Skráningarfærsla handrits

PDF
PDF

AM 193 4to

Prestadómar, kirkjuskipanir, dómar og samþykktir frá 16. og 17. öld ; Ísland, 1690-1710

Athugasemd
Efnisyfirlit er utan á bandi (sjá lýsingu: Band) og skv. því ætti C5 Lib. II og Sú nýja ordinantia C5 einnig að vera hér en eru það ekki nú

(sbr. Katalog I, bls. 464-65 (nr. 872)).

Tungumál textans
íslenska

Innihald

1 (1r-145v)
Um andleg mál, sérdeilis dómar, statútur og synodalía
Titill í handriti

Um andleg mál, sérdeilis dómar, statútur og synodalía

1.1 (1r-25r)
Ýmsir dómar
Efnisorð
1.1.1 (1r-1v)
Dómur um hjónabandsskilnað
Titill í handriti

Dómur um hjónabandsskilnað útnefndur af herra Gísla og Páli lögmanni 1562

Upphaf

Öllum mönnum sem þetta bréf sjá eður heyra senda Einar Ólafsson, Símon Jónsson …

Niðurlag

… samþykktu fyrrgreindir herrar með oss þennan dóm.

1.1.2 (1v-3v)
Reykjadómur um hjónaband
Titill í handriti

Reykjadómur um hjónaband

Upphaf

Öllum mönnum sem þetta bréf sjá eður heyra sendum við Oddur Halldórsson, Þórður Jónsson, Björn Ólafsson …

Niðurlag

… og Páli Vigfússyni og af allri lögréttunni hér inni e.t.c.

1.1.3 (3v-4v)
Dómur um hjónaband Daða Arnórssonar
Titill í handriti

Dómur um hjónaband Daða Arnórssonar

Upphaf

Öllum mönnum sem þetta bréf sjá eður heyra senda Halldór með Guðs náð, ábóti á Helgafelli, Sigurður Jónsson, Helgi Jónsson …

Niðurlag

… eftir föður né móður. Samþ. þennan vorn dóm

1.1.4 (4v-5v)
Dómur dæmdur á alþingi um hjónaskilnað 1562
Titill í handriti

Dómur dæmdur á alþingi um hjónaskilnað 1562

Upphaf

Öllum mönnum sem þetta bréf sjá eður heyra sendum vér Gunnar Gíslason, Jón Ólafsson …

Niðurlag

… og með öngvu móti líðast mega að hún hafi ei refsing af veraldlegu valdi. Lögsamaði og samþykkti þennan vorn dóm. H.

1.1.5 (5v-6v)
Dómur ef krankleiki kemur á eftir trúlofun
Titill í handriti

Dómur ef krankleiki kemur á eftir trúlofun

Upphaf

Öllum mönnum sem þetta bréf sjá eður heyra senda …

Niðurlag

… strax þar á þinginu. Oss öllum ásjáandi. Samþykkti.

1.1.6 (6v-7r)
Dómur um trúlofun og kaup
Titill í handriti

Dómur um trúlofun og kaup

Upphaf

Það gjörum vér [.....] Vilhjálmsson, Jón Bjarnarson …

Niðurlag

… fyrir sér og öllum sínum.

1.1.7 (7r-8v)
Dómur um hjúskaparmál og hórdóm
Titill í handriti

Dómur um hjúskaparmál og hórdóm

Upphaf

Öllum mönnum sem þetta bréf sjá eður heyra senda Sæmundur …

Niðurlag

… og sagður sýslumaður Jón Björnsson.

1.1.8 (8v-9v)
Dómur herra Guðbrands og Jóns lögmanns um hjónaskilnaði fyrrskrifaðra manna
Titill í handriti

Sá dómur herra Guðbrands og Jóns lögmanns um hjónaskilnað fyrrskrifaðra manna hvörra í þessum fyrrskrifuðum dómi getur og ætti þessi fyrri að standa.

Upphaf

Öllum mönnum sem þetta bréf sjá eður heyra sendum vér Bjarni Gamlason, Arngrímur Jónsson, Jón Arngrímsson …

Niðurlag

… og eftir læti í þeirra samskiptum, so sem henni verður af andlegu valdi til sagt. Samykkti þennan dóm. D.

1.1.9 (9v-11r)
Dómur um hjónaband Odds Helgasonar 1594
Titill í handriti

Dómur um hjónaband Odds Helgasonar 1594

Upphaf

Vér eftirskrifaðir menn stef. Jón Gíslason, Jón stef. Jónsson, Oddur Oddsson …

Niðurlag

… að sagt hjónaband Odds Helgasonar og Þorbjargar Eyjólfsdóttur, löglegt og myndugt og þeirra börn arftæk og skilgetin. Samþ.

1.1.10 (11r-12r)
Alþingisdómur um þá sem eiga vilja sínar hórdómskonur og þær sem ósatt segja til föðurs
Titill í handriti

Alþingisdómur um þá sem eiga vilja sínar hórdómskonur og þær sem ósatt segja til föðurs

Upphaf

Öllum góðum mönnum sem þetta bréf sjá eður heyra sendir Árni Gíslason, Sveinn Símonarson og Sigurður Einarsson …

Niðurlag

… líðanlegt þau væri lengur á einum bæ en til síns næsta skildaga, mundi hvörju burt að skipa.dixi.

1.1.11 (12r-12v)
Dómur herra Ólafs um tíundir og leghöf og líksöngseyrir
Titill í handriti

Dómur herra Ólafs um tíundir og leghöf og líksöngseyrir

Upphaf

Það gjörum vér Björn Gíslason, Gottskálk Jónsson …

Niðurlag

… En líksöngskaup eyrir. En eindægri fimmtudag er 4r vikur eru af sumri.

1.1.12 (12v-13r)
Dómur um vín og bakstur 1572
Titill í handriti

Dómur um vín og bakstur 1572

Upphaf

Öllum mönnum sem þetta bréf sjá eður heyra senda 8 prestar og 9 leikmenn …

Niðurlag

… hentugast og þarflegast. En kaup á víninu skildi vera alin fyrir 4 fe. Samþykktu.

1.1.13 (13r-14r)
Dómur um kirknafé dæmdur af séra Stefáni Gíslasyni 1585
Titill í handriti

Dómur um kirknafé dæmdur af séra Stefáni Gíslasyni 1585

Upphaf

Öllum mönnum sem þetta bréf sjá eður heyra sendum vér 7 prestar …

Niðurlag

… að greiða það sem á vantar, so sem hann sjálfur eytt hefði. Samþykktu. …

1.1.14 (14r-15r)
Dómur herra Odds um kennimanna uppheldi 1589
Titill í handriti

Dómur herra Odds um kennimanna uppheldi 1589

Upphaf

Öllum mönnum sem þetta bréf sjá eður heyra senda 12 prestar …

Niðurlag

… forsmáðar verða eður vanræktar.

1.1.15 (15v-16v)
Dómur um kirknagóss, dæmdur á Heggstöðum 1566
Titill í handriti

Dómur um kirknagóss, dæmdur á Heggstöðum 1566

Upphaf

Öllum mönnum sem þetta bréf sjá eður heyra senda Eiríkur Grímsson, Jón Magnússon …

Niðurlag

… uppheldi að veita eftir því sem honum ber og að fornu verið hefur og nú í vors V.k.h. orðin: er boðið. Samþykkti.

1.1.16 (16v-17r)
Prestadómur um peninga biskups Jóns eftir hann
Titill í handriti

Prestadómur um peninga biskups Jóns eftir hann

Upphaf

Öllum mönnum sem þetta bréf sjá eður heyra senda Tómas með Guðs náð, ábóti á Mukaþverá (!) og 22 prestar …

Niðurlag

… er gjört var í sama stað og ár, aldrigi síðar en fyrr segir.

1.1.17 (17v-18r)
Prestadómur um peninga biskups Jóns eftir hann
Titill í handriti

Prestadómur um peninga biskups Jóns eftir hann

Upphaf

Öllum mönnum sem þetta bréf sjá eður heyra senda Þorleifur Eiríksson, Brynjólfur Halldórsson …

Niðurlag

… fjarvistir og gefi þeim tilefni til að falla og brjóta. Samþ.

1.1.18 (18)
Dómur um þá staði sem prestar halda
Titill í handriti

Dómur um þá staði sem prestar halda

Upphaf

Öllum mönnum sem þetta bréf sjá eður heyra sendum vér 12 prestar …

Niðurlag

… fyrir aðra gagnsemi, eftir skynsamra manna ráði. Samþ.

1.1.19 (18v)
Dómur um mein millum hjóna, dæmdur í tíð biskups Ögmundar
Titill í handriti

Dómur um mein millum hjóna, dæmdur í tíð biskups Ögmundar

Upphaf

In domine domini. Amen. S.V. Jón Héðinsson officialis …

Niðurlag

… fram fleipur um sagt hjónaband og til sanninda.

1.1.20 (18v-19v)
Biskupa- og prestasamþykktir
Titill í handriti

Biskupa- og prestasamþykktir

Upphaf

Ef prestar slá leikmenn, utan þeir séu fyrr slegnir …

Niðurlag

… buxur, eður annan lausligan búning.

1.1.21 (19v)
Samþykktir um giftingar á alþingi
Titill í handriti

Samþykktir um giftingar á alþingi

Upphaf

Svo og var skipað að enginn maður af öðru biskupsdæmi skal fá sér konu af …

Niðurlag

… mega að skiljast í þeirri 4ðu grein.

1.1.22 (19v-20v)
Dómur um Björn Guðnason, anno 1520
Titill í handriti

Dómur um Björn Guðnason, anno 1520

Upphaf

Mánudaginn næstan fyrir allraheilagramessu í Skálholti …

Niðurlag

… höldum því öllu sem fyrr segir um skuldir og sakhæfi.

1.1.23 (20v)
Setningar Sveins biskups
Titill í handriti

Setningar Sveins biskups

Upphaf

Árum eftir Guðsburð 1472 voru þessi boð sett af virðugligum …

Niðurlag

… þó að peningur hans vaxi eður þverri á þeim misserum.

1.1.24 (20v-21r)
Samanteknar greinir Borgfirðinga
Titill í handriti

Setningar Sveins biskups

Upphaf

Skírdagur og föstudagurinn langi sé skyldugliga haldnir svo sem sunnudagur til kirkjusóknar …

Niðurlag

… og sá skal jafnan sekur fyrir helgispjöll sem skipar en ei verkmaður sem vinnur.

1.1.25 (21r-24v)
Almennileg regla
Titill í handriti

Almennileg regla

Upphaf

Þar sem soddan nauðsyn til fellur að maður …

Niðurlag

… ei búshluta varðveita þá sem oð..un eður on..r má af verða.

1.2 (24v-25r)
Grágás
Titill í handriti

Úr gamla Kristinrétti

Upphaf

Klerkar skulu um öll mál sóttir vera fyrir …

Niðurlag

… ef hann kann fá nokkurn klerk þar til nytsamligan.

Athugasemd

Hluti af ritinu, Kristinna laga þáttur.

1.3 (25r-26r)
Skipan Jóns erkibiskups 1327
Titill í handriti

Anno 1327. Af þessum skipaði Jón erkibiskup í Niðarósi Jörundi (!) biskup að Hólum, Árna biskup í Skálholti

Upphaf

Enginn skal öðrum sök gefa …

Niðurlag

… af slíku þrályndi.

1.4 (26v-29r)
Synodalia
Titill í handriti

Synodalia

Upphaf

Um útvalning presta standi eftir ordinantiunni …

Niðurlag

… eður hvörsu mikið það skal vera, þeir teljast undan að erfiða kauplaust sumir.

Efnisorð
1.5 (29r-32r)
Önnur Synodalia, anno 1590
Titill í handriti

Önnur Synodalia, anno 1590

Upphaf

Voru þessar eftirfylgjandi greinir staðfestar á Þingvelli …

Niðurlag

… Þar fyrir skal presturinn stifta þá sem að þessu verða fundnir eður klaga það fyrir biskupi.

Efnisorð
1.6 (32r)
Nokkuð úr Kristinrétti
Titill í handriti

Nokkuð úr Kristinrétti

Upphaf

Þar sem efi er á nokkrum málum …

Niðurlag

… allra helst þar sem predika skal.

Efnisorð
1.7 (32r-32v)
Gömul lög kirkjunnar
Titill í handriti

Gömul lög kirkjunnar

Upphaf

Ef einhvör hlutur er bannaður …

Niðurlag

… og upptækt það byggt var.

Efnisorð
1.8 (32v)
Um ljóstolla
Upphaf

Jafnt skulu lúka ljóstolla og tíundir …

Niðurlag

… Hálfmörk eiga hjón að gjalda í ljóstoll en eyrir lausir menn.

Efnisorð
1.9 (32v)
Eindægur á ljóstollum
Titill í handriti

Eindægur á ljóstollum

Upphaf

Föstudaginn langa sekur 112 aurum hvör eigi lýkur …

Niðurlag

… eður hvort sem á lúki 2 ljóstolla.

Efnisorð
1.10 (33r-50r)
Kristinréttur Árna biskups
Titill í handriti

Kristinréttur sá nýi og lagfærði

Upphaf

Hér segir um barnsfæðing, um skírn og hvörjir fara skulu með barn til skírnar …

Niðurlag

… Um þau ein mál skulu þeir dæma, sem ordinant skipar og kóngs Mayesty í sínum bréfum en ei önnur.

Athugasemd

Alls eru kaflarnir 31; I-XXXI

Skrifaraklausa er neðst á blaði 50r. og á blaði 50v eru m.a. athugasemdir (?) á dönsku.

1.11 (51r-52r)
Bréf Páls Stígssonar
Titill í handriti

Bréf Páls Stígssonar

Upphaf

Ég Páll Stígsson K. M. bífalningsmann …

Niðurlag

… skrifað á alþingi sjálfan vísitaíonis Mariæ. Um sumarið anno salutis 1563.

Efnisorð
1.12 (52r-53r)
Bréf Johans Buckolts
Titill í handriti

Bréf Johans Buckolts

Upphaf

Ég Johan Buckolt …

Niðurlag

… og til sanninda hér um set ég mitt signat, anno 1576. Skrifað á Bessastöðum 10. júlí.

Efnisorð
1.13 (53r-54v)
Dómur séra Sveins um hjónabandstrúlofun
Titill í handriti

Dómur séra Sveins um hjónabandstrúlofun

Upphaf

Anno 1620 þann 15. maí að Mosvöllum …

Niðurlag

… með vorum eigin höndum, hér skrifað undir í Holti í Önundarfirði, degi síðar en fyrr segir.

Efnisorð
1.14 (54v)
Dómur um hjúskap Jóns og Kristínar
Titill í handriti

Dómur um hjúskap Jóns og Kristínar

Upphaf

Öllum mönnum sem þetta bréf sjá eður heyra senda Jón Erlendsson, Jón Styrkársson …

Niðurlag

… 9. október á sama ári sem fyrr segir.

Efnisorð
1.15 (55r-60v)
Lectori benvolo salútem
Titill í handriti

Lectori benvolo salútem

Upphaf

[… ..] eg þykist nú fornema sem fyrrum, það, Markús Pálsson …

Niðurlag

… og lát ganga allt fullan matmálstíma.

Efnisorð
1.16 (61)
Um lögmannstollinn
Titill í handriti

Um lögmannstollinn

Upphaf

Hans konglige Mayesty til Danmark og Noregs …

Niðurlag

… Anno 1689. Undirskrifað nafn / Christian Müller, Magnús Jónsson.

Efnisorð
1.17 (62)
De quatuor monarchiis
Titill í handriti

De quatuor monarchiis

Upphaf

Þegar liðið var frá heimsins sköpun …

Niðurlag

… er þessi því ættartala Ágúst[us] keisara, Caius Júlíus Cesar.

Efnisorð
1.18 (63r-64r)
Mosvalladómur
Titill í handriti

Mosvalladómur um Nikulás, Eirík og Guðrúnu

Upphaf

Öllum mönnum sem þetta bréf sjá eður heyra senda Ingimundur Egilsson, Ólafur Sveinsson …

Niðurlag

… og allrar lögréttunnar álit, yfirsýn og ályktan og til sanninda hér um.

Efnisorð
1.19 (64v-65r)
Bréf Andrésar Sveinssonar til séra Magnúsar Jónssonar
Titill í handriti

Bréf Andrésar Sveinssonar til séra Magnúsar Jónssonar

Upphaf

Heilsan sé með yður hinn lærði og orðfæri Magnús prestur Jónsson …

Niðurlag

… svo sem þér viljið mér. Andrés Sveinsson.

Efnisorð
1.20 (65v-68v)
Háttur aflausnar
Titill í handriti

Háttur aflausnar

Upphaf

Yður sé kunnugt …

Niðurlag

… Gakk nú héðan í friði Guðs, og syndga ei framar aftur.

1.21 (68v-70r)
Afbætur séra Jóns Loftssonar
Titill í handriti

Afbætur séra Jóns Loftssonar

Upphaf

Ég Jón Loftsson meðgeng af sjálfum mér …

Niðurlag

… sempiterna gloria. Amen.

1.22 (70v)
Staðfesting Odds Einarssonar biskups
Titill í handriti

Voru svfoelldir articular staðfestir af biskupi Oddi Einarssyni

Upphaf

Í fyrstu kom honum, ásamt með þeim …

Niðurlag

… sem kóngurinn hefur inn í landið sent.

1.23 (71r-78r)
Andsvar Th. M. Sal. gefið Jóni
Titill í handriti

Andsvar Th. M. Sal. gefið Jóni S. Sigurðssyni lögmanni, uppá nokkra pósta, honum tilskrifaða og skrifar svo:

Upphaf

Í fyrstu um þá konu sem af barnburði (!) skal langvarandi veiki fengið hafa …

Niðurlag

… vaða, sem fuglar krapa.

1.24 (78r-87v)
Framfærslukambur
Titill í handriti

Framfærslukambur séra Einars Arnfinnsonar 1642

Upphaf

Það hefur lengi verið og er enn margra manna lund, ef ekki skaplöstur …

Niðurlag

… Þetta er það helsta, ég skrifa ekki meir.

1.25 (87v-91r)
Andsvar þeim gefið sem segja að jarðagóss megi, eður ekki eigi, fyrir ómaga að leggjast eður virðast
Titill í handriti

Andsvar þeim gefið sem segja að jarðagóss megi, eður ekki eigi, fyrir ómaga að leggjast eður virðast af Birni Jónssyni á Skarðsá. Anno 1642.

Upphaf

Mér virðist þeir hinir vitrustu menn sem lögin hafa grundvallað …

Niðurlag

… Oftar hafa lagamenn þessir um efni þetta áskrifast en það fæst nú ekki.

1.26 (91r-97r)
Óðalsbálkur
Titill í handriti

Hér byrjar Óðalsbálk

Upphaf

Nú skipta menn …

Niðurlag

… allt það er í kaup þeirra kom.

1.27 (97r-116r)
Rit Þorsteins Magnússonar á móti getsökum
Höfundur

Þorsteinn Magnússon

Titill í handriti

Rit Þorsteins Magnússonar á móti getsökum

Upphaf

Þessar ljósar og vísar eftirfylgjandi lögmálsgreinir …

Niðurlag

… Item Stóradóm og aðra fleiri articula. Þorsteinn Magnússon.

Athugasemd

Kaflar 1-17.

Efnisorð
1.28 (116r-117v)
Almennilegt álna- og auratal Íslendinga
Titill í handriti

Almennilegt álna- og auratal Íslendinga

Upphaf

1 eyrir - vi álnir …

1.29 (118r-119r)
Alþingisdómur sem kallaður er kóngsmannadómur
Titill í handriti

Alþingisdómur sem kallaður er kóngsmannadómur

Upphaf

Anno 1594 …

Niðurlag

… skrifað sama stað sem hér segir.

1.30 (119r-120v)
Dómur um hagabeit
Titill í handriti

Dómur um hagabeit

Upphaf

Öllum mönnum sem þetta bréf sjá eður heyra …

Niðurlag

… áður skrifaður [.]aldsmaður

1.31 (120v-124v)
Stóridómur
Titill í handriti

Alþingisdómur um refsingar sem kallast Stóridómur

Upphaf

Vér Árni Gíslason, Þorlákur Einarsson …

Niðurlag

… og áliggjandi nauðsynjum, samþykktu þennan vorn dóm með oss.

1.32 (125r-128r)
Supplicatia anno 92
Titill í handriti

Supplicatia anno 92

Upphaf

Stórmegtugi allra náðugasti herra prins og útvaldi konungur …

Niðurlag

… og áliggjandi nauðsynjum, samþykktu þennan vorn dóm með oss.

1.33 (128v-129r)
Tveir dómar varðandi Jón Loftsson
1.33.1 (128v)
Álit um hjónaband séra Jóns Loftssonar
Titill í handriti

[.....] fjarðar. Álit um hjónaband séra Jóns Loftssonar

Upphaf

Vér Sveinn Símonarson, Teitur halldórsson …

Niðurlag

… Skrifað í Vatnsfirði á sama degi og ári sem fyrr segir.

1.33.2 (129r)
Annar dómur um séra Jón Loftsson
Titill í handriti

Annar dómur um séra Jón Loftsson

Upphaf

Vér Sveinn Símonarson, Teitur Halldórsson …

Niðurlag

… Skrifað í Vatnsfirði á sama degi og ári sem fyrr segir.

1.34 (129v-137v)
Bréf herra Odds Einarsson
1.34.1 (129v-130v)
1. bréf Odds Einarssonar
Titill í handriti

Anno 1590 sendir herra Oddur Einarsson til þeirra sóknarkirkna í Ísafjarðarsýslu, sem hann sjálfur kann ekki til að komast, kærleg heilsan í Guði með ósk og árnan alls hins góða fyrir Kristum Jesúm

Upphaf

Eftir því að ég komst ekki til að vitja allra sóknarkirkna …

Niðurlag

… fyrir sakir dýrðar sýni hans nafni, amen. Oddur Einarsson s.s.s.

1.34.2 (130v-131r)
2. bréf Odds Einarssonar
Upphaf

Öllum sóknarprestum og þingaprestum í Ísafjarðarsýslu, sendi eg Oddur Einarsson kæra kveðju í Guði …

Niðurlag

… Skrifað í Skálholti þann 19. dag febrúaris Anno 1592. Oddur Einarsson s.s.s.

1.34.3 (131r-131v)
3. bréf Odds Einarssonar
Upphaf

Það sé öllum góðum mönnum kunnugt að konungleg Mayesty hefur nú sent hingað sitt eigið bréf …

Niðurlag

… Skrifað 19. dag júlí, anno 95. Oddur Einarsson s.s.s.

1.34.4 (131v)
4. bréf Odds Einarssonar
Upphaf

Anno 97, þann 3. dag september á Laxárholti …

Niðurlag

… svo enginn fyrri sig slíkri Guðs þjónustu. Oddur Einarsson.

1.34.5 (132r-133r)
5. bréf Odds Einarssonar
Titill í handriti

Þetta bréf á að lesast í öllum kirkjum á milli Arnarness og Langaness í því prófastsdæmi sem séra Sveinn Símonarson hefur umsjón yfir

Upphaf

Náð og friður af Guði föður veitist yður …

Niðurlag

… undirskrifa ég mitt nafn með eigin hendi. Oddur Einarsson. s.s.s.

1.34.6 (133v-137v)
6. bréf Odds Einarssonar
Upphaf

Guð faðir, sonur og heilagur andi, veri með öllum kristnum mönnum …

Niðurlag

… sem kristilegast og guðlegast er. Amen. Anno 1590. Oddur Einarsson. s.s.s.

1.35 (138r-145r)
Þrír dómar
1.35.1 (138r-139v)
Dómur um orðrikti sem lögmaðurinn Páll Vigfússon, varð fyrir af séra Stefáni Ólafssyni
Titill í handriti

Dómur um orðrikti sem lögmaðurinn Páll Vigfússon, varð fyrir af séra Stefáni Ólafssyni

Upphaf

Öllum mönnum sem þetta bréf sjá eður heyra, senda Björn Þorleifsson, Snæbjörn Halldórsson …

1.35.2 (139v-140r)
Dómur um þann mann er ei gekk til sakramentis og ei galt skatt í xxx ár
Titill í handriti

Dómur um þann mann er ei gekk til sakramentis og ei galt skatt í xxx ár

Upphaf

Þessir dómsmenn Snorri Arnórsson, Oddur Oddsson, Einar Magnússon …

Niðurlag

… að næsta Öxarárþingi, samþykkti þennan dóm með oss, etc.

Athugasemd

Blað 140r er autt að mestu; blöð 140v-140bisv eru auð.

1.35.3 (141r-145r)
Dómur séra Jóns Halldórssonar að Hjarðarholti í Stafholtstungum 22. júní 1705
Upphaf

Anno 1705, þann 22. júní að Hjarðarholti í Stafholtstungum …

Niðurlag

… sem í öndverðu greinir. Undirskrifuð nöfn Jón Eyjólfsson með e.h., Jón Jónsson m.e.h., Jón Halldórsson m.h., Benedikt Pétursson eg.hs., Björn Þórðarson e.hs., Auðunn Benediktsson hs.

Athugasemd

Blað 145v er autt.

Lýsing á handriti

Blaðefni
Pappír.
Blaðfjöldi
146 blöð (196-212 mm x 161-167 mm).
Tölusetning blaða

Blaðmerking: 1-145; talan 93 er tvítekin; blað á eftir blaði 140 er ómerkt og ekki upp úr því rifið (í skráningu gert ráð fyrir blaðinu sem 140bis); og hlaupið er yfir töluna 137. Aðeins eru sex línur skrifaðar efst á blaði 140r og blöð 140v-140bisv eru auð.

Kveraskipan

Samtals 21 kver.

  • Kver I: blöð 1-8, 4 tvinn.
  • Kver II: blöð 9-16, 4 tvinn.
  • Kver III: blöð 17-24, 4 tvinn.
  • Kver IV: blöð 25-32, 4 tvinn.
  • Kver V: blöð 33-40, 4 tvinn.
  • Kver VI: blöð 41-50, 5 tvinn.
  • Kver VII: blöð 51-54, 2 tvinn.
  • Kver VIII: blöð 55-62, 4 tvinn.
  • Kver IX: blöð 63-66, 2 tvinn.
  • Kver X: blöð 67-70, 2 tvinn.
  • Kver XI: blöð 71-78, 4 tvinn.
  • Kver XII: blöð 79-86, 4 tvinn.
  • Kver XIII: blöð 87-93 bis, 4 tvinn.
  • Kver XIV: blöð 94-101, 4 tvinn .
  • Kver XV: blöð 102-109, 4 tvinn.
  • Kver XVI: blöð 110-116, 3 tvinn + 1 stakt blað.
  • Kver XVII: blöð 117-124, 4 tvinn.
  • Kver XVIII: blöð 125-128, 2 tvinn.
  • Kver XIX: blöð 129-136, 4 tvinn.
  • Kver XX: blöð 137 (138)-140 bis (ómerkt), 2 tvinn.
  • Kver XXI: blöð 141-145, 2 tvinn + 1 stakt blað.

Umbrot

  •  Leturflötur er ca 150-175 null x 115-140 null.
  • Línufjöldi er á bilinu 22-45.
  • Kaflaskipting.
  • Griporð eru víðast hvar.
  • Númer og aðrar tilvísanir í textann eru víða á spássíum (sbr. t.d. blöð 25r, 38v-39r og 86v).
 

Skrifarar og skrift

Nokkrar rithendur.

Már Jónsson telur að séra Ólafur Þorvarðsson sé skrifari meginhluta handritsins. Þá ályktun dregur hann af efni á miðju blaði 57v þar sem segir að cítatíubréf prófasts áhrærandi prestafund sé til mín og fylgir þessu bréf séra Þorláks Halldórssonar til séra Ólafs Þorvarðssonar 20. september 1688 (sjá einnig: Uppruni og ferill).

Band

Bundið í selskinnskápu (án spjalda) (200-210 mm x 167 (að framan)-305 (að aftan) mm x 40 mm). Aftari hluti kápunnar er brotinn utan um bandið framanvert eins og umslag og um það lýkst löng skinnreim (ca 650 mm); reimin er að hluta klofin í þrennt og fest á þremur stöðum við kápujaðarinn. Lítil tréperla er fest í enda reimarinnar.

Á kápunni er máð innihaldslýsing: Synodalia Statutur. Andlegir dómar …C5 Lib. II Lög er v [.. .... ......] og Sú nýja ordinantia C5.

Safnmark hefur verið skrifað á kápuna síðar. Blár safnmarksmiði frá Kaupmannahöfn er á kili.

Uppruni og ferill

Uppruni

Handritið er sennilega skrifað á Íslandi í kringum 1700, sbr. Katalog I , bls. 464.

Eins og fram kemur í umfjöllun um skrift hér fyrir ofan telur Már Jónsson að séra Ólafur Þorvarðsson sé skrifari bókarinnar. Bréf innan úr bandinu eru í folio-möppu. Meðal bréfa er bréf sem Anna Jónsdóttir skrifar með eigin hendi til séra Sigurðar bróður síns í Holti í Önundarfirði, dagsett Breiðabólstað 9. september 1689, meðtekið átta dögum síðar. Anna var gift séra Ólafi, sjá  Íslenzkar æviskrár IV, bls. 92-93. (MJ)

Aðföng

Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 19. september 1973 Skrifuð blöð úr bandi komu 7. maí 1997 í sérstakri kápu.

Aðrar upplýsingar

Skráningarferill

Tekið eftir Katalog I , bls. 464-65 (nr. 872). Ekki kemur fram innan á bandinu hvenær Kålund gekk frá handritinu til skráningar. GI skráði 19. ágúst 2002. VH endurskráði skv. reglum TEI P-5 í júlí 2011

Myndir af handritinu

Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.

Notaskrá

Höfundur: Gottskálk Jensson
Titill: Hversu mikið er nonnulla?, Ritmennt
Umfang: 5
Höfundur: Guðrún Ása Grímsdóttir
Titill: Góssið hans Árna, Skjalabækur að vestan
Umfang: s. 143-157
Titill: Katalog over Den Arnamagnæanske Håndskriftsamling
Ritstjóri / Útgefandi: Kålund, Kristian
Lýsigögn
×
Efni skjals
×
  1. Um andleg mál, sérdeilis dómar, statútur og synodalía
    1. Ýmsir dómar
      1. Dómur um hjónabandsskilnað
      2. Reykjadómur um hjónaband
      3. Dómur um hjónaband Daða Arnórssonar
      4. Dómur dæmdur á alþingi um hjónaskilnað 1562
      5. Dómur ef krankleiki kemur á eftir trúlofun
      6. Dómur um trúlofun og kaup
      7. Dómur um hjúskaparmál og hórdóm
      8. Dómur herra Guðbrands og Jóns lögmanns um hjónaskilnaði fyrrskrifaðra manna
      9. Dómur um hjónaband Odds Helgasonar 1594
      10. Alþingisdómur um þá sem eiga vilja sínar hórdómskonur og þær sem ósatt segja til föðurs
      11. Dómur herra Ólafs um tíundir og leghöf og líksöngseyrir
      12. Dómur um vín og bakstur 1572
      13. Dómur um kirknafé dæmdur af séra Stefáni Gíslasyni 1585
      14. Dómur herra Odds um kennimanna uppheldi 1589
      15. Dómur um kirknagóss, dæmdur á Heggstöðum 1566
      16. Prestadómur um peninga biskups Jóns eftir hann
      17. Prestadómur um peninga biskups Jóns eftir hann
      18. Dómur um þá staði sem prestar halda
      19. Dómur um mein millum hjóna, dæmdur í tíð biskups Ögmundar
      20. Biskupa- og prestasamþykktir
      21. Samþykktir um giftingar á alþingi
      22. Dómur um Björn Guðnason, anno 1520
      23. Setningar Sveins biskups
      24. Samanteknar greinir Borgfirðinga
      25. Almennileg regla
    2. Grágás
    3. Skipan Jóns erkibiskups 1327
    4. Synodalia
    5. Önnur Synodalia, anno 1590
    6. Nokkuð úr Kristinrétti
    7. Gömul lög kirkjunnar
    8. Um ljóstolla
    9. Eindægur á ljóstollum
    10. Kristinréttur Árna biskups
    11. Bréf Páls Stígssonar
    12. Bréf Johans Buckolts
    13. Dómur séra Sveins um hjónabandstrúlofun
    14. Dómur um hjúskap Jóns og Kristínar
    15. Lectori benvolo salútem
    16. Um lögmannstollinn
    17. De quatuor monarchiis
    18. Mosvalladómur
    19. Bréf Andrésar Sveinssonar til séra Magnúsar Jónssonar
    20. Háttur aflausnar
    21. Afbætur séra Jóns Loftssonar
    22. Staðfesting Odds Einarssonar biskups
    23. Andsvar Th. M. Sal. gefið Jóni
    24. Framfærslukambur
    25. Andsvar þeim gefið sem segja að jarðagóss megi, eður ekki eigi, fyrir ómaga að leggjast eður virðast
    26. Óðalsbálkur
    27. Rit Þorsteins Magnússonar á móti getsökum
    28. Almennilegt álna- og auratal Íslendinga
    29. Alþingisdómur sem kallaður er kóngsmannadómur
    30. Dómur um hagabeit
    31. Stóridómur
    32. Supplicatia anno 92
    33. Tveir dómar varðandi Jón Loftsson
      1. Álit um hjónaband séra Jóns Loftssonar
      2. Annar dómur um séra Jón Loftsson
    34. Bréf herra Odds Einarsson
      1. 1. bréf Odds Einarssonar
      2. 2. bréf Odds Einarssonar
      3. 3. bréf Odds Einarssonar
      4. 4. bréf Odds Einarssonar
      5. 5. bréf Odds Einarssonar
      6. 6. bréf Odds Einarssonar
    35. Þrír dómar
      1. Dómur um orðrikti sem lögmaðurinn Páll Vigfússon, varð fyrir af séra Stefáni Ólafssyni
      2. Dómur um þann mann er ei gekk til sakramentis og ei galt skatt í xxx ár
      3. Dómur séra Jóns Halldórssonar að Hjarðarholti í Stafholtstungum 22. júní 1705

Lýsigögn