Skráningarfærsla handrits

PDF
PDF

JS 583 4to

Kvæðabók ; Ísland, 1690

Titilsíða

Ein ný vísna og kvæ(ða)bók með mörgum andlegum … kvæðum úr heilagri ritnin(gu og) annarsstaðar að útdregnum og af ýmsum guðhræddum mönnum ort. Almúgafólki til gamans og góða og þeim öðrum sem slíkar vísur og kvæði elska vilja og iðka Guði almáttigum til lofs og dýrðar, en sér og öðrum til gagns og skemmtunar. Kostgæfilega samanhent og aðdregin af virðuglegum og ættgöfugum h. manni Magnúsi Jónssyni á Vigur. Anno 1(…)

Tungumál textans
íslenska

Innihald

1 (2r-11r)
Veldisvegur
Titill í handriti

Veldisvegur. Kvæði um veg og vanda veraldlegra valdsmanna

Upphaf

Herrar í háu sæti / sem höfðingsráðum fríðum …

2 (11r-16v)
Heyrandaljóð
Titill í handriti

Heyrandaljóð. Það er kvæði um Guðs orðs rækt, prestsskyldur og kirkjuhæversku, sem söfnuðurinn er skyldugur um vegna dýrðar guðlegs nafns

Upphaf

Kirkjubörn mín, komið góð, / kenna vil ég yður …

3 (16v-23r)
Þegnskylda
Titill í handriti

Þegnskylda. Um það hvað undirgefnum ber að sýna yfirvaldinu

Upphaf

Yfirvaldsþegnarar ærlegir / athuga gjörla hvað oss ber …

4 (23r-29r)
Faðerni
Titill í handriti

Faðerni. Það er foreldranna skylda við börnin

Upphaf

Faðir og móðir heyrið hér / hvör að ykkar skyldan er …

5 (29r-42r)
Hjónaspegill
Titill í handriti

Hjónaspegill. Sem að er kvæði um frægð og sóma þeirrar h. hjónabandsstéttar og hvörninn þeir ungu og ógiftu skulu sig þar til búa, og hjónin þar inni guðrækilega saman lifa

Upphaf

Sjá þú maður og sæta / sóma þinn og lífsfögnuð …

5.1 (33v-35v)
Annar partur Hjónaspegils
Titill í handriti

Annar partur kvæðisins um réttan undirbúning

Upphaf

Því skal seggur og sæta / er sín forlögin ekki veit …

5.2 (35v-42r)
Þriðji partur Hjónaspegils
Titill í handriti

Þriðji partur kvæðisins um hjónaskyldurnar

Upphaf

Heyrið hjónin bæði / er hvílu byggið eina senn …

6 (42v-52r)
Sköpunarminning
Titill í handriti

Sköpunarminning. Ort og samanskrifuð af sr. Jóni Einarssyni, Jóni Guðmundssyni og Þorvaldi Rögnvaldssyni

Upphaf

Allsvaldandi orðum stýri / og allri minni hugarferð …

7 (52r-v)
Friður hæða faðir náðar góður
Titill í handriti

Frómum höfðingja og heiðursmanni, Ara Magnússyni, óska ég, með öllum sínum, lukku og blessunar fyrir líf og sál, nú og um alla eilífð amen. Fát(ækur) vin og kunningi Sigurður Jónsson

Upphaf

Friður hæða faðir náðar góður / friðinn viður bið ég styðji yður …

8 (52v-55v)
Áður plöguðu prúðir
Titill í handriti

Þeim heiðursverðuga, framfarna guðhrædda höfðingja og herramanni Guðbrandi Þorlákssyni til loflegrar minningar, hvör eð í Kristo sætlega sofnaði 20. júlí anno 1627

Upphaf

Áður plöguðu prúðir / prýðileg vers að smíða …

Baktitill

Viget post funera virtus

9 (55v-59r)
Ó, þú allsvaldandi einvaldsherrann sanni
Titill í handriti

Auðmjúk bænarvísa, ort af Kolb. Gr.s. Rómast sem Hugbót

Upphaf

Ó, þú allsvaldandi einvaldsherrann sanni / allsherjar drottinn dýr …

Efnisorð
10 (59r-v)
Á oss, hjá sem yfir og með
Titill í handriti

Kvæði ort af hinum sama

Upphaf

Á oss, hjá sem yfir og með / allt í kring svo standi …

Viðlag

Sefi herrann súta stærð …

11 (59v-60v)
Sannleiksdæmin segja frá
Titill í handriti

Enn eitt kvæði hins sama

Upphaf

Sannleiksdæmin segja frá / í sjálfu drottins orði …

Viðlag

Lagt hefur ætíð líkn með þraut …

12 (60v-62v)
Úr hættudjúpi hörmunganna
Titill í handriti

Bænarvísur í þungum freistingum. Kolb. Gr.s. Tón sem Út rak Jesús fornan fjanda etc.

Upphaf

Úr hættudjúpi hörmunganna / hrópa ég, drottinn, upp til þín …

Lagboði

Út rak Jesús fornan fjanda

Efnisorð
13 (62v-65r)
Beðinn var ég af baugahrund
Titill í handriti

Enn eitt andlegt kvæði Kolbeins Gr.s.

Upphaf

Beðinn var ég af baugahrund / að byrja þar af hróðrarmund …

Viðlag

Sú hin sæla sumartíð …

Efnisorð
14 (65r-v)
Gef þú mér mál og minni
Titill í handriti

Enn eitt kvæði K.G.s.

Upphaf

Gef þú mér mál og minni / miskunnarherrann svinni …

Viðlag

Drottinn haltu mér við magt …

Efnisorð
15 (65v-70r)
Ljómur
Höfundur
Titill í handriti

Ljómur ortur af biskup Jóni Arasyni

Upphaf

Hæsti heilagi andi / himnakóngurinn sterki …

Efnisorð
16 (70r-v)
Mig gjörir af hjarta glaðan
Titill í handriti

Um það eilífa sumar. Ort af h. Oddi E.s.

Upphaf

Mig gjörir af hjarta glaðan / sú góða sumartíð …

Efnisorð
17 (70v)
Söngurinn gleður ef gæta kann
Titill í handriti

Vísa

Upphaf

Söngurinn gleður ef gæta kann / grátandi og hryggan mann …

Efnisorð
18 (70v-72v)
Hræra verður hróðrar al
Titill í handriti

Eitt kvæði Hannesar Einarssonar

Upphaf

Hræra verður hróðrar al / hreyfa mærðar smíði …

Viðlag

Ég hefi róið illan sjó …

19 (72v-74r)
Vertu forsjáll vinur minn
Titill í handriti

Eitt kvæði Kolb. Gr.sar

Upphaf

Vertu forsjáll, vinur minn, / vegurinn hættur er …

20 (74r-75r)
Undarlegan heimsins hátt
Titill í handriti

Eitt kvæði út af versi Horatíi þessu. S. Th. A.s.

Upphaf

Undarlegan heimsins hátt / hér mun verða að segja …

Viðlag

Vafin er hún plöggum hin virta mey …

21 (75r-76r)
Frosta hestur rasta eysti
Titill í handriti

Enn eitt kvæði Guðbr. Arngr.sonar

Upphaf

Frosta hestur rasta eysti / reiða lúður höðri frá …

Viðlag

Vert ei hljóður vinur minn …

22 (76r-78r)
Guðspjallavísur
Titill í handriti

Guðspjallavísur innihaldandi sérlegustu meining sérhvörs kapitula með Liljulag

Efnisorð
22.1 (76v-77r)
Mattheus guðspjallamaður
Titill í handriti

Matthæus

Upphaf

Matthæus Kristí minnist ættar / móður hátt og nafnið góða …

22.2 (77r-v)
Markús guðspjallamaður
Titill í handriti

Markús

Upphaf

Markús skírn og máttarverkin / mörg greinir og köllun sveina …

22.3 (77v-78r)
Jóhannes guðspjallamaður
Titill í handriti

Jóhannes

Upphaf

Jóhannes tign Jessí kennir / játar hinn og sveinar finna …

23 (78r)
Vísa
Titill í handriti

Versus Aulici

Upphaf

Intus qvis? Tu qvis? …

23.1 (78r)
Vísa
Upphaf

Hver er í húsi fyrir? Hvað er að því maður? …

Athugasemd

Íslensk útlegging á latneska textanum.

24 (78r-81r)
Guði lof um eilífð alla
Höfundur

Sigurður Guðmundsson

Titill í handriti

Þakklætisvísur Sigurðar Guðmundssonar

Upphaf

Guði lof um eilífð alla / og á þessum tíma sé …

25 (81r-85r)
Elsku faðirinn ástarkær
Titill í handriti

Andleg söngvísa ort af Erlendi Erlendssyni

Efnisorð
26 (85r)
Athugagrein um Vísnabókina
Titill í handriti

Þetta eftirskrifað á að standa fyrir framan Vísnabókina, en hefur þó ei prentað verið

Efnisorð
27 (85r-88v)
Til lesarans
Titill í handriti

Til lesarans

Upphaf

Öllum sínum elskulegum börnum, sonum og dætrum …

Baktitill

Einar Sigurðsson

Efnisorð
28 (88v-89r)
Gátuvísur
Titill í handriti

Gátuvísur sr. Einars Sigurðssonar

Upphaf

Seggjum vil ég segja / síst mun gaman að því …

28.1 (89r)
Svar við gátuvísum
Höfundur

Sæmundur

Titill í handriti

Sæmundur norður við Mývatn leysti svo úr

Upphaf

Kann ég ei hróðurinn hefja / né höldum svara til …

Athugasemd

Ekki er vitað hver þessi Sæmundur við Mývatn var.

29 (89v)
Athugagrein kvæði
Titill í handriti

Hér eftir skrifast enn nokkuð það gjört og ort hefur sá sællrar minningar sálugi sr. Einar Sigurðsson, sem forðum prenta átti og ei af varð

Efnisorð
30 (89v-91v)
Áminningarvísnaflokkur
Titill í handriti

Áminningarvísnaflokkur nauðsynlegur að þeir snúist frá skaðlegri undirhyggju sem lengi hafa yfir ótrú búið í Austfjörðum

Upphaf

Heyrðu, maður, mín orð / og mundu þá lífsstund …

Athugasemd

22 erindi.

31 (91v-93r)
Sjáðu, Guð minn góði
Titill í handriti

Einn alvarlegur bænarflokkur

Upphaf

Sjáðu, Guð minn góði, / glöggskyggn, hvað mér brugga …

Athugasemd

15 erindi.

Efnisorð
32 (93r-94r)
Meistarinn lærdómslista
Titill í handriti

Til heilags anda

Upphaf

Meistarinn lærdómslista, / lifandi sannleiks andi …

Athugasemd

14 erindi.

Efnisorð
33 (94r-97v)
Heyr þú, himna stýrir
Titill í handriti

Um Guðs dýrðarverk og dásemdargjörninga

Upphaf

Heyr þú, himna stýrir, / heit þín stoða trú mína …

Athugasemd

36 erindi.

Efnisorð
34 (97v-99v)
Hvað má ég, Guð minn góði
Titill í handriti

Einn þakklætis vísnaflokkur

Upphaf

Hvað má ég, Guð minn góði, / gjalda þér fyrir margfalda …

Athugasemd

23 erindi.

Efnisorð
35 (99v-101r)
Heyrðu, drottinn Guð dýrðar
Titill í handriti

Bænar og þakklætis vísnaflokkur

Upphaf

Heyrðu, drottinn Guð dýrðar, / daglega ég það klaga …

Athugasemd

18 erindi.

Efnisorð
36 (101r-105r)
Barnadilla
Titill í handriti

Dáfalleg barnadilla

Upphaf

Dikt heilnæman / hér skal þylja

Athugasemd

59 erindi.

Efnisorð
37 (105r-110v)
Kristni Guðs skal fræðasmíðið vanda
Titill í handriti

Um gæfulag Guðs kristni í frá upphafi allt til enda

Upphaf

Kristni Guðs skal fræðasmíðið vanda / sem kostulegast er blómstrið allra handa …

Viðlag

Kristnin Guðs skal kraftablóminu hrósa / hún kallast plöntuð rósa

Athugasemd

61 erindi.

Efnisorð
38 (110v-113v)
Kvæði af ekkjunni Tamar
Titill í handriti

Kvæði af ekkjunni Tamar

Upphaf

Með óbreytt lag skal efna lítið kvæði / af orði Guðs þó nokkrir þetta hæði …

Athugasemd

30 erindi

39 (113v-116v)
Nýársgjöf
Titill í handriti

Nýársgjöf diktuð anno 1588

Upphaf

Miskunn þína, mildi Guð, / minnast vildi ég á …

Athugasemd

33 erindi.

40 (116v-122r)
Um Íslands gæði
Titill í handriti

Vísnaflokkur um Íslands gæði

Upphaf

Heilagan anda hjartað mitt / af himnum bið ég nú fræða …

Athugasemd

44 erindi.

41 (122r-124v)
Heilagur andi hjálpi mér
Titill í handriti

Nýárskvæði um það blessaða kvinnunnar sæði

Upphaf

Heilagur andi hjálpi mér / að hefja stefjakvæði …

Viðlag

Krist vilda ég kenna það kvinnunnar sáð

Athugasemd

18 erindi.

42 (124v)
Um aðventu tók ég til
Titill í handriti

Erindi nokkur

Upphaf

Um aðventu tók ég til / með tíma ársins

Athugasemd

Aðeins upphafslínur neðst á blaðsíðunni en þá vantar blað í handritið. Kvæðið er óþekkt.

Efnisorð
43 (126r-129r)
Minningarkvæði um Friðrik konung annan sem lést 1588
Upphaf

Mitt óþakklætið arma / mig aumlega hrellir nú …

Athugasemd

28 erindi.

44 (129r-132r)
Af efni sönnu yngismönnum ævintýr
Titill í handriti

Einn kveðlingur af þeirri eftirlíkingu um magann og limuna

Upphaf

Af efni sönnu yngismönnum ævintýr / hér skal færa ef lystir að læra ljóðin skýr …

Athugasemd

32 erindi.

45 (132r-v)
Ég hefi ljóst í Jesú trausti
Titill í handriti

Um Jóhannis evangelíum vísur

Upphaf

Ég hefi ljóst í Jesú trausti / Jóns guðspjall sem flestir kalla …

Athugasemd

6 erindi.

46 (132v-134v)
Guðspjallavísur
Athugasemd

Nokkur erindi úr Guðspjallavísum sem ekki voru prentuð í Vísnabók Guðbrands.

46.1 (132v-133r)
Guðspjallavísur
Titill í handriti

Úr guðspjallsvísum

Upphaf

Stofna ég óðar efni / allvant má það kalla …

Athugasemd

7 erindi.

46.2 (133r-v)
Sálmur á jóladag
Titill í handriti

Á jóladaginn

Upphaf

Margt gleður mig svo hljóðan / margt kætir nú hjarta …

Athugasemd

Fremst er upphaf erindis sem hefur væntanlega komið næst á undan þessu í kvæði Einars: Fæðist af mey móður / Maríu etc.

46.3 (133v)
Sálmur á þrettánda
Titill í handriti

Á þrettánda. Þriðja vísan

Upphaf

Jesús lætur lýsa / ljósið það við kjósum …

Athugasemd

1 erindi.

46.4 (133v)
Sálmur annan dag hvítasunnu
Titill í handriti

Annan dag hvítasunnu. Önnur vísan

Upphaf

Hvað má ég herra góðum / fyrir heita elsku veita …

Athugasemd

1 erindi.

46.5 (133v)
Sálmur
Upphaf

Ríkdómur hér í heimi / hindurvitni mann blindur …

Athugasemd

2 erindi.

46.6 (133v-134v)
Sálmur
Titill í handriti

XXVII. sunnudag eftir Trinitatis

Upphaf

Heim vil ég heimskan telja / heimur sefur og dreymir …

Athugasemd

6 erindi. Fremst er upphaf vísu sem hefur farið á undan þessum í Guðspjallavísum Einars: Fer sá friðinum stýrir etc. Þessar vísur hafa stundum verið taldar sérstakt kvæði (Einar Sigurðsson 2007:210)

47 (134v-136v)
Ellikvæði
Titill í handriti

Þetta hefur ei prentað verið í Ellikvæði sr. Einars Sigurðssonar.

Upphaf

Sextíu hef ég að aldri ár / ekki er þess að dylja …

Athugasemd

23 erindi. Fremst er upphaf vísu sem hefur farið á undan þessum í Ellikvæði Einars. Hér næst veit ég hljóðið brestur / hrapar að etc.. Aftast er upphaf annarrar vísu úr kvæðinu: Salomonis er sú meining merk.

Efnisorð
48 (136v)
Vísa
Titill í handriti

Ein vísa sr. Einars Sigurðssonar

Upphaf

Þrítugum var mér vitrað að vanda / ljóð Guði til handa …

Athugasemd

Neðanundir stendur: Endar svo þetta sem sr. Einar Sigurðsson hefur ort og ei hefur prentað verið.

49 (137r-139v)
Orðskviðaklasi
Titill í handriti

Hér skrifast Orðskviðaklasi Jóns Hálfdanarsonar

Upphaf

Kvæðin ekki liggja nú á lausu / úr ljóðatunnu fékk ég hálfa ausu …

Athugasemd

34 erindi.

50 (139v-151v)
Málsháttavísur
Titill í handriti

Nú byrjast málshættirnir sem fyrri menn gjört hafa

Upphaf

Það er gott að girnast núna / góða menn og líka frúna …

51 (151v-153r)
Erfikvæði Magnúsar Gissurarsonar
Höfundur
Titill í handriti

Æruminning eftir ehrugæddan heiðursmann Magnús Gissurarson, ort af virðuglegum sr. Jóni Arasyni að Vatnsfirði við Ísafjörð, prófasti yfir Ísafjarðar og Strandasýslum

Upphaf

Erfisdrápu er mér skylt / eftir Magnús smíða …

Baktitill

Virðið á besta veg.

Athugasemd

22 erindi.

52 (153r-154r)
Erfikvæði Daða Eggertssonar og Ragnheiðar Eggertsdóttur
Höfundur
Titill í handriti

Ehruminning þeirra ágætu sæmdarsystkina Daða Eggertssonar og Ragnheiðar Eggertsdóttur hvör Guð kallaði til sinna náða að Skarði á Skarðsströnd 1664. Sr. J.Aras.

Upphaf

Spurðum vér andlátsorðin / á garðinum Skarði …

Athugasemd

11 erindi.

53 (154r-155r)
Erfikvæði Þorleifs Magnússonar
Titill í handriti

Söngvísa gjörð eftir virðuglegan höfðingja Þorleif Magnússon er var á Hlíðarenda í Fljótshlíð, af hans velviljuðum eftirlifandi vin og kunningja gjörð undir hans nafni með þann tón: Guð faðir, son og andi hreinn

Upphaf

Til himna upp ég hafinn er / í hæstu dýrðar vist …

Athugasemd

19 erindi.

54 (155r-157v)
Lifandi líknarbrunnur
Titill í handriti

Vísur útaf guðspjallinu um fortapaða soninn

Upphaf

Lifandi líknarbrunnur / ljósið góða byggir þú

Efnisorð
55 (157v-159v)
Guð sá er gáfum ræður
Titill í handriti

Vísur um afgang heilagra manna

Upphaf

Guð sá er gáfum ræður / gefur menntir vel hentar …

Efnisorð
56 (159v-160r)
Kappsamlega að klóra og ríða
Titill í handriti

Af gagnslausri heimsins áhyggju

Upphaf

Kappsamlega að klóra og ríða / og kasta þaki á hvörja tótt …

57 (160r-161r)
Heimi þykir hart sem er
Titill í handriti

Veraldarbörn líða illa umvöndun

Upphaf

Heimi þykir hart sem er / hallmæli að lýða mér …

58 (161r-v)
Þeim er þakkir að kunna
Titill í handriti

Enn eitt kvæði

Upphaf

Þeim er þakkir að kunna / er þanninn vildi oss næra …

59 (162r-163r)
Samsonskvæði
Titill í handriti

Samsons kvæði

Upphaf

Samson sterki sagður fyrir af engli / afl og þrótt af öllum bar …

60 (163r-v)
Æ muntu, elsku faðirinn, öllum hjá
Titill í handriti

Guð hjálpar þeim sem hans bíða

Upphaf

Æ muntu, elsku faðirinn, öllum hjá …

61 (163v-164r)
Í asnastalli fæddist frægur
Titill í handriti

Fæðing Kristí fátækleg

Upphaf

Í asnastalli fæddist frægur / fjærri var þá heimsins sægur …

62 (164r-v)
Ecclesía heitir hér
Titill í handriti

Hvörsu Kristur vakir yfir sinni kristni þó heimurinn ástríði hana fast

Upphaf

Ecclesía heitir hér / heilög kirkja sagt er mér …

63 (164v-165r)
Faðirinn bæði fiska og brauð
Titill í handriti

Guð forsorgar

Upphaf

Faðirinn bæði fiska og brauð / fái í hendur mínar …

64 (165r-166r)
Helgir englar hafa sig nær
Titill í handriti

Á nýjaársdag

Upphaf

Helgir englar hafa sig nær / þá himnakóngurinn fæddi[st] skær …

65 (166r-v)
Upphaf er það óðs hið besta
Titill í handriti

Óttinn á móti því fyrsta boðorði

Upphaf

Upphaf er það óðs hið besta / ást og dyggð við guðspjöll festa …

Efnisorð
66 (166v-167v)
Adam hræddist andlit hvíta
Titill í handriti

Vantrúarkærleiki heilagra

Upphaf

Adam hræddist andlit hvíta / en eplið þorði nauðugur bíta …

Efnisorð
67 (167v-168r)
Allt er valt þér á að trúa
Titill í handriti

Vantrúin

Upphaf

Allt er valt þér á að trúa / utan að sælu krossins búa …

Efnisorð
68 (168r-171v)
Um fornu spár og fyrirheit
Titill í handriti

Fyrirheitareitur eður sólarreitur

Upphaf

Um fornu spár og fyrirheit / að frelsarinn skal koma til vor …

Efnisorð
69 (172r-176v)
Upp minn andi og sála
Titill í handriti

Þessar vísur sem eftir fylgja hefur sr. Jón s. Þorsteinsson ort, er var í Vestmannaeyjum, út af sérhvörjum kapitula Matthei guðspjalli hvörjar honum entist ekki til að útenda en hafði þó ásett sér yfir allt nýja testamentið þær að continuera. Með tón: Ég vil jómfrú eina / jafnan lofa best etc.

Upphaf

Upp minn andi og sála / offra Guði dýrð …

Lagboði

Ég vil jómfrú eina / jafnan lofa best …

Athugasemd

Framan við fyrirsögn er tilvísun í Jesaja 44: Esaia 44 segir Guð: Ég mun úthella mínum anda yfir þitt sæði og minni blessan yfir þína eftirkomendur svo að þeir skulu vaxa sem gras og svo sem viðir við vatnslæki

70 (177r-v)
Vitur þar um vel og lengi
Titill í handriti

Eitt kvæði af orðum Davíðs falligt

Upphaf

Vitur þar um vel og lengi / versaði af þeim friðar fengi …

Viðlag

Harpan þénti Davíð / hans tók undir hljóð …

71 (177v-178r)
Heilagur andi hjálpi mér
Titill í handriti

Enn eitt andlegt kvæði

Upphaf

Heilagur andi hjálpi mér / með hæstri sinni mildi …

Lagboði

Þangað vildi ég líða / á þann aldinskóg …

Efnisorð
72 (178r-179r)
Hljóðmæli
Titill í handriti

Þetta heita hljóðmæli

Upphaf

Sálu minni og sjálfum mér / segja vil ég hvað ráðlegt er …

Efnisorð
73 (179r-v)
Ei minnstu á æsku mín
Titill í handriti

Enn önnur söngvísa. Með hymnalag

Upphaf

Ei minnstu á æsku mín / minn einvaldsherrann frómi …

Efnisorð
74 (179v-180r)
Glósa ég fyrst um græðarann minn
Titill í handriti

Eitt andlegt kvæði

Upphaf

Glósa ég fyrst um græðarann minn / hann gekk með lærisveinum …

Viðlag

Kristur bar kvölina stríða / á krossinum pín …

Efnisorð
75 (180v-181v)
Send þú mér afl og anda
Höfundur

Gísli O.s.

Titill í handriti

Um nafn og nytsemi Jesú útdregið af heilagri ritningu og útlagt úr latínu af sr. Gísla O.s.

Upphaf

Send þú mér afl og anda / ótta þinn læra, drottinn …

Athugasemd

Ef til vill eftir Gísla Oddsson biskup.

Efnisorð
76 (181v-182v)
Maður hvör skal minnast á
Titill í handriti

Kvæði um mannkynsins hála og hættusama hérvist

Upphaf

Maður hvör skal minnast á / að muni hann eitt sinn endann fá …

77 (182v-183v)
Dúfan send að vita var
Titill í handriti

Annað kvæði andlegt

Upphaf

Dúfan send að vita var / hvort vatnið þorna kunni …

78 (183v-185r)
Heimsins móti enda er
Titill í handriti

Eitt kvæði um þau ótíðindi sem skeðu í Grindavík anno 1627

Upphaf

Heimsins móti enda er / því ótíðindin geisa …

Viðlag

Það taka að fjölga tíðindin / tæpt er komið á horn …

Notaskrá
79 (185r-186v)
Frosta vildi ég fári hrinda
Titill í handriti

Nokkrar vísur með conditorslag

Upphaf

Frosta vildi ég fári hrinda / fram úr nausti góma tinda …

80 (186v-187r)
Samin dæmin áður og enn
Titill í handriti

Enn eitt andlegt kvæði

Upphaf

Samin dæmin áður og enn / að því leiðast víða …

Viðlag

Hrærði drottinn hjartað mitt / svo huggun sanna ég finni …

81 (187r-190v)
Efnið óðar smíða
Titill í handriti

Vísur af Antonio Pio og syni hans Mod. Tón sem Ellikvæði

Upphaf

Efnið óðar smíða / upp skal rísa í annað sinn …

Athugasemd

41 erindi.

82 (190v-191r)
Ekki hlífist eg við slag
Titill í handriti

Enn kveðlingur. Dauðinn segir

Upphaf

Ekki hlífist eg við slag / ævinni vér torgum …

83 (191v-197v)
Píslarminning
Titill í handriti

Píslarminning

Upphaf

Sterkur, merkur stjörnuláða / stýrir dýr …

Athugasemd

121 erindi. Undir fyrirsögn er þessi vísa: Fá erindi finnast hér / af frægstri Jesú pínu / Lassarí vísna lagið er / á litlu kvæði mínu.

84 (197v-198v)
Gef mér, drottinn, gæsku þinnar mildi
Titill í handriti

Annað kvæði af pínunni Kristí

Upphaf

Gef mér, drottinn, gæsku þinnar mildi / að lifi ég æ svo líki þér …

85 (198v)
Drottinn mig fyrir dýrstan mátt
Titill í handriti

Enn eitt kvæði

Upphaf

Drottinn mig fyrir dýrstan mátt / drjúgum lætur lofa …

Efnisorð
86 (198v-199v)
Sýndist mér í svefni hrein
Titill í handriti

Enn annað kvæði

Upphaf

Sýndist mér í svefni hrein / siðleg ganga auðar rein …

Viðlag

Mætast hitta eg merkissprund / munum við ekki skilja / þýðri ann ég þorna grund / það er að mínum vilja

87 (199v-204r)
Kvennaraunir
Titill í handriti

Einn kveðlingur kallast Kvennaraunir

Upphaf

Vanda mundi eg vísnalag / vel svo stæði í skorðum …

88 (204r-206r)
Herrann Jesús hýr og fagur
Titill í handriti

Enn eitt kvæðiskorn

Upphaf

Herrann Jesús hýr og fagur / himnabraut réð ganga …

89 (206r-207r)
Frelsarinn mér forði neyð
Titill í handriti

Eitt kvæði um það maður stundi ekki uppá heiminn heldur láti sig langa til himnaríkis

Upphaf

Frelsarinn mér forði neyð / sem fyrir mig leið pín …

90 (207r-208r)
Vilda eg Jesús vagga þér
Titill í handriti

Vöggukvæði til lausnarans

Upphaf

Vilda eg Jesús vagga þér / og vegsemd alla bjóða …

91 (208r-209r)
Á himnum uppi hugur minn er
Titill í handriti

Kvæði um huggun í mótganginum af Guðs fyrirheitum

Upphaf

Á himnum uppi hugur minn er / hæstur drottinn æ hjá þér …

Viðlag

Herrann Kristur hjá mér standi / hættu veginum á / leysi hann mig af ljótu grandi / og löstunum frá

92 (209v-210v)
Stærstum boða kostum kvíðum
Titill í handriti

Eitt andlegt kvæði um þessa heims hættusamlega skipreisu og hvörninn hún fyrir Jesúm Kristum kemst í gegnum allar mótgangs bylgjur og með styrk og krafti heilags anda hann yfirvinnur og heldur svo eilífum sigri.

Upphaf

Stærstum boða kostum kvíðum / kaldan voða hrelldir lýðum …

Viðlag

Blessað hnossið berið það hið rjóða / vökva klekur víða láð …

93 (210v-211v)
Ástarbandið fyrst var fundið
Titill í handriti

Enn eitt andlegt kvæði

Upphaf

Ástarbandið fyrst var fundið / föðurs handar við oss bundið …

Viðlag

Brúðurin geymir börnin sín / blessuð þó hún gangi frá / hægt dillar sú er hugga vel má.

Lýsing á handriti

Blaðefni

Pappír með vatnsmerkjum.

Vatnsmerki 1. Aðalmerki: Skjaldarmerki með sverðlilju og fangamarki með ORA fyrir neðan // Ekkert mótmerki (1-142).

Vatnsmerki 2. Aðalmerki: Skjaldarmerki Amsterdam // Ekkert mótmerki (152-210).

Blaðfjöldi
8 + 211 + 1 blöð.
Umbrot

  • Eindálka.
  • Griporð.
  • Sums staðar eru erindi númeruð á ytri spássíu.

Ástand

  • Um það bil fjórðungur af ytri spássíu titilsíðu hefur rifnað af og texti skerst við það. Blöð hafa mörg trosnað á jöðrum og hafa verið styrkt með pappír.

Skrifarar og skrift

Að mestu með hendi Magnúsar Jónssonar í Vigur, fljótaskrift.

Spássíugreinar og aðrar viðbætur
8 blöð fremst með titilsíðu og registrum eftir Pál stúdent Pálsson.
Band

Pappaspjöld klædd dökkum líndúk. Merkimiðar á kili.

Uppruni og ferill

Uppruni
Handritið var skrifað á Íslandi, í Vigur í Ísafjarðardjúpi, um 1690 (sbr. Handritaskrá II:601).
Ferill

Úr safni Jóns Árnasonar bókavarðar

Aðföng

Alþingi keypti handrita- og bókasafn Jóns Sigurðssonar árið 1878. Safnið var afhent Landsbókasafni að honum látnum, en hann lést 7. desember 1879. Það komst í hendur safnsins árið 1881 er það var flutt í Alþingishúsið.

Aðrar upplýsingar

Skráningarferill
Þórunn Sigurðardóttir skráði í mars 2011. Handritaskrá 2. b.

Notaskrá

Titill: Vísnabók Guðbrands
Ritstjóri / Útgefandi: Jón Torfason, Kristján Eiríksson
Lýsigögn
×
Efni skjals
×
  1. Veldisvegur
  2. Heyrandaljóð
  3. Þegnskylda
  4. Faðerni
  5. Hjónaspegill
    1. Annar partur Hjónaspegils
    2. Þriðji partur Hjónaspegils
  6. Sköpunarminning
  7. Friður hæða faðir náðar góður
  8. Áður plöguðu prúðir
  9. Ó, þú allsvaldandi einvaldsherrann sanni
  10. Á oss, hjá sem yfir og með
  11. Sannleiksdæmin segja frá
  12. Úr hættudjúpi hörmunganna
  13. Beðinn var ég af baugahrund
  14. Gef þú mér mál og minni
  15. Ljómur
  16. Mig gjörir af hjarta glaðan
  17. Söngurinn gleður ef gæta kann
  18. Hræra verður hróðrar al
  19. Vertu forsjáll vinur minn
  20. Undarlegan heimsins hátt
  21. Frosta hestur rasta eysti
  22. Guðspjallavísur
    1. Mattheus guðspjallamaður
    2. Markús guðspjallamaður
    3. Jóhannes guðspjallamaður
  23. Vísa
    1. Vísa
  24. Guði lof um eilífð alla
  25. Elsku faðirinn ástarkær
  26. Athugagrein um Vísnabókina
  27. Til lesarans
  28. Gátuvísur
    1. Svar við gátuvísum
  29. Athugagrein kvæði
  30. Áminningarvísnaflokkur
  31. Sjáðu, Guð minn góði
  32. Meistarinn lærdómslista
  33. Heyr þú, himna stýrir
  34. Hvað má ég, Guð minn góði
  35. Heyrðu, drottinn Guð dýrðar
  36. Barnadilla
  37. Kristni Guðs skal fræðasmíðið vanda
  38. Kvæði af ekkjunni Tamar
  39. Nýársgjöf
  40. Um Íslands gæði
  41. Heilagur andi hjálpi mér
  42. Um aðventu tók ég til
  43. Minningarkvæði um Friðrik konung annan sem lést 1588
  44. Af efni sönnu yngismönnum ævintýr
  45. Ég hefi ljóst í Jesú trausti
  46. Guðspjallavísur
    1. Guðspjallavísur
    2. Sálmur á jóladag
    3. Sálmur á þrettánda
    4. Sálmur annan dag hvítasunnu
    5. Sálmur
    6. Sálmur
  47. Ellikvæði
  48. Vísa
  49. Orðskviðaklasi
  50. Málsháttavísur
  51. Erfikvæði Magnúsar Gissurarsonar
  52. Erfikvæði Daða Eggertssonar og Ragnheiðar Eggertsdóttur
  53. Erfikvæði Þorleifs Magnússonar
  54. Lifandi líknarbrunnur
  55. Guð sá er gáfum ræður
  56. Kappsamlega að klóra og ríða
  57. Heimi þykir hart sem er
  58. Þeim er þakkir að kunna
  59. Samsonskvæði
  60. Æ muntu, elsku faðirinn, öllum hjá
  61. Í asnastalli fæddist frægur
  62. Ecclesía heitir hér
  63. Faðirinn bæði fiska og brauð
  64. Helgir englar hafa sig nær
  65. Upphaf er það óðs hið besta
  66. Adam hræddist andlit hvíta
  67. Allt er valt þér á að trúa
  68. Um fornu spár og fyrirheit
  69. Upp minn andi og sála
  70. Vitur þar um vel og lengi
  71. Heilagur andi hjálpi mér
  72. Hljóðmæli
  73. Ei minnstu á æsku mín
  74. Glósa ég fyrst um græðarann minn
  75. Send þú mér afl og anda
  76. Maður hvör skal minnast á
  77. Dúfan send að vita var
  78. Heimsins móti enda er
  79. Frosta vildi ég fári hrinda
  80. Samin dæmin áður og enn
  81. Efnið óðar smíða
  82. Ekki hlífist eg við slag
  83. Píslarminning
  84. Gef mér, drottinn, gæsku þinnar mildi
  85. Drottinn mig fyrir dýrstan mátt
  86. Sýndist mér í svefni hrein
  87. Kvennaraunir
  88. Herrann Jesús hýr og fagur
  89. Frelsarinn mér forði neyð
  90. Vilda eg Jesús vagga þér
  91. Á himnum uppi hugur minn er
  92. Stærstum boða kostum kvíðum
  93. Ástarbandið fyrst var fundið

Lýsigögn