Skráningarfærsla handrits

AM 411 4to

Annáll ; Ísland, 1685

Tungumál textans
íslenska

Innihald

1 (1r-64v)
Annáll
Athugasemd

Nær yfir árin 70-1430.

Efnisorð
2 (65r-66v)
Efnisyfirlit

Lýsing á handriti

Blaðefni
Pappír
Blaðfjöldi
66 blöð ().
Umbrot

Skrifarar og skrift

Ein hönd.

Spássíugreinar og aðrar viðbætur

  • Undir lok handritsins eru ártöl leiðrétt á spássíum af Árna Magnússyni og öðrum.
  • Á bl. 65r stendur Appendix með annarri hendi.

Band

Spjöld og kjölur klædd bókfelli úr kirkjulegu latnesku handriti.  

Fylgigögn

Fimm seðlar fremst með hendi Árna Magnússonar.

  • Seðill 1 (192 mm x 138 mm): Þessa annála hefi ég fengið frá Lauritz Scheving, klausturhaldara að Möðruvöllum, 1705 og voru þá bundnir saman við Annála Björns á Skarðsá. Scheving hafði fengið þessa sömu annála af Bjarna Árnasyni á Skúmsstöðum. Höndin á annálunum er síra Jóns Halldórssonar í Hítardal, og segist hann þá skrifað hafa í Miðfelli, um það leyti er hann fór úr skóla. Hann segist fyrir sér haft hafa til eftirskriftar tvær membranas frá Skálholti: eina í litlu folio, sem hann minnir, og aðra í 4to (α) með nýrri hendi. Segist hann þeirra tenori (?) víða saman blandað hafa, og skrifað sitt úr henni. (α) Hún er nú nr. 420 í A.M. Bibliotheca. Membranis hafi síðan til Skálholts aftur skilað verið.
  • Seðill 2 (tvinn) (195 mm x 154 mm): Á Íslandi eignaðist ég blöð in folio (voru að tölu 27) rituð öll með hendi síra Þorleifs Claussonar á Útskálum. Þeirra innihald var: Íslenskir annálar sem byrjuðust anno Christi 1430 sem þar kallaðist annus 1424. Voru manifeste uppskrifaðar úr þeirri bók in 4to, sem síra Jón Halldórsson í Hítardal (þá undirmaður) uppskrifaði fyrir Bjarna Árnason á Skúmsstöðum. Var í þessum blöðum undanfelt margt og mikið það sem finnst í bók Bjarna. Voru það mest exotica, sem yfir var hlaupið, en mjög fátt var undanfelt af því, sem Íslandi viðkemur. Allt það, sem rangt er skrifað í bók Bjarna (með hendi síra Jóns) var hér eins rangt, svo vel in nominibus propriis, sem öðru, og var þetta eins og það, væri með vilja gjört, hvað þó eigi er því ignorantia hefur mestu valdið. Voru hér eins og þar sollicite conserverud crassa et manifesta vitia scripturæ úr bók Bjarna, og varla neitt corrigerað, nema þar er bókstaf vanta kunni í almennilegum orðum. Hér fyrir utan var margt það rangt skrifað í þessum blöðum, sem rétt er í bók Bjarna og sums staðar voru þessi blöð úr máta rangt skrifð. 1293 hefur síra Jón skrifað MCCVIIC. 1294 MCCVIC. 1295 MCCVC. 1296 MCCIVC. 1297 MCCIIIC. 1298 MCCIIC. 1299 MCCIC. Eins 1393 MCCVIIC etc. Þetta hefur eigi síra Þorleifur skilið, og voru í þessum stöðum ártölin, öldungis órétt skrifuð, og komu eigi saman við sjálft sig. Sérdeilis var á milli 1390 og 1400 hér orðinn (út úr þessu þekkingarleysi numerorum) mesti ruglingur í árunum, og anni absurde transponerader, svo ekkert stóð hér heima. Blöð þessi fékk ég, ef mig rétt minnir, hjá síra Árna Þorleifssyni í Arnarbæli. Þau voru engum að gagni, hvorki mér né öðrum, og til einkis hæfi nema til að villa eftirkomendurna. Reif ég þau því í sundur 1725 in novembri.
  • Seðill 3 (196 mm x 138 mm): Annála þá, sem síra Jón Halldórsson í Hítardal (þá ungur maður) hafði uppskrifad in 4to ex membranis Scalholtensibus (hverja síðan eignaðist Bjarni Árnason á Skúmsstöðum, og frá honum Lauritz Scheving) uppskrifaði á capite ad calcem Grímur Árnason, þénari eða domesticus nefnds Schevings, með fljótaskrift in 4to. Framan á annálana setti hann þennan eftirfylgjandi titil, conscio vel svadente (α) Halldóri Einarssyni: Annálar. Ég meina Kolskeggs hins vitra, hver hans annála samanskrifaði um Suður- og Austurlandið. En Ari prestur Þorgilsson skrifaði fyrir norðan og vestan. Á fyrstu síðu annálanna hefði Grímur Árnason skrifað með sinni eigin hendi, neðst á blaðinu: skrifað 1695 á Möðruvallaklaustri. Þetta Gríms autographum eignaðist ég frá Lauritz Scheving 1705 eftir nefndan Grím dauðan. 1725 í Kaupenhafn reif ég það í sundur og eyðilagði, svo engan villa skyldi, hvorki með þessum falska titli, né erroribus ártalanna, sem hér voru eins röng og í autographo síra Jóns Halldórssonar. α) Þessi titill stendur ekki í autographo síra Jóns Halldórssonar, heldur settu hann til Grímur Árnason og Halldór Einarsson, sem áður er sagt, kannski til ad pretta fólk, og kannski af vanvisku. Þeir hafa tekið þessa heimsku úr formála Björns á Skarðsá yfir sína annála. En Björn talar þar um Landnámsbókaskrif. Þeir gátu og séð að annálar þessir ganga um allt land, eins og allir annálar, og gat svo eigi titillinn við þá komið eftir þeirra eigin hypothesi.
  • Seðill 4 (milli bl.43 og 44) (179 mm x 52 mm): Ivans Holms. Þessi correction virðist mér vera með hendi síra Eyjólfs á Völlum.
  • Seðill 5 (milli bl. 46 og 47) (171 mm x 51 mm): Þetta er hönd síra Eyjólfs á Völlum í Svarfaðardal. Inde patet eum hoc libro usum esse. Hinum megin við seðil stendur einnig: X það meina ég sé sem vér nú köllum öræfi. Síra Þorleifur Clausson í sinni exemplare hiuc descripto.
  • Fremst í handritinu á saurblaði eru athugasemdir ritaðar með blýanti (?) á dönsku með hendi sem virðist vera samtíma Árna. Þetta virðast vera tímatalsútreikningar.

Uppruni og ferill

Uppruni

Með hendi séra Jóns Halldórssonar í Hítardal og tímasett til síðari hluta 17. aldar í  Katalog I , bls. 616. Aftan við þessa tímasetningu setur Kålund (c. 1685), en á seðli kemur fram að Jón segist hafa skrifað handritið í Miðfelli um það leyti sem hann lauk námi. Handritið var áður hluti af stærri bók sem í voru annálar Björns Jónssonar á Skarðsá.

Ferill

Árni Magnússon fékk handritið árið 1705 frá Lárus Scheving klausturhaldara að Möðruvöllum. Lárus Scheving fékk það hins vegar frá Bjarna Árnasyni á Skúmstöðum. Af sumum leiðréttingum má sjá að séra Eyjólfur Jónsson á Völlum hefur notað handritið (sjá seðla).

Aðföng

Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 8. nóvember 1973.

Aðrar upplýsingar

Skráningarferill

Tekið eftir Katalog I , bls. 616-617 (nr. 1176). Kålund gekk frá handritinu til skráningar í nóvember 1886. GI skráði 21. nóvember 2001.

Myndir af handritinu

Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.

Notaskrá

Höfundur: Storm, Gustav
Titill: Islandske annaler indtil 1578
Höfundur: Guðrún Ása Grímsdóttir
Titill: Gripla, Brot úr fornum annál
Umfang: 10
Titill: Katalog over Den Arnamagnæanske Håndskriftsamling
Ritstjóri / Útgefandi: Kålund, Kristian
Höfundur: Már Jónsson
Titill: Árni Magnússon : ævisaga
Lýsigögn
×

Lýsigögn