Nauðsynleg góð og heilnæm fræðibók, innihaldandi heilaga sálma og söngvísur, með mörgu öðru sem fróðlegt er að vita og viðkemur landsins lélegheitum. Seneca. Svo sem haglið á húsaþekjum dynur hátt en dugir ekki að brjóta þau, svo vinnur ekki neitt áhlaup vondra manna né umsátur að skaða einn guðhræddan og vitugan mann. Anno MDCLXXVI.2r.
„Heilsa og friður!“
„Hljóti vitur hóflát / hægð og frægðir af nægð …“
5 erindi. Fyrir framan, á bl. 1r kemur fram nafn eiganda, ritunarstaður og ritunartími inní í skjaldarmerki: Anna Jónsdóttir, Hólar, 1676.
„Ný[á]rsvísa“
„Árið gott gefið nýtt / Guð af náð o[ss] …“
3 erindi.
„Vísa“
„Eilíf spekin allra hæsta / oss signi …“
1 erindi.
„Nokkrir kvöldsálmar samanteknir af ýmsum og góðir og guðrækilegir. Hinn fyrsti sálmur með sinn tón“
„Gef þú oss Jesú góða nótt / gef þú oss verði vært og rótt …“
„Með sinn tón“
7 erindi.
„Einn annar guðrækilegur kvöldsálmur með tón: Halt oss Guð“
„Ó, Guð sem geymir Ísrael / og öllum hlutum stjórnar vel …“
„Halt oss Guð við þitt hreina orð“
10 erindi.
„Þriðji kvöldsálmur með lag: Jesú Kriste þig kalla ég á“
„Lof sé þér Guð fyrir liðinn dag / og lukkusæla stjórn alla …“
„Jesú Kriste þig kalla ég á“
5 erindi
„Fjórði kvöldsálmur með sitt lag“
„Hef eg mig nú í hvílu mín, / himnafaðir, að vanda …“
„Með sitt lag“
7 erindi
„Fimmti kvöldsálmur ortur af Magnúsi Jónssyni, Vatnsfirði annó 1660. Með sinn tón.“
„Dagur er kominn að kveldi / kært lof sé drottinn þér …“
„Með sinn tón“
8 erindi. Á spássíu við við fyrirsögnina hefur verið bætt við: [0]yngja [00…00] herra eg.
„Sjötti kvöldsálmur hvör eð ort hefur sami og þann fyrra. MJ. Anno 1660. T(ón) Væri nú Guð oss ekki hjá“
„Líknsamasti lífgjafarinn trúr, / lifandi Jesú góði …“
„Væri nú Guð oss ekki hjá“
9 erindi
„Sjöundi kvöldsálmur hvör eð ortur er af sama og hinir tveir fyrirfarandi, fe? Ma(gnúsi) Jónssyni“
„Ó, herra Guð, minn hjálparmúr, / heillasamasti faðir trúr …“
8 erindi. Á spássíu við fyrirsögnina hefur verið bætt við: Tón, Á þér [00…00} hef eg n[00…00].
„Áttundi kvöldsálmur með \ortur af sama/ sinn tón“
„Guð, faðir, sonur og andi hreinn, / þú heilög þrenning blíð …“
„Með sinn tón“
8 erindi. Í fyrirsögnina hefur verið skotið inn upplýsingum um höfund sálmsins.
„Níundi kvöldsálmur ortur af Sigurði Finnssyni. Með sínum tón“
„Herrann í himnaveldi, / heilagi faðir minn …“
„Með sínum tón.“
12 erindi.
„Tíundi kvöldsálmur með lag: Gæsku Guðs“
„Sætt lof syng Guði fegin / sál mín með rósamt geð …“
„Gæsku Guðs vér prísum“
10 erindi
„Ellefti kvöldsálmur með sinn tón“
„Himneska hjálparvon, / helgasti faðir …“
„Með sinn tón“
6 erindi
„Tólfti kvöldsálmur, samantekinn og gjörður af séra Guðbrandi J.s. Annó 1665, Vatnsfirði. Tón: Tunga mín af hjarta hljóði“
„Guðdómsþrenning gæskublíða, / gættu allra barna þín …“
„Tunga mín af hjarta hljóði“
Vantar aftan af. Sex og hálft erindi varðveitt. Upphafsstafir þeirra mynda nafn höfundarins, Guðbran.
„… er búendann brestur á jörðu / blíðhænan unganna …“
Vantar framan af. Átta og hálft erindi varðveitt. Textinn byrjar í miðju erindi.
„Kvöldsálmur á sunnudag, með lag: Eilífur Guð og faðir kær“
„Voldugur Jesús, verndin mín, / virst minni raust að hlýða …“
„Eilífur Guð og faðir kær“
13 erindi
„Nokkrir kvöldsálmar ortir af Kolbeini Grímssyni fyrir Jökli. (eptir vikubænum) eður bænabók gömlu, sem H. Oddur sálugi með tón: Í svefni og vöku sannlega vér“
„Voldugi herra, verndin mín, / virst minni raust að hlýða …“
„Í svefni og vöku sannlega vér“
13 erindi. Í miðju kvæðinu hefur verið strikað yfir ca tvö erindi neðst á síðu og efst á næstu síðu er kemur beint framhald þess sem er fyrir framan yfirstrikuðu línurnar. Fyrirsögninni hefur verið breytt svolítið: H. Oddz sáluga > H. Oddur sálugi. Strax á eftir "sálugi" eru innskotsmerki en texti á spássíu hefur að mestu verið skorinn af og er nú óskiljanlegur.
„Kvöldsálmur á mánudögum. Tón: Upp, mitt hjarta, mín önd og sál“
„Lifandi drottinn líknarskær, / lausnarans Jesú faðir kær …“
„Upp mitt hjarta, mín önd og sál“
6 erindi
„Kvöldsálmur á þriðjudögum. Tón: Út rak Jesús fornan fjanda“
„Herra Guð og heilagur faðir, / hvörsdaglega ég kalla á þig …“
„Út rak Jesús fornan fjanda“
12 erindi
„Kvöldsálmur á miðvikudögum. Tón: Eilífur Guð og faðir kær“
„Ó, þú heilaga þrenning þýð, / þó í guðdómi einum …“
„Eilífur Guð og faðir kær“
10 erindi
„Kvöldsálmur á fimmtudögum með hymnalag.“
„Lofum vér Guð og föður fyrst / fyrir vorn herra Jesúm Krist …“
19 erindi
„Kvöldsálmur á föstudögum. Tón: Einn herra ég best ætti“
„Hátt lof sé drottni dýrum / fyrir dásemdarverkin sín …“
„Einn herra ég best ætti“
7 erindi
„Kvöldsálmur á laugardag. Tón: Eins og sitt barn, faðir ástargjarn“
„Hátt lof sé þér / sem hæstum er …“
„Eins og sitt barn“
16 erindi
„Nú eftirfylgja nokkrir ágætir morgunsálmar, af Kolbeini ortir. Eftir áðurnefndri bænabók eður hennar morgunbænum, sem hér hvern dag vikunnar syngjast mega. Fyrsti sálmur á sunnudögum. Með lag: Jesús Guðsson eing(etinn)“
„Herra himneski faðir, / heilagi drottinn minn …“
„Jesús Guðs son eingetinn“
15 erindi
„Morgunsálmur á mánudögum. Tón: Náttúran öll og eðli manns“
„Himnneski Guð og herra minn / heiður sé nafni þínu …“
„Náttúran öll og eðli manns“
7 erindi.
„Morgunsálmur á þriðjudögum. Tón: Í dag eitt blessað barnið er“
„Lof sé Guði sem lönd og sjó, / loftin og himna skapti …“
„Í dag eitt blessað barnið er“
8 erindi.
„Morgunsálmur á miðvikudögum Tón: Gæskuríkasti græðari mi[nn]“
„Almættismildin eilíf blíð / eftir því nú er til þess tíð …“
„Gæskuríkasti græðari minn“
9 erindi
„Morgunsálmur á fimmtudögum. Tón: Konung Davíð sem kenndi“
„Ó, herra Jesú Kriste, / þú eilífa lífsins blóm …“
„Konung Davíð sem kenndi“
13 erindi
„Morgunsálmur á föstudögum. Tón: Minn herra Jesú, maður og Guð“
„Blessuð sé gjörvöll þrenning þýð, / þú sem gjörðir og leystir lýð …“
„Minn herra Jesú, maður og Guð“
10 erindi
„Morgunsálmur á laugardögum. Tón: Til þín heilagi herra Guð“
„Ó, þú sanni eilífi Guð / og faðir Jesú mæti …“
„Til þín heilagi herra Guð“
12 erindi
„Nú eftirfylgja nokkrir morgunsálmar, sem af ýmsum samsettir verið hafa. Sá fyrsti með lag. Jesú Kriste, þig kalla ég á“
„Blessaða þrenning, blessuð sé, / blessandi hagi mína …“
„Jesú Kriste þig kalla ég á“
6 erindi
„Annar morgunsálmur. Með lag: Dagur og ljós þú drott.“
„Dagur rennur og sýnir sig, / sæti faðir, vér lofum þig …“
„Dagur og ljós þú drottinn ert“
8 erindi
„Þriðji morgunsálmur. Tón: Krists er koma fyrir höndum“
„Þér, drottinn, ég þakkir gjöri, / þú hefur mín vel gætt …“
„Krists er koma fyrir höndum“
9 erindi
„Fjórði morgunsálmur. Með tón: Guðs son kallar etc R. J:d.“
„Dagur burt tekur dimma nátt / drottinn fólk sparneytt vakna brátt …“
„Guðs son kallar komið til mín“
8 erindi
„Fimmti morgunsálmur fyrir allra handa stéttum. Lag: Konung Davíð sem kenndi“
„Himneski Guð, vor herra / heiður og lof sé þér …“
„Konung Davíð sem kenndi“
12 erindi
„Sjötti morgunsálmur, ortur af séra Ólafi Jónssyni“
„Guð gefi oss góðan dag / gangi oss allt í hag …“
12 erindi
„Sjöundi morgunsálmur ortur af séra Jóni Þ.syni“
„Í Jesú nafni, ó, Guð minn, / allra kærasti faðirinn …“
28 erindi
„Áttundi morgunsálmur ortur af sama, séra Jóni Þorsteinss(yni)“
„Guðs föðurs náð og miskunn mest, / míns Jesú blóð og elskan best …“
3 erindi
„Níundi morgunsálmur. Tón: Dagur rennir og sýnir sig“
„Ljósan daginn nú líta má, / lifandi Guð því köllum á …“
„Dagur rennur og sýnir sig“
13 erindi
„Smáhymnar á morgna, um verk drottins, sem hann skapaði á sérhvörjum þeirra sex daga. Má syngja sem Einn Guð skapari“
„Ljóssins skapari líknsami, / ljósa dagsbirtu veitandi …“
„Einn Guð skapari allra sá“
5 erindi
„Guðs verk á öðrum degi“
„Himnaskaparinn, herra dýr, / höfuðskepnunum staðfestu býr …“
„Einn Guð skapari allra sá“
5 erindi
„Guð verk á þriðja degi“
„Herra Guð skapað hefur jörð, / heil var föst, þurr og berleg gjörð …“
„Einn Guð skapari allra sá“
5 erindi
„Guðs verk á fjórða degi“
„Helgasti Guð sem allt um kring / áður gafst bjartan himnahring …“
„Einn Guð skapari allra sá“
5 erindi
„Guðs verk á fimmta degi“
„Voldugur Guð af vötnum mynd / veist hefur markvíslegri kind …“
„Einn Guð skapari allra sá“
5 erindi
„Guðs verk á sjötta degi.“
„Mannsins skapari drottinn dýr / dásamlega einn allt til býr …“
„Einn Guð skapari allra sá“
5 erindi
„Morgunsálmur á mánudögum, eftir bæninni snúinn í ljóð af séra Guðbrandi Jónssyni. Með lag: Einn herra ég best ætti“
„Himneski faðir og herra, / helgast nafn prísa ég þitt …“
„Einn herra ég best ætti“
14 erindi
„Ágætur morgunsálmur ortur af Pétri Einarssyni“
„Guð minn, gef oss nú góðan dag, / gjörvallt lát þú oss falla í hag …“
6 erindi
„Nær maður gengur í sitt bænahús, einsamall, þá má hann falla á kné, lesa svo eina af þessum bænum, í senn, svo hann með Davíð tilbiðji drottin sjö sinnum (það er opt) á hverjum degi“
„Ó herra Jesú Kristí / ég stend fyrir þér álíka …“
6 bænir
„Catonis Hugsvinnsmál, eða heilræði snúin í ljóðalag, og vísna, ófróðum ungdómi og líka þeim eldri, til nytsemdar, sem hyggindi hafa kær, og góðum gegna vilja. Af séra Jóni Bjarnarsyni. Spakmæli sjö Grikklandsspekinga, um hegðan og hæversku, þeirra sem siðsamir viljia vera, ljóð.“
„Heyrið, seggir, / þeir er siðsamir læra vilja …“
Kvæðið skiptist í nokkra hluta: Upphaf (20 erindi), Fyrstu bók Catonis (40 erindi), Aðra bók Catonis (38 erindi), Þriðja bók Catonis (29 erindi), Fjórða bók Catonis (101 erindi). Víða er hvert erindi í tveim útgáfum, fyrst undir ljóðahætti svo rímnahætti. Í Annarri bók Catonis eru eingöngu braghentar vísur.
„Málskviðir sjö spekinga.“
„Semja vildi ég sjö spekingja málskviði nokkra mjög fróðlega …“
66 málskviðir
„Johannes forskrift um góða borðsiði“
„Börnum öllum bjóðum vér / borðsið þann sem stendur hér …“
Endir þessa borðsiða
62 erindi. Fyrir neðan textann stendur með annarri hendi: Neutrius est generis, verbum pro n[00…00]ine sumtum. Sic eras hesternum, sic clarum dici[l0…00] mane. Hæc dad auellare [00…00]
„Eitt kvæðiskorn mjög stutt“
„Láttu mig njóta líknar þín, / lifandi Guð sem á himnum skín …“
3 erindi
„Þakklætisvísa Magnúsar Jónssonar fyrir frelsan undan bólunni. Af honum sjálfum ort og syngist undir þeim nótum Ýmissa stétta allir þjónustumenn. Anno domini 1656“
„Drottinn dýrðlegur / dásamur fyrr og síð …“
„Ýmissa stétta allir þjónustumenn“
8 erindi
„Eitt kvæði“
„Hér skal lovars lítinn knörr / með leyfi góðra manna“
„Mér vekur minni / það málsháttur tér / svo margt er sinni / sem maðurinn er“
3 erindi auk viðlags. Sama viðlag og bragarháttur eru í kvæði á bl.92r-v og það gæti verið verið framhald af þessu. Líklegt virðist að í báðum tilfellum hafi verið skrifað á upphaflega auðar síður.
„Önnur bæn“
„Ó, þú almáttugi eilífi og miskunnsami Guð …“
Laust mál. Á spássíu við fyrirsögnina virðist hafa staðið 5 en búið er að skera hluta af því af þegar spássía hefur verið skorin.
„Ekki er gott í eyru blítt / alla vega að láta …“
„Svo margt er sinnið sem maðurinn er“
2 erindi. Þessi erindi eru undir sama bragarhætti og nota sama viðlag og kvæði á bl. 74v. Einnig er rithöndin sú sama, ólík þeim sem eru á undan og eftir á báðum stöðum. Líklegt er að hér sé framhald af því. Þá virðist líklegt að á báðum stöðum hafi verið skrifað á upphaflega auðar síður.
„Nokkur erindi“
„Sæll vertu og sigurinn hjá þér blífi / blessaður sértu bæði á sál og lífi“
3 erindi
„Æruminning eftir Magnús sáluga Gissursson í ljóð snúin af s(éra) Jóni Ara(syni)“
„Erfisdrápu er mér skylt / eftir Magnús smíða …“
24 erindi.
„Æruminning þess h. vel forframaða og vellærða manns Teits sáluga Torfasonar í ljóð læst af s(éra) Jóni Aras(yni)“
„Teitur í tignar sæti / Torfason er horfinn …“
6 erindi.
„Ein bæn til Jesúm Kristum, og hans blessaða andsvar, úr dönsku útlögð. Með lag: Hver hjálpast vill syndarinn“
„Jesú bróður ástarkær kær minn / Eia kom og opna mitt sinn …“
„Hver hjálpast vill syndarinn“
5 erindi.
„…[Guðs]? ástgjöfin dýra / er góð og mörg ad eig[a]?“
9 erindi varðveitt. Vantar framan af.
„Annar partur kvæðisins um réttan undirbúning“
„Því skal seggur og sæta / er sín forlögin ekki veit …“
18 erindi.
„III partur um hjónaskyldurnar“
„Heyrið hjónin bæði / sem hvílu byggið eina senn …“
69 erindi.
„Kveðlingur Þorleifs s. Þórðarsonar“
„Hugar míns fyrri hafði ég æsku máni / hagyrðanna af nokkru snilldarláni …“
107 erindi
„Signingin“
„Í nafni föður og sonar og anda heilags …“
Fyrir ofan signinguna er stafróf.
„Þetta eru tíu lagaboðorð Gðus. Fyrsta boðorð“
„Ég er drottinn Guð þinn …“
„Trúarjátningin“
„Eg trúi á Guð föður almáttugan, skapara himins og jarðar. Það er …“
Neðarlega á 125v hættir textinn í miðju kafi. Þar virðist hafa verið skilið eftir nokkurt pláss autt neðst á síðunni. Á 126r heldur textinn áfram, líklega með annarri hendi með fjórum síðustu orðum undanfarandi kafla endurteknum. Mögulegt er að bl. 125 hafi verið skrifað til að fylla í eyðu eftir glatað blað.
„Drottinleg bæn“
„Faðir vor, þú sem ert á himnum. Það er …“
Faðirvorinu skipt í 7 bænir með skýringum við hvern hluta.
„Sacramentum“
„Heilagrar skírnar fyrsta spurning“
Fjórar spurningar og svör.
„Sacramentum altarisins“
„Fyrsta spurning. Hvað er sacramentum altarisins? …“
Fjórar spurningar og svör. Vantar aftan af.
„… [Gu]ðs boðorðum. Upprunasyndin er sá blindleiki sem …“
11 spurningar og svör. Vantar framan af.
„Trúnni eður credo heyra þessar greinir til“
„Fyrsta spurning. Hvað er kristileg trú? …“
3 spurningar og svör.
„Þessar greinir heyra til drottinlegri bæn. Fyrsta grein“
„Vér skulum alleina í vorum bænum ákalla …“
6 greinar
„Þessar greinir eður spurningar heyra til skírnarsakramentinu. 1. spurning“
„Hverja nytsemi hefur þú þar af að þú ert skírður? …“
Ein spurning og svar. Vantar aftan af.
„4. spurning. Hvernig meðtekur þú soddan …“
Tvær spurningar og svör, nr. 4 og 5. Vantar framan af.
„Ein góð morgunbæn“
„Þú miskunnsami og náðarfulli Guð og faðir …“
„Ein bæn sem börn og ungdómur skal biðja“
„Eilífi miskunnsami Guð og faðir …“
Yfir fyrirsögninni hefur verið bætt við annarri fyrirsögn: Ein bæn auðmjúk og innileg í ungdómi manns. Undir bæninni er ýmislegt krot, m.a.: Ari litli á kverið þetta / það er af ýmsum skrifað. … Guðrún Bjarnardóttir á pennann …
„Eitt kvæði“
„Byrjast lítið boðunarspil / ef bragnar vildu hlýða til …“
19 erindi.
„… Guð minn gefi oss nú góðan …“
Vantar framan af. Byrjar á G.
„… halda vil ég so heim með frið / [00…00] skilja við …“
Vantar framan af. Fjögur og hálft erindi varðveitt.
„Æruminning ens sama h. manns. Samantekin í ljóð, af SJ G.J.S.“
„Líkama vorra líf er sál / lífið sálar herrann ….“
11 erindi.
Pappír með vatnsmerkjum.
Vatnsmerki 1. Aðalmerki: Ógreinanlegt merki // Ekkert mótmerki (12 og 16).
Vatnsmerki 2. Aðalmerki: Dárahöfuð // Ekkert mótmerki (á víð og dreif í handritinu).
Vatnsmerki 3. Aðalmerki: Tvíhöfða örn // Ekkert mótmerki (á víð og dreif í handritinu).
Vatnsmerki 4. Aðalmerki: Lítið ógreinanlegt merki // Ekkert mótmerki (94, 97).
Vatnsmerki 5. Aðalmerki: Borði með upphafsstöfum AB? // Ekkert mótmerki (140).
Gömul blaðmerking 1-280, yfirleitt efst í hægra horni, en nr. 132-139 á neðri spássíu fyrir miðu. Blaðtöl víða horfin vegna slits.
Yngri blaðmerking með blýanti, 1-153, og aukablöð 1-2.
Víða vantar í handritið ef marka má gömlu blaðmerkinguna. Fjögur blöð vantar milli 13 og 14, eitt á milli 46 og 47, þrjú blöð milli 86 og 87, 24 blöð milli 101 og 102, átta blöð milli 109 og 110, eitt milli 133 og 134, eitt milli 137 og 138 og 87 blöð milli 149 og 150.
Handritið er sumstaðar slitið á jöðrum blaða, sérstaklega á fyrstu 10 blöðunum, sumstaðar svo að texti skerðist lítillega.
Hér og hvar má sjá að skorið hefur verið af spássíunum svo að spássíukrot skerðist, t.d. á 8v, 10r, 16r.
I. 1v, 100v-101r: Árni Geirsson, fljótaskrift.
II. 3r-5r, 98r-100r: Óþekktur skrifari, fljótaskrift og kansellískrift
III. 6r-70r: Óþekktur skrifari, blendingsskrift.
IV. innskot á 5v, 70r, 97v: Óþekktur skrifari, fljótaskrift.
V. 71r-74r, 75r-86v: Óþekktur skrifari, fljótaskrift.
VI. 74v, 92rv: Óþekktur skrifari, fljótaskrift.
VII. 87r-92r, 115r-121v: Óþekktur skrifari, fljótaskrift.
VIII. 93r-97v: Óþekktur skrifari, fljótaskrift.
IX. 102r-109v: Óþekktur skrifari, blendingsskrift.
X. 110r-114v: Óþekktur skrifari, fljótaskrift.
XI. 122r-124v, 126v-127r, 138r: Óþekktur skrifari, kansellískrift
XII. 125rv: Óþekktur skrifari, kansellískrift.
XIII. 126r, 127-131r: Óþekktur skrifari, blendingsskrift.
XIV. 131v-135v, 136v-137v, 138v-145r: Óþekktur skrifari, fljótaskrift. Sumt líkt og hjá V.
XV. 136r: Óþekktur skrifari, blendingsskrift.
XVI. 101v, 145v, 149v: Óþekktur skrifari, fljótaskrift.
XVI. 146r-146v: Óþekktur skrifari, fljótaskrift.
XVII. 150r-152v: Óþekktur skrifari, kansellískrift.
XVIII. 154r-155v: Óþekktur skrifari, fljótaskrift.
Spássíukrot:
Upprunalegt band. Þrykkt skinnband með tréspjöldum. Blöðin liggja laus í bandinu. För eftir spennur sem nú eru týndar (164 mm x 100 mm x 42 mm).
Anna Jónsdóttir átti handritið. Vera kann að Anna skrifi sjálf nafnið sitt á fremra saurblað rektó.
Alþingi keypti handrita- og bókasafn Jóns Sigurðssonar árið 1878. Safnið var afhent Landsbókasafni að honum látnum, en hann lést 7. desember 1879. Það komst í hendur safnsins árið 1881 er það var flutt í Alþingishúsið.
Karl Ó. Ólafsson skráði sumarið 2011, Þórunn Sigurðardóttir lagfærði í febrúar til apríl 2012. GI lagfærði 14. október 2016. Jón Kristinn Einarsson jók við skráningu 2018.
Guðný Hrafnkelsdóttir frumskráði, 2. júlí 2010 ; Handritaskrá, 2. b. ; Átaksverkefni 2010.