Skráningarfærsla handrits
AM 382 4to
Skoða myndirKvæði um Þorlák helga — Þorláks saga helga; Ísland, 1340-1360
Innihald
„Presul thorla[ce] … “
„ … [e … ] areas“
Kålund kallar þetta kvæði: Carmen latinum in honorem S. Thorlaci.
Óheilt, vantar víða innan úr handriti og aftan af. Læsilegur texti endar á blaði 38v. Sum blöð eru skorin að miklu eða öllu leyti, en einnig er texti sumstaðar skertur vegna fúaskemmda (sjá nánar: Ástand).
Lýsing á handriti
Tvenns konar tölumerking blaða:
- 1) Blaðmerking Kålunds (með rauðu bleki) 1-38. Blaðstubbur við kjöl á milli blaða 16 og 17 er hér 16bis. Blaðstubbana á eftir blaði 38 merkir Kålund sem blöð 41 og 42 en hann merkir ekki aftasta stubbinn (kver VII) og er það heldur ekki gert hér.
Aftast eru fjórir tvískiptir plastvasar með blaðræmum sem Kålund hefur rakið hingað og blaðmerkt í samhengi við handritið, þannig að hægt er rekja hvar þær eiga heima í því (sjá nánar: Ástand).
- 2) Seinni tíma blaðsíðumerking með blýanti 5-32 (3r-16v), 33-48 (17r-24v), 49-58 (26r-30v), 59-72 (32r-38v). Á blaðsíðu 4 (2v) virðist talan 4 skrifuð með bleki og af annarri hönd.
Eitt tvinn og 7 kver:
- Eitt tvinn: blöð 1-2
- Kver I: blöð 3-10, 4 tvinn.
- Kver II: blöð 11r-16v, 3 tvinn.
- Kver III: blöð 16bisr-19v (blað 16 bisr er blaðstubbur við kjöl), 2 tvinn.
- Kver IV: blöð 20r-25v (blöð 23r-25v eru óheil (skorið hefur verið af þeim)), 3 tvinn.
- Kver V: blöð 26r-31v (blað 31 er blaðstubbur við kjöl), 3 tvinn.
- Kver VI: blöð 32r-35v, 2 tvinn.
- Kver VII: blöð 36r-42v (blöð 41-42 eru skert og aðeins blaðstubbar við kjöl); 3 tvinn eru í kverinu eins og það er í bandinu en af blaðstubbum blaða 39-40 sem eru í plastvasa aftast í bandi (sjá nánar: Ástand) má ætla að tvinnin hafi verið 4.
Blöð eru víða skemmd vegna raka, af þeim hefur verið skorið og í handritið vantar arkir:
- Á blöðum 1 og 36-38 eru verstu rakaskemmdirnar.
- Blöð 1r-v og 2r eru fremur dökk og máð.
- Það vantar í handrit milli blaða 2 og 3, 13 og 14, 16 og 17, 17 og 18, 19 og 20, 25 og 26, 28 og 29, 30 og 32, 33 og 34, og fyrir aftan blað 38v en af blöðum 39r-54v hafa aðeins varðveist ræmur (sjá hér á eftir).
- Af blöðum 16 og 42 eru aðeins varðveittar ræmur (án texta) upp við kjöl.
- Af blöðum 26, 32, 40-41 eru aðeins varðveittar ræmur (með texta) upp við kjöl.
- Af blöðum 24 og 25 hefur u.þ.b. helmingur varðveist.
- Aftast eru blaðræmur (í plastumslögum), sennilega innan úr bandi á AM 420 4to. Kålund hefur rakið þær hingað og blaðmerkt í samhengi við handritið, þannig að hægt er rekja hvar þær eiga heima í því (blöð 39r-40v, 43r-54v).
- Leturflötur er 140-150 mm x 112-113 mm.
- Línufjöldi er 24.
- Upphafsstafir kafla og setninga á stöku stað dregnir út úr leturfleti.
- Gatað fyrir línum.
Með einni hendir; skrifari óþekktur. Textaskrift.
Stórir skreyttir upphafsstafir með mannamyndum og/eða dýrum eða kynjaskepnum á blöðum 2r (litir rauður og gulur (e.t.v. með duftgyllingu)), 8v (litir rauður og blár), 11v (litir rauður og gulur), 23r (litir rauður og blár), 35r (litir rauður og blár) og 38r (litir rauður og blár).
Víða plöntuskreyttir upphafsstafir í tveimur litum, rauðum og bláum (sjá t.d. blöð 6r og 10v).
Litur og jafnvel örlítið skraut er á stöku stað sett í upphafsstafi sem dregnir eru út úr leturfleti (sjá t.d. blöð 19r og 20r).
Víða rauðritaðar fyrirsagnir (sjá t.d. blöð 3r og 15v).
Upphafsstafir inni í texta, einkum við efnisskil, eru á stöku stað litaðir með rauðu bleki (sjá t.d. blað 20r).
Síðari tíma spássíumynd af hermanni (sjá blað 22r)).
- Víða yngri spássíugreinar og krot (e.t.v. frá 17. öld), sjá t.d. blöð 21v-22r, en sumar þessara spássíugreina hafa síðan að nokkru verið máðar út (sbr. t.d. á blaði 21r).
- Á blaði 13r kemur fyrir nafnið Björn Jónsson og nafnið Jón Sigurðsson á blaði 30v.
- Á blaði 21v stendur að spássíugreinin sé skrifuð á Reynistað.
Með handritinu fylgja þrír fastir seðlar og einn laus:
- Fastur seðill fremst með hendi Árna Magnússonar, með titli sögunnar.
- Fastur seðill fremst með hendi Árna Magnússonar, með upplýsingum um band og ástand texta. Seðillinn er í reynd tvinn, en einungis er skrifað á annað blaðið.
- Fastur seðill fremst með hendi Árna Magnússonar, með upplýsingum um feril.
- Laus seðill frá Kaupmannahöfn um forvörslu.
Uppruni og ferill
Jón Helgason tímasetur handritið til ca 1350 (1976:390), en Kålund til ca 1300-1350 (Katalog (I) 1889:595).
Árni Magnússon fékk handritið frá Guðríði Gísladóttur á Hlíðarenda (sbr. seðil).
Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 25. maí 1984.
Aðrar upplýsingar
VH jók við og lagfærði skráningu skv. reglum TEI P-5, 5. júlí 2011. GI skráði 18. október 2002. Kålund gekk frá handritinu til skráningar 1. apríl 1887 (Katalog (I) 1889:595-596 (nr. 1134)).
Viðgert og bundið af Birgitte Dall árið 1967.
Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.