Skráningarfærsla handrits

PDF
PDF

AM 112 fol.

Brot úr Þórðarbók Landnámu ; Ísland, 1600-1700

Innihald

1 (1r-11v)
Landnámabók
Notaskrá

Hannes Finnsson 1774, Landnámabók;

Jakob Benediktsson 1958, Skarðsárbók, Landnámabók Björns Jónssonar á Skarðsá, Rit handritastofnunar Íslands 1, s. xxii-xxiv, xxv-xxxvii, xxxix, xl ff…;

Jakob Benediktsson 1974, Landnámabók Íslenzk handrit III s. x, xviii, xxi-xxiii (eng. overs.: p. xxvi, xxxv, xxxviii-xxxvix, xl, xli);

Þorgeir Guðmundsson og Þorsteinn Helgason 1829, Íslendinga sögur I.

Athugasemd

Brot úr Þórðarbók sem svara til efnis á blöðum 1-10 og 15-16 í AM 106 fol.

Tungumál textans
íslenska
Efnisorð
1.1 (1r-1r)
Formáli
Titill í handriti

Landnáma

Upphaf

Í aldarfarsbók þeirri er Beda prestur heilagi gjörði …

Niðurlag

… var farið milli landanna.

Efnisorð
1.2 (1r-2v)
Hér hefur upp Landnámabók Íslandsbyggðar
Titill í handriti

Hér hefur upp Landnámabók Íslandsbyggðar

Upphaf

Á þeim tíma er Ísland fannst og byggðist af Noregi …

Niðurlag

… og fann hann þar karla.

Athugasemd

Efni samsvarandi efni blaða 1r-2v í AM 106 fol.

Efnisorð
1.3 (2v-10v)
Hér hefjast upp landnám í Sunnlendingafjórðungi er nú má þykja með mestum blóma og umvexti til virðingar alls vors lands, fyrir Guðs gæslu og hinu æðstu höfðingja er nú gæta með honum þessarar landsbyggðar; og í þeim fjórðungi byggja og byggt hafa bæði lærðir og leikir; þar með og fyrir landskosta sakir.
Titill í handriti

Hér hefjast upp landnám í Sunnlendingafjórðungi er nú má þykja með mestum blóma og umvexti til virðingar alls vors lands, fyrir Guðs gæslu og hinu æðstu höfðingja er nú gæta með honum þessarar landsbyggðar; og í þeim fjórðungi byggja og byggt hafa bæði lærðir og leikir; þar með og fyrir landskosta sakir.

Upphaf

Austfirðingafjórðungur byggðist fyrst á Íslandi …

Niðurlag

… son Gríms hins háleyska og Svanlaugar dóttur Þormóðar …

Athugasemd

Neðst á blaði 10v er skrifað með seinni tíma hendi: Hér vantar 4 blöð.

Efni samsvarandi efni blaða 2v-10v í AM 106 fol.

Efnisorð
1.4 (11r-12v)
Enginn titill
Upphaf

… er þeir brutu þá menn um er þeir blótuðu …

Niðurlag

… þeirra dóttir Arnbjörg, er Ásólfur Flosason átti í Höfða, þeirra börn …

Athugasemd

>Efni samsvarandi efni blaða 15r-16v í AM 106 fol.

Efnisorð

Lýsing á handriti

Blaðefni

Pappír með vatnsmerkjum.

Vatnsmerki 1. Aðalmerki: Skjaldarmerki með ljóni, umlykur tvöfaldan ramma // Ekkert mótmerki ( 1-2 , 4 , 6 ).

Vatnsmerki 2. Aðalmerki: Dárahöfuð með 7 litlum bjöllum á kraga, fangamark GD? // Ekkert mótmerki ( 3 , 7 , Dárahöfuðið er nokkuð óskýrt í handritinu).

Vatnsmerki 3. Aðalmerki: Dárahöfuð, Hermes kross?, 3 stórir hringir og stafur // Ekkert mótmerki ( 9 ).

Blaðfjöldi
ii+ 12 + i blöð (330 mm x 207 mm).
Tölusetning blaða

  • Síðari tíma blaðmerking með bleki 1-12.

Umbrot

  • Eindálka.
  • Leturflötur er ca 275 mm x 160 mm.
  • Línufjöldi er ca 50.

Ástand

  • Flest blöðin (ekki þau tvö síðustu) eru í tvennu lagi og morknað hefur ofan af þeim en glataður texti er skrifaður eftir AM 106 fol. á strimla sem áður voru festir ofan við (nú merktir Ad 1-8 og Ad 10 (sjá t.d. 4r).
  • Tólf milliblöðum hefur verið komið fyrir til að styrkja upphaflegu blöðin.

Skrifarar og skrift

  • Uppskrift glataða textans er skrifuð á strimla með fljótaskrift.

Skreytingar

  • Titill og kaflafyrirsagnir eru með stærra letri en meginmálið (sjá blöð 1r-v). Fyrsta orð í upphafi við kaflaskipti eða við greinarskil er einnig oft með stærra letri en meginmálið og skrifað með kansellískrift (sbr. t.d. 12v).

  • Skrautstafir og pennaskreytingar eru víða (sbr. t.d. 10v og 12r-v).

Spássíugreinar og aðrar viðbætur

  • Spássíutilvísanir í nöfn og atburði (sbr. 3r: Njálsbrenna). Sömuleiðis er vitnað í Landnámutexta, sbr. Hauksbókartexta hennar (sjá t.d. 3r og 9r).

Band

Band (354 mm x 235 mm x 14 mm) er frá 1985. Spjöld eru klædd pappír, strigi á kili.

Blöð eru límd á móttök, milliblöð.

Saurblöð tilheyra þessu bandi.

Fylgigögn

  • Fastur seðill með hendi Árna Magnússonar: Landnámabókar fragment með hendi séra Helga Grímssonar á Húsafelli. Fengin í Saurbæ á Kjalarnesi 1703. [Hornklofi hefur verið settur utan um: [Helga Grímssonar á Húsafelli] og ritað með yngri hendi: Þórðar í Hítardal.

Seðill og handrit eru ljósprentuð í Landnámabók. Ljósprentun handrita. Útgefandi Jakob Benediktsson. Íslenzk handrit III. Reykjavík 1974. Seðillinn er gefinn út og útskýrður á bls. xxi.

Uppruni og ferill

Uppruni

Brotið er skrifað á Íslandi og tímasett til 17. aldar í Katalog I , bls. 74. Blöðin í brotinu voru upprunalega blöð 1-10 og 15-16 í AM 106 fol. Árni Magnússon taldi blöðin skrifuð af Helga Grímssyni á Húsafelli (sbr. seðil) en hönd hans er á samsvarandi innskotnum blöðum í AM 106 fol. Kålund telur þó ifg. Jón Sigurðssons undersögelser (i hans håndskrevne katalog) må være en misforståelse. ( Katalog I ; 74).

Ferill

Árni Magnússon fékk blöðin í Saurbæ á Kjalarnesi árið 1703 (sbr. seðil).

Aðföng

Stofnun Árna Magnússonar á Íslandi tók við handritinu 24. nóvember 1973.

Aðrar upplýsingar

Skráningarferill

Kålund gekk frá handritinu til skráningar í desember 1885. Katalog I; DKÞ grunnskráði 20. nóvember 2001, VH skráði handritið samkvæmt TEIP5 reglum 30. janúar 2009; lagfærði í nóvember 2010. ÞÓS skráði 5. júní 2020.

Viðgerðarsaga

Bundið í Kaupmannahöfn 1985.

Viðgert og bundið? í Kaupmannahöfn 1967.

Myndir af handritinu

  • Stafrænar myndir á www.sagnanet.is.
  • Svart-hvítar ljósmyndir á Det Arnamagnæanske Institut í Kaupmannahöfn.
  • Ljósprent í Landnámabók. Íslenzk Handrit, Series in folio III (1974).

Notaskrá

Höfundur: Scott, Forrest S.
Titill: Eyrbyggja saga. The vellum tradition,
Umfang: 18
Höfundur: Guðrún Ása Grímsdóttir, Þórður Jónsson í Hítardal
Titill: Ættartölusafnrit séra Þórðar Jónssonar í Hítardal I-II
Höfundur: Hreinn Benediktsson
Titill: Linguistic studies, historical and comparative
Titill: Íslenzk Handrit, Series in folio, Landnámabók
Ritstjóri / Útgefandi: Jakob Benediktsson
Umfang: III
Titill: Katalog over Den Arnamagnæanske Håndskriftsamling
Ritstjóri / Útgefandi: Kålund, Kristian
Höfundur: Bjarni Einarsson
Titill: , Litterære forudsætninger for Egils saga
Umfang: VIII
Titill: Skarðsárbók: Landnámabók Björns Jónssonar á Skarðsá, Rit Handritastofnunar Íslands
Ritstjóri / Útgefandi: Jakob Benediktsson
Umfang: I
Höfundur: Ármann Jakobsson
Titill: Hvað á að gera við Landnámu?, Gripla
Umfang: 26

Lýsigögn