar viðbætur
  • Lesbrigði og leiðréttingar á spássíum og inni í texta með hendi Árna Magnússonar. Á spássíu á 1r tilgreinir Árni hvaðan lesbrigði eru tekin, þ.e. úr handriti með hendi Jóns Erlendssonar í Villingaholti og öðru sem verið hafði í eigu Þormóðs Torfasonar.
  • Síðari tíma hönd hefur bætt við: Nr. 5 á spássíu á 1r.
Innsigli

Leifar af rauðu innsigli á umslagi sem hefur verið notið sem seðill.

Fylgigögn

Fastur seðill aftast með hendi Árna Magnússonar. Seðillinn er í reynd hluti af umslagi til Árna (sjá hinn hlutann við AM 409 a I 4to). Á umslaginu eru leifar af innsigli.

Uppruni og ferill

Uppruni

Skrifað á Íslandi. Kålund tímasetur handritið til 17. aldar ( Katalog (I) 1889:614-615).

Hluti VI ~ AM 409 a VI

Tungumál textans
íslenska
1 (1r-1r)
Þau 7 heimsins furðuverk
Titill í handriti

Þ 7 Heimsins furduverk

Upphaf

Babilons murveger upbigder ...

Niðurlag

... og víser 5 þeim sem á siónuum voru, láti yfer 14. menn

Efnisorð
2 (1r-4v)
Þættir úr sögu Grikkja og Rómverja
Upphaf

Umm þad land Nyremblani ...

Niðurlag

... og gaf skömakarjnn hlfu mejra fẏr|er þennann, enn hinn.

Efnisorð
3 (4v-7r)
Annáll
Upphaf

Anno 1449. þann 28. octobr: var Christian greifi ...

Niðurlag

... 1646. Brann vopnahűs Kaupenhavnar

Athugasemd

Frá stjórnarárum dönsku konunganna Kristjáns I. til Kristjáns IV. (1449-1646).

Efnisorð
4 (7r-10v)
Annáll
Titill í handriti

CHRONOLOGIA edr Tdar Registur | umm þad sjerlegasta, sem skjed hefur j verỏlldjnne … Sjerdeilis j Dan|mỏrk og krïngliggjandi Lỏndum.

Upphaf

Anno mundi 60. sl Cain sinn brődur Abel i hel ...

Niðurlag

... þ lifdu þeir lærdu menn Beliramus og Joh: Scothus.

Athugasemd

Atburðir úr Gamla testamentinu, en einnig aðrir atburðir fram undir árið 1000.

Efnisorð
5 (10v-10v)
Krukkspá
Titill í handriti

Fragment űr Krucks Spä

Upphaf

Anno 1514. sper Jőn kruckur ...

Niðurlag

... verra er þ, enn dur, þvj einginn

Athugasemd

Vantar aftan af.

Ýmsir hafa talið Jón Guðmundsson lærða höfund þessa rits og AM 409 a I 4to eiginhandarrit hans. Fræðimenn hafa nú dregið þetta hvort tveggja alfarið í efa ( Halldór Hermannsson 1924:xviii og Einar G. Pétursson 1998:147-148 ).

Lýsing á handriti

Blaðefni
Pappír með vatnsmerkjum.
  • Aðalmerki: Skjaldarmerki Amsterdam með stöfum undir (bl. 1, 4, 8, 9 ).

    Mótmerki: Fangamark FCC(?) (bl. 2, 3, 5, 6, 7, 10 ).

Blaðfjöldi
10 blöð (199-212 mm x 162-170 mm).
Tölusetning blaða

Seinni tíma blýantsblaðmerking 28-37 (1r-10r).

Kveraskipan

Þrjú kver:

  • Kver I: bl. 1-4 (1+4, 2+3), 2 tvinn.
  • Kver II: bl. 5-6 (5+6), 1 tvinn.
  • Kver III: bl. 7-10 (7+10, 8+9), 2 tvinn.

Umbrot

  • Eindálka.
  • Leturflötur er 169-192 mm x 152-153 mm.
  • Línufjöldi er 27-36.
  • Síðasta orða á síðu hangir undir leturfleti á 5r og 10r.

Ástand
  • Vantar aftan af handriti.
  • Blöð blettótt og óhrein.
  • Blöð eru óskorin.
  • Eldri viðgerð með japönskum pappír.
Skrifarar og skrift

Ein hönd, óþekktur skrifari, mismunandi skriftartegundir. Annað hvort skipti sami skrifari um skrift, eða fleiri hendur komu að verkinu.

Skreytingar

Fyrirsagnir og millifyrirsagnir dregnar stærri.

Örlítið pennaflúr er víða í stöðu griporðs.

Spássíugreinar og aðrar viðbætur

Með síðari tíma hönd hefur verið bætt við: Nr. 6 á spássíu á 1r,

Fylgigögn

Fremst í AM 409 a I-VI 4to er seðill (sjá AM 409 a I 4to) með upplýsingum um feril VI. hluta. Áður lá þessi seðill milli bl. 5 og 6 í AM 409 a VI 4to. Aftan á seðlinum er sennilega brot úr bréfi til Árna Magnússonar.

Uppruni og ferill

Uppruni

Skrifað á Íslandi. Kålund tímasetur til 17. aldar ( Katalog (I) 1889:614-615).

Ferill

Árni Magnússon fékk handritið í júní 1704 frá Guðmundi Jónssyni í Múla í Fljótshlíð (sbr. seðil).

Notaskrá

Höfundur: Halldór Hermannsson
Titill: Jón Guðmundsson and his natural history of Iceland, Islandica
Umfang: 15
Höfundur: Jón Jónsson
Titill: Goðasteinn, Krukkspá og Kleykir
Umfang: 25
Titill: Íslenzkar þjóðsögur og æfintýri
Ritstjóri / Útgefandi: Jón Árnason
Höfundur: Jón Þorkelsson
Titill: Krukkspá, Þjóðsögur og munnmæli
Umfang: s. 190-200
Titill: Katalog over Den Arnamagnæanske Håndskriftsamling
Ritstjóri / Útgefandi: Kålund, Kristian
Höfundur: Már Jónsson
Titill: Árni Magnússon : ævisaga
Höfundur: Jón Þorkelsson
Titill: Þjóðsögur og munnmæli
Höfundur: Þórður Tómasson
Titill: Goðasteinn, Jón krukkur og Krukkspá
Umfang: 23-24
Lýsigögn
×
  • Staður
  • Reykjavík
  • Stofnun
  • Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum
  • Vörsludeild
  • Stofnun Árna Magnússonar
  • Safn
  • Safn Árna Magnússonar
  • Safnmark
  • AM 409 a I-VI 4to
  • XML
  • Opna XML færslu  
  • Athugasemdir
  • Gera athugasemdir við handrit  

Lýsigögn