Manuscript Detail

Sagnir og endurminningar Guðnýjar Jónsdóttur í Múla. Frásagnirnar eru allt frá árinu 1889 til ársins 1964.

Handskrifað er á sex línustrikuð blöð (A5); tvo tvíblöðunga og tvö laus blöð og eru blöðin fest saman með klemmu.

Blað 6v er autt.

Sagnir Guðnýjar Jónsdóttur í Geithellum skráðar um 1965 (sbr. blað 16v). Hún fæddist 1885 í Álftafirði (sbr. viðbót með annarri hendi á blaði 7r).

Fyrstu ca sextán línurnar eru skrifaðar með blýanti en síðan er skrifað með penna.

Um er að ræða tvær dulrænar frásagnir og eina þulu: Stúlkurnar ganga sunnan með sjá …

Uppskriftin er tíu línustrikuð blöð (A5), yfirleitt eru verso-hliðar blaða auðar. Blöðin eru fest saman með klemmu.

Sextán blöð (A4), fest saman með klemmu. Fjórtán eru vélrituð, tvö eru ljósrit.

Níu ljósrituð blöð (A4) klemmd saman. “Þessi draumur Elísabetar Þorleifsdóttur frá 1891 er skrifaður upp af Ágústi Gíslasyni (frá Hvammi í Dýrafirði), 3. maí 1957,” samkvæmt blaði 33r. Neðst á titilsíðu er ritað með annarri hendi með penna: “Olga Sigurðardóttir húsfreyja, Hjarðarhaga 3, afhenti mér þetta 9. maí 1972.” Þar má líka lesa: “Guðsafneitunin. Undanfari nýguðfræðinnar um aldamótin.”

Skrifarinn setur upphafsstafi sína “Þ.Þ.” við leiðréttingarnar.

Handskrifað bréf (l blað) frá Guðbjörgu Jónasdóttur til H.A.E. um öfugmæli og langloku ásamt meðfylgjandi textum.

Handskrifað bréf (níu blöð) frá Þorgilsi Þorgilssyni, til H.A.E. með árstíðavísum eftir föður hans Þorgils Þorgilsson.

Á blaði 54r er handskrifuð athugasemd Ó.H. við söguna, Maðurinn sem sá miðbauginn: “Mig minnir ég heyrði þessa sögu fyrst hjá Aðalsteini Sigurðssyni fiskifræðingi.”

Þorsteinn Þorsteinsson frá Húsafelli skráði 1980 (sbr. blað 60v). Þrjár vélritaðar sagnir 1) um Valdimar Þorvaldsson sem kallaður var “Valdi sómi … fæddur 1881” (sbr. blað 58r); 2) um Jakob Guðmundsson (sbr. blað 59r); 3) um brandara og brandarakarla (blað 60r) og 4) handskrifuð frásögn á blaði 59v

Eitt vélritað blað, sendibréf til H.A.E. frá Theodóri frá Bjarmalandi 1980 (sbr. blað 61r).

Tólf handskrifuð blöð (A4), samanklemmd og rituð sömu hendi. Uppruna er ekki getið.

Ellefu handskrifuð blöð (A4), samanheft og rituð sömu hendi og þeirri sömu og er á blöðum sem skráð eru í lið 11. Uppruna er ekki getið.

Fimm vélrituð blöð (A4) með nokkrum handrskrifuðum leiðréttingum. Uppruna er ekki getið en vélritið hefst á vísu úr Númarímum eftir Sigurð Breiðfjörð. Blað 43r hér fyrir framan (liður 5) endar á tveimur vísum úr Númarímum. Uppsetning og blaðgerð eru með sama móti og á fyrrnefndu blaði auk þess sem sama hönd ritar athugasemdir undirskrifaðar “Þ.Þ.” Blöðin eru upphaflega blaðmerkt 3-7 en blað 43r er upphaflega blaðmerkt sem blað 2. Blöð 85r-89r virðast því vera framhald blaðs 43. Á þeim eru auk erindanna úr Númarímum:

Vélritaður miði.

Skrifari: Anna Eiríksdóttir frá Skjöldólfsstöðum, Jökuldal (Laugavegi 162, Reykjavík). Undir undirskrift og frásögn Önnu hefur Hallfreður Örn Eiríksson skrifað: “Skráð í janúarbyrjun 1972.”

Ein vísa og rúmlega tuttugu gátur á sex línustrikuðum blöðum (A4) sem heft eru saman.

Sex línustrikuð blöð (A4) sem heft eru saman.

Sjö blöð ( A4) eru klemmd saman, fimm eru vélrituð, tvö handskrifuð af Hallfreði Erni Eiríkssyni. Í sömu klemmu er sex handskrifaðir dagbókarmiðar (skrifað er báðum megin með blýanti). Þeir eru forrit vélritsins.

Þetta eru ljósritaðar skrifbókaropnur, alls sextán blöð samanklemmd. Á aftasta blaði eru þrjár lausavísur eftir Símon Dalaskáld: Hingað inn með hýra kinn …, — Ingibjörg með ágæti …, — Dýrafjarðar drósirnar …

Þetta eru fjögur línustrikuð blöð, samanklemmd og aðeins er skrifað á rektóhliðar.

Ljósrit . Blöðin (A4) eru klemmd saman.

Fimm handskrifuð línustrikuð blöð( A4), samanklemmd. “Jóhanna Guðlaugsd., Eskihlíð 22 A skráði þetta í júní 1970” (sbr. blað 145r).

Málfríður Einarsdóttir í Munaðarnesi, Rauðalæk 14, skráði sumarið 1973. Vélrit.

Að því er fram kemur á blaði 158v hafa blöðin borist: “Frá Bjarna Guðmundssyni póstmanni, Reykjavík, 4.7.1973.”

Átta handskrifuð línustrikuð blöð (A4) (+ tveir miðar með efnisviðbótum hér merktir 161b og 164b) og tvö vélrituð blöð. Tekið hefur verið neðan af blaði 166r. Blöðin eru saman í klemmu en blöð 159r-166r eru einnig heft saman.

Tvö bréf og kveðskapur; skráð af Sigurbirni Jónssyni. Fyrra bréfið er dagsett 23.10.1972 og það síðara 22.04.1973

Sömuleiðis kemur hann með annað upphaf á vísuna um Jón “þröst” í tilefni af fyrra parti sem hafður var eftir Guðmundi Ragnari Guðmundssyni í Bæ á Selströnd.

Bréfið er skrifað á bréfsefni og í haus er “F. Gunnlaugsson P.O. Box 733 - Reykjavík - Iceland”. Fyrir neðan er vélritað heimilisfang: “Hagamel 29”.

Tvö vélrituðu blöð, miði og níu ljósrit. Efni sem Guðbjörg Jónsdóttir, sem lengi bjó “á Hrútsstöðum í Laxárdal, skráði í elli.”(Sjá blað 193r og meðfylgjandi miða 194br). Á blöðum 193r-194ar eru lausavísur, m.a. vísan: Tíu ára tel ég barn … og þulan: — Fór ég til berja fyrra sunnudag …

Skrifaraklausan er á blaði 205r

“Ásgeir Ingvarsson mælingamaður, Víðihvammi 2 segir frá.-”

Þrettán ljósrit (blöð A4) af handskrifuðu efni. “Guðbjörg Jónsdóttir, fædd í þrándarkoti í Laxárdal 1876, skráði á níræðisaldri” a.m.k. hluta efnisins (sjá t.d. 206r-209r). Yngri hönd eða hendur er einnig að finna (sjá t.d. blöð 209r-210r).

Fjögur vélrituð blöð (A4). Þetta eru tvö sendibréf til Handritastofnunar Íslands og Hallfreðar Arnar Eiríkssonar frá Jökli Péturssyni. Annað bréfið er dagsett 3. apríl 1972 og hitt 5. maí 1972. Jökull gerir þar grein fyrir aðsendu efni sínu sem eru hestavísur eftir hann sjálfan og aðra.

Átta handskrifuð línustrikuð blöð (A4) saman í klemmu. Þetta er ódagssett bréf til Hallfreðar Arnar Eiríkssonar frá Gróu Jóhannsdóttur (sjá Kennaratal). Í bréfinu eru frásagnir af tröllum og huldufólki ásamt sannri sögu og smáskrýtlu sem hún segir einnig sanna.

Fimm handskrifuð línustrikuð (A4) blöð, saman í klemmu. Þetta er bréf til Hallfreðar Arnar Eiríkssonar frá Gróu Jóhannsdóttur, dóttur “Jóhanns Kr. Ólafssonar, Litla-Skarði, sjá Kennaratal …” (sbr. 231r). Bréfið er dagsett í “Galtarholti 8. apríl 1972.” Í því eru draumaráðningar, draumur og lausavísa (Jói raftur, ruslara kjaftur … eftir Guðjón Gíslason um Jóhann Valdimarsson).

Tvö handskrifuð línustrikuð blöð (A5), saman í klemmu. Eftst á blað 236r er skrifað: “Sbr. spólu í febrúar, hljóðritun 1972. Á blaðinu er minnst á þrjá drauma o.fl.”Á blaði 236v eru nefndar nokkrar hestavísur, s.s. Rauður bera manninn má …, — Rauður minn er sterkur stór …, — Fallega Skjóni fótinn ber …, — Litli Skjóni leikur sér …, — Litla Jörp með lipran fót …. Á blaði 237v er nafn Guðrúnar Filippusdóttur, “f. 31.8.1884, Kálfafellsholti.” Undir fyrirsögninni: — Nokkur orð eru orðskýringar og heiti á tveimur þulum: — Hatturinn dembir …, — Karlinn hét Blábleðill, kerlingin Leppasvunta … Blað 237r er autt.

Vísan: Útlitið er ekki tryggt …, eftir Valdimar, er á blaði 242r (vélritaður miði).

Á umslaginu (blaði 243r) kemur fram, auk nafns Olgu, nafn Indriða Jónssonar “bróðir Arnórs?”, verkstjóra, Hjarðarhaga 28.

Tvö handskrifuð línustrikuð blöð (A5), annað er aðeins efri hluti blaðs. Efni er skráð 1972 af Guðrúnu Guðmundsdóttur, “frá Melgerði.” “Nú á Grund elliheim.”

Fjögur handskrifuð línustrikuð blöð, saman í klemmu. Efni er skráð á Sólvangi í Hafnarfirði 1. apríl 1972 af Guðlaugi E. Einarssyni, “f. 1883” (sbr. blöð 253r og 256r. Á blaði 256 eru vísur sem líklega eru eftir Guðlaug sjálfan.

Saman í umslagi eru tvö gömul kver í 8vo (8+6 (ósaumuð) og fjögur gömul blöð í kvartó (1 + tvíblöðungur + 1. samanbrotin hvert utan um annað). Efni er skráð af sr. Markúsi á Stafafelli, (sbr. blað 257r). Meðal efnis er Harmagrátur eftir ýmis 19. aldar skáld, alls 56 erindi og — Skröggskvæði.

Tólf blaða (A4) hefti, tvö auð blöð fremst og aftast og tíu vélrituð. Uppruna vantar.

Fimm blaða hefti (A4), vélritað. Efnið var þulið “inn á segulband 25.10.1970 af Ingu Jóhannesdóttur, Garði í Grímsey. Inga er fædd 20. maí 1874, og var því á 97. árinu er hún fór með þessar þulur” (sbr. blað 288r). Í heftinu eru þulurnar Róum við í selinn …, — Stígum við stórum …, — Heyrði ég í hamrinum …, — Gullbúinn gimbill …, — Karl og kerling riðu á Alþing …, — Lóa Lóa lítil tá …, — Poki valt til hnausa …

Fimm ljósritaðar, handskrifaðar bókaropnur (A4); vinstri síður opnanna eru auðar að undanskilinni síðustu opnunni þar sem skrifað er á báðar síður og á þá fremstu er skrifað “Ása 12790” (sennilega símanúmer) og “Útsalir hjá Marbakka”. Samkvæmt því sem fram kemur á blaði 293r er skrifari efnis Jónína H. Snorradóttir, “nú til heimilis Laugavegi 51 b” og efnið “Kom 1971 H.E.” Jónína fjallar lítilsháttar um æsku sína og uppruna en mestmegnis um móður sína, Margréti Jósefsdóttur. Í lokin eru nokkrar lausavísur eftir Bjarna Jónsson, Akureyri.

Þrjú handskrifuð, línustrikuð blöð (A4), þrjú handskrifuð, línustrikuð blöð (A5) og blaðbútur (efsti hluti blaðs (A4)). Blöðin eru skrifuð af Guðbjörgu Jónasdóttur á Sellandi, 5. 4. 1969 (sbr. blað 298r).

Meðal efnis er: Ríma af enskum stúdent ( — Ansa eg þannig ykkur fljóð …, 156 erindi), — Hjartnæmt sorgarkvæði ( — Kvölda tekur, dagur dvín …, 105 erindi), hestavísur og fleira.

Blöð 315r-318v eru auð sem og blöð 366r-366v

Í einni klemmur eru skrifbók (upphaflega höfuðbók, merkt sem slík, þ.e. Bréfaskóli S.Í.S. Höfuðbók) og sjö mismunandi blöð að stærð og gerð. Innihaldið er kveðskapur af ýmsu tagi, handskrifað af Sveinsínu Ágústsdóttur, 1970 - 1971 (sbr. blöð 367r, 368r og 388r). Þar eru meðal efnis þulurnar: Táta, Táta …, — Tíknin hennar Leifu … og — Sat ég undir fiskahlaða föður míns …

Tvö handskrifuð blöð (A5 ca), samanklemmd. “Sigríður Jónsd., f. 23.9.1898, nú á Kleppsvegi 24 (4. maí 1971), skráði eftir minni af móður sinni. Segir það [þ.e. kvæðið (v.h.)] vera eftir Guðmund Bergþórsson” (sjá blað 391v).

Tvær hendur.

Bergljót Kristjánsdóttir úr Þingeyjarsýslu, Borgarholtsbraut 41, Kópavogi skráði efnið í kringum1968 (sbr. blað 395r. Í uppskriftinni eru þulurnar: Drengurinn dólinn …, — Sat ég undir fiskahlaða föður míns …, — Hér læt ég skurka fyrir skáladyrum …, — Bokki sat í brunni…, — Tólf postular drottins …, — Poki fór til Hnausa …

Tvö handskrifuð línustrikuð blöð (misstór), heft saman. Guðmundur Kolbeinsson skráði 15.2.1967 (sbr. blað 403v). Í uppskriftinni er fjallað um fossana fjóra sem voru í Soginu áður en það var virkjað en þeir voru Kistufoss, Írufoss, Ljósifoss og Ölfoss.

Þrjú handskrifuð línustrikuð blöð (rifin úr stílabók), heft saman. Hallfreður Örn Eiríksson? skráði eftir handriti Hjalta Jónssonar í Hólum, 3.9.1964 (sbr. blað 404r). Í uppskriftinni er Ókindarkvæði ( — Það var barn í dalnum … (sjá um Ókindarkvæði: Jón Samsonarson 1998: 22-33, 249-250 ) og þulurnar: — Sat ég undir fiskahlaða föður míns …, — Heyrði ég í hamrinum … og — Gekk ég upp á hólinn / leit ég ofan í dalinn …

Ellefu handskrifuð línustrikuð blöð (A5), í fjórum heftum, skrifuð af Þorbjörgu Kristjánsdóttur Langagerði 67, Reykjavík, árið 1968 (sbr. blað 407r). Í uppskriftunum eru frásagnir af atburðum sem Þorbjörg hefur sjálf reynt eða heyrt talað um, þ.e. frásagnir af huldufólki og draumum og hún fjallar einnig um spádómsmerkingu spila.

Á blaði 426v stendur:“Gömlu hjónin í Neskaupstað, Sigríður og Páll”(sbr. blað 426v) og er efnið líklega frá þeim komið.

Í uppskriftinni eru bæði þulur og kvæði en á blaði 418r er innihald sagt vera þulur og sömuleiðis er þess getið á blaði 426v með hendi Hallfreðar Arnar Eiríkssonar. Yelena Sesselía Helgadóttir telur að hér sé ekki einungis um þulur að ræða og eftirfarandi aðgreining efnis styðst við óbirta innihaldsgreiningu hennar:

Hafið þið heyrt um ána og hetjuna hann Stjána … (kvæði); — Dóttirin mín fríða hversu lengi ætlar þú … (kvæði); — Nú skal kveða um klafann … (e-t keðjuljóð); — Gekk ég út á hólinn horfði oní dalinn… (þula); — Laufabrauðsvísa ( — Hljóti sú sem hlemminn fær … (lausavísa), undir vísunni er nafnið Brandfríður Benónýsdóttir (höf.?)); — Seinasta ferðin ( — Fögur seinasta ferðin er … (lausavísa) undir vísunni er nafnið Jónas Þorsteinsson (höf.?)); — Karl fór yfir á … (þula); — Gengum saman … (undir kvæðinu er nafnið Ásmundur Jónsson (höf.?)); — Sat ég undir fiskahlaða föður míns … (þula); — Kom blessuð sól … (undir kvæðinu er nafnið Jónas Þorseinsson (höf.?)).

Tvö laus handskrifuð línustrikuð blöð (A5). Magnús Þórðarson verkamaður, Lönguhlíð úr Mýrdal skráði í júní 1969 (sbr. blað 427r).

Þrettán erindi.

Eiríkur Stefánsson kennari skráði árið 1968 (sbr. blað 429r).

Einhvers konar þula (skv. óbirtri útekt Yelenu Sesselíu Helgadóttur)

Tvö handskrifuð línustrikuð blöð (A4). Björn Jónsson, Kóngsbakka í Helgafellssveit skráði, 4. mars 1969 (sbr. blað 430r).

Sjö handskrifuð línustrikuð blöð (A4). Þessi blöð fylgja sennilega blöðunum sem skráð eru í lið 55 en Björn Jónsson, Kóngsbakka í Helgafellssveit, skráði þau 4. mars 1969 (sjá blað 430r). Engar upplýsingar fylgdu með blöðunum en höndin viðrist sú sama og á fyrrnefndum blöðum.

Fimm handskrifuð línustrikuð blöð (A5). Blöðin eru slitin á brotum. Vilhjálmur Jónsson, Urðarvegi 15, lengi á Hrafnistu, skráði. Blöðin bárust 1968 (sjá blað 443r).

Tvö handskrifuð línustrikuð blöð (A5). Kjartan Leifur Markússon skráði í júní 1964 (sjá blað 445v).

Tólf handskrifaðir miðar (ekki línustrikaðir), 1+ 11, blaðsettir 1-10, blöð 446 og 457reru ónúmeruð. Svava Þorsteinsdóttir (Þorleifsdótti?), Hringbraut 37, Reykjavík, skráði 1965 (sjá blað 454v). Á blaði 446r er mynd af Garðhúsabænum og á blaði 447r eru upplýsingar um Bjarna Oddsson og Þuríði Eyjólfsdóttur og þær upplýsingar hugsanlega fengnar úr tímaritinu Akranes frá 1942 (stofnár ritsins). Ef hér eru um Garðshús á Akranesi að ræða þá er líklegt að skrásetjarinn sé Svava Þorleifsdóttir fyrrum skólastjóri á Akranesi. Skráningu hefur greinilega ekki verið lokið þar sem setningin “Róið var … ” endar án niðurlags á blaði 457r.

Fjögur handskrifuð línustrikuð blöð (úr skrifblokk). Samanheft en einnig fest saman með límbandsbút. Þórður Guðmundsson Vífilsgötu 21, skráði í september 1979 (sjá blað 461r).

Níu handskrifuð línustrikuð blöð (úr skrifblokk). Samanklemmd. Þórður Guðmundsson Vífilsgötu 21, skráði í nóvember 1971 (sjá blað 464r).

Fimmtán vísur um Laxfoss (ein eftir Ref bónda (3.7.1951)) og þrjár um Akraborg. Einnig eru þrjár vísur ortar til stýrimannsins.

“Úr kvæðabók, sem Jón Ófeigsson bóndi, nú á Hafnarnesi. Reykjavík, 6.12.1971, Hallfreður Örn Eiríksson”

Meðal efnis eru lausavísur og kvæði. Einnig er “Þornaldarþula ( — Hlyti fólk fræði minni …) eins og Oddný á Gerði hafði hana.”

“Líklega hefur Þórhallur á Breiðavaði skrifað þetta 1965. H.E.”

“bóndi á Breiðavaði í Eiðaþinghá” (sbr. blað 488v).

Samkvæmt bréfinu eru þetta þulur “uppskrifaðar af föður mínum, Ársæli Sigurðssyni, eftir minni, en hann var uppalinn í Ölfusinu og mun hafa lært þær báðar þar.”

Eitt handskrifað línustrikað blað (A4). Bréf og frásögn frá Guðlaugu Matthíasdóttur, Bjargi, Hrunamannahreppi, 5. desember 1971.

Tíu handskrifuð blöð í mismunandi broti saman í klemmu. Efnið “Samanber segulbandsspólu E 71/5. Gísli Guðlaugsson frá Steinatúni skráði, veturinn 1970 - 1971”

Tíu handskrifuð blöð í mismunandi broti saman í klemmu.“Samanber segulbandsspólu E 71/5 Gísli Guðlaugsson frá Steinatúniskráði, veturinn 1970 - 1971”