Skráningarfærsla handrits

PDF
PDF

GKS 1812 4to

Samtíningur ; Ísland, 1182-1400

Innihald

Lýsing á handriti

Blaðefni
Skinn
Blaðfjöldi
36 blöð (210 mm x 140 mm).
Ástand

  • Blöðin eru öll fremur dökk og skellótt, sums staðar vegna notkunar leysiefna.
  • Minniháttar rifur í skinninu sums staðar.
  • Ekki hefur verið gætt mikillar nærgætni við band; t.a.m. hefur hvert tvinn bl. 24-33 verið skorið í sundur (væntanlega til að smækka brotið) og svo saumað saman á nýjaleik.
  • Fremst í 1. kveri eru þrír blaðhlutar sem fastir eru við þrjú stök blöð aftast í kverinu. Hið aftasta af þessum blöðum (bl. 7) er bundið inn þannig að innsti hluti leturflatarins er hulinn í kilinum eða nær yfir brotið á blaðhlutann fremst í kverinu. Á eftir síðasta blaði handritsins er blaðpartur (óskrifaður) líkur þeim sem eru fremst.

Spássíugreinar og aðrar viðbætur

  • Áritanir með hendi Brynjólfs Sveinssonar biskup á fremra spjaldblaði og bl. 1r: Calendarium | Islandicum og Calendarium Islandicum | .
  • Athugagrein frá 17. öld á fremra spjaldblaði: Bök Hakonar Orm[stall]sonar | Anno ….

Band

mm x mm x mm

Uppruni og ferill

Ferill

GKS 1812 4to var meðal þeirra handrita er Brynjólfur Sveinsson biskup sendi Konunglegu bókhlöðunni í Kaupmannahöfn árið 1662. Áður tilheyrði það Hákoni Ormssyni sýslumanni (sbr. fremra spjaldblað).

Aðföng

Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 14. desember 1984.

Aðrar upplýsingar

Skráningarferill

Tekið eftir Katalog KB , bls. 38-41 (nr. 55). Kålund gekk frá handritinu til skráningar ?. Haraldur Bernharðsson skráði 23. mars 2001.

Viðgerðarsaga

Eldra band fylgir í öskju.

Myndir af handritinu

  • Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.
  • Svart-hvítar ljósmyndir á Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi, sem keypti þær af Arne Mann Nielsen í apríl 1971.
  • Jóhanna Ólafsdóttir kópíeraði eftir míkrófilmu frá Arne Mann Nielsen í september 1985.

Hluti I ~ GKS 1812 I 4to

Tungumál textans
íslenska
1 (1r-2r)
Latnesk rímvers
Upphaf

Cıſıo ıanuſ

Athugasemd

Ýmsar fyrirsagnir og skýringar á íslensku.

2 (2r-2v)
Stjörnu-Odda tal
Athugasemd

Næst koma tvær smágreinar sem virðist vanta aftan af.

3 (3r-4r)
Tákn dýrahringsins
Athugasemd

Pennateikningar í hringlaga umgjörð af níu af táknum dýrahringsins, sú fyrsta af krabbamerkinu. Hverri mynd fylgir latnesk lýsing á stjörnumerkinu.

4 (4v)
Philosophia
Titill í handriti

Philosophia

Athugasemd

Ásamt undirgreinum. Uppdráttur í líkingu við (ættar)tré með latneskum skýringum.

5 (7r)
Himintunglin, gangur þeirra og samband við dýrahringinn
Höfundur

Macrobius

Athugasemd

Sett fram sem hringur með skýringum á íslensku.

6 (7v)
Stjörnumerki
Athugasemd

Pennateikningar af stjörnumerkjunum kentár (Centaur), veiðimanninum (Orion), hundastjörnunni (Sirius) og hvalunum (Cetus), með latneskum texta.

7 (8r)
Enginn titill
7.1
Um Betlehemsstjörnuna
Upphaf

Sva ſeg ir Jon gvllmvd

7.2
Enginn titill
Upphaf

Treſ ſunt dıeſ

7.3
Enginn titill
Upphaf

Curſus marıſ

7.4
Enginn titill
Upphaf

embolıſmus

7.5
Arabíska talnaröðin
8 (8v-10r)
Um stjörnuhimininn
Upphaf

Tveır erv hvırlar

Athugasemd

Lýsing á stjörnuhimninum, stjörnumörk og fleira. Á eftir kemur Devnx-Caleas, þ.e. undirgreinar latnesku einingarinnar as með tilheyrandi táknum (4 línur).

9 (10v-12v)
Um gang himintungla, flóð, fjöru o.fl.
Upphaf

Sıo eru kollot lopt ı bokvm

Athugasemd

Til skýringar eru dregnir fjórir hnettir og er hinn þriðji þeirra jarðarkringlan (sjá bl. 2v þar sem upphaf þessarar lýsingar er einnig að finna). Vitnað er í Compotus meıstaranna(!) Johannıs ı parıs af sacrobosko, er lıfði a av(n)ðverdvm dogvm Magnus konungs hakonar sonar.

10 (13r)
Um rúmfræði hrings
Upphaf

[V]m melıngſ (svo) hverſ hrıngſ

Athugasemd

Ásamt uppdrætti.

Lýsing á handriti

Blaðefni
Skinn
Blaðfjöldi
11 blöð (210 mm x 140 mm).
Umbrot

Ástand

  • Bl. 7 hefur skaddast við bókband.
  • Texti skýrður upp á bl. 12v.

Skreytingar

Myndir á bl. 3-4, 7 og 10v-12v.

Spássíugreinar og aðrar viðbætur

  • Spássíugreinar með 15. aldar hendi á bl. 1v. Neðri helmingur innri dálks virðist fylltur með bréfaskrift.
  • Rímfræðilegar athugagreinar frá 15. öld á bl. 3v. Þær hafa verið skrifaðar inn í eyður við tvær efstu myndirnar úr dýrahringnum.
  • Vísu bætt við á bl. 12v.
  • Dagatali bætt við á bl. 12v um 1600.

Uppruni og ferill

Uppruni

Tímasett til 14. aldar í Katalog KB , bls. 38 (sjá einnig ONPRegistre , bls. 471).

Hluti II ~ GKS 1812 II 4to

Tungumál textans
íslenska
1 (13v-16v)
Algorismus
Titill í handriti

Algorismus

Athugasemd

Vísað til uppdráttar af cubus perfectus sem ekki er lengur að finna í handritinu.

2 (16v-17r)
Enginn titill
Upphaf

As er eníngh

Athugasemd

Vísað í fıgurur sem virðast vera tákn þau er fram koma í 8. efnisþætti fyrsta hluta handritsins.

3 (17r-20r)
Um lögun jarðar og loftlagsbelti
Upphaf

Med þuı at ıardar mynd er bollut

Efnisorð
4 (20r-21v)
Um lengdarmælingar, gang sólar og útreikning hans o.fl.
Upphaf

Sua ſeghıa onır gırzkır ſpekıng a

Athugasemd

Ásamt tilheyrandi töflu.

Skrifaraklausa á bl. 21v.

5 (22r)
Enginn titill
5.1
Latnesk rímvers
Athugasemd

Með íslenskum skýringum.

5.2
Latneskar athugagreinar um rímfræði.
5.3
Um tímasetningu sköpunar Adams
Upphaf

þa er adam var ſcapad

6 (22v-23v)
Enginn titill
6.1
Um tímatalsreikning, gang tungls o.fl.
Upphaf

[S]ol ok tvngl er þav in n az. ara bedi ſam an

Athugasemd

Að hluta at tolv biarna prests ens tolviſa.

6.2
Um skiptingu ársins
Athugasemd

Niður í athomo

Lýsing á handriti

Blaðefni
Skinn
Blaðfjöldi
11 blöð (210 mm x 140 mm).
Umbrot

mm x mm

Spássíugreinar og aðrar viðbætur

  • Bæn bætt við á bl. 21r

Uppruni og ferill

Uppruni

Tímasett til 14. aldar í Katalog KB , bls. 39 (sjá einnig ONPRegistre , bls. 471).

Hluti III ~ GKS 1812 III 4to

Tungumál textans
íslenska
1 (5r)
Nöfn nakkverra presta kynborinna íslenzkra
Titill í handriti

Nöfn nakkverra presta kynborinna íslenzkra

Efnisorð
2 (5v-6r)
Heimskort
Athugasemd

Landanöfn skrifuð inni í hring eftir legu landanna.

Efnisorð
3 (6v)
Uppdráttur
Athugasemd

Hugsanlega ætlaður í veðurfræðilegu skyni. Í sammiðja hringum eru nöfn þriggja heimshluta ásamt lýsingu á eiginleikum hvers þeirra; ennfremur árstíðirnar, mánuðirnir, stjörnumerkin, vindarnir og höfuðáttirnar.

4 (35r-35v)
Rímtal
Athugasemd

Nær yfir janúar og febrúar.

Með athugagreinum um dánardægur.

Efnisorð
5 (36r-36v)
Rímfræðilegar athugagreinar
Niðurlag

þa ſcal caz XII

Athugasemd

Athugagreinar á íslensku með stökum latneskum setningum.

Að hluta til sami texti og í 6. efnisþætti í öðrum hluta handritsins.

Síðutitill á bl. 36v: bocar bot.

Lýsing á handriti

Blaðefni
Skinn
Blaðfjöldi
4 blöð (210 mm x 140 mm).
Umbrot

Bl. 5r tvídálka.

Ástand

Hringurinn á bl. 5v-6r hefur skaddast að ofan og neðan við afskurð og sá á bl. 6v eftir afskurð af ytri jaðri.

Spássíugreinar og aðrar viðbætur

  • Nöfnum íslenskra biskupa og presta bætt við á bl. 5r, með hendi frá um 1500, en ytri dálkur á bl. 5r hefur upprunalega verið auður að mestu.
  • Bæn bætt við á bl. 5r.

Uppruni og ferill

Uppruni

Tímasett til c1225-1250 (sjá ONPRegistre, bls. 471), en til 13. aldar í Katalog over de oldnorsk-islandske Håndskrifter, bls. 40.

Aðrar upplýsingar

Skráningarferill

Hluti IV ~ GKS 1812 IV 4to

Tungumál textans
íslenska
1 (24r)
Latnesk-íslenskar orðskýringar
2 (24v-34va)
Rímfræðiritgerð
Upphaf

Goþ bauþ moyſi uin ſino m

Athugasemd

Upphaf ritgerðarinnar er á bl. 26 því að kapítulum 13-17 (sem byrja á: [G]uþ ſcop alla ſkepno ſé, og enda á: oc er þat þa hlauparſ dagr) hefur síðar verið bætt við fyrir framan ritgerðina (bl. 24v-25v).

2.1 (25vb)
Enginn titill
Upphaf

En er ſpocoſto . menn. aíſlandi

Athugasemd

Þessi texti er notaður til að fylla ytri dálk bl. 25v.

3 (34vb)
Latnesk-íslenskar orðskýringar
4 (34vb)
Um myndir orðsins vesper
Tungumál textans
Latin

Lýsing á handriti

Blaðefni
Skinn
Blaðfjöldi
11 blöð (210 mm x 140 mm).
Umbrot

  • Bl. 24r sexdálka.
  • Bl. 24v-27r, 29v-30v og 32r-34v tvídálka.

Ástand

  • Fremsta og aftasta blað snjáð og mjög blettótt eftir leysiefni.
  • Minniháttar rifur í bl. 24, 28 og 29.

Spássíugreinar og aðrar viðbætur

  • Nokkrar spássíugreinar frá því um 1300.
  • Hér og þar leiðréttingar og viðbætur með hendi frá 17. öld.
  • Bæn bætt við á bl. 25r.
  • Vísu bætt við á bl. 27r.
  • Nafnið halluard á bl. 31r.

Uppruni og ferill

Uppruni

Tímasett til c1192 (sjá ONPRegistre , bls. 471), en til um 1200 í Katalog KB , bls. 40.

Aðrar upplýsingar

Skráningarferill

Notaskrá

Höfundur: Kjeldsen, Alex Speed
Titill: , Filologiske studier i kongesagahåndskriftet Morkinskinna
Umfang: Supplementum 8
Höfundur: Brynja Þorgeirsdóttir
Titill: Gripla, Humoral theory in the medieval North
Umfang: 29
Höfundur: Seip, Didrik Arup
Titill: , Om forholdet mellom Islandsk avskrift og norsk forelegg
Umfang: s. 8-20
Höfundur: Seip, Didrik Arup
Titill: Palæografi. B. Norge og Island, Nordisk kultur
Umfang: 28:B
Höfundur: Seip, Didrik Arup
Titill: , Om et norsk skriftlig grunnlag for Edda-diktningen eller deler av den
Umfang: s. 81-207
Höfundur: Eiríkur Þormóðsson, Guðrún Ása Grímsdóttir
Titill: , Oddaannálar og Oddverjaannáll
Umfang: 59
Höfundur: Zirkle, Ellen
Titill: , Gerlandus as the source for the Icelandic medieval Computus (Rím I)
Umfang: s. 339-346
Höfundur: Hansen, Finn
Titill: Arkiv för nordisk filologi, Forstærkende led i norrønt sprog
Umfang: 98
Höfundur: Finnur Jónsson
Titill: Arkiv för nordisk filologi, Overgangen -ö (ø) u i islandsk
Umfang: 35
Höfundur: Blaisdell, Foster
Titill: , Some notes on GKS 1812 4to
Umfang: s. 300-306
Höfundur: Blaisdell, Foster W.
Titill: The verb-adverb locution in certain Old Icelandic manuscripts, Scandinavian Studies
Umfang: XXXII
Höfundur: Gunnar Ágúst Harðarson
Titill: Hauksbók og alfræðirit miðalda, Gripla
Umfang: 27
Höfundur: Lindblad, Gustaf
Titill: Studier i Codex Regius av äldre eddan
Höfundur: Lindblad, Gustaf
Titill: Íslenzk tunga, Det isländska accentbruket och den förste grammatiker
Umfang: s. 82-108
Höfundur: Guðvarður Már Gunnlaugsson
Titill: Sýnisbók íslenskrar skriftar
Höfundur: Kuhn, Hans
Titill: , Die norwegischen Spuren in der Liederedda
Höfundur: Hreinn Benediktsson
Titill: Old Norse short e: One phoneme or two?, Arkiv för nordisk filologi
Umfang: 79
Höfundur: Hreinn Benediktsson
Titill: Linguistic studies, historical and comparative
Titill: , Alfræði íslenzk. II Rímtöl
Ritstjóri / Útgefandi: Beckman, N., Kålund, Kr.
Umfang: 41
Titill: , Alfræði íslenzk. III. Landalýsingar
Ritstjóri / Útgefandi: Kålund, Kr.
Umfang: 45
Höfundur: Lönnroth, Lars
Titill: Mediaeval Scandinavia, Styrmir's hand in the obituary of Viðey
Umfang: 1
Titill: , Äldsta delen af cod. 1812 4to gml. kgl. samling på biblioteket i København
Ritstjóri / Útgefandi: Ludvig Larsson
Umfang: 9
Titill: Ordbog over det norrøne prosasprog: Registre
Ritstjóri / Útgefandi: Den arnamagnæanske kommision
Höfundur: Widding, Ole
Titill: , Håndskriftanalyser. Én eller flere skrivere
Umfang: s. 81-93
Höfundur: Widding, Ole
Titill: , AM 655 4to, fragment III. Et brudstykke af Nicolaus saga
Umfang: s. 27-33
Höfundur: Widding, Ole
Titill: , Håndskriftanalyser
Umfang: s. 65-75
Höfundur: Stefán Karlsson
Titill: Afmælisrit Jóns Helgasonar 30. júní 1969, Fróðleiksgreinar frá tólftu öld
Umfang: s. 328-349
Höfundur: Stefán Karlsson
Titill: , Islandsk bogeksport til Norge i middelalderen
Umfang: s. 1-17
Höfundur: Árni Heimir Ingólfsson, Svanhildur Óskarsdóttir
Titill: Gripla, Dýrlingar og daglegt brauð í Langadal : efni og samhengi í AM 461 12mo
Umfang: 30
Höfundur: Sverrir Tómasson
Titill: Gripla, Hvenær var Tristrams sögu snúið?
Umfang: II
Titill: Rómverja saga
Ritstjóri / Útgefandi: Þorbjörg Helgadóttir

Lýsigögn