Manuscript Detail
AM 148 8vo
There are currently no images available for this manuscript.
Kvæðabók úr Vigur; 1676-1677
Ein afbragðsfróðleg, lystug, ágæt, skemmtileg, nytsöm og eftirtektarrík bók margs fróðlegs og fallegs vísdóms, lærdóms og þægilegra eftirdæma. Innihaldandi marga ágæta kveðlinga, vísur, bragarhætti og annað ágætt fræði. Á meðal hvörs að er historía um Grænlands háttalag og annað þess konar. Samantekin og skrifuð af virðulegum höfðingsmanni Magnúsi Jónssyni að Vigur á Ísafjarðardjúpi.
Contents
Aldarháttur
“Aldarháttur Íslendinga. Genere hexametro Islandico. Af séra Hallgrími Péturssyni”
“Áður á tíðum var tíska hjá lýðum svo tryggorðir kenndu …”
Textinn er skertur af því að molnað hefur úr blöðunum.
22 erindi.
Nýr minnisannáll einn er hér
“Einn kveðlingur um afgang Karls kóngs Stúart af Englandi. Tón: Í Austurríki eitt furðu frítt”
“Nýr minnisannáll einn er hér / inn í landið fenginn …”
“Í Austurríki eitt furðu frítt”
Textinn er skertur af því að molnað hefur úr blöðunum.
71 erindi.
Mjög var eg fagurt meybarn smátt
“Eitt gamalt kvæði”
“Mjög var eg fagurt meybarn smátt / þá móðirin réð mig fæða …”
“Eg veit þegar mín ævin þver …”
25 erindi auk viðlags.
Gátur
“Gáta”
“Nokkur maður bað sér stúlku en hún …”
Þrjár gátur í óbundnu máli. Tvær fyrstu með ráðningum aftan við á latínu.
Saga um Maríulíkneski
“Historía lítil um eitt Maríulíkneski”
Ísl. þýðing á sögu sem höfð er eftir Marteini Lúther.
Sigurdrífumál
“Sigurdrífa kvað”
“Bjór eg færi þér / brynþings apaldur …”
12 erindi eru uppskrifuð hér: 5, 12, 7, 8, 10, 11, úr 13., 15, úr 16., 17, 18 og 19.
Að mati Jóns Helgasonar (útg. Kvæðabók úr Vigur, bls. 30) er textinn að mestu samhljóða Völsunga sögu.
Guðrúnarkviða önnur
“Enn vísur”
“Voru í því horni hvörskyns stafir …”
Aðeins erindi 22 og 23.
Samkvæmt Jóni Helgasyni (útg. Kvæðabók úr Vigur, bls. 30) er textinn úr Völsunga sögu (sbr. Völs. s. 87 o. áfr.)
Tóbaksvísur
“Tóbaks vísur”
Tóbak er mylsn mjúk
Tækilega tóbak
Tóbakið hreint
“Tóbakið hreint / fæ eg gjörla greint …”
3 erindi.
Fyrsta erindi er sumstaðar eignað Hallgrímir Péturssyni
Sá í landi er leikur
“Enn aðrar tóbaksvísur”
“Sá í landi er leikur / mér líst hann gæðaveikur …”
6 erindi.
Mér fyrir í blund brá
Skalla mjalla skríns gull
“Ein vísa um Skalla-Gríms haugbrot”
“Skalla mjalla skríns gull …”
1 erindi. Ort sökum einhverrar ráðagerðar að rjúfa haug Skalla-Gríms, líklega á dögum Þorleifs Kortssonar (Jón Helgason, 1955, 30).
Prentað í Blöndu II, 90.
Annan brag eg verð að smíða þér
“Enn önnur vísa”
“Annan brag / eg verð að smíða þér …”
1 erindi. Ort við sama tilefni og vísan á undan.
Dínus spjallið
“Dínus spjallið”
“Hér skal pavis pinna / pasturlítinn spinna …”
1 erindi. Vísan er ort til konu.
Prentuð í ÍGSVÞ III, 373.
Hoxum haxa, stoxum stax
“V(ísa) E. H.s.”
“Hoxum haxa, stoxum stax / það er hann Bjarni á Eyri …”
1 erindi.
Norður fyrst eg nú verð
“Vísur Halls M. S.ar”
“Norður fyrst eg nú verð / nýtilegt bragsmíð …”
18 erindi.
Heyr kær hjörgrér
“Vísa”
“Heyr kær hjörgrér / hár, smár, tár, flár …”
1 erindi. Bragþraut.
Tvær vísur
Týr, Þór, knör sér tveir úr marvör hræra
“Vísa Þiðriks Arasonar”
“Týr Þór knör sér tveir úr marvör hræra / tár súr fær sjór hvar þeir lár jór stýra …”
1 erindi. Bragþraut.
Guð bið góð að geðprúð náð þjóð stoði
“Vísa Finns Sigurðssonar”
“Guð bið góð að geðprúð náð þjóð stoði / þýð leið þjáð nauð það við seið vað flóða …”
1 erindi. Bragþraut.
Á eftir fer vísa sem vísar til þessara bragþrauta: “En ef kveðin eftir sé / einhvör vísan breiða …”
Vísur eignaðar Jóni biskupi Arasyni
Til hefi eg tafl með spilum
“Vísa”
“Til hefi eg tafl með spilum / tölur sem leggi og völur …”
1 erindi.
Á spássíu: “Biskup Jón”.
Öld segir afbragð skálda
“Öld segir afbragð skálda / Einar prest fyrir vestan …”
1 erindi.
Á spássíu: “Biskup Jón”.
Sendir voru sextán menn
“Vísur biskups Jóns Arasonar”
“Sendir voru sextán menn / sagan er þessi uppi enn …”
4 erindi.
Bóndi nokkur bar sig að
“Þessi erindi kvað hann þá herra Marteinn var fangaður”
“Bóndi nokkur bar sig að / biskupsvaldi að stýra …”
2 erindi.
Nú er hann kominn til Hóla heim
“Um sína heimkomu úr Bjarnanessreið kvað hann”
“Nú er hann kominn til Hóla heim / hægur í sínu sinni …”
1 erindi.
Virðist mér Vatnsfjörður
Svo er mér gott og gleðisamt
“Svo er mér gott og gleðisamt, / svo er mér illt og angursamt …”
2 erindi.
Hann var síðan haldinn miður
Sunnan að segja menn
Þessi karl á þingið reið
“Um alþingisreið sína kvað hann þessa vísu”
“Þessi karl á þingið reið / þá með marga þegna …”
1 erindi.
Víkur hann sér í Viðeyjarklaustur
“Um Viðeyjarreisu sína kvað hann”
“Víkur hann sér í Viðeyjarklaustur / víða trúi eg hann svamli…”
1 erindi.
Vondslega hefur mig veröldin blekkt
“Þetta kvað hann er hann var fangaður”
“Vondslega hefur mig veröldin blekkt …”
1 erindi.
Þessa hef eg snöruna snarpa
“Þessa einninn”
“Þessa hef eg snöruna snarpa / snúið að fótum mér …”
1 erindi.
Krossinn ber þú Kristum dýra
“Um róðukrossinn í Réttarholti kvað hann”
“Krossinn ber þú Kristum dýra / kallast máttu hjálpin hér …”
1 erindi.
Háttalykill
“Háttalykill eður bragarhættir kúnstríkra kveðlinga, kurteisra kvæða, veglegra vísna, lystilegra ljóða … eftir ýmsum gömlum og ungum skáldum samanhentur og tilfenginn”
“Ljós brún linar æsir …”
20 vísur.
Erindin eru tínd saman úr ýmsum áttum. Nafn háttarins er fyrir hverri vísu.
Djöfladilla
“Djöfladilla”
“Faðirinn lofts og landa / lifandi náðaranda …”
46 erindi. Bölbænir og fúkyrði í garð djöfulsins.
Tvær ritgerðir um skáldskap
Gripla 2009
Ritgerð um skáldskap
“Nú kemur um skáldskapinn að tala”
“Nú þó að drápur og flokkar, bæði gamallra og yngri skálda …”
Við bls. 29v (30v) er miði m. h. Árna Magnússonar: “Þetta um skáldskap að skrifa í 4to - er klárt og confererað”.
Ritgerð um skáldskap
“Um sama efni”
“Ef eg segði að vor íslenskur skáldskapur, yfirgengi eður yfirgnæfði að list, snilli, krafti og verkan …”
Steinþór einn á Eyri
“Nokkrar kappavísur”
“Steinþór einn á Eyri / ærið flestum næri …”
9 erindi.
Þess er getið á spássíu úr hvaða landsfjórðungi viðkomandi kappi er.
Háttalykill
“Fróðan óð fljóði / fríð hlýði síðan …”
10 erindi. Kvæðið er úr háttalykli kveðnum til konu.
Víða er getið um nafn bragarháttanna.
Funabandið frónslind
“Enn nú vísur”
“Funabandið frónslind / forðum hefur menskorð …”
8 erindi.
Sex vísur stakar
Diðrik harðnar
“Vísa Odds Þórðarsonar um kaupmanninn í Húsavík”
“Diðrik harðnar / dáð hrörnar …”
1 erindi.
Öl slæmt, armt mjöl
“Björns á Skarðsá”
“Öl slæmt, armt mjöl / aum klæðistika …”
1 erindi.
Mikil ókyrrð meingjörð
“Magnúsar Gissurssonar”
“Mikil ókyrrð meingjörð / mengi nú lengi er fengin …”
1 erindi.
Jón Helgason getur þess að M. G. sé líklega Magnús Gissurarson á Lokinhömrum, hálfbróðir Brynjólfs biskups sammæðra.
Hnigna tekur heims megn
“Vísa biskups Jóns Arasonar”
“Hnigna tekur heims megn / hvar finnur vin sinn …”
1 erindi.
Flestir unna falds rist
“Enn vísa annars”
“Flestir unna falds rist / fríð er sæt tregabót …”
1. erindi.
Gjöra lét höldur að hausti
“Og enn ein vísa”
“Gjöra lét höldur að hausti / hettu af kuldaglettu …”
1 erindi.
Með því eg skyldast
“Barngælur með ljúflingslag”
“Með því eg skyldast / að mæla og hugsa …”
20 erindi.
Erfikvæði um Ara Magnússon og Kristínu Guðbrandsdóttur
“Memorial eður minnisblað þeirra guðhræddu, allrar ehruverðugu og dyggðagöfugu heiðurshjóna, lofligrar minningar, Ara M.s. og Kristínar Guðb.dóttur, nú í drottni hvílandi, um þeirra ætt, ævi og afgang. Til lítils þakklætismerkis dedicerat og skenkt þeirra niðjum og eftirkomendum, þeim er það skoða og þiggja vilja, samanbagað með nýju ári januaríi anno 1653. Af T. Þ.s.”
“Meistarar fróðir forðum / fagrar sögur og æfintýr …”
41 erindi.
Um þyrnikórónu Krists
“Um herrans Kristí þyrnikórónu og annað”
“Svo finnst í fornum bókum að …”
Lausamálstexti. Skrifaður aftan á blað til eyðufyllingar.
Visku drottinn veiti mér
“Vinavísur”
“Visku drottinn veiti mér / voldugur ætíð lof sé þér …”
51 erindi.
Harmagrátur
“Einn kveðlingur, kallast Harmagrátur”
“Einn Guð almáttugur / allan heim sem skapti …”
14 erindi.
Um herrans Jesú Kristí göngu í hans pínu
“Um herrans Jesú Kristí göngu í hans pínu”
“Svo finnst skrifað að svo langan …”
Í óbundnu máli.
Kaflar úr Rímbeglu
“Það er rímtal svo er hinum fyrri mönnum þótti skylt að vita, hve sólmerki standa eður hvörsu þau greinast, og hvenær sól skiftir göngu sinni fyrir hvört þeirra eður svo tungl”
“Heiðnir menn gáfu nöfn sólmerkjum …”
5 kaflar í óbundnu máli.
Velgjörninga vilda eg tjá
“Einn andlegur kveðlingur”
“Velgjörninga vilda eg tjá / sem veitt hefur drottinn jörðu á …”
“Herrann Jesús heitir sá …”
12 erindi.
Hugsvinnsmál
“Hér eru nokkur heilræði, Hugsvinnsmál”
“Hlýði þegnar / þeir eð vilja að lið lifi …”
“Ritað í Vigur 1676, 11. apr. af M. J.s.”
134 erindi.
Erindi sem eru prentuð í Den norsk-islandske skjaldedigtning A II 167-97 en eru ekki í þessu handriti eru: 4, 52, 68, 71, 85, 89, 93, 97, 106, 111, 117, 118, 122, 136, 142. Að auki eru erindin ekki alveg í sömu röð og er það er einnig 1 erindi í viðbót sem kemur ekki fyrir í útgáfunni
Kvæðið er líka skrifað aftar í handritinu en frábrugðið þessari gerð þar.
Um sköpun heimsins
“Svo finnst skrifað í fornum fræðibókum …”
“Meining um veraldarinnar endir …”
Tveir kaflar. Í hinum fyrri er vísað í Plinius en hinum síðari í Jóhannes Mathesius (lúterskan guðfræðing þýskan (1504-68).
Úr Litteratura Runica
Útdrættir úr Litteratura Runica í Olai Wormii Antiqvitates Danicæ, 1651.
Töflur og þvíumlíkt.
Heilræði
“Heilræði nokkur”
“Seg þú mér hvört þú vilt gjarna hlaða þig …”
Heilræði í óbundnu máli.
Þegna enginn þenki það
“Út af erfðunum ljóð, svo nefnd af þeim samsett hafa”
“Þegna enginn þenki það / þeir eð líta vilja blað …”
64 erindi.
Eilífan Guð þinn umfram allt
“Lærdómsreglur Jóhannis Agricoli (!), ljóðaðar”
“Eilífan Guð þinn umfram allt / í ánauð trúlega biðja skalt …”
Vísuorðum er í uppskrift þessa kvæðis skipt á línur. Engin erindaskipting.
Hugsvinnsmál
“Hugsvinnsmál”
“Því höstugra og hvað skrýtilegra sem nokkuð …”
Lífsreglur í óbundnu máli.
Vitnað m. a. til Konungs skuggsjár og Hávamála.
Um siðgæði kvenna
“Um siðgæði kvenna”
“Allar þær konur og meyjar sem með siðsamlegu framferði …”
Í óbundnu máli.
Heilræði
Tveir smákaflar
“Þessir hlutir heyra til Guðs ótta”
“Þessir hlutir eru viðsjón skammar og brigsla”
“1. Á líta ei hina ríku …”
“1. Ein öld. 2. Snöggur til að heyra …”
Um allra alda aldirnar
“Nytsamar samstæður”
“Um allra alda aldirnar / en upptekning á árum …”
Virðist vera 8 erindi en erindaskil eru óljós.
Kvæðið er ort af konu eða í orðastað konu eftir þýsku kvæði (Jón Helgason 1955, 45).
Auman eg mig játa
“Einn kveðlingur fallegur með nafni þess hann eignaður er”
“Auman eg mig játa, / einn Guð, fyrir þér …”
“Ó minn herra, eg hefi þig…”
18 erindi.
Úr upphafsstöfum erinda má lesa nafnið Augmundur Vigfússon. Jón Helgason getur sér þess til að frændi Ögmundar, Sigurður Eiríksson, hafi ort kvæðið (Jón Helgason 1955, 45).
Hróður lítinn hugað hef eg að smíða
“Einn góður kveðlingur”
“Hróður lítinn hugað hef eg að smíða / hefði fólkið lítillæti að hlýða …”
31 erindi.
Í kvæðinu er sagt frá atburði sem gerðist árið 1624 (sjá Jón Helgason 1955).
Kvæðið er í öðrum handritum eignað Nikulási Oddssyni.
Náðasvæfill — Kvöldsvæfill — Kvöldbrynja
“Einn kveðlingur er kallast Náðasvæfill”
“Heilög þrenning háloflig, / hlustaðu til, eg beiði þig …”
29 erindi.
Hugræða
“Kveðlingur, kallast Hugræða”
“Einn og þrennur allsvaldandi herra / eilífa ljós og sálar besta kerra …”
45 erindi.
Setskvæði
“Enn eitt, er kallast Seths kvæði”
“Ótti drottins upphaf er / allra viskugreina …”
50 erindi (tvö eru tvírituð).
Kvæðið er ruglingslega skrifað af því að fleiri en ein heimild er notuð (Jón Helgason 1955, 47).
Góður kristinn, gegndu mér
“Enn eitt kvæði”
“Góður kristinn, gegndu mér / gagnsemd skal það virðast þér …”
28 erindi.
Viltu lifa vel og rétt
“Kristileg áminning, fyrir allar stéttir mjög nauðsynleg”
“Viltu lifa vel og rétt / virðuglega í þinni stétt …”
30 erindi.
Skáldið bindur nafn sitt í 25. erindi: Jón.
Heimsádeila
“Heimsádeila”
“Satt er það eg seggjum tel / sem mig dansa biðja …”
39 erindi.
Sigfús á að hafa ort fyrstu 9 erindin.
Þung barátta í þessum reit
“Andlátsbón”
“Þung barátta í þessum reit / þjáir margan manninn …”
38 erindi.
Ljósið hæða lausnarinn
“Enn einn kveðlingur”
“Ljósið hæða lausnarinn / líkna þú mér fyrir dauða þinn …”
11 erindi.
Dýrðardiktur
“Þessi kveðlingur kallast Dýrðardiktur, með liljulag. Author Kolbeinn Grímsson”
“Faðir Guð í hæstum hæðum / helgast líf sem eilíft blífur …”
“Liljulag”
644 erindi.
Sárt er sverð í nýrum
“Annar kveðlingur eignaður sama author, en má sýnast sem (af) fyrri skáldum ort sé. Lag sem Niðurst(igningar)vísur”
“Sárt er sverð í nýrum / samviskuna það nagar og sker …”
“Niðurstigningarvísur”
67 erindi.
Hér í vöggu heilla jóðið
“Vöggukvæði Guðmundar Andréssonar yfir ellireifum norrænunnar”
“Hér í vöggu heilla jóðið / heitir réttast eðla blóðið …”
“Æskan var allgóð …”
3 erindi auk viðlags
Gimsteinn
“Þetta kvæði kallast Gimsteinn, með liljulag”
“Heyr ilmanda hjartans yndi / himnablóm og veraldarsómi …”
“Liljulag”
“21. octob. 1677 (8 krotað ofan í þriðja tölustafinn)”
249 erindi.
Krosskvæði
“Krosskvæði”
“Guð himnanna / græðarinn manna …”
42 erindi.
Uppskrift sem Árni Magnússon lét gera eftir þessu handriti er í AM 1033 4to, 1-7.
Það er upphaf dyggða
“Eitt gamalt kvæði um kóng einn kristinn og hans drottningu”
“Það er upphaf dyggða / að elska Jesúm Krist …”
47 erindi.
ÍM II, 168
Sála mín, eg segi þér
“Eitt kvæði með tón: Margur unir í myrkri sér”
“Sála mín, eg segi þér, / sofðu nú ei of lengi”
“Margur unir í myrkri sér”
24 erindi. Kvæðið er ort undir nafni Signýjar Ólafsdóttur og lagt henni í munn. Nafnið má lesa úr fyrstu 17 erindunum.
Víðförull
“Einn kveðlingur Kolbeins Grímssonar, er kallast Víðförull”
“Dæmisögurnar dægur stytta lýðum, / dróttir hafa þær iðkað forðum tíðum …”
26 erindi.
Dæmaþáttur
“Dæmaþáttur, ortur af K. G.s.”
“Faðir Guð í himna hæð, / hygg að hvað eg gjarnan þigg …”
68 erindi.
Eftirdæmið eitt eg sá
“Gamalt kvæði”
“Eftirdæmið eitt eg sá / hjá einum högum manni …”
12 erindi.
Prentað í ÍM II, 155-157.
Staðurinn einn var stór og ríkur
“Gamalt kvæði enn eitt”
“Staðurinn einn var stór og ríkur / stendur á landi einu …”
16 erindi.
Ein greifadóttir fögur og fín
“Enn eitt kvæði”
“Ein greifadóttir fögur og fín / forðum daga bjó við Rín …”
15 erindi.
Fyrr átti eg mér
“Snjás kóngs kvæði”
“Fyrr átti eg mér / fóstru væna …”
46 erindi. Prentað í ÍGSVÞ IV, 30-38.
Óð skal byrja
Skilnaðarskrá
“Einn kveðlingur Kolbeins Grímssonar, er kallast Skilnaðarskrá”
“Æverandi eining blíð / óþverandi þrenning þýð …”
41 erindi.
Maríuvísur
“Einn kveðlingur út af Maríu Magdalenu, kallast Maríu vísur”
“Heyr þú mína hjartans bæn, / himnakóngurinn mildi, …”
34 erindi.
Þá hann var lista lærisveinn
“Kvæði eitt til gamans gjört”
“Þá hann var lista lærisveinn / lét hans faðir fyrst Marteinn …”
“Ei vill Skeggi eiga kver …”
14 erindi auk viðlags.
Grýluljóð
“Grýlu ljóð”
“Hlusti þið til, hýr börn, / hvað eg kann að tjá …”
Prentað í ÍGSVÞ IV, 119-122.
Sendibréf
“Copia af gömlu sendibréfi”
“Mín hugheit, hjartans geðgróin ástar …”
Í óbundnu máli en endar á vísu.
Hugsvinnsmál
“Hugsvinnsmál”
“Blíður þú vert / en bráðskapaður stundum …”
40 erindi.
Ævintýr
“Eitt æfintýr gamalt um ríkan mann”
“Yfirherra eins smástaðar í hertogadæmi …”
Í óbundnu máli
Grænlandskroníka
“Hér byrjast Grænlands historía”
“Norður í Týlihafi liggur það land er Grændland nefnist …”
Í óbundnu máli. Þetta er upphaf Grænlandskroníku Lyschanders (Den Grønlandske Chronica 1608) í íslenskri þýðingu Jóns Ólafssonar.
.Manns fyrir afbrot minnstu á
“Eitt fallegt kvæði”
“Manns fyrir afbrot minnstu á, / mín sál, daga og nætur …”
“Sönghljómur sætur / sá skartar mest …”
28 erindi auk viðlags.
Lof og heiður sé Guði æ góðum
“Önnur vísa”
“Lof og heiður sé Guði æ góðum / græðara manna lífs á hæðum …”
1 erindi.
Þórnaldarþula
“Þórnaldar þula”
“Hlýði menn fræði mínu / meðan eg segi sök mína í sleða …”
Prentuð í ÍGSVÞ IV, 175-178.
Bréf
“Arnfinnsbréf”
“Þér sendist heilsan í ár …”
Í óbundnu máli framan til en svo vísur.
Dagsraunadiktur
“Eitt kvæði sem kallast Dagsraunadiktur”
“Vinur og frændi, vara nú þig, / því voði er stór fyrir hendi …”
61 erindi.
Af vetri og sumri vil eg nú hér
“Eitt kvæði í andlegri meiningu sem kallast Tvísinna”
“Af vetri og sumri vil eg nú hér / vísuna eina dikta mér …”
“Margir prísa sumurin / fyrir fagran fuglasöng…”
27 erindi auk viðlags.
Á þig mædd eg minnunst
“Eitt kvæði guðhræddrar ekkju”
“Á þig mædd eg minnunst / minn fyrr ekta stallbróðir …”
11 erindi.
Úr upphafsstöfum erinda má lesa nafnið Are Óláfsson.
Hjónagrátur
“Eitt kvæði er kallast Hjónagrátur”
“Heyrðu, faðir hæstrar dýrðar, / heyr mig fyrir þíns sonarins dreyra …”
48 erindi.
Grátbón
“Eitt kvæði sem kallast Grátbón”
“Einn Guð í þrenningu, / alls skapari og kóngur dýr …”
31 erindi.
Úr upphafsstöfum 1.-24 erindis má lesa: “Eg Þorbjörg Gvdmvndsdotter”. Úr fyrstu orðum næstu vísna: “bið þig minn himneski faðirinn um hjálp í hörmung minni í Jesú náðar nafni, amen”.
Brúðkaupskvæði
“Aula pudicitiæ, það er Hreinlífis hofgarður, úr dönskunni útlagður. Með lag sem Vinavísur eður Hugraun”
“Fyrir litlum tíma liðnum eg / um landið reista nokkurn veg …”
“Vinavísur”
“Hugraun”
45 erindi.
Ævisöguflokkur
“Ævisaga þess heiðarlega, guðhrædda og göfuga kennimanns Sra. Einars Sigurðssonar, föðurs herra Odds biskups í Skálholti og hans systkina, í ljúflingsljóðum af honum sjálfum nærri um áttræðisaldur samsett og diktað”
“Upp skal byrjast / Einars historía …”
Kvæðið vantar og þá um það bil 15 blöð í handritið.
Himinninn drýpur drjúgum
“Himinninn drýpur drjúgum / um dag og nátt”
18 erindi. Kvæðið hefur hafist í á þeim blöðum sem glötuð eru úr bókinni (sbr. nr. 87).
Niðurstigningarvísur
“Hér skrifast Niðurstigningarvísur vors frelsara Jesú Kristí, fornkveðnar”
“Djarflega tek rg að dikta / drottinn minn um sjálfan þig …”
39 erindi.
Ljómur
“Þessi eftirfylgjandi kveðlingur kallast Ljómur, ortur af h(erra) Jóni Arasyni Hólabiskupi”
“Hæstur heilagur andi / himnakóngurinn sterki …”
32 erindi.
Mér væri skyldugt að minnast á þrátt
“Eitt fagurt iðranarkvæði”
“Mér væri skyldugt að minnast á þrátt / minnar sálar fátækt og stóran vanmátt …”
10 erindi.
Mjög hneigist þar til mannslundin hrein
“Guðrækilegur kveðlingur”
“Mjög hneigist þar til mannslundin hrein / að minnast á drottin með skáldskapargrein …”
17 erindi.
Herra Óláf, hjálpin Norðurlanda
“Vísur fornar, ortar um Óláf kóng Haraldsson”
“Herra Óláf, hjálpin Norðurlanda / þig kom til handa …”
13 erindi.
Percipe mortalitas, modo qvalis vanitas
“Anima fidelis mundi vanitates deplorans”
“Percipe mortalitas, modo qvalis vanitas / omnia vanissima, omnia levissima …”
26 erindi. Heimsósómakvæði.
Laudes crucis attollamus
“De cruce, carmen vetustissimum”
“Laudes crucis attollamus / nos qvi crucis exultamus …”
12 erindi. Kaþólskt kvæði um hinn helga kross.
Lauda Syon salvatorem
“De cæna carmen”
“Lauda Syon salvatorem / lauda ducem et pastorem …”
12 erindi.
Maríukvæði
“Beatæ virginis Mariæ carmen”
“Verbum bonum atqve svave / personemus illud ave …”
6 erindi.
Maríukvæði
“Aliud carmen”
“Hodierna lux diei / celebris in matris dei …”
5 erindi.
Maríukvæði
“Tertium carmen”
“Uterus virgineus / templum majestatis …”
6 erindi.
Í Róm bjó ríkur greifi
“Eitt kvæði af einum greifa, útlagt úr þýsku af S. J. A.s.”
“í Róm bjó ríkur greifi / réttvís forðum tíð …”
31 erindi.
Litars bátur leita má
“Kvæði eitt margtekið”
“Litars bátur leita má / landi undan græði á …”
“Fagrar heyrða eg raddir / við Niflungaheim …”
2 erindi auk viðlags.
Girnist sólar grindin
“Enn eitt vikivakakvæði”
“Girnist sólar grindin / golnirs ferju hrindin …”
“Flaut með strengjum flæðarhestur …”
21 erindi auk viðlags.
Margir áður unnu
“Enn nú eitt kvæði”
“Margir áður unnu / ungri hringa nunnu …”
“Sú er ástin heitust …”
4 erindi auk viðlags.
Jesús fæddist jólanótt
“Enn nú eitt kvæði”
“Jesús fæddist jólanótt / jókst þá heiminum kæti …”
“Maríu sonurinn mæti …”
4 erindi auk viðlags.
Ort 1623, sbr. 3. erindi.
Englar sungu soddan frið
“Enn nú kvæði eitt”
“Englar sungu soddan frið / með sínum fögrum hljóðum …”
“Morgunstjarnan skín nú skært …”
14 erindi auk viðlags.
Suðra fley á síldarból
“Enn eitt kvæði”
“Suðra fley á síldarból / setjist út með skyndi…”
“Það er stríð í þagnar rann …”
5 erindi auk viðlags.
Lukkugæði og heillir hár
“Enn nú eitt kvæði”
“Lukkugæði og heillir hár / hljóti mæti engi …”
“Ber hann af öllum bestan prís …”
2 erindi auk viðlags.
Ávallt skaltu öndin mín
“Enn kvæði eitt”
“Ávallt skaltu öndin mín / þar sem drottins englar …”
“Þar sem drottins englar …”
6 erindi auk viðlags.
Bið þú Guð að gæta þín
“Enn nú kvæði eitt”
“Bið þú Guð að gæta þín / gjörðu þetta að ráðum mín …”
“Karlinn gamli kenndi ráð …”
5 erindi auk viðlags.
Ætla eg réttan óðar fund
“Enn nú eitt kvæði”
“Ætla eg réttan óðar fund / varp að velja í samri stund…”
“Ágæt auðar tróðan …”
7 erindi auk viðlags.
Eitt með æðstu gæðum
“Enn eitt vikivakakvæði”
“Eitt með æðstu gæðum / eg hefi numið í fræðum …”
“Mörg er frúin fögur að sjá …”
5 erindi auk viðlags.
Lyst og heill sé lánuð þér
“Kvæði enn eitt”
“Lyst og heill sé lánuð þér / lukkan gjöri ei dvína …”
“Alla ævi þína / auðnu muntu fá …”
3 erindi auk viðlags.
Óskaferju óðs af sandi
“Enn eitt kvæði”
“Óskaferju óðs af sandi / ýta skal frá sagnarlandi …”
“Yðar frómleg æran kann …”
4 erindi auk viðlags.
Adam sakna Abels hlaut
“Enn kvæði fallegt”
“Adam sakna Abels hlaut / um ævi sína langa …”
“Þá einn fer að deyja …”
9 erindi auk viðlags.
Mér tekst ei af réttum Suftungs hátt
“Kvæði eitt enn”
“Mér tekst ei af réttum Suftungs hátt / að semja nokkurn dýran þátt …”
“Vísu á eg að vanda …”
4 erindi auk viðlags.
Eg vil kenna þér óskaráð
“Enn vikivakakvæði”
“Eg vil kenna þér óskaráð / andar lundurinn svinni …”
“Vertu í tungunni trúr …”
4 erindi auk viðlags.
Meistarar hafa það mælt í söng
“Enn eitt kvæði”
“Meistarar hafa það mælt í söng / að megi það sjá um stjörnugöng …”
“Frost eykur fégrand …”
7 erindi auk viðlags.
Kvæðið er líka varðveitt í ÍB 633 8vo og JS 588 4to.
Fram skal ferjan hrundin
“Enn nú eitt kvæði”
“Fram skal ferjan hrundin / Fjalars á ljóðasundin …”
“Síst er gaman að sorg og þrá …”
5 erindi auk viðlags.
Litars ferju fram skal hrinda
“Enn eitt kvæði”
“Litars ferju fram skal hrinda / þó fari ei segl við rá að binda…”
“Hátt flýgur hrafn yfir skóga …”
3 erindi auk viðlags.
Prentað í ÍGSVÞ III 256-257.
Unga meyjan, undaflóð
“Enn nú kvæði eitt”
“Unga meyjan, undaflóð / eg kæran kalla þig …”
“Soddan lit ber silkilín …”
3 erindi auk viðlags.
Átti í fyrstu heilan, hraustan
“Enn eitt kvæði”
“Átti í fyrstu heilan, hraustan / hlunnafákinn þekkan mér …”
“Lof, heiður og þökk sé þeim …”
8 erindi auk viðlags.
Blakkt er traf á heila húsi
“Enn nú kvæði eitt”
“Blakkt er traf á heila húsi / [hatturinn trú eg] þar ofan á dúsi …”
“Sokkaböndin liggja niðri um hæla …”
8 erindi auk viðlags.
Fyrst af öllu góðan Guð
“Enn eitt kvæði”
“Fyrst af öllu góðan Guð / gjörðu óttast læra …”
“Stíg við mig um stundu …”
7 erindi auk viðlags.
Eðla vífið angrið hlaut
“Enn nú eitt kvæði”
“Eðla vífið angrið hlaut / ástum meður að kanna …”
“Út var gengin einka björt …”
6 erindi auk viðlags.
Einn spillvirki áður lá
“Enn nú kvæði eitt”
“Einn spillvirki áður lá / úti á skógi þröngum …”
“Að gæt enda, / gakk frá heimsins solli …”
6 erindi auk viðlags.
Lágraustaða ljóðaklukku
“Enn nú kvæði eitt”
“Lágraustaða ljóðaklukku / læt eg um það hljóðið slá …”
“Hvar er sá forlög forðast kann? …”
12 erindi auk viðlags.
Önnur gerð í ÍB 113 8vo.
Erfðum vér í Adams synd
“Enn eitt kvæði”
“Erfðum vér í Adams synd / allir töpun sára …”
“Sorgaðu ei, mín sálin góð, / sæla er búin þér …”
5 erindi auk viðlags.
Fyrsta erindi er skert.
Hug vekur minn
“Kvæði fallegt útlenskt”
“Hug vekur minn / hvört og eitt sinn …”
17 erindi.
Af fyrirsögn kvæðisins er að ráða að því sé snúið úr dönsku eða þýsku.
Þórhildarleikur
“Tvö kvæði sem heyra til Þórhildarleik”
“Hér skal heiman reika …”
“Haft hefi eg nú fullt í fangi …”
“Á Þórhildarleiknum þreyttur er eg núna …”
1. kvæði: 9 erindi.
2. kvæði: 4 erindi auk viðlags.
Eitt sinn krummi átti að slá
“Enn eitt kvæði”
“Eitt sinn krummi átti að slá / orfið bar hér þunga…”
“Hrafninn í hlíðum / hann fór að slá …”
7 erindi auk viðlags.
Ekki kann eg uppá legg að vinda
“Enn kvæði eitt”
“Ekki kann eg uppá legg að vinda / heldur vil eg rífa hrís og binda …”
14 erindi.
Hér mun eg verða lítil ljóð
“Enn nú kvæði eitt”
“Hér mun eg verða lítil ljóð / leiða [fr]am af orðaslóð …”
“Mædda græddi helg þín hönd …”
11 erindi auk viðlags.
Þann vil eg óðinn virðum vanda
“Enn eitt kvæði”
“Þann vil eg óðinn virðum vanda / víst í nafni heilags anda …”
“Nú mega [lýð]ir gleðja sig við græðarans pín …”
6 erindi auk viðlags.
Ráðadrjúgur og réttvís með
“Enn nú eitt kvæði”
“Ráðadrjúgur og réttvís með / reyndur að góðum dyggðum …”
“Elski þig Guð og öll hans þjóð …”
3 erindi auk viðlags.
Gamankvæði
“Enn nú kvæði gamanslegt”
“Mest af lista lærða eg mergðum / lýðum [með á] æskutíð …”
“[Þ]ó framan í tónum / festa tærnar megi …”
11 erindi auk viðlags.
Margt vill þrengja að mínu hjarta
“Kvæðiskorn enn”
“Margt vill þrengja að mínu hjarta / mikið er yfir öllu að þegja …”
“Manns við geðið / margt vill angrið búa …”
3 erindi auk viðlags.
Hér hefur átt að vera endir bókarinnar í fyrstu, og hefur þá verið gert registur við hana. Síðan hefur fjórum kvæðum verið bætt við, og er auðséð að tilvísunum til þeirra er aukið inní registrið á eftir.
Dúfudilla
“Þetta kvæði heitir Dúfudilla”
“Andi Guðs mig endurnæri / eðlið tungu jafnan hræri …”
“Dilla eg þér, dúfan mín, og dilla eg þér …”
7 erindi auk viðlags.
Hér í vöggu heilla jóðið
“Vöggukvæði G.A.s. yfir ellireifum norrænunnar”
“Hér í vöggu heilla jóðið / heita réttast eðlablóðið…”
“Æskan var allgóð …”
3 erindi auk viðlags.
Sbr. nr. 57.
Bátur Litars lakur veikur
“Enn eitt vikivakakvæði kemur hér”
“Bátur Litars lakur veikur …”
“Siðuga fríða seima ná …”
7 erindi auk viðlags.
Rollant snemma reyndi vigur
“Enn eitt kvæði”
“Rollant snemma reyndi vigur, / rausnarkappinn merkiligur …”
“Angantýr og Hjálmar / hjuggust þeir í ár …”
14 erindi auk viðlags.
Til víða í handritum, t.a.m. Lbs 1014 8vo og JS 475 8vo.
Registur
“[Kv]æða og kveðlingaregistur [e]r þetta kver hefur inni að halda, með öðru fleiru, vísum og viðlíkum samansöfnuði”
Physical Description
Blöð hafa glatast úr handritinu. Það hefur upprunalega verið 347 blöð (359 ef miðarnir 12 eru taldir með).
Blöð hafa einnig morknað á jöðrum, einkum fremst og aftast.
Tólf hendur.
Þekktir skrifarar: Hannes Gunnlaugsson í Reykjafirði, Magnús Jónsson í Vigur, Tómas Þórðarson á Snæfjöllum, Þórður Jónsson og Jón Jónsson í Holti. Fljótaskrift.
Sjö seðlar sem Árni Magnússon hefur lagt inn í bókina á eftir blöðum 30, 58, 61, 111, 134, 176, 185 og 213.
History
Jón Helgason fjallar um feril handritsins í inngangi að ljósprentuðu útgáfunni 1955, bls. 25 o. áfr. Hann telur að Páll Vídalín hafi fengið bókina að erfðum frá Magnúsi Jónssyni í Vigur, tengdaföður sínum, og Árni Magnússon fengið handritið hjá honum. Ekki er þó loku fyrir það skotið að Þorbjörg Magnúsdóttir hafi erft handritið og það borist til Árna Magnússonar í gegnum Pál Vídalín.
Bjarni Thorarensen hefur fengið bókina að láni 1810, og skilaði eftir 1833.
Additional
ÞS og JL skráðu í maí 2010 og apríl 2011 og janúar 2012. Skráningin er byggð á inngangi Jóns Helgasonar að ljósprenti AM 148 8vo (1955) en eftir er að færa inn ýmsar upplýsingar, t.d. varðandi not o.fl.
Kålund gekk frá handritinu til skráningar 1894 (sjá Katalog II, bls. 413-415 (nr. 2358)).