Manuscript Detail
AM 136 4to
There are currently no images available for this manuscript.
Lögbók; Iceland, 1480-1500
Name
Árni Magnússon
Birth
13 November 1663
Death
07 January 1730
Occupation
Professor, Arkivsekretær (Secretary of the Royal Archives)
Roles
Scholar; Author; Scribe; Poet
Name
Einar Nikulásson ; galdrameistari
Death
08 October 1699
Occupation
Priest
Roles
Unknown; Owner
Name
Sigríður Einarsdóttir
Birth
18 March 1831
Death
16 November 1915
Occupation
Leikkona; Kvenréttindasinni
Roles
Donor; recipient; Scribe
Name
Kålund, Kristian Peter Erasmus
Birth
19 August 1844
Death
04 July 1919
Occupation
Librarian, scholar
Roles
Scholar
Language of Text
Icelandic
Contents
1(1r)
Máldagi yfir eignir kirkjunnar í Hafrafellstungu ásamt landamerkjalýsingu
2(1v-95r)
Jónsbók
Keywords
3(95r-109v)
Réttarbætur — Lagaákvæði — Lagaformálar
Keywords
5(126v-143v)
Kirkjuskipanir
6(144r-144v)
No Title
Note
Viðbætur með ýmsum höndum frá c1500 (sbr. ONPRegistre, bls. 445, og Katalog I, bls. 425).
6.1
Lilja
Note
Hluti kvæðisins, upphaf einnar vísu.
Keywords
6.2
Eiður í árásarmáli
Keywords
6.3
Máldagi yfir eignir kirkjunnar í Hafrafellstungu ásamt landamerkjalýsingu
Note
Sama efni og á bl. 1r.
6.4
Ályktun Alþingis um vinnufólk 1404
Keywords
6.5
Nöfn rúnastafanna
Note
Einnig pennakrot o.þ.h.
Keywords
7(145r-146v)
Réttarbætur Hákonar konungs Magnússonar — Skipan Vilhjálms kardinála um helgidaga og kirknaeignir
Note
Innskotsblöð frá c1480 (sbr. ONPRegistre, bls. 445).
Þrjár talsins.
Vantar aftan á textann þar sem blaðið sem upprunalega fylgdi er nú glatað.
8(147r)
Áminning um dóma
Note
Spjaldblað sem hefur verið tekið upp, frá 16. öld (sbr. ONPRegistre, bls. 445, og Katalog I, bls. 425).
Language of Text
Icelandic
Keywords
Physical Description
Support
Skinn
No. of leaves
1 + 147 blöð (). Saurblað fremst og bl. 147 eru spjaldblöð sem hafa verið tekin upp.
Script
Decoration
Upphafsstafir í ýmsum litum.
Rauðritaðar fyrirsagnir.
Additions
- Um viðbætur við handritið og innskotsblöð sjá efni og uppruna.
- Nöfn eigenda á bl. 1v-2v.
- Víða spássíugreinar.
Binding
Accompanying Material
Tveir seðlar með hendi Árna Magnússonar:
- Kvartótvíblöðungur fremst (182 mm x 154 mm) með nákvæmu efnisyfirliti: “H.3. er í 4to mér fengin af síra Einari Nikulássyni á Skinnastöðum (til forna hefi ég sömu bók til láns haft af Herra Einari Þorsteinssyni). Þar er á: 1. Jónsbók. [Þar eru í textanum réttarbætur álíka og í þeirri prentaðri]. 2. R(éttar]b. Eiríks konungs. Þorlákur lögmaður kom til vor. 2. R(éttar]b. Hákonar konungs í fyrstu þau mál sem lögmenn og sýslumenn fá ei yfirtekið. Dat. Björgvin iii. nóttum fyrir Bótólfsvöku. Anno regni xv. 4. Um manneldi og lag á aðskiljanlegri vöru og þar hjá formúla juridica um að lög bjóða önnur. 5. Þenna[?] sátt hæfir sýslumönnum. 6. Ef þú vilt vita hvar dómum skal vægja. 7. Magnúsar konungs (Eiríkssonar) bréf, um kóngssekt á akri og tíundar málum. Anno regni 34 id est 1353. 8. Það er okur ef menn byggja dautt fé. (Stendur hér samantekt). 9. Um rétt Noregsmanna á Íslandi og Íslendinga í Noregi. Byrjast: Í þenna tíma urðu eigi ásáttir. 10. Hylling Íslendinga, útgefin til Hákonar Noregs kóngs. 11. Recensius nokkurra casuum >Juridicorum, hvar einseiði gildir. Incipit: Eftir gögnum og vitnum. 12. Leyfi Vilhjálms kardinála um vinnu á helgum tíðum (eins og þau almennilega epitomeruð finnast í Kristinrétti yngra). 13. Formulæ variæ Juridicæ sine ulla disctintione ubinvicem. 14. Kristinréttur hinn yngri. (Maximi momenti varias lectiones, ex eo annotatas habeo in margine alterius exemplaris. habeo etiam exscriptum). 15. Eilifi Archiepiscopi Nidrosiensis prolixim statutum, confirmatum per Johannem episcopi Scalholtensis. 16. Statutum Magni Episcopi Scalholtensis. 17. Statutum Arnoris Episcopi Scalholtensis qvo Magni Episcopi constitutionem in limine confirmat. 18. Klerkum öllum er fastlega fyrirboðið. (Pertinet ad statutum Eilifi Archiepiscopi Superius). 19. Eilifi Archiepiscopi Nodrosiensis et suffragameorum ajus statutum breve, promulgatum Bergis 1320. 20. Hyrdi[?] Episcopi Scalholtensis statutum 1359. 21. Johannis Episcopi Scalholtensis statutum In crastino Jacobi, cujus ultima de puerperis agunt. 22. Johannis >III>. Episcopi Scalholtensis statutum, simile priori. Incipit: Þessa articulos skipaði. 23. Johannis Episcopi rescriptum de casibus qvibus ipso facto excommunicationem qvis incurrit. Cum annexo statuto qvod incipit: Eindagi (er) á ljóstollum. Et alias petro Episcopo Holensi adscribi solet. 24. Hyrdi[?] Episcopi Scalhollt constitutio data 1354. 25. Johannis Archiepiscopi Nodrosiensis et suffragameorum statutum [videtur esse pars Concilii Bergensis 1280. 26. Extractum ex Constitutionibus Cardinalis Vilhelmi, Episcopi Sabinensis, in Norvegia promulgatis. Atqve hic est finis. Initio et huc usqve una eademqve manu exaratus est, illuque non usqveqvaqve nitida, nec admodum deformi. Qvantum ad textum hujus codicis, ille non raro vitiosus est, non saltem in verbis sed et in sententiis. Et qvod Jonsbok attinet, illius textus inter corectissimos certe non est. Nec raro similior recentioribus libris, qvam us qvi remotiorem antiqvitatem præ se ferunt. Interdum etiam manifeste vitiosus deprehenditur. Antiqvitatem codicis scriptura illins monstrat, qvæ talis est., hér. þér sæpius. alias enn Sæpe e more veterum sine præfixio .i. habet sig. þig. segir. dregið., ubi veters dregið: haustið. smiðað ubi veters it.at. sæpe enn t. finale observerat. profuonum pro profunum myskunn pro miskunn. Wær cum V ducplici, ubi veters vær habent. liggur. áður klaustur. kemur. bálkur. rýfur. Peturs ubi veteres perpetuo liggr etc, sæpe ta et innumera alia] men r finale more vetusto habet. contra nockr habet, ubi veteres nockurr scriberent. Sic pro stefnur, qvod veteres habent, codex hic ce stefnur repræsentat. pro salir (animæ) 0000000000000000000000000000000000000000000 sunt tina folia pergamena, diversa manu exarata, continentia: 1. Þennan hátt hefur sýslumönnum og lögmönnum. 2. Hákonar konungs bréf um hver Kristinrétti ganga skal. 3. R[éttar]bót Hákonar konungs um félagsgjörð. og 4. nokkuð framan af statuto Wilhelmi sabinensis um helgra daga verka leyfi í |Noregi. vantar /ar aptanvid og svo endast bókin öldungis. Þessi tvö blöð sýnast að vera álíka gömul og bókin sjálf. Þó nokkru yngri skrifuð (sem sýnist) seint í seculo 15. Þar finnst í : bændur. fellur. né. hér. vér. fé. og. ei. (pro eigi) eftir. Á bókarinnar spássíu er skrifað í einum stað: Nikulás Einarsson á þessa lögbók með réttu, því að faðir minn gaf mér hana anno MDCX. Á saurblöðum fyrir framan og aftan stendur Hafrafellstungu kirkjumáldaga.”
- Smáseðill (96 mm x 74 mm) með lesháttum eða styttingum úr handritinu.
History
Origin
Meginhluti handritsins (bl. 1v-143v) er tímasettur til c1480-1500 (sbr. og ONPRegistre, bls. 445; c1475-1500 í Katalog I, bls. 425). Viðbætur á bl. 144 eru tímasettar til c1500 (sbr. ONPRegistre, bls. 445, og Katalog I, bls. 425), tvö innskotsblöð (bl. 145-146) til c1480 (sbr. ONPRegistre, bls. 445) og spjaldblað sem hefur verið tekið upp (bl. 147) til 16. aldar (sbr. ONPRegistre, bls. 445, og Katalog I, bls. 425).
Provenance
Handritið hefur í þrjá ættliði verið í eigu manna í Þingeyjarsýslu og sr. Einar Nikulásson á Skinnastöðum, sem fékk bókina frá föður sínum, Nikulási Einarssyni, hefur verið hinn síðasti þeirra (sbr. bl. 1v-2v). Árni Magnússon fékk handritið frá Einari og nefndi “Skinnastaðabók” (sbr. AM 435 a 4to, bl. 174v). Í AM 435 a 4to (bl. 192r) segir Árni Sigurð Einarsson (biskups) eigna sér handritið.
Acquisition
Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 8. júlí 1987.
Additional
Record History
Tekið eftir Katalog I, bls. 425-26 (nr. 800). Kålund gekk frá handritinu til skráningar í október 1886. DKÞ skráði 15. júlí 2003. Már Jónsson skráði seðla Árna Magnússonar 11. febrúar 2000.
Surrogates
Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.
Bibliography
| Author | Title | Editor | Scope |
|---|---|---|---|
| Ordbog over det norrøne prosasprog: Registre | ed. Den arnamagnæanske kommision | ||
| Katalog over Den Arnamagnæanske Håndskriftsamling | ed. Kristian Kålund | ||
| Íslenzkt fornbréfasafn I. 834-1264 | |||
| Patricia Pires Boulhosa | “A response to "Gamli sáttmáli - hvað næst?"”, Saga | 2011; 49:2: p. 137-151 | |
| Bernhard Luxner | On the history of the Icelandic pronouns nokkur and nokkuð : an examination of selected manuscripts from the 13th to the 16th century | ||
| Magnús Lyngdal Magnússon | Kristinréttur Árna frá 1275. Athugun á efni og varðveizlu í miðaldahandritum | ||
| Magnús Lyngdal Magnússon | “"Kátt er þeim af kristinrétti, kærur vilja margar læra". Af kristinrétti Árna, setningu hans og valdsviði”, Gripla | 2004; 15: p. 43-90 | |
| Már Jónsson | “Forskeyttar forsetningar í miðaldahandritum”, Íslenskt mál og almenn málfræði | 2000; 22: p. 167-176 |