Skráningarfærsla handrits
AM 160 4to
Handrit hefur ekki verið myndað stafrænt
Lög; Ísland, 1540-1560
Innihald
Jónsbók
„Magnús með Guðs miskunn Noregs kóngur …“
„… en virða þó til fullra aura. AMEN.“
Kristinréttur Árna biskups
„Ala skal barn hvert er borið verður …“
„… en allri illsku týni. Amen.“
Kirkjuskipanir, lagaákvæði og samþykktir
Að mestu varðandi kirkjuleg málefni; tíundargjöld og verðútreikningar eða verðmælar.
Lýsing á handriti
- Blaðmerkt síðar 1-132 + 1bis. Einnig er blaðsíðumerking efst á ytra horni margra blaða 1- 266.
- Gömul blaðmerking með rómverskum tölum víða á neðri spássíum. Gæti verið með hendi skrifarans.
- Kver I: bl. 1 (+1bis)-8, stakt bl. og 4 tvinn.
- Kver II: bl. 9-16, 4 tvinn.
- Kver III: bl. 17-24, 4 tvinn.
- Kver IV: bl. 25-34, 5 tvinn.
- Kver V: bl. 35-42, 4 tvinn.
- Kver VI: bl. 43-50, 4 tvinn.
- Kver VII: bl. 51-58, 4 tvinn.
- Kver VIII: bl. 59-66, 4 tvinn.
- Kver IX: bl. 67-74, 3 tvinn og tvö stök blöð (bl. 70 og 71).
- Kver X: bl. 75-82, 4 tvinn.
- Kver XI: bl. 83-90, 4 tvinn.
- Kver XII: bl. 91-98, 4 tvinn.
- Kver XIII: bl. 99-102, 2 tvinn.
- Kver XIV: bl. 103-110, 4 tvinn.
- Kver XV: bl. 111-118, 4 tvinn.
- Kver XVI: bl. 119-126, 4 tvinn.
- Kver XVII: bl. 127-132, 2 tvinn og tvö stök blöð (bl. 129 og 131).
- Göt sem orðið hafa við verkun skinnsins og skerða því ekki texta eru á bl. 32, 85, 111, 113, 115, 117 og 132.
- Handritið er skítugt og nokkuð blettótt, einkum á kveraskilum, sem bendir til þess að handritið hafi verið óbundið um tíma.
- Fyrirsagnir eru máðar og sums staðar illlæsilegar. Sumir upphafsstafir eru einnig nokkuð máðir.
- Eindálka.
- Leturflötur er ca 115-120 mm x 80-85 mm (á öftustu blöðunum fer breiddin upp í 95mm).
- Línufjöldi er 23-24.
- Upphafsstafir eru víðast teiknaðir út fyrir leturflöt. Sumar fyrirsagnir fara einnig út fyrir leturflöt.
Bl. 1bisr-128r með hendi einhvers feðganna séra Ara Jónssonar á Stað í Súgandafirði og sona hans Jóns og Tómasar, líklega með hendi Jóns (sbr. Karl Ó. Ólafsson 2006 og Stefán Karlsson 1970:139), árléttiskrift.
Bl. 128v-131v með óþekktri hendi, árléttiskrift.
Heilsíðumynd af Ólafi helga í hásæti, haldandi á öxi og valdaepli, með krýndan dreka undir fótum á bl. 1v (Sjá ljóspr. í Corpus Cod. Isl. Med. Aevi 7, mynd 78a).
Heilsíðumynd af biskupi í skrúða með bagal á bl. 101v.
Spássíumynd af hengdum manni á bl. 127v.
Smærri myndir má finna víða en þær standa oftast hjá upphafsstöfum (sjá til dæmis bl. 43v, 45v, 47v, 48r, 54r, 57v, 59r, 63v, 72v, 88v, 93v, 97v, 99v og 127v). Myndirnar eru ýmist af mönnum, mannshöfðum, drekum, fuglum og öðrum kynjaskepnum. Á neðri spássíu, ytra horni, bl. 88r og 107r eru teiknaðar hendur og bl. 129v kynjaskepna í lit.
Mikið skreyttir upphafsstafir í ýmsum litum á bl. 1bisr, 2v, 8r, 13r, 14v, 28r, 31v, 39r, 44v, 48v, 71r, 75v, 76v, 86r, 94v, 102r. Stundum eru mannsandlit teiknuð í belgi stafanna.
Upphafsstafir í ýmsum litum, einkum svörtum, rauðum eða grænum.
Rauðritaðar kaflafyrirsagnir.
Spássíukrot er mestanpart réttarbætur og ýmiss konar viðbætur við aðaltextann (Karl Ó. Ólafsson 2006).
- Aðrar spássíugreinar nefna gjarnan almættið, t.d. efst á bl. 1bisr: „Guð minn komi til mín“, 17r: „miskunn Guðs með allri mildi“, enn fremur á bl. 17v, 22r, 28r, 48r, 58v, 69r, 100r, 117v, 128v.
- Nöfn koma fyrir á bl. 68v („Ólafur á mig segir bókin og er vel kominn að réttum erfðum“), bl. 120r (Þórdís), 127v (Ól.), 130r (Ólafur), 132r (Þorgautur).
Band frá 18. öld (168 mm x 123 mm x 50 mm). Pappaspjöld klædd bókfelli, leðurþvengir sjást á mótum kjalar og spjalda, kver saumuð með hamptaumum. Spjaldblöð og saurblöð eru nýlegri. Handritið liggur í öskju.
- Fastur seðill (154 mm x 101 mm) á milli saurblaða fremst með hendi Árna Magnússonar. Á seðlinum er efnisyfirlit og upplýsingar um feril („Jónsbók. Kristinréttur yngri. Nokkur Statuta Ecclesiastica. Um tíundarmál og matgjafir. Bókina fékk eg af seignr. Petre Wielandt, en hann af Bjarna í Arnarbæli. Codex non admodum vetustus“), hvort tveggja á versóhlið en rektóhlið er auð.
- Lýsing Jóns Sigurðssonar á handritinu fylgir.
Uppruni og ferill
Handritið er skrifað á Íslandi. Það er tímasett til ca 1550 (sjá ONPRegistre, bls. 446), en til síðari helmings 15. aldar í Katalog I, bls. 441.
Árni Magnússon fékk handritið hjá Peter Wielandt, en hann hafði fengið það hjá Bjarna Bjarnasyni (sbr. seðil).
Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 12. maí 1982.
Aðrar upplýsingar
- ÞS skráði samkvæmt reglum TEI P529.-30. desember 2009.
- GI færði inn grunnupplýsingar 20. júní 2002.
- Kålund gekk frá handritinu til skráningar 28. október 1886 (sjá Katalog I 1889:441 (nr. 828).
- Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.
- Svart-hvítar ljósmyndir á Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi, sem keypti þær af Arne Mann Nielsen 2. maí 1973.