Håndskrift detailjer
AM 135 4to
Vis billederLögbók; 1340-1525
Indhold
Lögfræðilegar athugagreinar — Nöfn eigenda
Viðbætur frá 17. öld (sbr. Katalog I, bls. 423).
Pennakrot á bl. 1r.
Réttarbætur
Frá 13.-14. öld. Alls 13 talsins.
Viðbót frá c1490 (sbr. ONPRegistre, bls. 445).
Jóhannesarguðspjall
Einungis upphafið.
Viðbót frá c1350-1400 (sbr. ONPRegistre, bls. 445).
Latin
Bæn
Upphaf Móses laga
„Upphaf Moyses laga“
Löggjöfin á Sínai, boðorðin tíu o.s.frv.
Viðbót frá c1350-1400 (sbr. ONPRegistre, bls. 445).
Af dómadags undrum
„Af doma dags | undrum“
Um dómsdagstákn.
Viðbót frá c1350-1400 (sbr. ONPRegistre, bls. 445).
Jónsbók
Ingen titel
Réttarbætur
Frá 13.-14. öld. Alls fjórar talsins.
Lýkur með tveimur stuttum greinum.
Um melrakkaveiðar
Viðbót frá c1480 (sbr. ONPRegistre, bls. 445).
Um almennilegar pútur
Viðbót c1480 (sbr. ONPRegistre, bls. 445).
Um byggingu á konungsjörðum — Um dómnefnu
Kristinréttur Árna biskups
Ingen titel
Grágás
„her hefr vpp kristinna laga þatt …“
Hluti af lögunum, Kristinna laga þáttur.
Í þessum hluta er löng spássíugrein frá 17. öld um sagnfræðilegar tilvísanir í titli handritsins.
Jónsbók
Kristinréttur Árna biskups
Ingen titel
Viðbætur frá c1490 (sbr. ONPRegistre, bls. 445).
Lagaformálar
Sextán talsins.
Lagaákvæði
Þrjú talsins.
Réttarbót Hákonar konungs um kristindómsrétt 1316
Gamli sáttmáli
Formáli um útnefningu nefndarmanna til Öxarárþings
Lögfræðilegar athugagreinar
Viðbót frá 17. öld (sbr. Katalog I, bls. 424).
Ingen titel
Formáli um héraðsþingssetningu — Formáli um héraðsþingsslit
Til afnota fyrir Snjólf Hrafnsson.
Viðbót frá c1500 (sbr. Katalog I, bls. 424).
Um tíund og matgjafir
Lögfræðilegar athugagreinar
Viðbót frá 17. öld (sbr. Katalog I, bls. 424).
Skafnar burt að hluta.
Ingen titel
Skýring á þýðingu Eden
Ellefu línur. Efsta lína skorin burt.
Viðbót frá c1500 (sbr. ONPRegistre), bls. 445.
Islandsk
Biblíutilvitnun
Réttarbót Hákonar konungs
Ingen titel
Kirkjuskipanir
Hin yngsta frá Sveini Péturssyni biskupi í Skálholti (1466-1475).
Viðbætur frá c1490 (sbr. ONPRegistre, bls. 445).
Lögfræðilegar athugagreinar
Viðbót frá 17. öld (sbr. Katalog I, bls. 424).
Auð síða aftan við, utan pennakrots o.þ.h.
Fysisk Beskrivelse / Kodikologi
- Efni á bl. 107v skafið burt að hluta.
- Blað aftan við bl. 107 skorið burt, svo að einungis stendur eftir ræma við kjöl.
Tvídálka.
Mynd á bl. 6r af Ólafi konungi helga í hásæti, með öxi og spjót.
Mynd á bl. 74vb af biskupi sitjandi með bagal.
Upphafsstafir í mörgum litum, sumir mikið skreyttir.
Rauðritaðar fyrirsagnir.
- Margvíslegar viðbætur við upprunalega handritið (sjá efni og uppruna).
- Leiðréttingar skrifara á seðlum (sjá um blaðfjölda).
- Samskonar leiðréttingar skrifara á spássíum.
- Ýmsar viðbætur á spássíum.
- Kveðja á efri spássíu bl. 70v frá Hjálmi Sveinssyni til Eiríks Snjólfssonar.
Leðurband, þrykkt.
Þrír seðlar með hendi Árna Magnússonar og afsalsbréf:
- Oktavótvíblöðungur (165 mm x 102 mm) skrifaður 1708, um 1710 og 1722: „Lögbók Bjarna Bjarnasonar folio, (sú er ég fékk frá Guðmundi Þorleifssyni) er nú í láni hjá lögmanninum Páli Jónssyni. (1708 hún er allvíða registreruð hjá mér inter meos Codices legum. 1722 fékk ég hana úr láninu frá Lögmanninum.“
- Oktavóseðill (140 mm x 91 mm) frá um 1710: „Framan eða aftan við Arnarbælis lögbók, þá sem átt hefur Snjólfur Rafnsson, sýslumaður í Múlaþingi, og er þar ritað undir sjálfa reformationem. Snjólfur var á dögum Jóhannes Regis Dan.“
- Afsalsbréf Bjarna Bjarnasonar í Arnarbæli í kvartóstærð (204 mm x 160 mm), skrifað í Víðidalstungu 11. maí 1707.
Historie og herkomst
Elsti hluti handritsins (bl. 6va-73vb:18 og 74ra-105vb) er tímasettur til c1350 (sbr. ONPRegistre, bls. 445), en til síðari hluta 14. aldar í Katalog I, bls. 422. Yngri viðbætur eru tímasettar á eftirfarandi hátt:
- bl. 4vb:14-5vb til c1350-1400 (sbr. ONPRegistre, bls. 445 og Katalog I, bls. 422)
- bl. 73vb:11-25 til c1480 (sbr. ONPRegistre; c1400-1500 í Katalog I, bls. 423)
- bl. 2va-4rb og 106ra-107rb:18 til c1490 (sbr. ONPRegistre; c1400-1500 og c1475-1500 í Katalog I, bls. 423-424)
- bl. 109ra-114ra:12 til c1490 (sbr. ONPRegistre; c1475-1500 í Katalog I, bls. 424)
- bl. 107v:1-23 til c1500 (sbr. ONPRegistre, bls. 445 og Katalog I, bls. 424)
- bl. 108ra:1-11 og 108ra:17-108rb til c1500 (sbr. ONPRegistre; c1575-1600 í Katalog I, bls. 424)
- bl. 107rb:19-35 til c1500-1525 (sbr. ONPRegistre, bls. 445 og Katalog I, bls. 424)
Um 1500 virðist bókin hafa verið í eigu Snjólfs Hrafnssonar lögréttumanns, sem talinn er hafa verið sýslumaður Múlasýslu (sbr. bl. 107 og 114v og AM 435 a 4to, bl. 179v). Eftir hann hefur sonur hans, Eiríkur Snjólfsson, líklega fengið bókina (sbr. bl. 70v). Oddný Guðnadóttir fékk bókina í heimanfylgju árið 1695 (sbr. bl. 2r) og frá Oddnýju fékk hana Þorbergur Illugason, prestur í Bitru (sbr. AM 435 a 4to, bl. 180r). Af sr. Þorbergi eignaðist Rögnvaldur Sigmundsson bókina og af honum Bjarni Bjarnason í Arnarbæli. Samkvæmt afsalsbréfi sem fylgir handritinu (sjá fylgigögn) seldi Bjarni Páli Vídalín handritið árið 1707, þó með forkaupsrétti til Árna Magnússonar (sbr. einnig bl. 2r). Bókin var þá hjá Árna, að láni Guðmundar Þorleifssonar (sbr. afsalsbréf, seðil og AM 435 a 4to, bl. 180r). 1708 virðist Árni hafa eignast bókna, en Páll Vídalín hafa hana að láni (sbr. seðil og AM 435 a 4to, bl. 180r). 1722 skráir Árni að hann hafi fengið handritið frá Páli (sbr. seðil). Fyrrum höfðu einnig Guðmundur West, sr. Páll á Melstað og Magnús Jónsson lögmaður bókina í höndum (sbr. AM 435 a 4to, bl. 180r).
Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 2. september 1982.
[Additional]
Tekið eftir Katalog I, bls. 422-425 (nr. 799). Kålund gekk frá handritinu til skráningar 14. október 1886. DKÞ skráði 15. júlí 2003. Már Jónsson skráði seðla Árna Magnússonar 11. febrúar 2000.
Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.